گروه نرم افزاری آسمان

حقوق و آزادي زن از دیدگاه اسلام و غرب







تساوي حقوق زن و مرد از دیدگاه اسلام و غرب
از جمله موضوعات مورد بحث پیرامون حقوق زن، مقایسه بین مکتب اسلام با دستاوردهاي تمدن غرب است، امروز در دنیا درباره
حقوق زن، مکتب دیگري رایج نیست و نوعا شرقیها و همه دنیا تحت تأثیر دستاوردهاي غربیها در مورد تساوي زن هستند و
صفحه 24 از 93
تقریبا این فکر غرب همهجا و حتی دنیاي کمونیستی را هم احاطه کرده است. بنابراین مقایسه، مناسبترین طرف اسلام همین
دستاوردهاي دنیاي غرب است که غربیها در این مسأله خیلی هم به خود میبالند. با این مقایسه میتوان پی برد که نگرش حاکم بر
غرب واقعا به مصلحت جامعه و خانمها میباشد یا خیر؟( 1) اسلام، زن را چگونه موجودي میداند؟ آیا از نظر شرافت و حیثیت
انسانی او را برابر با مرد میداند یا او را جنس پستتر میشمارد؟ این پرسشی است که اکنون میخواهیم به پاسخ آن بپردازیم.
اسلام در مورد حقوق خانوادگی زن و مرد، فلسفه خاصی دارد و پارهاي از حقوق و تکالیف و مجازاتها را براي مرد مناسبتر
دانسته و پارهاي از آنها را براي زن، در نتیجه، در مواردي براي زن و مرد وضع مشابه و در موارد دیگر وضع نامشابهی در نظر
گرفته است. چرا؟ آیا بدان جهت است که اسلام نیز مانند بسیاري از مکتبهاي دیگر ،نظریات تحقیرآمیزي نسبت به زن داشته و
زن را جنس پستتري شمرده است یا علت و فلسفه دیگري دارد؟( 2) عدهاي گمان کردهاند که اسلام درباره زن، عدالت را مراعات
نکرده است، در صورتی که همانگونه که منابع اسلامی نشان میدهد و صاحبنظران محقق در این باره تحقیقات شایستهاي انجام
دادهاند، اسلام مابین تساوي زن و مرد و عدالت در میان آنها فرق گذاشته است مسلم است. که اگر اسلام میگفت زن و مرد از
همه جهات بیولوژیک، فیزیولوژیک و روانی و هرگونه فعالیت مغزي و روحی، یکی هستند، این خلاف واقع بود و گمان نمیرود
کسی در این دنیا پیدا شود و از این دو صنف اطلاع لازم و کافی داشته باشد و چنین سخنی را به زبان بیاورد.( 3) شهید مطهري
مکرر در نطقها و سخنرانیها و نوشتههاي پیروان سیستمی غربی شنیده و خواندهاید که مقررات اسلام را در مورد مهر و » : میگوید
نفقه و طلاق و تعدد زوجات و امثال اینها به عنوان تحقیر و توهینی نسبت به زن یاد کردهاند؟ چنین وانمود میکنند که این امور
هیچ دلیلی ندارد جز اینکه فقط جانب مرد رعایت شده است. میگویند اسلام، دین مردان است و زن را انسان تمام عیار شناخته و
براي او حقوقی که براي یک انسان لازم است وضع نکرده است. اگر اسلام زن را انسان تمام عیار میدانست تعدد زوجات را تجویز
نمیکرد، حق طلاق را به مرد نمیداد، شهادت دو زن را با یک مرد برابر نمیکرد، براي زن قیمت به نام مهر قائل نمیشد، به زن
استقلال اقتصادي و اجتماعی میداد و او را جیرهخوار و واجبالنفقه مرد قرار نمیداد. میگویند اسلام با این که دین مساوات است
و اصل مساوات را در جاهاي دیگر رعایت کرده است، در مورد زن و مرد رعایت نکرده است. اصلی که در این استدلال به کار
رفته، این است که لازمه اشتراك زن و مرد در حیثیت و شرافت انسانی، یکسانی و تشابه آنها در حقوق است. مطلبی هم که از نظر
فلسفی باید انگشت روي آن گذاشت این است که لازمه اشتراك زن و مرد در حیثیت انسانی چیست؟ آیا لازمهاش این است که
حقوق مساوي یکدیگر داشته باشند به طوري که ترجیح و امتیاز حقوقی در کار نباشد؟ یا لازمهاش این است که حقوق زن و مرد
علاوه بر تساوي و برابري، متشابه و یکنواخت هم بوده باشند و هیچگونه تقسیم کار وظیفهاي در کار نباشد؟ شک نیست که لازمه
اشتراك زن و مرد در حیثیت انسانی و برابري آنان از لحاظ انسانیت، برابري آنها در حقوق انسانی است؛ اما تشابه آنها در حقوق
چطور؟ کمیت غیر از کیفیت است. برابري غیر از یکنواختی است. آن چه مسلم است این است که اسلام حقوق یکجور و
یکنواختی براي زن و مرد قائل نشده است ولی اسلام هرگز امتیاز و ترجیح حقوقی براي مردان نسبت به زنان قائل نیست. اسلام
اصل مساوات انسانها را درباره زن و مرد نیز رعایت کرده است. اسلام با تساوي حقوق زن و مرد مخالف نیست، با تشابه حقوق
این دو صنف با همدیگر متفاوتاند، از نظر خلقت طبیعی، جاي تردید نیست و در این باره » 4) در این که )«. آنها مخالف است
تحقیقات به حد لازم و کافی انجام گرفته است. عنایت امر این است که آیا این اختلاف و تنوع در خلقت طبیعی زن و مرد باعث
5) این اختلافات ، )«. میشود که یکی ناقص و دیگري کامل باشد، نه چنین چیزي نیست، این مسئله تنوع است، نه نقص و کمال
در روبناي زندگی گذاشته است؛ نه در حقایق واقعی و جوهر حیات این دو صنف زن و مرد. آن چه ممکن است باعث » انعکاسی
اختلاف باشد، یکی عده واقعیات است که ما آنها را مشاهده میکنیم، مانند این که مرد نیروي بیش تري در پیچیدن در لابهلاي
تولیدات سخت اقتصادي و دفاع از کشور، تحمل مشقتها و خشونتهاي زندگی دارد و همچنین در جریان توالد و تناسل باري را
صفحه 25 از 93
که صنف زن به دوش میکشد، باعث تقید بیشتر او میگردد و در این جربان مرد آزادتر است، همانطور که سیمون دوبوار از
نیچه نقل کرده است: تسلیم شدن زن در اجراي پدیده خلقت ، خیلی بیشتر از مرد است و اگر مردي ادعا کند که او هم مثل زن
6) اگر بخواهیم ببینیم نظر قرآن درباره خلفت زن )«. در این جریان تسلیم میشود، به شرافتم سوگند یا دروغ میگوید، یا مرد نیست
و مرد چیست، لازم است به مسئله سرشت زن و مرد که در سایر کتابهاي مذهبی نیز مطرح است، توجه کنیم. قرآن نیز در این
موضوع سکوت نکرده است. باید ببینیم قرآن زن و مرد را یکسرشتی میداند یا دوسرشتی؛ قرآن با کمال صراحت، در آیات
متعددي میفرماید: زنان را از جنس مردان و از سرشتی نظیر سرشت مردان آفریدهایم.( 7) قرآن درباره همه آدمیان میگوید:
8) آیه، صریحا ارزش را بر ملاك تقوا قرار داده است. بدون اختصاص به زن )«. خداوند از جنس خود شما براي شما همسر آفرید »
یا مرد. به نظر میرسد امتیاز بسیار مهمی که در صنف زن وجود دارد، چشیدن طعم حیات است که مرد تنها مفهومی از آن را
درك میکند. چشیدن طعم حیات در صنف زن بیشتر و عمیقتر از مرد دیده میشود و به همین جهت است که قانون الهی چنین
اقتضا کرده است که ارتباط مادر با فرزندان و کودکان تا دوران رشد احساسات و عواطف آنها ادامه داشته باشد. امام خمینی
همانطور که حقوق مردها در اسلام مطرح است، حقوق زنها نیز مطرح است. اسلام به زنها بیشتر » : رحمهالله در اینباره میفرماید
عنایت کرده است تا به مردها، اسلام زنها را بیشتر حقوقشان را ملاحظه کرده است تا مردها. این هم معنا که بعد از این چه خواهد
شد، زنها حق رأي دارند. از غرب بالاتر است این مسائلی که براي زنها ما قائل هستیم. حق رأي دادن دارند، حق انتخاب دارند،
حق انتخاب شدن دارند. همه اینها هست . تمام معاملاتشان به اختیار خودشان است و آزاد هستند. اختیار شغل را آزاد هستند. البته
در شرق براي مردها یک محدودیتهایی هست که آن محدودیتها به صلاح خود مردها هست و آن محدودیتها، یعنی در آن
جاهایی که مفسده هست براي مرد، از قماربازي جلوگیري میکند. اسلام از شرابخواري جلوگیري میکند. اسلام از هروئین
براي همه یک محدودیتهایی هست، محدودیتهایی شرعی و الهی، » «. جلوگیري میکند، براي این که مفسده دارند
محدودیتهایی است که به صلاح خود جامعه است. نه این است که براي جامعه یک چیزي مثلاً نافع بوده است که محدودیت
اسلام میخواهد که زن و مرد رشد داشته باشند. اسلام زنها را نجات داده است از آن » : 9) نیز میفرماید )«! برایش ایجاد کردهاند
چیزهایی که در جاهلیت بود. آنقدري که اسلام به زن خدمت کرده است، خدا میداند به مرد خدمت نکرده است که به زن
(10)«. خدمت کرده، شما نمیدانید که در جاهلیت زن چه بوده و در اسلام چه شده
حضرت آیۀ اللّه العظمی خامنهاي نیز میفرماید:
شما باید زن را با چشم یک انسان والا نگاه کنید، تا معلوم بشود که تکامل و حق و آزادي او چیست؟ زن را به عنوان یک »
موجودي که میتواند مایهاي براي اصلاح جامعه یا پرورش انسانهاي والا بشود نگاه کنید تا معلوم بشود که زن کیست و آزادي او
چگونه است، زن را به چشم آن عنصر اصلی تشکیل خانواده در نظر بگیرید. اگرچه از مرد و زن تشکیل میشود و هردو در تشکیل
و موجودیت خانواده مؤثرند. اما آسایش فضاي خانواده و آرامش سکوتی که در فضاي خانواده است به برکت زن و طبیعت زنانه
11 ) شهید مطهري )«؟ است. با این چشم به زن نگاه کنید تا معلوم بشود که زن چگونه کمال پیدا میکند و حقوق زن چیست
آنچه از نظر اسلام مطرح است، این است که زن و مرد به دلیل اینکه یکی زن است و دیگري مرد، در جهات زیادي » : میفرماید
مشابه یکدیگر نیستند، جهان براي آنها یکجور نیست، خلقت و طبیعت آنها را یکنواخت نخواسته است، و همین ایجاب میکند که
از لحاظ بسیاري از حقوق و تکالیف و مجازاتها وضع مشابهی نداشته باشند. در دنیاي غرب ، اکنون سعی میشود میان زن و مرد
از لحاظ قوانین و مقررات و حقوق و وظایف ، وضع واحد مشابهی بوجود آورند و تفاوتهاي غریزي و طبیعی زن و مرد را نادیده
تساويِ حقوق، یک مارك تقلبی است که » بگیرند. تفاوتی که میان نظر اسلام و سیستمی غربی وجود دارد در اینجاست.کلمه
صفحه 26 از 93
12 ) اعلامیه حقوق بشر که در فصل گذشته، توضیح مختصري درباره آن )«. مقلدان غرب بر روي این رهآورد غربی چسباندهاند
دادیم، داراي یک دیباچه و 30 ماده است که پس از گفتگوهاي طولانی، در تاریخ آذرماه 1327 شمسی، مطابق با 10 دسامبر 1968
جشن میگیرند. در خیلی از مواد این « روز حقوق بشر » م.، از طرف مجمع سازمان ملل تصویب گردید و جهانیان آن روز را به نام
اعلامیه، به آزادي انسان و انواع آزاديها تصریح شده است. نکات مثبت زیادي در این اعلامیه دیده میشود و نسبت به دو اعلامیه
قبلی یعنی اعلامیه حقوق آمریکا ( 1776 ) و اعلامیه حقوق فرانسه ( 1789 م .) کاملتر است،.ولی کاستیهاي بسیاري نیز دارد.
یا « آزادي مثبت » اول اینکه آزادي مطرح شده در این اعلامیه همان آزادي در مکتب لیبرالیزم است. این اعلامیه هیچ اشارهاي به
که بسیاري از فیلسوفان از آن حمایت میکنند، ندارد. از نظر این اعلامیه، تنها قید آزادي، اصطلاك آن با آزادي « آزادي معقول »
دیگران است. نیز در این اعلامیه، هیچ نامی از خدا نبرده شده است؛ یعنی کاملاً از منظر مادي تنظیم شده است. نکته دوم،
مشروعیتِ آزادي مورد بحث است. در ماده نخستین آمده است: همه افراد بشر، آزاد و باحیثیت و حقوق یکسان زاییده میشوند.
اگر موضوعی الحادي نیز داشته باشیم، باید بگوییم حقوق افراد را آفرینش خاص آنها تعیین میکند. براي مثال باید بگوییم چند »
نظام آفرینش بارداري و زایمان و شیر دادن را به عهده زنان گذارده است، زنان باید از حمایت و حقوق بیشتري برخوردار باشند. نه
(13)«. آن که بیتوجهی به سرشت خاص زن و مرد، حقوق همه را یکسان بدانیم
شهید مطهري میفرماید:
در این نهضت به این نکته توجه نشد که مسائل دیگري هم غیر از تساوي و آزادي هست تساوي و آزادي شرط لازماند نه شرط »
کافی. تساوي حقوق یک مطلب است و تشابه حقوق مطلب دیگر به برابري حقوق زن و مرد از نظر ارزشهاي مادي و معنوي یک
چیز است و همانندي و همشکلی و همسانی چیز دیگر. در این نهضت عمدا یا سهوا تساوي به جاي تشابه به کار رفت و برابري با
همانندي یکی شمرده شد، کیفیت تحتالشعاع کمیت قرار گرفت.انسان بودن زن موجب فراموشی زن بودن و میگردید.( 14 ) به
نام آزادي و به نام انتخاب، دختر شایسته و نمونه سال انتخاب میکنند و با چاپ عکسهاي عریان در ابعاد مختلف در مجلهها و
روزنامهها از وجود آنها استفاده میکنند تا به این طریق مشتري بیشتري براي خود جذب کنند.( 15 ) مقام معظم رهبري در اینباره
اشتباه میکند دنیاي استکبار سرشار از جاهلیت که خیال میکند ارزش و اعتبار زن به این است که خود را در چشم » : میفرماید
مردان آرایش کنند تا چشمهاي هرزه به او نگاه کنند و از او تمتع بگیرند و او را تحسین کنند. آنچه امروز در غرب از آن به عنوان
لَا» (16)«. آزادي زن نام برده میشود، آزادي زن نیست؛ بلکه در واقع، باید آن را آزادي مردان هرزه براي التذاذ از زن نامید
شرط اصلی سعادت » : 17 ) شهید مطهري میفرماید )« الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَهَا أَن تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلَا اللَّیْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَکُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ
هر یک از زن و مرد و در حقیقت جامعه بشري این است که دو جنس هر یک در مدار خویش به حرکت خود ادامه دهند. آزادي و
برابري آن گاه سود میبخشد که هیچ کدام از مدار و مسیر طبیعی و فطري خویش خارج نگردند. آنچه در آن جامعه ناراحتی
.(18)« آفریده است قیام بر ضد فرمان فطرت و طبیعت است؛ نه چیز دیگر
حجاب از دیدگاه اسلام و غرب
چرا غرب همواره تلاش کرده است که در سلسله اقدامات تهاجمی خود علیه ارزشهاي فرهنگی ملی و اسلامی، کشف حجاب را
یکی از اقدامات مهم قرار داده و توان بالایی را به عملی شدن آن و جلوگیري از اشاعه حجاب اسلام اختصاص داده است؟ چرا
اسلام ،این دین سعادت بخش، حجاب را براي زنان واجب فرموده و یکی از احکام ضروري قرار داده است؟( 19 ) شک نیست که
غرب و اسلام با دو دیدگاه متفاوت به زن و ارزشها و کرامت انسانی الهی او مینگرند و بر همین اساس برنامهریزي مینمایند.
صفحه 27 از 93
اینک حجاب را از دو دیدگاه غرب مورد بحث و بررسی قرار میدهیم: لباس پوشیدن، شأنی از شئون انسان است و در هر تمدن
رابطه مستقیمی با معناي انسان و تعریف انسان در آن تمدن دارد. حجاب انسان در تمدن جدید غربی چیست؟ در تمدنی که خدا از
صحنه زندگی غایب شده، و در کلیسا عزلت گزیده، معنویت به حاشیه زندگی خزیده، و استخوانبندي فرهنگ و تمدن غربی، یک
« روح الهی » استخوانبندي مادي شده که در آن دیگر معنویت و قدس، اصالت ندارد و انسان دیگري موجودي نیست که حامل
باشد و بتواند خلیفه خدا در زمین شود و... در این تمدن، انسان هیچ فرقی بنیادي و وجودي با حیوان ندارد... او هم چند سالی در
طبیعت زندگی میکند و میمیرد و دیگر هیچ!... ارزش و اعتبار همه چیز در این تمدن با این ملاك سنجیده میشود که چقدر
است. از « تن انسان » میتواند به انسانی که اساسا حیوانی مادياست، لذت ببخشد و یکی از چیزهایی که میتواند به او لذت ببخشد
چیز دیگري نیست و این تن یکی از مهمترین آبشخورهاي لذت اوست، و او در فرصت محدودي که تا « تن » نظر غرب، انسان جز
20 ). در اینجا ما دیدگاه برخی از دانشمندان غربی را درباره حجاب و )« مرگ دارد باید از همه لذتها تا میتواند بهرهمند شود
خواندن « تابو » پوشش کنار هم قرار میدهیم تا شما خود به قضاوت بنشینید و علت تناقص گوییها را خود پیدا کنید. راسل با
اخلاق جنسی آنچنان که در جوامع متمدن » : احساس شرم، عفاف و تقواي مرد و پوشش زن درباره ریشه حیا و حجاب میگوید
دیده میشود، از دو منبع سرچشمه میگیرد: یکی، تمایل به اطمینان پدري ، دیگري، اعتقاد مرتاضانه به خیبث بودن عشق. دیدگاه
فروید نیز هم افق با دیدگاه راسل است. او نیز اخلاق جنسی را تابو میخواند و در روانشناسی خود، مبناي تحرکات انسان را در
همه دورانهاي زندگی، غریزه جنسی معرفی میکند و ایجاد مانع در برابر آنان را به هر شکل ممکن، مردود شمرده، عامل
بیماريهاي روانی میداند. به راستی، آیا میتوان این کلمات متناقص که حقایق آشکار را زیر پا میگذارد پذیرفت؟ آیا اخلاق
نوین جنسی غرب که با استفاده همین نظریات پایهریزي شده مشکلات روانی را حل کرده است و یا به عکس، عوارض بیشمار
21 ) آیا میتوان با این ). «؟ فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی به وجود آورده و هزاران درد بیدرمان به دردهاي گذشته افزوده است
سخن متناقض، به تحلیل ریشه حجاب و حیا پرداخت و آن را تبیین نمود؟ شهید مطهري در پاسخ غربیها میگوید : درباره اینکه
زن ابتدا در خود احساس نقص میکرده است و سبب شده که هم خود او و هم مرد، او را موجود پست بشمارد، سخنان زیادي گفته
شده است، خواه آن سخنان درست باشد و خواه نادرست، با فلسفه اسلام درباره زن و پوشیدگی زن رابطهاي ندارد. اسلام، نه
حیض را موجب پستی و حقارت زن میداند و نه پوشیدگی را به خاطر پستی و حقارت زن عنوان کرده است؛ بلکه منظور دیگري
شبههاي که در ذهنیت بعضی افراد هست، این است که خیال میکنند حجاب » : 22 ). آیۀ اللّه جوادي آملی میگوید )« داشته است
23 ) محرومیت از ارضاي غریزه جنسی از راه )«. براي زن محدودیت و حصاري است، حجاب نشانه ضعف و محدودیت زن است
مشروع و طبیعی، باعث انحراف و فساد خواهد شد؛ اسلام این مشکل را با دستور ازدواج و توجه همسران به ارضاي همدیگر حل
کرده است. این اشکال که حجاب و پنهان شدن زن در میان پوششها باعث محرومیت و طغیان و فساد میشود، بیاساس است،
باید توجه » زیرا اسلام با آن دستورهاي موکد خود راجع به ازدواج و احکام دقیق خود در این مورد، رفع محرومیت کرده است. اما
داشت که اگر مشکل محرومیت را با به وجود آوردن بیبند و باري و کشف حجاب رفع کنیم، مفاسد تباهیها هزاران برابر بیش از
تباهیهاي محرومیت است؛ قبلا اشکال میکردند که محرومت از زن باعث میشود که مردها به همجنس خود تمایل کنند و گناه
رائج میگردد؛ ولی باید با اینها گفت چرا در دنیاي غرب که مرد از محرومیت بیرون آمده و با کمال آسانی « لواط » بزرگ
میتواند با زن تماس بگیرد، دامنه همجنس بازي و لواط گسترده شده؛ تا آنجا که این موضوع به عنوان لایحه به مجلس کشیده
شده و مجلس بریتانیا جواز آن را تصویب کرده است؟ از این نمونه و امثال آن میفهمیم که حل مشکل با بیبندوباري نیست، بلکه
بیبندوباري مشکل را هزارها برابر میکنند. بیبندوباري زنها، برنامههاي سکس، فیلمهائی که نمایشگر زنهاي نیمه عریان و
بیحجاب است، و دوست بازي به عنوان جشن و هنر و برداشتن مرز بین زن و مرد، هر یک آتش است که به خرمن غریزه جنسی
صفحه 28 از 93
میافتد، و عواقب این تهیجات و تحریکات بر کسی پوشیده نیست؛ اسلام که کاملاً به همه جوانب با نظر دقیق مینگرد و
دستوراتش عمیقا حساب شده و منطقی است، کاملاً به مرز باریک بی بند و باري و فساد اطلاع و توجه دارد، و به خوبی در
24 ) زندانیان چادر، عنوان کتابی )«. قانونگذاري خود خطر شکسته شدن حصار عفاف، و باریکی این مرز را در نظر داشته است
چنانچه از عنوانش پیداست، حجاب، ضد آزادي زن تلقی شده » است که توسط خانم شهره مستشار در انگلیس منتشر شده است
است. میدانیم که آزادي قلمروهایی دارد: بیان عقیده، فعالیت سیاسی و... . حجاب کدام آزادي را سلب میکند؟ اگر فعالیتهاي
اجتماعی و سیاسی زنان معنی نداشت، دیگر کدام آزادي است که با حجاب سلب شده است؛ مگر اینکه مراد از آزادي، هرزگی
جنسی و بیبندوباري غریزي باشد؛ که البته حجاب این آزادي را تحدید میکند و رسالت حجاب هم همین است و نیز حجاب
(25)«. برخی دشواريها را به بار دارد که اگر اصل آن براي سلامت و رشد جامعه انسانی مقید انگاشته شود، باید آن را متحمل شد
مگر دانش اندوزي، با محدودیت همراه نیست. مگر راست گویی، برخی آزاديها را سلب » : در دفاع از حجاب ، میتوان گفت
نمیکند. همواره ناموس خلقت بر این استوار بوده که اشیاء ذي قیمت و پر ارج را در پوشش محکم و دست و نیافتنی و به دو از
چشم و دسترس هر کس و ناکس محافظت نموده است. مرواریدهاي گرانسنگ را در پوشش نفوذناپذیر چون صدف نگاهداري
نموده، اما سنگهاي بیارزش را به وفور در هر جا پراکنده است. زن مسلمان نیز آنگاه که پیکر خود را حرم پرحرمت حجاب قرار
میدهد و خویشتن را از تیر نگاههاي هوس آلود مردان هرزه حفظ میکند، در واقع مروارید گرانسنگ عفت و نجابت را در صدف
و هرگز » : 26 ) نیز میتوان گفت )«. حجاب و گوهر ارجمند زنانگی خویش را در پوشش مطمئن از دستبرد نامحرمان حفظ مینماید
پوشش، مانع کار نیست .اگر نگاهی به آن زنانی که در کارخانهها کار، یا در دهات مشغول تولید هستند، بکنیم میبینیم هم پوشیده
هستند و هم به اقتصاد کمک میکنند، و این زنان غرب زده هستند که با برهنگی خود جامعه را به فساد کشیدند و یک موجود
تنها راه حفظ شخصیت و حرمت زن روي آوردن به حجاب است. اگر او به » : 27 ) نیز میتوان گفت )«. مصرفی و تفننی بیش نیستند
حجاب روي آورد، پایگاه خانوادگیاش قوي میشود. مردها، ناچار میشوند به زندگی خانوادگی خود ارج نهند و به همسران
خود، واقعا توجه کنند (و به آنها وفادار باشند). اگر حجاب خود را ارج نهد، او را به مشاغل پست با حقوق بخور و نمیر،
نمیگمارند و استعدادهاي واقعیاش به هدر نمیرود و آن وقت است که میتواند در مشاغل عالی، به مراتب بیشتر از آنچه براي
(28)«. بیحجاب مطرح است، توفیق به دست آوَرَد
« منابع »
. 2- حجاب در ادیان الهی، علی محمد آشنائی، نشر یاقوت ، قم 1378 . -1 نظام خانواده در اسلام، حسین انصاریان، امابیها، 1376
5- مجله پیام . -3 بهشت جوانان، اسداللّه محمدنیا 4- حجاب، ابوالاعلی مودودي، ترجمه: نعمت اللّه شهرانی، نشر احسان، 1377
-7 . 6- زن و عدالت اجتماعی، آیتاللّه هاشمی رفسنجانی، سفیر صبح، 1380 . زن، س 6، ش 12 ، دفتر تبلیغات اسلامی، 1376
8- تکاپوي اندیشهها، مجموعهاي از . مجموعه آثار استاد شهید مطهري، جلد اول از بخش فقه و حقوق، انتشارات صدرا، 1376
9- جایگاه زن در اندیشه امام . مصاحبههاي انجام شده با استاد علّامه محمدتقی جعفري، علی رافعی، دفتر تبلیغات اسلامی، 1377
-11 . 10 - آیینه زن، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، 1381 . خمینی رحمهالله ، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام رحمهالله ، 1374
12 - آنچه باید یک زن بداند، اسداللّه محمد نیا، مرکز علمی . آزادي، تحلیلی از آزادي و اخلاق جنسی، عباس یزدانی، قم، 1377
14 - حقوق خانواده، . 13 - حکایت کشف حجاب، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، 1373 . فرهنگی مسجد صاحبالزمان (عج)، 1377
. 15 - تکامل فرهنگی، لسلی 1. ولایت، فریبرز مجیدي، دشتستان، 1379 . باقر عاملی، ناشر مدرسه عالی دختران ایران، تهران 1350
17 - ارزش زن در اسلام، . -16 آسیبشناسی حجاب، مهدي مهریزي، مرکز نشر و پخش آثار روانشناسی و تربیتی، تهران، 1350
صفحه 29 از 93
18 - اسلام، حقوق و آزادیهاي اساسی انسان و مسئله حقوق بشر، مصطفی الرافعی، . مصطفی قنبرپور قوچانی، فراهانی ، تهران 1361
19 - خلاصه مقالات کنگره جهانی جایگاه و نقش زن از دیدگاه حضرت امام خمینی رحمهالله ، . دفتر نشر معارف اسلامی، 1375
-20 زیور عفاف، ستاره هدایتخواه، معاونت پرورشی اداره کل آموزش و پرورش خراسان. 21 - پوشش زن در اسلام، . 1378
22 - منزلت زن، واحد خواهران دفتر تبلیغات اسلامی، قم، دفتر تبلیغات . محسن قرائتی، معاونت روابط و تبلیغات ساعس ناجا، 1374
24 - آزادي از نگاه . 23 - آزادي از دیدگاه امام خمینی رحمهالله ، مرکز تحقیقات اسلامی، انتشارات محدث، 1378 . اسلامی، 1371
27 - نظام حقوق . استاد مطهري، حسین یزدي. 25 - عصر حاضر، علی شریعتی. 26 - درّ و صدف، محمد شجاعی، نشر محیی 1378
28 - الگوي زن اصیل و آزاد، حاج سید محمدتقی حشمت الواعظی، قم، مدرسه . زن در اسلام، استاد مطهري، قم، صدرا، 1378
29 - زن در آیینه جلال و جمال، آیت اللّه عبداللّه جوادي آملی، تهران، رجاء، . علمیه حضرت آیتاللّه شیخ یونس یزدانی، 1378
-31 . -30 منزلت زن در اندیشه اسلامی، محمد فنائی اشکوري، قم مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی رحمهالله ، 1377 .1374
32 - منزلت زن از . تفسیر نمونه، جلد 17 ، ناصر مکارم شیرازي با همکاري جمعی از نویسندگان، ، دارالکتب الاسلامیه، 1370
34 - حقوق . 33 - زن مشارکت، توسعه، اکرم قدیمی، تهران، جهان اجتماعی، 1380 . منظري دیگر، هادي قطبی، قم، مؤلف 1380
35 - قرآن و مقام زن، استاد سید علی کمالی، . زن در اسلام و جهان، استاد علامه یحیی نوري، مؤسسه مطبوعات فراهانی، 1347
36 - زن در نظر تاریخ، محمد جنابزاده، تهران تعاون و رفاه . تهران، اسوه، (وابسته به سازمان حج و اوقاف و امور خیریه)، 1371
37 - تعدد زوجات و مقام زن در اسلام، استاد علامه طباطبائی، قم، آزادي. 38 - زنان پیغمبر اسلام، . اجتماعی ایران، 1335
39 - کوثر، ج 1، گردآورنده احمد خمینی، تهران مؤسسه تنظیم و نشر آثار . عمادالدین، حسین اصفهانی، تهران، نشر محمد، 1368
41 - فرهنگی فارسی عمید، . 40 - در جستجوي راه کلام امام، روح اللّه خمینی، تهران، امیرکبیر، 1362 . امام خمینی رحمهالله ، 1371
42 - دایره المعارف بستانی، بطري بستانی، دارالمعرفه بیروت، بیتا. 43 - لغتنامه دهخدا، علی . حسین عمید، تهران، امیرکبیر، 1374
45 - رساله حجابیه، رسول . 44 - مسئله حجاب، مرتضی مطهري، صدرا 1376 . اکبر دهخدا، ج 2، انتشارات دانشگاه تهران، 1361
47 - یادداشتهاي استاد مطهري، . جعفریان. 46 - جامعه ایدهآل اسلامی، جمعی از نویسندگان، سازمان تبلیغات اسلامی، 1379
. 48 - اخلاق جنسی، شهید مطهري، دفتر تبلیغات اسلامی، 1379 . پاورقی ها: 1 . مرتضی مطهري، چاپ اول، انتشارات صدرا، 1378
3. تکاپوي اندیشه، . 2. مجموعه آثار استاد شهید مطهري، ص 127 . زن و عدالت اجتماعی، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، ص 35
.5 .128- 4. مجموعه آثار شهید مطهري، ص 129 . مجموعهاي از مصاحبههاي انجام شده با استاد علامه محمدتقی جعفري، ص 417
8. سوره نساء، نحل و روم. 9. جایگاه زن . 7. مجموعه آثار شهید مطهري، ص 131 . 6. همان ، ص 418 . تکاپوي اندیشهها، ص 417
10 . صحیفه نور، ج 4، ص 192 . به نقل از آزادي از دیدگاه امام خمینی رحمهالله ، .61- در اندیشه امام خمینی رحمهالله ، ص 62
.13 .136- 12 . مجموعه آثار شهید مطهري، ص 137 . 11 . آیینه زن، مجموعه موضوعی سخنان مقام معظم رهبري، ص 29 . ص 47
15 . آنچه باید . 14 . آزادي از نگاه استاد مطهري، ص 244 .43- آزادي، تحلیلی از آزادي و اخلاق جنسی، عباس یزدانی، ص 45
17 . سوره یس، آیه . 16 . حکایت کشف حجاب، مؤسسه فرهنگی قدر ولادت، ص 149 . یک زن بداند، اسداللّه محمدينیا، ص 35
20 . زیور عفاف، پاسخ به اشکالات و شبهات . 19 . حکایت کشف حجاب، ص 142 . 18 . آزادي از نگاه استاد مطهري، ص 229 .40
23 . زن در . 22 . همان،ص 68 . 21 . مسئله حجاب، مرتضی مطهري، ص 68 .12- وارده بر حجاب اسلامی، ستاره هدایتخواه، ص 13
25 . آسیبشناسی حجاب، مهدي مهریزي، ص .37- 24 . پوشش زن در اسلام، محسن قرائتی، ص 38 . آیینه جلال و جمال، ص 437
28 . زیور عفاف، ستاره . 27 . پوشش زن در اسلام، محسن قرائتی، ص 115 . 26 . زیور عفاف، ستاره هدایتخواه، ص 35 .71-72
. هدایتخواه، ص 36
وقفه مع نصر