گروه نرم افزاری آسمان

[روایت نوزدهم:نقل کرده ثقه الاسلام کلینی در کافی از عبد العزیز بن مسلم]







ا/ M کارها[کذا].
2- (2)) -کار/در M مکرّر نوشته شده است.
3- (3)) -را/ M ر.
4- (4)) -تمام است/ M تمامت.
5- (5)) -آنهائی/ M انهایی.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -جندب/واپسین حرف در M زبر دارد.
8- (8)) -منست/ M من است.
9- (9)) -بینایی/ M بینائی.
10- (10)) -نشناسند...نورانیّت/ M ندارد.
11- (11)) -و به دریای/ M ریای.
12- (12)) -شده اند/ R شداند. M ندارد.
13- (13)) -مع...اللّه/ M ندارد.
14- (14)) -بمرو/ M بمرو. R ؟.
15- (15)) -یوم/ M یوم.
16- (16)) -فاداروا/ M فارادوا.
الإمامه و ذکروا خوض النّاس فیها فدخلت علی سیّدی-علیه السّلام (1)-فأعلمته خوض النّاس فیه،فتبسّم-علیه السّلام-ثمّ قال:یا عبد العزیز!جهل القوم (2)و خدعوا عن ارائهم (3)إنّ اللّه-عزّ و جلّ-لم یقبض نبیّه (4)-صلّی اللّه علیه و آله-حتّی أکمل له الدّین و أنزل علیه القرءان (5)فیه تبیان (6)کلّ شیء بیّن فیه الحلال و الحرام و الحدود و الأحکام و جمیع ما یحتاج (7)إلیه النّاس (8)کملا (9).فقال-عزّ و جلّ-: مٰا فَرَّطْنٰا فِی الْکِتٰابِ مِنْ شَیْءٍ (10)و أنزل فی حجّه (11)الوداع و هی اخر عمره (12)-صلّی اللّه علیه و آله (13)- اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ (14)وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ (15)لَکُمُ الْإِسْلاٰمَ (16)دِیناً (17)(18)و أمر الإمامه من تمام الدّین و لم یمض-صلّی اللّه علیه و آله (19)-حتّی بیّن لأمّته معالم (20)دینهم (21)و أوضح لهم سبیلهم و ترکهم علی قصد (22)سبیل الحقّ و أقام لهم علیّا-صلوات اللّه و سلامه علیه (23)-علما (24)و إماما و ما ترک

ص:135

1- (1)) -علیه السّلام/ M ع.
2- (2)) -القوم/ M القوم.
3- (3)) -ارائهم/در M حرف یکم زبر دارد.
4- (4)) -نبیّه/در M یاء پیش دارد.
5- (5)) -القرءان/در M واپسین حرف زیر دارد.
6- (6)) -تبیان/ M بیان.
7- (7)) -یحتاج/در M واپسین حرف زبر دارد.
8- (8)) -النّاس/ R النّاس.در M واپسین حرف نشان جزم دارد.
9- (9)) -کملا/ M کهلا.
10- (10)) -قرآن کریم:س 6،ی 38.
11- (11)) -حجّه/ M حجّه.
12- (12)) -عمره/ M عمره.
13- (13)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
14- (14)) -لکم دینکم/در M از قلم افتاده است.
15- (15)) -رضیت/ M رضیت.
16- (16)) -الإسلام/در M واپسین حرف پیش دارد.
17- (17)) -دینا/ M +قیّما.گویا خود کاتب یا دیگر که زائد بودن این افزونه را دریافته آن را نشاندار کرده است.
18- (18)) -قرآن کریم:س 5،ی 3.
19- (19)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
20- (20)) -معالم/در M واپسین حرف پیش دارد.
21- (21)) -دینهم/ M دینهم.
22- (22)) -علی قصد/ M حتّی قصد.
23- (23)) -صلوات اللّه و سلامه علیه/ M ص.
24- (24)) -عَلَما/ M عِلمْا.
لهم شیئا یحتاج إلیه الأمّه إلاّ بیّنه فمن زعم أنّ اللّه-عزّ و جلّ-لم یکمل (1)دینه (2)فقد ردّ کتاب اللّه و من ردّ کتاب اللّه (3)فهو کافر.هل یعرفون (4)قدر الإمامه و محلّها (5)من الأمّه فیجوز (6)فیها اختیارهم؟! (7)إنّ الإمامه (8)أجلّ قدرا و أعظم شأنا (9)و أعلی مکانا و أمنع (10)جانبا و أبعد غورا (11)من أن یبلغها النّاس بعقولهم أو ینالوها بارائهم (12)أو یقیموا إماما باختیارهم.إنّ (13)الإمامه (14)خصّ اللّه-عزّ و جلّ-بها إبراهیم الخلیل (15)-صلوات اللّه علیه (16)-بعد النّبوّه و الخلّه (17)مرتبه ثالثه و فضیله شرّفه بها و أشاد (18)بها ذکره فقال: إِنِّی جٰاعِلُکَ لِلنّٰاسِ إِمٰاماً (19)فقال الخلیل(ع)سرورا بها: وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی .قال اللّه تبارک و تعالی: لاٰ یَنٰالُ عَهْدِی (20)الظّٰالِمِینَ فأبطلت هذه الایه إمامه کلّ ظالم إلی یوم القیمه و صارت فی الصّفوه ثمّ أکرمه اللّه تعالی بأن جعلها فی ذرّیّته أهل (21)الصّفوه و الطّهاره.

ص:136

1- (1)) -یکمل/ M یکمل.
2- (2)) -دینه/ M دینه[کذا].
3- (3)) -و من ردّ کتاب اللّه/ M ندارد.
4- (4)) -یعرفون/در R حرف یکم هم دو نقطه بر فراز دارد و هم دو نقطه بر فرود. M تعرفون.
5- (5)) -محلّها/در M لام مشدّد زیر دارد.
6- (6)) -فیجوز/چنین است در R و M به پیش زای.
7- (7)) -اختیارهم/در M راء زبر دارد.
8- (8)) -الإمامه/در M واپسین حرف پیش دارد.
9- (9)) -شأنا/ M شانا.ضبط نص موافق R است.
10- (10)) -أمنع/در M واپسین حرف زبر دارد.
11- (11)) -غورا/در M حرف یکم پیش دارد.
12- (12)) -بارائهم/در M حرف دوم زبر دارد.
13- (13)) -إنّ/ M انّ.
14- (14)) -الإمامه/در M واپسین حرف زیر دارد.
15- (15)) -الخلیل/در M واپسین حرف زیر دارد.
16- (16)) -صلوات اللّه علیه/ M ص.
17- (17)) -الخلّه/در M و R به زبر خاء کتابت شده است.
18- (18)) -أشاد/ M اشار.
19- (19)) -قرآن کریم:س 2،ی 124.
20- (20)) -عهدی/ R عهدی. M سازگار با ضبط ماست.
21- (21)) -أهل/ M اهل.
فقال: وَ وَهَبْنٰا لَهُ إِسْحٰاقَ وَ یَعْقُوبَ نٰافِلَهً وَ کُلاًّ جَعَلْنٰا صٰالِحِینَ وَ جَعَلْنٰاهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنٰا وَ أَوْحَیْنٰا إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْرٰاتِ وَ إِقٰامَ الصَّلاٰهِ وَ إِیتٰاءَ الزَّکٰاهِ وَ کٰانُوا لَنٰا (1)عٰابِدِینَ (2)فلم تزل (3)فی ذرّیّته یرثها بعض (4)عن بعض قرنا فقرنا حتّی ورّثها (5)اللّه (6)-عزّ و جلّ-النّبیّ (7)- صلّی اللّه علیه و اله (8)-فقال-جلّ و تعالی-: إِنَّ أَوْلَی النّٰاسِ بِإِبْرٰاهِیمَ لَلَّذِینَ (9)اتَّبَعُوهُ وَ هٰذَا النَّبِیُّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اللّٰهُ وَلِیُّ الْمُؤْمِنِینَ (10)فکانت له خاصّه (11)فقلّدها-صلّی اللّه علیه و آله (12)-علیّا-صلوات اللّه و سلامه علیه (13)-بأمر اللّه-عزّ و جلّ-علی رسم (14)ما فرض اللّه فصارت فی ذرّیته الأصفیآء (15)الّذین ءاتاهم اللّه العلم و الإیمان بقوله-جلّ و علا (16)-: وَ قٰالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِیمٰانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِی کِتٰابِ اللّٰهِ إِلیٰ یَوْمِ الْبَعْثِ (17)فهی فی ولد علیّ(ع)خآصّه إلی یوم القیمه إذ لا نبیّ بعد محمّد-صلّی اللّه علیه و آله (18)-فمن أین یختار هؤلآء الجهّال (19)؟!

إنّ الإمامه هی منزله الأنبیآء و إرث (20)الأوصیآء.إنّ الإمامه (21)خلافه (22)اللّه (23)

ص:137

1- (1)) -لنا/ M لها.
2- (2)) -قرآن کریم:س،.
3- (3)) -تزل/ M یزل.
4- (4)) -بعض/ R بعض.
5- (5)) -ورّثها/ M ورثه.
6- (6)) -اللّه/در M واپسین حرف زیر دارد.
7- (7)) -النّبیّ/در M واپسین حرف پیش دارد.
8- (8)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
9- (9)) -للّذین/ M للّذین.
10- (10)) -قرآن کریم:س 3،ی 68.
11- (11)) -خاصّه/ M خاصه.
12- (12)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.ضبط نص،بنابر R است.
13- (13)) -صلوات اللّه و سلامه علیه/ M ع.
14- (14)) -رسم/ M رسم.
15- (15)) -الأصفیآء/در R واپسین حرف پیش دارد.ضبط نص،موافق M است.
16- (16)) -علا/ M علی.
17- (17)) -قرآن کریم:س 30،ی 56.
18- (18)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
19- (19)) -الجهّال/در M واپسین حرف زیر دارد.
20- (20)) -و إرث/ M وارث.
21- (21)) -إنّ الإمامه/در M از قلم افتاده است.
22- (22)) -خلافه/در R و M به زبر خاء کتابت گردیده است.در M واپسین حرف افزون بر پیش، زیر نیز دارد.
23- (23)) -اللّه/در M از قلم افتاده است.
و خلافه (1)الرّسول-صلّی اللّه علیه و آله (2)-و مقام (3)أمیر المؤمنین-علیه السّلام (4)-و میراث الحسن و الحسین-صلوات اللّه علیهما.إنّ الإمامه زمام الدّین و نظام المسلمین و صلاح الدّنیا و عزّ المؤمنین.إنّ الإمامه أسّ الإسلام النّامی (5)و فرعه السّامی بالإمام تمام الصّلوه و الزّکوه و الحجّ و الصّیام و الجهاد و توفیر الفیء و الصّدقات و إمضاء الحدود و الأحکام و منع الثّغور و الأطراف. (6)الإمام یحلّ حلال اللّه و یحرّم (7)حرام اللّه و یقیم حدود (8)اللّه و یذبّ (9)عن دین اللّه و یدعو (10)إلی سبیل ربّه بالحکمه و الموعظه الحسنه و الحجّه البالغه.

الإمام کالشّمس الطّالعه المجلّله (11)بنورها للعالم و هی فی الأفق بحیث لا تنالها (12)الأیدی و الأبصار (13).الإمام البدر المنیر و السّراج الزّاهر و النّور السّاطع و النّجم الهادی فی غیاهب (14)اللّجی و أجواز البلدان القفار و لجج (15)البحار.الإمام المآء العذب علی الظّمآء و الدّالّ علی الهدی و المنجی (16)من الرّدی.الإمام النّار علی الیفاع الحارّ لمن اصطلی به و الدّلیل فی المهالک؛من فارقه (17)فهالک.الإمام السّحاب الماطر و الغیث الهاطل و الشّمس المضیئه و السّمآء الظّلیله و الأرض البسیطه و العین الغزیره و الغدیر و الرّوضه.

ص:138

1- (1)) -خلافه/در R و M به زبر خاء کتابت گردیده است.در M واپسین حرف زیر دارد.
2- (2)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص. M +فمن این یختار.
3- (3)) -مقام/در M واپسین حرف زیر دارد.
4- (4)) -علیه السّلام/ M ع.
5- (5)) -النّامی/ M الّناهی[کذا].
6- (6)) -الأطراف/ M +و.
7- (7)) -یحرّم/ M یحرّم.
8- (8)) -حدود/در M واپسین حرف زیر دارد.
9- (9)) -یذبّ/در R به پیش حرف یکم کتابت گردیده است. M یذّب.
10- (10)) -یدعو/ M یدعوا.
11- (11)) -المجلّله/ M المجللّه.
12- (12)) -تنالها/در M لام زبر دارد.
13- (13)) -الأبصار/در M باء زیر دارد. M +و.
14- (14)) -غیاهب/در R به زبر هاء کتابت شده است.
15- (15)) -لجج/ M یحج.
16- (16)) -المنجی/ M المنجی.
17- (17)) -فارقه/ M ندارد.
الإمام الأنیس الرّفیق و (1)الوالد الشّفیق و الأخ الشّقیق (2)و الأمّ البرّه بالولد (3)الصّغیر (4)و مفزع العباد (5)فی الدّاهیه النّادّ (6).الإمام أمین اللّه (7)فی خلقه و حجّته علی عباده و خلیفته فی بلاده و الدّاعی إلی اللّه و الذّابّ عن حرم اللّه.الإمام المطهّر من الذّنوب و المبرّأ (8)من العیوب،المخصوص بالعلم،الموسوم بالحلم،نظام الدّین و عزّ (9)المسلمین و غیظ المنافقین و بوار الکافرین.الإمام واحد دهره لا یدانیه أحد و لا یعادله (10)عالم (11)و لا یوجد منه بدل و لا له مثل و لا نظیر مخصوص بالفضل کلّه من غیر طلب منه له و لا اکتساب بل اختصاص (12)من المفضّل الوهّاب فمن ذا الّذی یبلغ معرفه (13)الإمام أو یمکنه اختیاره (14)؟! هیهات! (15)هیهات! (16)ضلّت العقول (17)و تاهت (18)الحلوم و حارت (19)الألباب و خسئت (20)العیون و تصاغرت العظمآء (21)و تحیّرت (22)الحکمآء و تقاصرت الحلمآء (23)و حصرت

ص:139

1- (1)) -و/ M ندارد.
2- (2)) -الشّقیق/ M الّشفیق[کذا].
3- (3)) -بالولد/ M بالوالد.
4- (4)) -الصّغیر/ M الصّغیر.
5- (5)) -العباد/ M العباد.
6- (6)) -النّادّ/ M النّاذ.
7- (7)) -اللّه/ M اللّه.
8- (8)) -المبرّأ/ M المبرّ.
9- (9)) -عزّ/ M عزّ.
10- (10)) -یعادله/ M یعادله.
11- (11)) -عالم/در R حرف سوم هم زیر دارد و هم زبر.
12- (12)) -اختصاص/ M اختصاص.
13- (13)) -معرفه/ M معرفه.
14- (14)) -اختیاره/در M راء زیر دارد.
15- (15)) -هیهات/در M واپسین حرف حرکت ندارد.
16- (16)) -هیهات/در M واپسین حرف زیر دارد.
17- (17)) -العقول/در M واپسین حرف زیر دارد.
18- (18)) -تاهت/ M ناهت.
19- (19)) -حارت/ M حارت.
20- (20)) -خسئت/در R حرف سوم دو نقطه در زیر نیز دارد.ضبط نص،موافق M است.
21- (21)) -العظماء/ M العظماء.
22- (22)) -تحیّرت/ M +العظمآء[کذا].
23- (23)) -الحلماء/در M واپسین حرف زیر دارد.
الخطبآء (1)و جهلت الألبّآء و کلّت الشّعرآء و عجزت (2)الأدبآء و عییت البلغآء عن وصف شأن من شأنه أو فضیله من فضائله و أقرّت بالعجز و التّقصیر و کیف یوصف بکلّه أو ینعت بکنهه أو یفهم شیء من أمره أو یوجد من یقوم مقامه (3)و یغنی غناه لا کیف و أنّی؟و هو بحیث النّجم (4)من ید المتناولین و وصف الواصفین.فأین الاختیار من (5)هذا أو أین (6)العقول عن هذا و أین (7)یوجد مثل هذا-؟أتظنّون أنّ ذلک یوجد فی غیر ال الرّسول محمّد -صلوات اللّه علیه و علیهم السّلام-؟کذّبتهم (8)و اللّه (9)أنفسهم (10)و منّتهم الأباطیل فارتقوا (11)مرتقا (12)صعبا دحضا تزلّ عنه إلی الحضیض أقدامهم راموا إقامه الإمام بعقول حائره بائره ناقصه و اراء مضلّه فلم یزدادوا منه إلاّ بعدا قاتلهم اللّه أنّی یؤفکون لقد راموا صعبا (13)و قالوا إفکا و ضلّوا ضلالا بعیدا و وقفوا فی الحیره إذ ترکوا الإمام عن بصیره و زیّن لهم الشّیطان أعمالهم و صدّهم عن السّبیل و کانوا مستبصرین رغبوا (14)عن اختیار (15)اللّه و اختیار رسوله (16)-صلّی اللّه علیه و آله (17)-و أهل بیته إلی اختیارهم و القرءان ینادیهم: وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ مٰا یَشٰاءُ وَ یَخْتٰارُ مٰا کٰانَ لَهُمُ الْخِیَرَهُ سُبْحٰانَ اللّٰهِ (18)وَ تَعٰالیٰ عَمّٰا یُشْرِکُونَ (19)و قال- عزّ و جلّ-: وَ مٰا کٰانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لاٰ مُؤْمِنَهٍ إِذٰا قَضَی اللّٰهُ وَ رَسُولُهُ (20)أَمْراً أَنْ یَکُونَ لَهُمُ

ص:140

1- (1)) -و حصرت الخطباء/ M ندارد.
2- (2)) -عجزت/در M جیم زیر دارد.
3- (3)) -مقامه/ R و M مقامه.
4- (4)) -النّجم/ R النّجم.ضبط نص،موافق M است.
5- (5)) -من/ M من.
6- (6)) -أین/ M این.
7- (7)) -أین/ M این.
8- (8)) -کذّبتهم/ M کذّبتهم.
9- (9)) -اللّه/در M واپسین حرف پیش دارد.
10- (10)) -أنفسهم/ M أنفسهم.
11- (11)) -فارتقوا/ M فارتقوا.
12- (12)) -مرتقا/ M مرتقا. R مرتقا.
13- (13)) -دحضا...صعبا/ M ندارد.
14- (14)) -رغبوا/ M رغبوا.
15- (15)) -اختیار/در M راء زبر دارد.
16- (16)) -رسوله/ M رسول اللّه.
17- (17)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
18- (18)) -اللّه/واپسین حرف در M پیش دارد.
19- (19)) -قرآن کریم:س 28،ی 68.
20- (20)) -رسوله/در M لام زبر دارد.
اَلْخِیَرَهُ (1)الایه،و قال: مٰا (2)لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ أَمْ لَکُمْ کِتٰابٌ فِیهِ تَدْرُسُونَ إِنَّ لَکُمْ فِیهِ لَمٰا تَخَیَّرُونَ أَمْ لَکُمْ أَیْمٰانٌ عَلَیْنٰا بٰالِغَهٌ إِلیٰ یَوْمِ الْقِیٰامَهِ إِنَّ لَکُمْ لَمٰا تَحْکُمُونَ (3)سَلْهُمْ أَیُّهُمْ بِذٰلِکَ زَعِیمٌ أَمْ لَهُمْ شُرَکٰاءُ فَلْیَأْتُوا بِشُرَکٰائِهِمْ إِنْ کٰانُوا صٰادِقِینَ (4)و قال-عزّ و جلّ-: أَ فَلاٰ یَتَدَبَّرُونَ (5)الْقُرْآنَ أَمْ عَلیٰ قُلُوبٍ أَقْفٰالُهٰا (6)أم طبع اللّه علی قلوبهم فهم لا یفقهون (7)أم قٰالُوا سَمِعْنٰا وَ هُمْ لاٰ یَسْمَعُونَ إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ (8)عِنْدَ اللّٰهِ الصُّمُّ الْبُکْمُ الَّذِینَ لاٰ یَعْقِلُونَ وَ لَوْ عَلِمَ اللّٰهُ فِیهِمْ خَیْراً لَأَسْمَعَهُمْ وَ لَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ (9)أم قٰالُوا سَمِعْنٰا وَ عَصَیْنٰا (10)بل هو فَضْلُ اللّٰهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشٰاءُ وَ اللّٰهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ (11)فکیف لهم باختیار الإمام و الإمام عالم (12)لا یجهل راع لا ینکل معدن (13)القدس و الطّهاره و النّسک و الزّهاده و العلم و العباده مخصوص بدعوه الرّسول-صلّی اللّه علیه و آله-و نسل المطهّره البتول لا مغمز فیه فی نسب و لا یدانیه ذو حسب فی البیت من قریش و الذّروه من هاشم و العتره (14)من الرّسول-صلوات اللّه علیه و آله-و الرّضا من اللّه-عزّ و جلّ-شرف الأشراف و الفرع من عبد مناف نامی العلم کامل الحلم مضطلع بالإمامه عالم بالسّیاسه مفروض الطّاعه قائم بأمر اللّه-عزّ و جلّ (15)-ناصح لعباد اللّه حافظ لدین اللّه.إنّ الأنبیاء (16)و الأئمّه (17)

ص:141

1- (1)) -قرآن کریم:س 33،ی 36.
2- (2)) -ما/در M از قلم افتاده است.
3- (3)) -أم لکم کتاب...تحکمون/ M ندارد.
4- (4)) -قرآن کریم:س 48،ی 38.
5- (5)) -یتدبّرون/ R یتّدبرون. M یتدّبرون.
6- (6)) -قرآن کریم:س 47،ی 24.
7- (7)) -مقایسه کنید با قرآن:س 9،ی 93.
8- (8)) -الدّوابّ/در M باء مشدّد پیش دارد.
9- (9)) -قرآن کریم:س 8،ی 21-23.
10- (10)) -قرآن کریم:س 2،ی 93.
11- (11)) -قرآن کریم:س 21،ی 57.
12- (12)) -عالم/ M +و.
13- (13)) -معدن/ M معدن.
14- (14)) -العتره/ M العثره.
15- (15)) -شرف الأشراف...عزّ و جلّ/ M ندارد.
16- (16)) -الأنبیآء/در M واپسین حرف زیر دارد.
17- (17)) -الأئمّه/در M واپسین حرف زیر دارد.
-صلوات اللّه علیهم-یوفّقهم اللّه و یؤتیهم من مخزون (1)علمه و حکمه ما لا یؤتیه (2)غیرهم فیکون علمهم فوق (3)علم (4)أهل (5)زمانهم فی قوله-جلّ و تعالی-: أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ (6)أَمَّنْ لاٰ یَهِدِّی إِلاّٰ أَنْ یُهْدیٰ (7)فَمٰا لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ (8)و قوله-تبارک (9)و تعالی-: وَ مَنْ یُؤْتَ (10)الْحِکْمَهَ (11)فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً (12)و قوله تعالی فی طالوت: (13)إِنَّ اللّٰهَ اصْطَفٰاهُ عَلَیْکُمْ وَ زٰادَهُ بَسْطَهً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللّٰهُ یُؤْتِی مُلْکَهُ مَنْ یَشٰاءُ وَ اللّٰهُ وٰاسِعٌ عَلِیمٌ (14)و قال لنبیّه-صلّی اللّه علیه و آله-: أَنْزَلَ اللّٰهُ عَلَیْکَ الْکِتٰابَ (15)وَ الْحِکْمَهَ (16)وَ عَلَّمَکَ مٰا لَمْ تَکُنْ تَعْلَمُ وَ کٰانَ فَضْلُ اللّٰهِ عَلَیْکَ عَظِیماً (17)[و قال فی الأئمّه من أهل بیت نبیّه و عترته و ذرّیّته-صلوات اللّه علیهم-: أَمْ یَحْسُدُونَ النّٰاسَ عَلیٰ مٰا آتٰاهُمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَیْنٰا آلَ إِبْرٰاهِیمَ الْکِتٰابَ وَ الْحِکْمَهَ] (18)وَ آتَیْنٰاهُمْ مُلْکاً عَظِیماً 19فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ

ص:142

1- (1)) -مخزون/ M مخزون.
2- (2)) -یؤتیه/ M یوتیهم.
3- (3)) -فوق/چنین است در R . M فوق.
4- (4)) -علم/ M علم.
5- (5)) -أهل/ M اهل.
6- (6)) -یتّبع/ M یتّبع.
7- (7)) -إلاّ أن یهدی/ M ندارد.
8- (8)) -قرآن کریم:س 10،ی 35.
9- (9)) -تبارک/ M تبارک[کذا].
10- (10)) -یؤت/ M و R یؤتی(در R حرف یکم نقطه ندارد).
11- (11)) -الحکمه/واپسین حرف در M پیش دارد.
12- (12)) -قرآن کریم:س 2،ی 269.
13- (13)) -طالوت/در M واپسین حرف هم زیر دارد و هم زبر.
14- (14)) -قرآن کریم:س 2،ی 247.
15- (15)) -الکتاب/در M واپسین حرف پیش دارد.
16- (16)) -الحکمه/در M واپسین حرف پیش دارد.
17- (17)) -قرآن کریم:س 4،ی 113.
18- (18)) -و قال فی...الحکمه/همه این بخش که درون قلاّب نهاده ایم،نه در M هست و نه در R ؛ لیک پیداست که از قلم افتاده،چه ماتن،ما به إزای آن را در ترجمه آورده است.ما این بخش را نقل کردیم از:الکافی،تحقیق غفّاری،202/1.-
وَ کَفیٰ بِجَهَنَّمَ سَعِیراً (1)و إنّ العبد إذا اختاره اللّه-عزّ و جلّ-لأمور (2)عباده شرح صدره لذلک و أودع قلبه ینابیع (3)الحکمه (4)و ألهمه (5)العلم إلهاما فلم یعی بعده بجواب و لا یحیر فیه عن الصّواب فهو معصوم مؤیّد موفّق مسدّد قد أمن (6)من الخطاء و الزّلل و العثار یخصّه اللّه بذلک لیکون (7)حجّه (8)علی عباده و شاهده علی خلقه و ذلک فضل اللّه (9)یؤتیه من یشاء و اللّه ذو الفضل العظیم. (10)فهل یقدرون علی مثل هذا فیختارونه أو یکون مختارهم بهذه الصّفّه فیقدّمونه تعدّوا (11)-و بیت (12)اللّه!-الحقّ و نبذوا کتاب اللّه وراء ظهورهم (13)کأنّهم لا یعلمون و فی کتاب اللّه الهدی و الشّفاء فنبذوه و اتّبعوا أهوائهم فذمّهم (14)اللّه و مقتهم (15)و أتعسهم (16)فقال-جلّ و علا-: وَ مَنْ أَضَلُّ (17)مِمَّنِ اتَّبَعَ هَوٰاهُ بِغَیْرِ هُدیً مِنَ اللّٰهِ إِنَّ اللّٰهَ لاٰ یَهْدِی الْقَوْمَ الظّٰالِمِینَ و قال: فَتَعْساً لَهُمْ وَ أَضَلَّ أَعْمٰالَهُمْ و قال کَبُرَ (18)مَقْتاً عِنْدَ اللّٰهِ وَ عِنْدَ الَّذِینَ آمَنُوا کَذٰلِکَ یَطْبَعُ (19)اللّٰهُ عَلیٰ کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبّٰارٍ و صلّی اللّه علی محمّد و آله و سلّم (20)تسلیما. (21)

ص:143

1- (1)) -قرآن کریم:س 4،ی 54 و 55.
2- (2)) -لأمور/ M الامور.
3- (3)) -ینابیع/در M واپسین حرف پیش دارد.
4- (4)) -الحکمه/در M واپسین حرف زبر دارد.
5- (5)) -ألهمه/ R الهمه.
6- (6)) -أمن/ M امن.
7- (7)) -لیکون/ M لیکون.
8- (8)) -حجّه/ M حجّه.
9- (9)) -اللّه/در M از قلم افتاده است.
10- (10)) -العظیم/در M واپسین حرف پیش دارد.
11- (11)) -تعدّوا/ M تعدّوا.
12- (12)) -بیت/ M بیت.
13- (13)) -ظهورهم/ M ظهورهم.
14- (14)) -فذمّهم/ M فدمهم.
15- (15)) -مقتهم/ M مقتهم.
16- (16)) -أتعسهم/ضبط نص موافق R است. M تعسهم.
17- (17)) -أضلّ/ M اضّل.
18- (18)) -کبر/ M کبر.
19- (19)) -یطبع/ M یطبع.
20- (20)) -سلّم/ M سلّم.
21- (21)) -نگر:الکافی،تحقیق غفّاری،198/1-203؛و:أصول کافی،با ترجمه و شرح مرحوم آیه اللّه کمره ای،ط.أسوه،116/2-130.
روایت کرده (1)است محمّد بن یعقوب کلینی در کتاب کافی به إسناد او از عبد العزیز بن مسلم که ما با حضرت إمام ثامن،علیّ بن موسی الرّضا-صلوات اللّه و سلامه علیه-بودیم در مرو.پس ما جمعی از موالیان آن حضرت در روز جمعه (2)در مسجد جامع جمع شدیم در ابتدای دخول ما به آن شهر.پس در میان انداختند جمعی أمر إمامت را و نقل کردند (3)که مردم بسیار در آن متفکّراند (4)و در تبیین (5)آن می کوشند.پس من داخل شدم بر آن حضرت-صلوات اللّه و سلامه علیه-و إعلام کردم آن حضرت را که مردمان (6)بسیار در إمامت سخن می گویند.پس آن حضرت تبسّم (7)فرمود و (8)فرمود که:ای عبد العزیز!این قوم همه جاهل و نادانند و ایشان فریب خورده اند (9)از رای و (10)تدبیر و فکرشان.بدرستی که خدای-عزّ و جلّ-رسول خود را-صلّی اللّه علیه و آله-از دنیا نبرد (11)تا آنکه دین را از برای او کامل نگردانید (12)و قرآنی به سوی او فرستاد که در اوست بیان هرچیز و مبیّن است (13)در او حلال و حرام و حدود و أحکام (14)و هرچه مردمان به آن (15)احتیاج دارند بالتّمام و الکمال. (16)پس خدای-تبارک و تعالی-فرمود که:ما تقصیر نکردیم در قرآن هیچ تقصیر.و در حجّه الوداع که آخر عمر آن حضرت بود(ص) (17)این آیه را فرستاد (18)که

ص:144

1- (1)) -کرده/در M دال زبر دارد.
2- (2)) -جمعه/در M عین زبر دارد.
3- (3)) -کردند/ M کردم.
4- (4)) -متفکّراند/ M متفکرند.
5- (5)) -تبیین/ M تبین.
6- (6)) -مردمان/ M مردم.
7- (7)) -تبسّم/ M تبسم.
8- (8)) -و/در M زبر دارد.
9- (9)) -خورده اند/در M دال پس از راء زبر دارد.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -نبرد/ M نبرد.
12- (12)) -نگردانید/ M کردانید.
13- (13)) -است/ M ندارد.
14- (14)) -أحکام/ M احکام.
15- (15)) -آن/ M او.
16- (16)) -بالتّمام و الکمال/ M بالتمام و الکمال.
17- (17)) -ص/ M ندارد.
18- (18)) -فرستاد/ M فرستاد[کذا].
ترجمه اش (1)اینست:امروز کامل گردانیدم از برای شما دین شما را و تمام گردانیدم بر شما نعمت خود را و خشنود (2)گردیدم (3)از برای شما دین إسلام را و أمر إمامت از تمامی (4)دین است و آن حضرت-صلّی اللّه علیه و آله (5)-از دنیا نرفت تا آنکه بیان کرد از برای أمّت خود چیزهایی (6)که سبب دانش دین ایشان بود و روشن گردانید از برای ایشان (7)راه ایشان را و (8)ایشان را گذاشت بر آنکه به راه حق می رفتند و إقامت کرد از برای ایشان حضرت (9)أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب را-صلوات اللّه علیه-که راهنما و إمام و پیشوای (10)ایشان باشد و نگذاشت (11)از برای ایشان چیزی که أمّت به آن احتیاج داشته باشند مگر آن که بیان کرد.پس کسی که گمان کند که خدای-تبارک و تعالی-دین خود را کامل (12)نکرد.پس بتحقیق که رد کرده (13)است کتاب خدا را و هرکه رد کند کتاب خدا را پس او کافر است.آیا می دانید شما قدر إمامت را و مرتبه او را و نسبت او را (14)به أمّت تا آنکه جایز باشد در آن اختیار أمّت؟بدرستی که قدرش (15)از آن بزرگترست و شانش از آن عظیم تر و مرتبه اش از آن بلندتر و (16)جانبش از آن مانع تر و غورش از آن دورتر است که مردمان به آن توانند رسید به عقول خودشان (17)یا توانند یافت او راه به فکرهای خود یا إقامت توانند کرد إمامی به اختیار خود.بدرستی (18)که إمامت (19)

ص:145

1- (1)) -ترجمه اش/زبر جیم در M آمده است.
2- (2)) -خشنود/ M خوشنود.
3- (3)) -گردیدم/ M کردانیدم.
4- (4)) -تمامی/ M امام.
5- (5)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
6- (6)) -چیزهایی/ M چیزهای.
7- (7)) -بود و...ایشان/در M نیامده است.
8- (8)) -و/ M و راه.
9- (9)) -حضرت/ M ندارد.
10- (10)) -و پیشوای/ M و بیشوای.
11- (11)) -نگذاشت/ M نکذاشت.
12- (12)) -کامل/ M کامل[!].
13- (13)) -کرده/در M دال زبر دارد.
14- (14)) -و نسبت او را/ M ندارد.
15- (15)) -قدرش/ M قدراش.
16- (16)) -و/در M زبر دارد.
17- (17)) -خودشان/ M خودشان.
18- (18)) -بدرستی/ M بدرستی.
19- (19)) -إمامت/ M اقامت.
مخصوص گردانید خدای (1)-عزّ و جلّ-به آن،حضرت إبراهیم خلیل را-صلوات اللّه (2)علیه- بعد از مرتبه نبوّت و مرتبه محبّت و این مرتبه سیّم (3)بود فوق آن دو مرتبه زیرا که إمامت ریاست (4)دین و دنیاست (5)و فضیلتی بود که آن حضرت را به آن مشرّف گردانید و نام آن حضرت را به این بلند (6)گردانید و فرمود که: إِنِّی جٰاعِلُکَ لِلنّٰاسِ إِمٰاماً (7)یعنی بدرستی که من گردانیدم تو را إمام مردمان. (8)پس حضرت خلیل(ع) (9)از روی خوشحالی به این مرتبه فرمود: وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی (10)یعنی:خداوندا!چنانکه مرا به این شرف مشرّف گردانیدی بعضی از ذرّیّت مرا نیز به این مرتبه (11)مشرّف گردان.خدای- تبارک و تعالی-فرمود (12)که:دعای تو را مستجاب گردانیدیم (13)و لیکن (14)نمی رسد (15)به عهد من که إمامت و خلافتست، (16)ستمکاران (17)از ذرّیّت تو.پس باطل گردانید این آیه إمامت هر ظالمی (18)را تا روز قیامت و گردید إمامت در معصومان.و (19)صاحب (20)کشّاف

ص:146

1- (1)) -خدای/ M خدای.
2- (2)) -صلوات اللّه/ M صلواه.
3- (3)) -سیّم/تشدید یاء از M است.
4- (4)) -ریاست/ M ریااست.
5- (5)) -ست/ M است.
6- (6)) -بلند/ M مشرف.
7- (7)) -قرآن کریم:س 2،ی 124.
8- (8)) -مردمان/ M ندارد.
9- (9)) -ع/ M ندارد.
10- (10)) -قرآن کریم:س 2،ی 124.
11- (11)) -مرتبه/ M +کردانیدی بعضی از ذریت مرا نیز باین مرتبه.
12- (12)) -فرمود/ M فرمود[!].
13- (13)) -گردانیدیم/ M کردانیدم.
14- (14)) -و لیکن/ R و ولیکن.ضبط نص،موافق M است.
15- (15)) -نمی رسد/زبرهای راء و سین از M است.
16- (16)) -خلافتست/ M خلافت است.
17- (17)) -ستمکاران/ M ستمکارانر[کذا].
18- (18)) -ظالمی/ M ظلمی.
19- (19)) -و/از«و صاحب کشّاف...»تا«...تدبّر»در R و M پس از«...به کمال إیمان مشرف»- که لختی پس از این است-آمده.در R رونویسگر نشانه تقدیم و تأخیر نهاده و محلّ صحیح این بخش را نشان داده است.
20- (20)) -و صاحب/در M مکرّر نوشته شده و در یک مورد روی باء زبر نهاده شده است!
و قاضی بیضاوی استدلال کرده اند به این آیت بر عصمت أنبیا و أئمّه (1)و قاضی گفته که:

این آیه دلالت می کند که می باید که پیغمبران معصوم باشند پیش از زمان بعثت و بعد از زمان بعثت و أئمّه (2)می باید که در زمان إمامت معصوم باشند. (3)و برو بحث کرده است (4)مولانا عصام الدّین (5)که یک آیه و (6)یک دلالت (7)چگونه دلالت می کند بر عصمت أنبیا پیش از زمان بعثت (8)و دلالت نمی کند بر عصمت أئمّه پیش از زمان إمامت؟و اگر دلالت کند لازم می آید که أبا بکر و عمر و عثمان (9)إمام نباشند زیرا (10)که هریک ازیشان سالها کافر بودند و آنکه گفتند که:می باید که در زمان إمامت معصوم باشند آن را هم که (11)قایلست (12)که أئمّه (13)ایشان معصوم بودند با (14)آن مطاعنی (15)که خود از برای هریک نقل کرده اند و إجماع صحابه بر تکفیر عثمان و (16)قتل او و دفن نکردن او (17)؛تدبّر.

پس (18)خدای-تبارک و تعالی-گرامی ساخت حضرت إبراهیم را به آنکه گردانید در

ص:147

1- (1)) -نگر:تفسیر البیضاوی،398/1؛و:الکشّاف،309/1.
2- (2)) -أئمّه/ R ایمه. M ائمه.
3- (3)) -نگر:تفسیر البیضاوی،398/1.
4- (4)) -کرده است/ R کرد است.
5- (5)) -عصام الدّین/ M عصام الدین[!].گویا مراد از«مولانا عصام الدّین»،همانا«عصام الدّین إبراهیم بن محمّد بن عربشاه اسفراینی(873-945 ه.ق)است که بر تفسیر بیضاوی حاشیه نوشته است(نگر:کشف الظّنون،190/1 و 191؛و روضات الجنّات،ط.إسماعیلیان،180/1؛ و:الأعلام زرکلی،66/1).
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -دلالت/زبر دال در M هست.
8- (8)) -بعثت/ M بعثت.
9- (9)) -عثمان/ M عثمان.
10- (10)) -زیرا/ M زیرا زیرا.
11- (11)) -هم که/ M که هم.
12- (12)) -قایلست/ M قابلست.
13- (13)) -أئمّه/ R ایمه.
14- (14)) -با/ M یا.
15- (15)) -مطاعنی/ M مطاعتی.
16- (16)) -و/در M زبر دارد.
17- (17)) -دفن نکردن او/ M دفن او نکردن. البتّه در M روی«او»و«نکردن»دو نشان ناخواناست که دور نیست نشان تأخیر و تقدیم باشد.
18- (18)) -پس/در R بالای این کلمه به خطّی.
ذرّیّت او أهل اصطفا (1)و عصمت را.پس فرمود که:بخشیدیم و دادیم به (2)حضرت إبراهیم (3)به واسطه این دعا حضرت إسحاق و یعقوب را که فرزند فرزند او بود و همه را (4)گردانیدیم (5)صالح و شایسته (6)و گردانیدیم (7)ایشان را إمامان که هدایت کنند خلق را به أمر ما و وحی (8)کردیم به ایشان (9)کردن أعمال خیر را و (10)به پای داشتن نماز را و دادن زکات را و (11)بودند ایشان (12)عبادت کنندگان ما.پس همیشه این إمامت در ذرّیّت حضرت إبراهیم بود (13)و میراث می بردند إمامت را بعضی از بعضی قرن قرن تا خدای-تبارک و تعالی-به میراث به حضرت رسالت پناه (14)محمّدی (15)-صلّی اللّه علیه و آله (16)-،ارزانی داشت. (17)پس خدای-تبارک و تعالی-فرمود که: (18)بدرستی که سزاوارترین مردمان (19)به حضرت إبراهیم هر آینه (20)آنهایی اند (21)که متابعت آن حضرت کردند و (22)این پیغمبر-صلّی اللّه علیه و آله- (23)و آنهایی که به کمال إیمان مشرّف گشتند از خویشان آن حضرت و خدای-تبارک و تعالی-ولیّ مؤمنانست. (24)پس این إمامت،مخصوص رسول

ص:148

1- (1)) -اصطفا/ R اصطفی. M اصطفی.
2- (2)) -به/ M ندارد.
3- (3)) -إبراهیم/ M +را.
4- (4)) -را/ M ندارد.
5- (5)) -گردانیدیم/ M کردانیدم.
6- (6)) -شایسته/ M شایسته.
7- (7)) -گردانیدیم/ M کردانیدم[کذا].
8- (8)) -وحی/ M وحی.
9- (9)) -ایشان/ M ایشان.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -و/ M ندارد.
12- (12)) -ایشان/ M ایشان.
13- (13)) -بود/ M بودند.
14- (14)) -رسالت پناه/ M رسالت پناهی.
15- (15)) -محمّدی/ M محمّد مصطفی.
16- (16)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
17- (17)) -داشت/ M داشت.
18- (18)) -که/ M ندارد.
19- (19)) -مردمان/ M مردمان.
20- (20)) -هر آینه/«ن»در M زبر دارد.
21- (21)) -انهایی اند/ M آنهای.
22- (22)) -و/در M زبر دارد.
23- (23)) -صلّی اللّه علیه و آله/ R «و آله»ندارد. M ص.
24- (24)) -مؤمنانست/ M مومنا است.
خدا (1)بود(ص). (2)پس آن حضرت در گردن حضرت أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب (ع) (3)انداخت (4)به أمر خدای-تبارک و تعالی-بر آن نحوی که خدای-تبارک و تعالی-مقرّر گردانیده بود.پس گردید در ذرّیّت آن حضرت برگزیدگانی که خدای-تبارک و تعالی-به ایشان داد علم و إیمان را به آنکه فرمود که:گفت خدای-تبارک و تعالی-آن جماعتی را که به ایشان داده شده بود علم و إیمان که بتحقیق که شما درنگ خواهید کرد به حسب نوشته إلهی تا روز قیامت (5)زیرا که بعد از محمّد(ص) (6)دیگر پیغمبری نخواهد بود. (7)پس از کجا اختیار می توانند کرد این جهّال إمامت را؟بدرستی (8)که إمامت منزلت و مرتبه پیغمبرانست و میراث أوصیاء ایشانست.بدرستی که إمامت، (9)،جانشینی خدا و (10)جانشینی رسول خداست و مرتبه حضرت أمیر المؤمنین(ع)و میراث إمام حسن و إمام حسین است-صلوات اللّه علیهما.بدرستی که إمامت،مهار دین است و نظام مسلمانان است (11)و (12)صلاح دنیا و سبب عزّت مؤمنانست. (13)بدرستی که إمامت پی إسلام است که عالی است (14)و (15)شاخ بلند اوست.به سبب إمام (16)تمام است نماز و (17)زکات و (18)حج و (19)روزه و (20)جهاد و رسانیدن غنایم و تصدّقات به مستحقّان ایشان

ص:149

1- (1)) -خدا/ M خدای.
2- (2)) -ص/ M ندارد.
3- (3)) -علیّ بن أبی طالب(ع)/ M ندارد.
4- (4)) -انداخت/ M انداخت.
5- (5)) -قیامت/ M قیامت.
6- (6)) -ص/ M ندارد.
7- (7)) -بود/ M بود.
8- (8)) -بدرستی/ M بدرستی.
9- (9)) -منزلت...إمامت/ M ندارد.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -مسلمانان است/ M مسلمانانست.
12- (12)) -و/در M زبر دارد.
13- (13)) -مؤمنانست/ M مومنااست.
14- (14)) -عالی است/ M عالیست.
15- (15)) -و/در M زبر دارد.
16- (16)) -إمام/ M امام.
17- (17)) -و/در M زبر دارد.
18- (18)) -و/در M زبر دارد.
19- (19)) -و/در M زبر دارد.
20- (20)) -و/در M زبر دارد.
و جاری ساختن حدود إلهی و أحکام باری و محفوظ گردانیدن سرحدها و أطراف (1)از أعادی.إمام حلال می کند حلال خدا را و حرام می کند حرام خدا را و إقامت می کند حدود إلهی را و دفع می کند از دین خدا شبه ملحدان را و می خواند مردمان را به راه خدا به حکمت و موعظه (2)نیکو و حجّت کامل.إمام مثل آفتاب طالعست که روشن می کند به نور خود تمام (3)عالم را و آن آفتاب در أفق آسمان به مرتبه ایست که نمی رسد به آن دستها و (4)دیده ها.إمام ماه شب چهارده است که روشن می گرداند عالم را و چراغی است روشنائی دهنده (5)و نوریست لامع (6)و ستاره ایست راه نماینده در شبهای تار و در میان (7)شهرهای خالی و (8)کنارهای (9)دریاها.إمام آب شیرینست بر تشنگان و راه نماینده است به راه هدایت و نجات دهنده است از راه هلاکت.إمام به منزله آتشی است که در بلندیها می گذارند (10)در صحراها که کسی که راه را گم کند بر سر راه آید به دیدن آن.آتش گرم کننده است سرماخورده ها را که خواهند از آن گرم شوند.راهنماست در مهلکه ها. (11)

هرکه ازو (12)مفارقت کند هالکست.إمام ابریست باران دهنده.بارانیست پی درپی آینده.

ص:150

1- (1)) -أطراف/در M واپسین حرف زیر دارد.
2- (2)) -موعظه/در M ،ظاء،زبر دارد.
3- (3)) -تمام/ M تمام.
4- (4)) -و/در M زبر دارد.
5- (5)) -روشنائی دهنده/ R روشنایی دهنده.در M «روشنائی»مکرّر نوشته شده است.و در بار دوم حرف پیش از آخر نه نقطه دارد و نه«ء».
6- (6)) -لامع/ M ندارد.
7- (7)) -میان/ M +ان.
8- (8)) -و/در M زبر دارد.
9- (9)) -کنارهای/چنین است در R و M .زیر کاف از M است. بر بنیاد هنجارهای رسم الخطّی پیشینیان،«کنارهای»را،هم می توان به صورت جمع«کنار» خواند و هم جمع«کناره».
10- (10)) -می گذارند/ M +و.
11- (11)) -مهلکه ها/ R مهلکها. M مهلکها.
12- (12)) -ازو/ M ازان.
آفتابیست روشنائی دهنده. (1)آسمانی است سایه اندازنده.زمینی است گسترده (2)از برای نفع خلایق.چشمه ایست بسیار آب محلّ جمع شدن آبهای بارانست. (3)باغستانست (4).

إمام أنیس بیچارگانست.رفیق دردمندانست.پدر مشفق مهربانست.برادر با جان برابرست. (5)به منزله مادر مهربانست.نسبت به فرزند خرد (6).فریادرس بندگانست در مصیبتهای (7)سخت.إمام أمین خداست در میان خلق او (8)،و حجّت خداست بر بندگان او و خلیفه خداست در (9)بلاد او.خواننده (10)است مردم را به خدا.دفع کننده است دشمنان را از حرم إلهی.إمام پاکست از گناهان و بری است از عیبها.مخصوص است به علم.نشانه است در حلم.نظام دین است (11)و سبب عزّت مسلمانانست و سبب خشم کافرانست (12)و سبب هلاک کافرانست.إمام یگانه زمانست.نمی باید در آن زمانه کسی (13)بهتر ازو (14)باشد.کسی در مرتبه (15)نزدیک او نیست و در دانائی (16)عدیل او نیست و بدل او یافت نمی شود و او را شبیه و (17)نظیر نیست. (18)مخصوص است به همه فضیلتها بی آنکه او طلب او کرده (19)باشد یا کسب کرده باشد بلکه (20)مخصوص گردانیدنی است (21)از منعم

ص:151

1- (1)) -روشنائی دهنده/در M چنین است. R روشنایی دهنده.
2- (2)) -گسترده/ M گسترنده.
3- (3)) -آبهای بارانست/ M اینها باران.
4- (4)) -باغستانست/ M +و.
5- (5)) -ست/ M است.
6- (6)) -خرد/ M و R خورد.
7- (7)) -مصیبتهای/ M معصیتهای.
8- (8)) -در میان خلق او/ M ندارد.
9- (9)) -حجّت...در/ M ندارد.
10- (10)) -خواننده/ M خوانده.
11- (11)) -دین است/ M دینست.
12- (12)) -کافرانست/چنین است در M و R لیک گویا سهو القلم ماتن است و به قیاس نصّ عربی «منافقانست»باید باشد.
13- (13)) -کسی/ M ندارد.
14- (14)) -ازو/ M از او.
15- (15)) -مرتبه/ R مرتبه.
16- (16)) -دانائی/ R دانایی.ضبط نص.موافق M است.
17- (17)) -و/در M زبر دارد.
18- (18)) -نیست/ M ندارد.
19- (19)) -کرده/ M +است.
20- (20)) -بلکه/ M +او.
21- (21)) -مخصوص گردانیدنی است/ M مخصوص کردانیدنست.
بخشنده پروردگار عالمیان.پس که می تواند شناخت إمام را یا که را ممکن است که اختیار إمام کند؟!دور افتاده اند عقلها همه گم اند و خردها همه سرگردانند و عقول همه حیرانند و چشمها همه کند و بی نورند و (1)بزرگان همه ذلیل اند (2)و حکما همه متحیّرند و صاحبان خرد همه قاصرند (3)و زبان فصحا همه بازمانده است و (4)صاحبان عقل همه جاهلند (5)و (6)شعرا همه لالند و عربیّت دانان همه عاجزاند (7)و صاحبان بلاغت بازمانده اند از آنکه وصف توانند کرد مرتبه ای (8)از مراتب إمام (9)را یا فضیلتی از فضایل او را و (10)همه مقرّند به عجز و تقصیر.و چگونه وصف توان (11)کرد او را بتمامی یا توان رسید به کنه (12)وصف او یا توان فهمید چیزی از کارهای او را یا یافت شود کسی که جانشین او باشد (13)و (14)یا فایده إمام (15)را رساند؟حاشا نه و (16)چگونه و (17)کجا؟!و حال (18)آنکه به منزله ستاره است که دست هیچکس به او (19)نمی رسد و (20)وصف هیچکس به او نمی رسد.پس کجا اختیار توانند کرد أمّت چنین کس را یا کجا عقلها می رسد به این مرتبه و (21)کجا یافت می شود مثل (22)این مرتبت؟!آیا گمان دارید که این مرتبه یافت

ص:152

1- (1)) -و/در M زبر دارد.
2- (2)) -ذلیل اند/ M ذلیلند.
3- (3)) -قاصرند/ M قاصراند.
4- (4)) -و/در M زبر دارد.
5- (5)) -جاهلند/ M جاهلند[کذا].
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -عاجزاند/ M عاجزند.
8- (8)) -مرتبه ای/ M مرتبه.
9- (9)) -إمام/ M امام.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -توان/ M توانند.
12- (12)) -کنه/ M کنه.
13- (13)) -باشد/در M شین زیر دارد.
14- (14)) -و/ M ندارد.
15- (15)) -إمام/ M او.
16- (16)) -و/در M زبر دارد.
17- (17)) -و/در M زبر دارد.
18- (18)) -حال/در M واپسین حرف زبر دارد.
19- (19)) -او/ M ان.
20- (20)) -و/ M ندارد.
21- (21)) -و/در M زبر دارد.
22- (22)) -مثل/ M ندارد.
می شود در غیر آل (1)رسول-صلّی اللّه علیه و آله و علیهم السّلام-؟!و اللّه که خود تکذیب خود می کنند و (2)ایشان را به این دروغ باز داشته اند باطل چند پس به پایه چند بالا رفتند مشکل لغزنده (3)که می لغزد از آنجا قدمهای (4)ایشان و می افتند به أسفل السّافلین.

إراده کردند إقامت إمام را به عقلهای حیران هالک ناقص و عقلهای گمراه کننده. (5)پس زیاده نشد ایشان را از خدای-تبارک و تعالی-یا از إمام مگر دوری.

بکشد خدای-تبارک و تعالی (6)-ایشان را!از کجا این افترا می بندند.هر آینه اراده کاری مشکل کردند و دروغی عظیم بستند و (7)گم شدند گم شدنی که از راه دور افتادند و در حیرت افتادند زیرا که با آنکه إمام را می دانستند ترک او کردند و زینت داد از برای ایشان شیطان کرده های (8)ایشان را و ایشان را از راه خدا بازداشت (9)و حال آنکه راه را می دانستند رو گردانیدند از اختیار خدا و اختیار رسول خدا و (10)أهل بیت (11)او و خود اختیار کردند و حال آنکه قرآن ایشان را فریاد می کند که: وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ مٰا یَشٰاءُ وَ یَخْتٰارُ مٰا کٰانَ لَهُمُ الْخِیَرَهُ (12)یعنی:پروردگار تو می آفریند آنچه را می خواهد و اختیار می کند هرکه را می خواهد و ایشان را اختیاری نیست در اختیار إمام. (13)منزّه است خدای -تبارک و تعالی-و تعالی است از آنچه شرک به او می آورند و دیگر خدای-تبارک و تعالی-

ص:153

1- (1)) -آل/ M آن.
2- (2)) -و/ M ندارد.
3- (3)) -لغزنده/ M لغزیده.
4- (4)) -قدمهای/ M قدمهاء.
5- (5)) -گمراه کننده/ M کمراه کنند.
6- (6)) -یا از...تعالی/ M ندارد.
7- (7)) -و/در M زبر دارد.
8- (8)) -کرده های/ M کردهای. R کردهای.
9- (9)) -بازداشت/در M «باز داشتند»بوده و سپس به خطّ رونویسگر من یک«شت»بالای آن إضافه شده است.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -بیت/در M در متن-که آغاز سطر أوّل صفحه چپ باشد-نیامده ولی در رکابه صفحه پیش از آن آمده است(البتّه به ضبط«بیت»!).
12- (12)) -قرآن کریم:س 28،ی 68.
13- (13)) -إمام/ M امام.
می فرماید که:نیست هیچ مرد (1)مؤمن و زن مؤمنه ای (2)را که چون خدا و رسول أمری کنند ایشان را اختیاری باشد و دیگر خدای-تبارک و تعالی-می فرماید:چیست شما را و چه شده است؟چگونه حکم می کنید؟آیا شما را کتابی هست که در آن کتاب می خوانید که شما را باشد که آنچه خواهید اختیار کنید یا شما را هست پیمانها و سوگندها بر ما که می رسد تا روز قیامت که شما را باشد که آنچه خواهید حکم کنید؟یا محمّد!سؤال کن از ایشان که کدامیک ازیشان (3)به این معنی کفیل و ضامن می شوند یا ایشان را شریکهاست. (4)پس باید که بیاورند شریکهای خود را اگر راست می گویند و دیگر خدای -تبارک و تعالی-می فرماید که:آیا تدبّر نمی کنند در معانی قرآن یا بر دلهای ایشان زده شده است قفلها یا زنگ گرفته است دلهای ایشان و مهر زده شده است (5)که ایشان چیزی نمی فهمند یا می گویند که شنیدیم و حال آنکه نمی شنوند.بدرستی که بدترین حیوانات نزد خدای-تبارک و تعالی- (6)کران و (7)گنگانی اند (8)که عقل ندارند و عقل خود را به کار نمی فرمایند و اگر خدای-تبارک و تعالی-دریشان (9)خیری (10)می دید هر آینه به ایشان می شنوانید و اگر به ایشان بشنواند (11)که هر آینه ایشان پشت می کنند و رو می گردانند یا می گویند که شنیدیم و لیکن (12)عصیان می کنیم بلکه أمر إمام از فضل خدای-تبارک و تعالی- است.به هرکه می خواهد می دهد (13)و خدای-تبارک و تعالی-صاحب (14)فضل عظیم است.

ص:154

1- (1)) -مرد/ M مردی.
2- (2)) -مؤمنه ای/ M مومنه[کذا].
3- (3)) -ازیشان/ M از ایشان.
4- (4)) -شریکهاست/ M شریکها است.
5- (5)) -است/ M ندارد.
6- (6)) -و تعالی/ M ندارد.
7- (7)) -و/در M زبر دارد.
8- (8)) -گنگانی اند/ M کنکانند.
9- (9)) -دریشان/ M در ایشان.
10- (10)) -خیری/ M چیزی.
11- (11)) -و اگر به ایشان بشنواند/ M ندارد.
12- (12)) -و لیکن/در M حرف یکم زبر دارد.
13- (13)) -می دهد/در M دال نیز زبر دارد. M +و خدای تبارک و تعالی است بهر که می خواهد بدهد.
14- (14)) -صاحب/در M باء زبر دارد.
پس چگونه ایشان (1)اختیار إمام توانند کرد و حال آنکه إمام عالمی است که جهل را به او راهی نیست؛رعایت کننده ایست که از کار خود باز نمی ایستد؛معدن (2)پاکی و پاکیزگی و عصمت و عبادت و (3)زهادت (4)و (5)علم و (6)بندگی است. (7)مخصوص است (8)به خواندن رسول-صلّی اللّه علیه و آله-و از نسل مطهّره فاطمه زهراست. (9)در نسب او عیبی نیست و صاحب (10)حسبی نزدیک او نمی تواند بود.أصل او از قریش (11)است (12)و از بهترین قریش هاشم و از خویش نزدیک رسول خدا (13)-صلّی اللّه علیه و آله-است (14)و خواسته خدای- تبارک و تعالی.او شرف جمیع شرفهاست (15)و از أولاد عبد مناف.علم او بلندترین علمهاست.حلم او کامل ترین حلمهاست. (16)بار سنگین إمامت را از روی قوّت و قدرت برداشته است.داناست (17)به تدبیر خلق.واجبست إطاعت او.ایستاده است به أمر إلهی.

نصیحت کننده است بندگان خدا را.حفظکننده است دین خدا را.بدرستی که پیغمبران و (18)إمامان-صلوات اللّه علیهم-خدای-تبارک و تعالی-ایشان را توفیق می دهد (19)و می دهد (20)ایشان را از علم و حکمتهای مخزون پوشیده آنچه به غیر ایشان نمی دهد تا بوده باشد علم ایشان بالاتر از علم أهل زمان ایشان در آنجا که می فرماید خدای-تبارک

ص:155

1- (1)) -ایشان/ M +را.
2- (2)) -معدن/در M دال زبر دارد.
3- (3)) -و/در M زبر دارد.
4- (4)) -زهادت/ M زهاده.
5- (5)) -و/در M زبر دارد.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -است/ M ندارد.
8- (8)) -است/ M است.
9- (9)) -فاطمه زهراست/ M فاطمه زهراء.
10- (10)) -صاحب/ M صاحب.
11- (11)) -قریش/زبر حرف دوم از M است.
12- (12)) -است/ M است.
13- (13)) -خدا/ M +است.
14- (14)) -است/ M ندارد.
15- (15)) -شرفهاست/ M شرفها است.
16- (16)) -حلم او کامل ترین حلمهاست/ M ندارد.
17- (17)) -داناست/ M دانا است.
18- (18)) -و/در M زبر دارد.
19- (19)) -می دهد/در M دال نیز زبر دارد.
20- (20)) -می دهد/در M دال نیز زبر دارد.
و تعالی-که:آیا کسی که هدایت می کند مردمان را به حق سزاوارترست (1)که پیروی او کنند یا کسی که راه نیافته است مگر آنکه او را راه نمایند؟پس چه شده است شما را؟ چگونه حکم می کنید؟و (2)آنجا که خدای-تبارک و تعالی-می فرماید (3)که:هرکه خدای- تبارک و تعالی-حکمت داد (4)پس بتحقیق که او را خیری (5)بسیار داده شده است و آنجا که می فرماید در حکایت طالوت که:بدرستی که خدای تعالی (6)برگزیده او را بر شما و زیاده کرد او را در فراخی علم و بدن و خدای-تبارک و تعالی-می دهد ملک و پادشاهی خود (7)را به هرکه می خواهد و خدای-تبارک و تعالی-واسع العطایاست (8)و داناست (9)که به که می باید داد و باز خدای-تبارک و تعالی-گفت به رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-که:

فرستاد پروردگار تو بر تو (10)قرآن و حکمت را (11)و یاد داد تو را آنچه نمی دانستی و هست فضل خدای-تبارک و تعالی-بر تو عظیم.و باز خدای-تبارک و تعالی-در شان إمامان أهل بیت (12)رسول خودش و خویشان و ذرّیّت آن حضرت-صلوات اللّه علیهم- فرمود که:آیا حسد می برند مردمان را بر آنچه خدای-تبارک و تعالی-داده است به ایشان از فضل خود.پس بتحقیق که دادیم ما آل إبراهیم را کتاب و (13)حکمت و (14)دادیم ایشان را ملکی عظیم.پس بعضی از مردمان (15)إیمان آوردند و (16)بعضی إیمان نیاوردند و بس

ص:156

1- (1)) -سزاوارترست/ M سزاوارتر است.
2- (2)) -و/ M در.
3- (3)) -می فرماید/ M می فرمایند.
4- (4)) -داد/ M ندارد.
5- (5)) -خیری/ M و R چیزی(در R حرف دوم بی نقطه است).ضبط نص به تصحیح قیاسی است.
6- (6)) -تعالی/ M تبارک و تعالی.
7- (7)) -خود/ M او.
8- (8)) -واسع العطایاست/ M واسع العطایا است.
9- (9)) -داناست/ M دانا است.
10- (10)) -تو/ M ندارد.
11- (11)) -را/ M داد.
12- (12)) -بیت/زبر یکم در M آمده است.
13- (13)) -و/در M زبر دارد.
14- (14)) -و/در M زبر دارد.
15- (15)) -مردمان/در M واپسین حرف زیر دارد.
16- (16)) -و/در M زبر دارد.
است جهنّم آتشی (1)افروخته (2)ایشان را و بدرستی (3)که بنده هرگاه خدای-تبارک و تعالی- او را اختیار کند از برای أمور بندگان (4)خود و او را والی ایشان گرداند (5)سینه او را منبسط و پهن و روشن می گرداند از برای أمر إمامت و (6)جا می دهد در دل او چشمه های (7)حکمت را و إلهام (8)می کند به او علوم را تا بعد از آن در نماند در جواب کسی و حیران نشود در جواب از آنچه صوابست.پس او معصوم است و مؤیّد است از خدای-تبارک و تعالی-و توفیق داده شده است و به راه راست است و ایمن (9)است از خطا و (10)لغزش و سر در آمدن و خدای-تبارک و تعالی-او را به این مخصوص گردانیده تا بوده باشد حجّت بر بندگان او و شاهد و (11)گواه خدا باشد بر خلق إلهی و این فضل (12)خدای-تبارک و تعالی- است؛به هرکه می خواهد می دهد و (13)خدای-تبارک و تعالی-صاحب (14)فضل عظیم است.

پس آیا قادر می توانند بود خلق بر مثل این مرتبه تا او را اختیار کنند (15)یا بوده باشد اختیار کرده ایشان به این صفات تا او را مقدّم دارند؟!به حقّ خانه خدای-تبارک و تعالی- که از حق بدر (16)رفتند و کتاب خدای-تبارک و تعالی-در پس پست خود انداختند که گویا هیچ نمی دانند و حال آنکه در کتاب خدای-تبارک و تعالی- (17)-است (18)هدایت و شفای خلق.پس او را بدور انداختند و متابعت کردند خواهشهای خود را. (19)پس خدای-تبارک

ص:157

1- (1)) -آتشی/ M اتش.(بدون نقطه های حرف دوم).
2- (2)) -افروخته/در M تاء زبر دارد.
3- (3)) -بدرستی/ M بدرستی.
4- (4)) -بندگان/در M دال زبر دارد.
5- (5)) -گرداند/ M کرده اند.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -چشمه های/ M و R چشمهای.
8- (8)) -إلهام/«م»در M زیر دارد.
9- (9)) -ایمن/در M «م»زبر دارد.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -و/در M زبر دارد.
12- (12)) -خدا...فضل/ M ندارد.
13- (13)) -و/در M زبر دارد.
14- (14)) -صاحب/در M حاء زبر دارد.
15- (15)) -کنند/ M +و.
16- (16)) -بدر/ M پدر.
17- (17)) -و تعالی/ M ندارد.
18- (18)) -است/ M ندارد.
19- (19)) -پس او را...خود را/ M ندارد.
و تعالی-ایشان را مذمّت کرد (1)و (2)از برای ایشان عذاب و (3)هلاکت مقرّر ساخته چنانکه خدای-تبارک و تعالی-می فرماید که:کیست گمراه تر از کسی که پیروی کند خواهش خود را بی هدایت إلهی؟بدرستی که خدای-تبارک و تعالی-هدایت نمی کند و به مطلب نمی رساند قوم ستمکاران را. (4)و دیگر فرمود که:هلاکت باد ایشان را و (5)ضایع باد أعمال ایشان.و دیگر فرمود که:دشمنی و گناه (6)عظیم است (7)نزد خدای-تبارک و تعالی-و نزد مؤمنان همچنین مهر می نهد (8)خدای-تبارک و تعالی (9)-بر دل هر متکبّری که بزرگی کند و حق را قبول نکند،و درود فرستد خدای-تبارک و تعالی-بر محمّد و آل او و (10)سلام فرستد سلام فرستادنی.

[روایت بیستم:در مناقب خطیب خوارزم و وسیله المتعبّدین منقولست:]

و در مناقب خطیب خوارزم (11)و وسیله المتعبّدین (12)منقولست که:در روز فتح خیبر (13)پیغمبر-صلّی اللّه علیه و آله-به حضرت أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب(ع) (14)گفت که:یا علی!لو لا أن یقول فیک طوائف (15)من أمّتی ما قالت النّصاری فی عیسی لقلت فیک قولا لا تمرّ بملإ (16)إلاّ أخذوا تراب رجلیک (17)و فضل طهورک (18)یستشفون به لکن حسبک

ص:158

1- (1)) -کرد/ M کرده.
2- (2)) -و/ M ندارد.
3- (3)) -و/در M زبر دارد.
4- (4)) -ستمکاران را/ M ستمکار.
5- (5)) -و/در M زبر دارد.
6- (6)) -و گناه/ M من.
7- (7)) -عظیم است/ M عظیمست.
8- (8)) -مهر می نهد/ M ندارد.
9- (9)) -تعالی/ M +و نزد مومنان هم مهر می نهد.
10- (10)) -و/ M ندارد.
11- (11)) -نگر:مناقب خوارزمی،ص 129 و 158؛و سنج:بشاره المصطفی-صلّی اللّه علیه و آله-، ص 246؛و:إعلام الوری،366/1.
12- (12)) -نگر:مناقب خوارزمی،ص 129 و 158؛و سنج:بشاره المصطفی-صلّی اللّه علیه و آله-، ص 246؛و:إعلام الوری،366/1.
13- (13)) -خیبر/ M خبر.
14- (14)) -ع/ M علیه السلم.
15- (15)) -طوائف/ M طوائف.
16- (16)) -بملإ/ R بملاء.
17- (17)) -رجلیک/ M برجلیک.
18- (18)) -طهورک/چنین است در M . R ظهورک.
أن تکون منّی کهرون من موسی إلاّ إنّه (1)لا نبیّ (2)بعدی و إنّک تبرئ عن ذمّتی و تقاتل علی سنّتی و إنّک فی الاخره معی و إنّک علی الحوض خلیفتی و إنّک أوّل من یکسی معی و إنّک أوّل من یدخل الجنّه (3)معی من أمّتی و إنّ شیعتک علی منابر من نور مبیضّه (4)وجوههم أشفع لهم و یکونون جیرانی و إنّ حربک (5)حربی و سلمک سلمی و إنّ سرّک سرّی و علانیتک علانیتی و إنّ الحقّ معک و علی لسانک و فی قلبک و بین عینیک و إنّ الإیمان مخالط لحمک و دمک کما خالط لحمی و دمی لن یرد (6)علی الحوض مبغض لک و لن یغیب عنه محبّ لک. (7)فخرّ علیّ-رضی اللّه عنه-ساجدا و قال:الحمد للّه الّذی أنعم علیّ بالإسلام و علّمنی القرءان (8)و حبّبنی (9)إلی خیر البریّه خاتم (10)النّبیّین و سیّد المرسلین إحسانا و تفضیلا.

آن حضرت-صلوات اللّه و سلامه علیه-می فرمایند که:یا علی!اگرنه آن بود که طائفه ای (11)چند از أمّت من می گفتند در شان تو آنچه گفتند نصاری در شان (12)عیسی و او را خدا دانستند،هر آینه من در شان تو می گفتم سخنی چند که نمی گذشتی به هیچ قوم مگر آنکه برمی داشتند از خاک (13)پای تو و بازمانده وضوی تو که به آن شفا یابند و لیکن همین بس است تو را که تو از من به منزله هارونی از موسی چنانکه هارون خلیفه موسی

ص:159

1- (1)) -إلاّ إنّه/ M الا انّه.
2- (2)) -نبیّ/ M نبیّی.
3- (3)) -الجنّه/در M واپسین حرف زیر دارد.
4- (4)) -مبیضّه/چنین است در M . R مبیّضه.
5- (5)) -حربک/در M باء پیش دارد(شاید به قلمی إلحاقی).
6- (6)) -یرد/ M یرد.
7- (7)) -لک/ R +قال.این افزونه در M نیست.
8- (8)) -القرءان/در M واپسین حرف زیر دارد.
9- (9)) -حبّبنی/ M حببّنی.
10- (10)) -خاتم/چنین است در R به زبر تاء. M خاتم.
11- (11)) -طائفه ای/ M طائفه.
12- (12)) -تو...شان/ M ندارد.
13- (13)) -خاک/ M خاک.
بود (1)و (2)تو نیز خلیفه و (3)جانشین منی،غیر از آنکه بعد از من پیغمبری نخواهد بود (4)و (5)اگرنه تو می بودی و (6)بدرستی که تو بری می گردانی ذمّت مرا از حقوق مردم و قرضهای ایشان را که بر من دارند تو أدا خواهی کرد و وعدهایی (7)که (8)به ایشان کرده ام وفا خواهی کرد و تو بر سنّت و (9)طریق من جهاد خواهی کرد با سه گروه و بدرستی که تو در آخرت با من خواهی بود و بدرستی که تو در حوض (10)کوثر جانشین من خواهی بود در آب دادن أمّت من و بدرستی که تو أوّل کسی که حلّه های (11)بهشت بپوشانند تو را با من و بدرستی که تو أوّل کسی که داخل بهشت شود با من از أمّت من (12)و بدرستی که فردای قیامت شیعیان تو بر منبرها باشند از نور و (13)رویهای ایشان سفید و نورانی باشد و من شفاعت کنم ایشان (14)را و بوده باشند در بهشت همسایگان من و بدرستی که حرب با تو حرب با منست و (15)صلح با تو صلح با من و بدرستی که پنهان تو پنهان منست و (16)آشکار تو آشکار من (17)و بدرستی که حق با تست و بر زبان تست و در دل تست و برابر چشمهای تست یعنی حق می گویی (18)و حق می دانی و (19)حق می بینی و بدرستی که

ص:160

1- (1)) -بود/ M بود.
2- (2)) -و/ M ندارد.
3- (3)) -و/ M منی و.
4- (4)) -نخواهد بود/ M نخواهد.
5- (5)) -و/در M زبر دارد.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -وعدهایی/چنین است در M . R وعدهای. بر بنیاد هنجارهای رسم الخطّی پیشینیان«وعدهایی»را می توان هم صورت جمع«وعده» گرفت و هم صورت جمع«وعد».
8- (8)) -که/ M ندارد.
9- (9)) -و/در M زبر دارد.
10- (10)) -حوض/زبر یکم در M آشکارا آمده است.
11- (11)) -حلّه های/ M حلها.
12- (12)) -بدرستی که تو أوّل...من/ M ندارد.
13- (13)) -و/ M ندارد.
14- (14)) -ایشان/در M واپسین حرف زیر دارد.
15- (15)) -و/در M زبر دارد.
16- (16)) -و/در M زبر دارد.
17- (17)) -من/ M من است.
18- (18)) -می گویی/ M می کوئی.
19- (19)) -و/در M زبر دارد.
إیمان (1)مخلوطست به گوشت و خون تو چنانکه مخلوطیست به گوشت و خون من (2)و بدرستی که وارد نمی گردد بر حوض (3)کوثر دشمن تو و غایب نخواهد بود ازو (4)دوست تو.پس حضرت أمیر المؤمنین-صلوات اللّه و سلامه علیه (5)-به سجده افتاد و (6)گفت:حمد و (7)سپاس آن پروردگاری را که منّت نهاد و (8)إنعام (9)کرد بر من به إسلام (10)و (11)به یاد داد (12)مرا قرآن و دوست گردانید مرا به نزد بهترین أنام و خاتم پیغمبران و سیّد (13)و مهتر و (14)بهتر مرسلین،و (15)اینها به من کرد از روی إحسان و تفضیل و تفضیل (16)دادن من (17)بر دیگران.

ای عزیز!نیکو تأمّل کن در هریک از ألفاظ این حدیث که دلیلیست واضح و (18)هویدا بر أفضلیّت آن حضرت و جلالت (19)قدر (20)و رتبت آن بزرگوار.و (21)علمای

ص:161

1- (1)) -می بینی...إیمان/ M ندارد.
2- (2)) -مخلوطیست...من/ M ندارد. M +می بینی.
3- (3)) -حوض/در M زبر یکم آشکارا کتابت گردیده است.
4- (4)) -ازو/ M از او.
5- (5)) -علیه/ R ندارد.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -و/در M زبر دارد.
8- (8)) -و/در M زبر دارد.
9- (9)) -إنعام/در M حرف یکم زبر دارد!!
10- (10)) -إسلام/در M واپسین حرف زیر دارد.
11- (11)) -و/در M زبر دارد.
12- (12)) -به یاد داد/ M یاد.«به یاد یاد دادن»یعنی؟
13- (13)) -سیّد/زبر سین در M آشکارا کتابت گردیده است.
14- (14)) -و/در M زبر دارد.
15- (15)) -و/در M زبر دارد.
16- (16)) -و تفضیل/در R بالای سطر و میان کلمات إقحام شده است.در M نیست.
17- (17)) -من/ M مرا.
18- (18)) -و/در M زبر دارد.
19- (19)) -جلالت/ M جلالیت.
20- (20)) -قدر/ M قدر.
21- (21)) -و/در M زبر دارد.
عامّه (1)در أکثر کتب خود این حدیث را ذکر کرده اند و از مفاد آن غافلند؛ خَتَمَ اللّٰهُ عَلیٰ قُلُوبِهِمْ وَ عَلیٰ سَمْعِهِمْ وَ عَلیٰ أَبْصٰارِهِمْ غِشٰاوَهٌ (2).

[روایت بیست و یکم:در کفایت الطّالب و چهل حدیث و در وسیله المتعبّدین

هم از دارقطنی مروی است]

و در کفایت الطّالب (3)و (4)چهل حدیث که حافظ أبو نعیم در شان مهدی جمع کرده (5)و در وسیله المتعبّدین (6)هم از دارقطنی که صاحب جرح (7)و تعدیلست مروی شده است که:أبو هرون عبدی گفت:از أبو سعید خدری (8)طلب کردم حدیثی که از رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله (9)-شنیده باشی در فضل حضرت أمیر المؤمنین-صلوات اللّه و سلامه علیه-؛ أبو سعید خدری گفت که:رسول خدا(ص)بیمار شد و حضرت فاطمه زهرا به عیادت وی آمد و (10)من از طرف دست راست رسول خدا(ص)نشسته بودم.چون رسول خدا را ضعیف و نحیف دید گریه (11)بر وی غالب شد تا بر روی آن حضرت روان (12)شد.حضرت فرمود که:ما یبکیک (13)؟قالت:أخشی الضّیعه من بعدک-یا رسول اللّه!.فقال:یا فاطمه! أما (14)علمت (15)أنّ (16)اللّه اطّلع علی أهل الأرض اطّلاعه (17)فاختار منها أباک (18)ثمّ اطّلع

ص:162

1- (1)) -عامّه/در M میم زیر دارد.
2- (2)) -قرآن کریم:س 2،ی 7.استشهاد بدین آیه در این مقام صواب نیست و نمونه ای است از کین توزیهای فرقه ای،که مع الأسف از دیرباز میان عامّه و خاصّه بوده است.
3- (3)) -نگر:کشف الغمّه،ط.دار الأضواء،153/1.
4- (4)) -و/در M زبر دارد.
5- (5)) -نگر:کشف الغمّه،ط.دار الأضواء،153/1،و 267/3.
6- (6)) -سنج:کشف الغمّه،ط.دار الأضواء،153/1.
7- (7)) -جرح/ M خرج.
8- (8)) -خدری/ M جدری.
9- (9)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -گریه/زیر یکم در M آشکارا کتابت شده است.
12- (12)) -روان/ M جاری.
13- (13)) -یبکیک/در M واپسین حرف زبر دارد.
14- (14)) -أما/ M امّا.
15- (15)) -علمت/ R علمت. M علمت.
16- (16)) -أنّ/ M انّ.
17- (17)) -اطّلاعه/ R اطلاّعه.
18- (18)) -أباک/ M و R اباک. M +ثمّ اطّلع ثانیه فاختار منها اباک.
ثانیه فاختار (1)منها (2)بعلک (3)فأوحی إلیّ فأنکحته (4)و أخذته وصیّا.أما (5)علمت (6)أنّه لکرامه اللّه إیّاک. (7)زوّجک (8)أعظمهم علما و أکثرهم حلما و أقدمهم سلما.

فاستبشرت فقال:یا فاطمه!إنّا أهل بیت أعطینا سبع (9)خصال لم یعطها (10)أحد من الأوّلین و لا یدرکها أحد من الاخرین:نبیّنا خیر الأنبیاء و هو أبوک و وصیّنا خیر الأوصیاء و هو بعلک (11)و شهیدنا خیر الشّهداء و هو عمّ أبیک حمزه (12)و منّا من له جناحان (13)یطیر بهما فی الجنّه حیث شاء و هو جعفر و منّا سبطا هذه الأمّه و هما ابناک (14)و منّا مهدیّ هذه الأمّه الّذی یصلّی خلفه عیسی بن (15)مریم-علی نبیّنا و آله و علیهما (16)السّلام.ثمّ ضرب منکب (17)الحسین فقال:من (18)هذا مهدیّ (19)هذه الأمّه.

حضرت رسالت پناه-صلوات اللّه و سلامه علیه (20)-پرسیدند که:چه چیز تو را به گریه

ص:163

1- (1)) -فاختار/ R فاختار.
2- (2)) -منها/ R منهم.در M هم«منهم»بوده ولی خود رونویسگر دستکاری کرده و آن را«منها» گردانیده است.
3- (3)) -بعلک/ R بعلک.
4- (4)) -فأنکحته/در M به زبر تاء آمده است.
5- (5)) -أما/ M امّا.
6- (6)) -علمت/ R علمت.
7- (7)) -إیّاک/ M ایّاک.
8- (8)) -زوّجک/ M زوجک.
9- (9)) -سبع/ M سبع.
10- (10)) -یعطها/در M طاء هم زیر دارد و هم زبر.
11- (11)) -بعلک/در M واپسین حرف زبر دارد.
12- (12)) -حمزه/ M حمزه.
13- (13)) -جناحان/ M و R جناحان.
14- (14)) -ابناک/در M واپسین حرف زبر دارد.
15- (15)) -بن/ M ابن.
16- (16)) -علیهما/ R علیهما.
17- (17)) -منکب/ M منکب.
18- (18)) -من/ M من.
19- (19)) -مهدیّ/ M مهدّی.
20- (20)) -صلوات اللّه و سلامه علیه/ M صلّی اللّه علیه و آله.
درآورده است؟حضرت فاطمه (1)-صلوات اللّه علیها (2)-فرمود که:چون تو از دنیا می روی من بیکس و غریب می شوم و از بیکسی و فروماندگی ترسانم.پس حضرت فرمود که:ای فاطمه (3)!آیا نمی دانی که خدای-تبارک و تعالی-نظر کرد به أهل زمین نظری و از ایشان اختیار کرد و برگزید پدر تو را؛پس نظری دیگر فرمود و (4)و برگزید ازیشان (5)شوهر تو را؛پس وحی کرد به من تا تو را به فرمان او به او دادم و او را وصیّ خود گردانیدم؟آیا نمی دانی که خدای-تبارک و تعالی-تو را گرامی داشت که تو را گردانید زن عالمترین مردمان (6)و بردبارترین عالمیان (7)و پیشتر از همه (8)به شرف إسلام مشرّف شده.

پس حضرت فاطمه-صلوات اللّه علیها-خوشحال گردید.پس حضرت-صلوات اللّه علیه- فرمود که:ای فاطمه! (9)بدرستی که ما أهل بیتیم که داده اند ما را هفت خصلت که نداده اند هیچ یک از پیشینیان را و (10)در نمی یابد این صفات (11)را أحدی از پسینیان. (12)پیغمبر ما بهترین پیغمبرانست و آن پدر تست و (13)وصیّ ما بهترین أوصیاء پیغمبرانست و آن شوهر تست و شهید ما بهترین (14)شهیدان است (15)و آن عمّ پدر تست حمزه و از ماست کسی که او را دو بالست و به آن طیران می کند در بهشت به هرجا که خواهد و (16)آن جعفر است،

ص:164

1- (1)) -فاطمه/ M فاطمه.
2- (2)) -صلوات اللّه علیها/ M علیها السّلام.
3- (3)) -فاطمه/ M فاطمه.
4- (4)) -و/ M ندارد.
5- (5)) -ازیشان/ M ار ایشان.
6- (6)) -مردمان/در M «ن»زیر دارد.
7- (7)) -عالمیان/در M «ن»زیر دارد.
8- (8)) -همه/در M «م»زبر دارد.
9- (9)) -فاطمه/ M فاطمه.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -صفات/در M واپسین حرف زیر دارد.
12- (12)) -پسینیان/ M پسنینان.
13- (13)) -و/در M زبر دارد.
14- (14)) -أوصیاء...بهترین/ M ندارد.
15- (15)) -شهیدان است/ M شهیدانست.
16- (16)) -و/در M زبر دارد.
برادر حضرت أمیر المؤمنین،و از ماست دو سبط و فرزندزاده پیغمبر این أمّت و آن هر دو فرزندان تست (1)و از ماست مهدیّ این أمّت که نماز خواهد گزارد (2)در عقب او عیسی بن مریم-علی نبیّنا و آله و علیه السّلام. (3)پس پیغمبر-صلّی اللّه علیه و آله (4)- دست بر دوش حضرت إمام حسین (5)زد-صلوات اللّه و سلامه علیه (6)-و فرمود که:از صلب این (7)فرزند خواهد بود مهدیّ این أمّت.

[روایت بیست و دوم:منقولست از پیامبر اکرم(صلی اللّه علیه و آله)]

و عن النّبیّ-صلّی اللّه علیه و آله-انّه (8)قال لمّا وصلت (9)إلی العرش رأیت قدّامی (10)تحت العرش علیّا یسبّح اللّه (11)و یقدّسه.فقلت:یا جبرئیل! (12)سبقنی (13)علیّ بن (14)أبی طالب (15)- علیه السّلام-!فقال جبرئیل (16):لا (17)،لکنّی أخبرک-یا محمّد!-أنّ (18)اللّه-تبارک و تعالی-کان یکثر من (19)الثّناء و الصّلوه علی علیّ بن أبی طالب(ع)فوق عرشه فاشتاق العرش (20)إلی (21)رؤیته فلذلک خلق اللّه-تبارک و تعالی-ملکا بصورته تحت العرش لینظر (22)العرش إلی علیّ

ص:165

1- (1)) -تست/ M تست.
2- (2)) -گزارد/ M کذارد[کذا].
3- (3)) -آله و علیه السّلام/ M علیهم السّلام[کذا].
4- (4)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
5- (5)) -حسین/ M ندارد.
6- (6)) -صلوات اللّه و سلامه علیه/ M ندارد.
7- (7)) -این/ M ای.
8- (8)) -انّه/در M نون مشدّد هم زیر دارد و هم زبر!
9- (9)) -وصلت/در M صاد مشدّد است.
10- (10)) -قدّامی/ M قدامی.
11- (11)) -اللّه/در M واپسین حرف پیش دارد.
12- (12)) -جبرئیل/در M واپسین حرف زبر دارد.
13- (13)) -سبقنی/ M صبقنی.
14- (14)) -بن/ M ابن.
15- (15)) -أبی طالب/ M طالب.
16- (16)) -جبرئیل/در M واپسین حرف زبر دارد.
17- (17)) -لا/در M نیامده است.
18- (18)) -أنّ/ M انّ.در R حرف یکم حرکت ندارد.
19- (19)) -من/ R +و.گویا روی آن خط زده شده است.چنین افزونه ای در M نیست.
20- (20)) -العرش/در M واپسین حرف زیر دارد.
21- (21)) -إلی/ M علی.
22- (22)) -لینظر/در M واپسین حرف پیش دارد.
بن أبی طالب فیسکن (1)شوقه (2)و یکون (3)تسبیح (4)هذا الملک (5)و تمجیده (6)ثوابا لشیعه أهل بیتک یا محمّد!ثمّ قال جبرئیل(ع) (7):إنّی أحبّ علیّ بن (8)أبی طالب و أحبّ من یحبّه لأنّه لا یحبّه (9)إلاّ مؤمن تقیّ و لا یبغضه إلاّ منافق شقیّ.أری-یا محمّد!- أنّ حمله العرش و الکرسیّ و الصّافّون (10)حول العرش و الکرسیّ و الرّوحانیّین (11)أشدّ (12)معرفه لعلیّ بن (13)أبی طالب(ع) (14)من أهل الأرض له.یا محمّد!من أحبّ أن ینظر إلی یحیی بن زکریّا (15)(ع) (16)فی زهده و إلی المسیح عیسی بن (17)مریم(ع) (18)فی صفوته و إلی سلیمان فی سخائه (19)و إلی موسی الکلیم فی عظمته و إلی داود فی خوفه و رجائه و إلی أیّوب فی صبره فلینظر إلی وجه علیّ بن أبی طالب(ع) (20). (21)

ص:166

1- (1)) -فیسکن/واپسین حرف در R و M پیش دارد.
2- (2)) -شوقه/ M شوقه.
3- (3)) -یکون/واپسین حرف در R پیش دارد.
4- (4)) -تسبیح/ M یسبّح.
5- (5)) -الملک/در M لام و کاف هم زبر دارند و هم زیر!
6- (6)) -تمجیده/ M تمجیده.
7- (7)) -ع/ M ندارد.
8- (8)) -بن/ R ابن. M بن.
9- (9)) -لأنّه لا یحبّه/ M ندارد.
10- (10)) -الصّافّون ضبط نص،موافق M و R است.
11- (11)) -الرّوحانیّین/ R الرّوحانیّین.ضبط نص موافق M است.
12- (12)) -أشدّ/ R أشّد.
13- (13)) -بن/ M ابن.
14- (14)) -ع/ M علیه السّلام.
15- (15)) -زکریّا/ M زکریّاء.
16- (16)) -ع/ M ندارد.
17- (17)) -بن/ M ابن.
18- (18)) -ع/ M ندارد.
19- (19)) -سخائه/ضبط نص،موافق R است. M سخاوته.
20- (20)) -ع/ M ندارد.
21- (21)) -سنج:مناقب ال أبی طالب-علیهم السّلام-،ابن شهر آشوب،266/2؛و:نهج الإیمان،634 و 635.
و باز (1)منقولست از رسول خدا(ص)که فرمود که:چون به (2)عرش رسیدم در شب معراج (3)دیدم در پیش خود علیّ بن أبی طالب را در زیر عرش که تسبیح و تقدیس (4)إلهی می کرد.پس گفتم:ای جبرئیل!علیّ بن (5)أبی طالب پیشی گرفته است بر من.پس جبرئیل گفت که:او پیشی نگرفته است و لیکن خبر دهم تو را-یا محمّد!-که خدای- تبارک و تعالی-مدح حضرت علیّ بن (6)أبی طالب بسیار می کرد (7)و صلوات بر آن حضرت بسیار می فرستاد.پس عرش مشتاق جمال آن حضرت شد.پس ازین جهت (8)خدای-تبارک و تعالی (9)-فرشته ای (10)آفریده است به صورت آن حضرت در زیر عرش تا آنکه عرش به او نظر کند و اشتیاق او ساکن شود و تا آنکه بوده باشد ثواب تسبیح و تمجید این فرشته از برای شیعیان أهل بیت (11)تو یا محمّد!پس جبرئیل(ع)فرمود که:

من دوست می دارم علیّ بن (12)أبی طالب را و (13)دوست می دارم کسی را که او را دوست (14)دارد زیرا که دوست نمی دارد او را مگر مؤمن پرهیزکار و دشمن نمی دارد او را مگر منافق با شقاوت. (15)می دانم و می بینم-یا محمّد!-که فرشتگان حاملان عرش و کرسی و فرشتگان صف زننده در دور عرش و (16)کرسی و ملائکه (17)روحانیان علیّ

ص:167

1- (1)) -و باز/ M ندارد.
2- (2)) -به/ M ندارد.
3- (3)) -معراج/در M حرف یکم زبر دارد.
4- (4)) -تسبیح و تقدیس/ M تقدیس و تسبیح.
5- (5)) -بن/ M ابن.
6- (6)) -بن/ M ابن.
7- (7)) -بسیار می کرد/ M ندارد.
8- (8)) -جهت/زبر یکم دو دوم در M آشکارا کتابت شده است.
9- (9)) -و تعالی/ M ندارد.
10- (10)) -فرشته ای/ M فرشته.
11- (11)) -بیت/زبر یکم در M آشکارا کتابت شده است.
12- (12)) -بن/ M ابن.
13- (13)) -و/ M ندارد.
14- (14)) -دوست/ M دوست[!].
15- (15)) -با شقاوت/زبر شین آشکارا در M کتابت گردیده.
16- (16)) -و/در M زبر دارد.
17- (17)) -ملائکه/ M ملائکه و.
بن (1)أبی طالب را-صلوات اللّه علیه-بیشتر از أهل زمین می شناسند. (2)یا محمّد!هرکه خواهد که ببیند زهد و ترک دنیا و ترس حضرت یحیی بن زکریّا را-صلوات اللّه علیهما- و صفوت و برگزیدگی حضرت عیسی بن مریم را-صلوات اللّه علیهما-و سخا (3)و جوانمردی سلیمان بن داود را-علیهما السّلام (4)-و (5)عظمت و بزرگواری (6)حضرت موسی بن عمران را-علی نبیّنا و آله (7)و علیه السّلام-و بیم و (8)امید حضرت داود نبی را-صلوات اللّه (9)علیه-و صبر حضرت أیّوب پیغمبر را-سلام اللّه علیه-پس باید که نظر کند به سوی علیّ بن أبی طالب-صلوات اللّه علیه-که جمیع این خصال (10)که هریک از پیغمبران برگزیده به یکی از آنها موصوف بودند بر وجه کمال در آن حضرت مجتمع است.

و (11)این حدیث دالّست بر أفضلیّت آن حضرت بر پیغمبران اولی العزم چنانکه بر متبصّر (12)پوشیده نیست.

[روایت بیست و سوم:از ابن عباس]

و عن ابن عبّاس (13)قال:قال رسول (14)اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-لمّا عرج بی إلی السّماء انتهی بی المسیر (15)مع جبرئیل (16)إلی السّماء الرّابعه فرأیت بیتا من یاقوت (17)أحمر فقال

ص:168

1- (1)) -بن/ M ابن.
2- (2)) -می شناسند/ M می شناسد.
3- (3)) -سخا/ M سخاوت.
4- (4)) -علیهما السّلام/در M واپسین حرف زیر دارد.
5- (5)) -و/در M زبر دارد.
6- (6)) -بزرگواری/در M حرف یکم زیر دارد!
7- (7)) -و آله/ M ندارد.
8- (8)) -و/در M زبر دارد.
9- (9)) -اللّه/ M +و سلامه.
10- (10)) -خصال/ M خصال.
11- (11)) -و/در M زبر دارد.
12- (12)) -متبصّر/ضبط نص،موافق R است. M مستبصر.
13- (13)) -عبّاس/ M عبّاس.
14- (14)) -رسول/در M لام زیر دارد.
15- (15)) -بی المسیر/ M الی المسیر.
16- (16)) -جبرئیل/ M جبرئیل.
17- (17)) -یاقوت/ M یاقوت.
لی:یا محمّد (1)!هذا هو البیت المعمور (2)؛خلقه (3)اللّه-عزّ و جلّ-قبل خلق السّموات و الأرض بخمسین ألف (4)عام.قم-یا محمّد!-فصلّ فیه.قال النّبیّ-صلّی اللّه علیه و آله (5)-:و جمع اللّه-تبارک (6)و تعالی-لی (7)النّبیّین و صفّهم جبرئیل (8)-علیه السّلام-ورائی صفّا فصلّیت (9)بهم فلمّا سلّمت أتانی ات من عند ربّی فقال لی:یا محمّد! (10)ربّک یقرئک (11)السّلام (12)و یقول لک:سل الرّسل (13)علی ماذا أرسلتم (14)من قبلک؟فقلت:معاشر الرّسل! علی ماذا بعثکم ربّی قبلی.فقالت الرّسل:علی ولایتک و ولایه (15)علیّ بن أبی طالب (ع) (16)و هو قوله:و اسئل (17)من أرسلنا قبلک من رسلنا (18). (19)

و باز منقولست از عبد اللّه (20)بن (21)عبّاس که گفت که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله- فرمود که:چون شب معراج مرا به آسمان (22)بردند و با حضرت جبرئیل به آسمان چهارم رسیدم،پس دیدم خانه ای (23)از یاقوت سرخ.پس جبرئیل به من گفت که:یا محمّد!این

ص:169

1- (1)) -محمّد/در M واپسین حرف زبر دارد.
2- (2)) -البیت المعمور/واپسین حرف هر دو کلمه در M زیر دارد.
3- (3)) -خلقه/ M خلقه.
4- (4)) -ألف/ M الف.
5- (5)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
6- (6)) -تبارک/در M راء زیر دارد.
7- (7)) -لی/ M ندارد.
8- (8)) -جبرئیل/ M جبرئیل.
9- (9)) -فصلّیت/ M فصلّیت.
10- (10)) -محمّد/در M واپسین حرف زبر دارد.
11- (11)) -یقرئک/ M یقرئک.
12- (12)) -السّلام/ M و R السّلام.
13- (13)) -الرّسل/ M الرّسل.
14- (14)) -أرسلتم/چنین است در هر دو دستنوشت.
15- (15)) -ولایه/ M و R ولایت.
16- (16)) -ع/ M علیه السّلم.
17- (17)) -و اسئل/ M و اسئل.
18- (18)) -در قرآن کریم(س 43،ی 45)می خوانیم: وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنٰا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنٰا
19- (19)) -نگر:مائه منقبه ی ابن شاذان قمی،ط.أبطحی،ص 149 و 150(منقبت 82).
20- (20)) -عبد اللّه/ M عبد.
21- (21)) -بن/ M ابن.
22- (22)) -آسمان/در M «ن»زیر دارد.
23- (23)) -خانه ای/ M خانه.
بیت المعمور است که خدای-تبارک و تعالی-پیش از آفریدن آسمانها آفریده است به پنجاه هزار سال.بایست-یا محمّد!-و (1)در اینجا نمازگزار. (2)حضرت پیغمبر-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود که:خدای-تبارک و تعالی-جمع کرد از برای من جمیع پیغمبران را و حضرت جبرئیل ایشان را در عقب (3)من به یک صف باز داشت. (4)پس (5)من پیشنمازی ایشان کردم.پس چون سلام دادم فرشته ای (6)از جانب پروردگار عالمیان به سوی من آمد (7)و (8)مرا گفت (9)که:یا محمّد!پروردگارت سلام می رساند (10)و می فرماید که:بپرس ازین (11)پیغمبران که به چه (12)چیز مبعوث شدند (13)پیش از تو؟پس من گفتم که:ای گروه پیغمبران!شما پیش از من به چه چیز مبعوث شدید؟پس جمیع پیغمبران گفتند:بر ولایت (14)تو و ولایت علیّ بن أبی طالب-صلوات اللّه و سلامه علیهما (15)و علی جمیع الأنبیاء و المرسلین.و این است معنی این آیه (16)که خدای-تبارک و تعالی-می فرماید که: وَ سْئَلْ (17)مَنْ أَرْسَلْنٰا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنٰا (18)یعنی:یا محمّد!بپرس آنهایی 19را که فرستادیم به

ص:170

1- (1)) -و/ M ندارد.
2- (2)) -نمازگزار/ M نمازکذار[کذا].
3- (3)) -عقب/ M عقب. R حرکتگذاری ندارد.
4- (4)) -باز داشت/ M باز داشته.
5- (5)) -پس/ M ندارد.
6- (6)) -فرشته ای/ M فرشته.
7- (7)) -آمد/ M امد.
8- (8)) -و/در M زبر دارد.
9- (9)) -گفت/ M کفت.
10- (10)) -می رساند/در M راء زیر دارد.
11- (11)) -ازین/ M از این.
12- (12)) -چه/در M نیامده است.
13- (13)) -شدند/در R در آغاز«شدید»نوشته شده و سپس دو نقطه زیرین را قلم گرفته «شدند»نوشته اند. M موافق ضبط متن است.
14- (14)) -ولایت/ M ولایت.
15- (15)) -و سلامه علیهما/ M علیه(که البتّه بالای سطر هم افزوده شده است).
16- (16)) -آیه/ M ایه.
17- (17)) -و اسئل/ M و اسئل.
18- (18)) -چنانکه پیشتر بیامد-در قرآن کریم(س 43،ی 45)می خوانیم: وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنٰا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنٰا -
رسالت پیش از تو از پیغمبران ما که بر (1)چه چیز مبعوث شدید (2)پیش از من و ایشان آن جواب دادند.

ای عزیز!نیکو تأمّل (3)نما در بزرگواری این دو بزرگوار که غرض کلّی از بعثت جمیع پیغمبران ولایت (4)ایشان است و (5)این کم است از رتبه ایشان.

[روایت بیست و چهارم:از جابر بن عبداللّه الأنصاری]

و عن جابر بن عبد اللّه الأنصاریّ-رضی اللّه عنه (6)-أنّه قال:قال رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله (7)-جاءنی (8)جبرئیل (9)من عند (10)اللّه-عزّ و جلّ-بورقه (11)اس خضراء (12)مکتوب (13)ببیاض إنّی (14)افترضت (15)محبّه علیّ بن (16)أبی طالب علی خلقی فبلّغهم (17)ذلک. (18)

و باز منقولست از جابر بن عبد اللّه أنصاری که گفت که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه

ص:171

1- (1)) -که بر/ M بر که.
2- (2)) -شدید/ M شدند.سنج با نصّ عربی روایت.
3- (3)) -تأمّل/ M تامل.
4- (4)) -ولایت/ M ولایت.
5- (5)) -و/در M زبر دارد.
6- (6)) -عنه/ R عنهما.در M «عنه»نوشته شده و بالای آن«هما».
7- (7)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
8- (8)) -جاءنی/ M جائی.
9- (9)) -جبرئیل/در M نیامده است.
10- (10)) -عند/در M واپسین حرف هم زیر دارد و هم زبر.
11- (11)) -بورقه/ M من ورقه.
12- (12)) -خضراء/ M خضراء.
13- (13)) -مکتوب/ M مکتوبا.
14- (14)) -إنّی/ R أنّی. M انّی.
15- (15)) -افترضت/ R افترصت. M افرضت.
16- (16)) -بن/ M ابن.
17- (17)) -فبلّغهم/ M فبلغهم.
18- (18)) -نگر:الأمالی ی طوسی،ط.البعثه،ص 619.
و آله (1)-فرمود که:حضرت جبرئیل (2)از جانب ملک (3)جلیل به نزد من آمد (4)و برگی سبز از مورد آورد (5)که برو به سفیدی نوشته بود که:من واجب گردانیدم محبّت علیّ بن (6)أبی طالب را بر جمیع آفریدگان خودم.پس به ایشان (7)برسان این (8)را-یا محمّد!

[روایت بیست و پنجم:از جابر بن عبداللّه الأنصاری]

و عن جابر بن عبد اللّه الأنصاریّ أنّه (9)قال:قال (10)رسول اللّه(ص):إنّ اللّه-تبارک و تعالی -لمّا خلق السّموات و الأرض (11)دعاهنّ فأجبنه ففرض (12)علیهنّ نبوّتی و ولایه (13)علیّ بن أبی طالب فقبلتاهما (14)ثمّ خلق الخلق و فوّض (15)إلینا أمر الدّین،فالسّعید (16)من سعد بنا و الشّقیّ من شقی (17)بنا.نحن المحلّلون (18)لحلاله و المحرّمون (19)لحرامه. (20)

و باز از جابر بن عبد اللّه أنصاری (21)روایتست که او گفت که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله (22)-فرمود که:چون خدای-تبارک و تعالی-آسمانها و زمینها را آفرید ایشان را

ص:172

1- (1)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
2- (2)) -جبرئیل/زبر جیم آشکارا در M کتابت گردیده است.
3- (3)) -ملک/ M ملک.
4- (4)) -آمد/ M امد.
5- (5)) -از مورد آورد/ M بنزد من اورد[کذا].
6- (6)) -بن/ M ابن.
7- (7)) -به ایشان/ M بایشا(بدون نقطه حرف یکم).
8- (8)) -این/ M ندارد.
9- (9)) -أنّه/در M نون مشدّد هم زیر دارد و هم زبر.
10- (10)) -قال/ R ندارد.
11- (11)) -الأرض/ M الارض.
12- (12)) -ففرض/ M ففرض[کذا].
13- (13)) -ولایه/ R ولایت. M ولایت.
14- (14)) -فقبلتاهما/ M فقبلتاهما.
15- (15)) -فوّض/ M فوضّ[کذا].
16- (16)) -فالسّعید/در M واپسین حرف زیر دارد.
17- (17)) -شقی/ M شقا.
18- (18)) -المحلّلون/ M المجللّون.
19- (19)) -المحرّمون/ M المجرمّون[کذا].
20- (20)) -نگر:مائه منقبه ی ابن شاذان،ط.أبطحی،ص 25 و 26(منقبت 7).
21- (21)) -أنصاری/ M الأنصاری.
22- (22)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
خواند،إجابت کردند،پس واجب گردانید بریشان (1)نبوّت من و ولایت علیّ بن (2)أبی طالب را.پس آسمان و زمین نبوّت و ولایت را قبول کردند.پس خلق را آفرید و أمر دین را به ما باز گذاشت و ما را إمام (3)و حافظ دین گردانید.پس سعادتمند کسی است که به متابعت ما سعادت یابد و شقی کسی است (4)که به مخالفت ما شقاوت یابد.مائیم (5)حلال کنندگان حلال خدا و حرام کنندگان حرام خدا.

[روایت بیست و ششم:از عمر بن خطّاب]

و عن عمر (6)بن الخطّاب عن رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله (7)-أنّه (8)قال:حبّ علیّ براءه من النّار. (9)

و باز از عمر بن خطّاب منقولست که او از رسول خدا(ص)نقل کرده است که آن حضرت فرمود که (10):دوستی علیّ بن أبی طالب سبب بیزاریست از آتش دوزخ (11).

به واسطه همین این مقدار دوستی کرد!

[روایت بیست و هفتم:از ابن عباس]

و عن ابن عبّاس (12)أنّه قال:قال رسول اللّه (13)-صلّی اللّه علیه و آله-:حبّ علیّ بن أبی طالب یأکل الذّنوب (14)کما تأکل النّار (15)الحطب. (16)

ص:173

1- (1)) -بریشان/ M بر ایشان.
2- (2)) -بن/ R ابن. M موافق ضبط متن است.
3- (3)) -إمام/در M واپسین حرف زیر دارد.
4- (4)) -کسی است/ M کسیست.
5- (5)) -مائیم/ M مابیم.
6- (6)) -عمر/ M عمر.
7- (7)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
8- (8)) -أنّه/ M انّه.
9- (9)) -نگر:مناقب ال أبی طالب،ابن شهر آشوب،ط.دار الأضواء،232/3(به نقل از فضائل أحمد و فردوس دیلمی)؛و:الصّراط المستقیم بیاضی،50/2(به نقل از فردوس دیلمی)؛و:کتاب الأربعین محمّد طاهر قمی شیرازی،ط.رجائی ص 463 به نقل از فردوس دیلمی و با نقل توضیحاتی از نخب ابن جبر).
10- (10)) -که/ M ندارد.
11- (11)) -دوزخ/ M ندارد.
12- (12)) -عبّاس/ M عبّاس.
13- (13)) -اللّه/در M واپسین حرف پیش دارد.
14- (14)) -الذّنوب/در M واپسین حرف هم زیر دارد هم زبر.
15- (15)) -النّار/در M واپسین حرف زبر دارد.
16- (16)) -نگر:مناقب ال أبی طالب،ابن شهر آشوب،ط.دار الأضواء،230/3؛و...
و باز از عبد اللّه بن عبّاس منقولست که او گفت که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله (1)- فرمود که:دوستی علیّ بن أبی طالب می خورد گناهان را و محو می گرداند چنانکه می خورد (2)آتش هیمه را.

[روایت بیست و هشتم:از أمّ سلمه]

و عن أمّ سلمه أنّه قالت:قال رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و اله (3)-:علیّ و شیعته هم الفائزون یوم القیمه. (4)

باز از أم سلمه روایتست (5)که او گفت که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله (6)-فرمود که:

حضرت علیّ بن أبی طالب و (7)شیعه آن حضرت ایشان اند (8)رستگاران در روز قیامت،نه غیر ایشان.

[روایت بیست و نهم:از حسن بصری]

و عن الحسن (9)البصریّ أنّه قال:قال رسول (10)اللّه-صلّی اللّه علیه و اله (11)-:إذا کان یوم (12)القیمه یقعد علیّ (13)بن (14)أبی طالب علی الفردوس و هو جبل (15)قد علا (16)علی الجنّه و فوقه (17)عرش ربّ العالمین و من صفحته ینفجر أنهار الجنّه و یتفرّق فی الجنّه و هو جالس علی کرسیّ من نور یجری بین یدیه التّسنیم لا یجوز أحد الصّراط إلاّ و معه براءه

ص:174

1- (1)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
2- (2)) -می خورد/ M می خورد.
3- (3)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
4- (4)) -نگر:الصّراط المستقیم بیاضی،209/1؛و:شرح الأخبار قاضی نعمان،454/3.
5- (5)) -روایتست/در M به زبر راء کتابت گردیده است.
6- (6)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
7- (7)) -و/در M زبر دارد.
8- (8)) -ایشان اند/ M ایشانند.
9- (9)) -الحسن/ M +ابن.البتّه این افزونه نابجا بالای سطر إقحام گردیده است.
10- (10)) -رسول/در M واپسین حرف زیر دارد.
11- (11)) -صلّی اللّه علیه و اله/ M ص.
12- (12)) -یوم/ M یوم.
13- (13)) -علیّ/ M علّی.
14- (14)) -بن/ M بن.
15- (15)) -جبل/ R حبل.
16- (16)) -علا/ M علی.
17- (17)) -فوقه/ M فوقه.
بولایته (1)و ولایه أهل بیته یشرف علی الجنّه فیدخل (2)محبّیه (3)الجنّه (4)و یدخل مبغضیه (5)النّار. (6)(7)

و باز از حسن بصری منقولست که او گفت که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و اله-فرمود که:چون روز قیامت شود خواهد نشست حضرت علیّ بن (8)أبی طالب بر فردوس و (9)آن کوهی است که مشرفست (10)بر بهشت و (11)بالای او عرش حضرت ربّ العالمین است و از دامان آن (12)کوه روان می گردد نهرهای بهشت و آن حضرت-صلوات اللّه و سلامه علیه- خواهد نشست بر کرسی[ای]از نور و روان خواهد بود (13)در برابر آن حضرت چشمه تسنیم که مخصوص أهل بیت (14)است و نمی گذرد بر صراط مگر کسی (15)که با او بوده باشد براءت (16)ولایت آن حضرت و ولایت أهل بیت آن حضرت،و (17)مشرف می گردد بر بهشت،پس داخل می گرداند دوستان خود را به بهشت و (18)دشمنان خود را به دوزخ.

ص:175

1- (1)) -بولایته/ M بولایته.
2- (2)) -فیدخل/ M فیدخل.
3- (3)) -محبّیه/ M محبّته.
4- (4)) -الجنّه/ M الجنّه.
5- (5)) -مبغضیه/ M مبغضه.
6- (6)) -النّار/در M واپسین حرف هم زیر دارد و هم زبر و هم جزم!!!
7- (7)) -نگر:مائه منقبه ی ابن شاذان،ط.أبطحی،ص 85 و 86(منقبت 52)؛و:العقد النّضید و الدّرّ الفرید قمی،ص 78؛و:مناقب خوارزمی،ط.محمودی،ص 71.
8- (8)) -بن/ M ابن.
9- (9)) -و/در M زبر دارد.
10- (10)) -مشرفست/ M مشرف است.
11- (11)) -و/در M زبر دارد.
12- (12)) -آن/ M ندارد.
13- (13)) -بود/ M بود.
14- (14)) -بیت/زبر باء در M آشکارا کتابت گردیده است(البتّه با قدری تسامح در محل).
15- (15)) -کسی/در M «جسمی»و بالایش«کسی»نوشته شده است.
16- (16)) -براءت/چنین است در R . M برات.
17- (17)) -و/در M زبر دارد.
18- (18)) -و/در M زبر دارد.
[روایت سی ام:منقولست از پیامبر اکرم(صلی اللّه علیه و آله)]

و عن النّبیّ-صلّی اللّه علیه و اله-أنّه قال:یا علیّ!لو أنّ عبدا عبد اللّه مثل ما قام (1)نوح فی قومه و کان له مثل أحد ذهبا فأنفقه فی سبیل اللّه و مدّه (2)فی عمره حتّی حجّ ألف حجّه (3)علی قدمیه (4)ثمّ قتل (5)بین الصّفا و المروه مظلوما ثمّ لم یوالک-یا علیّ!-لم یشمّ (6)رائحه (7)الجنّه (8)و لم یدخلها. (9)

و (10)باز منقولست از رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-،فرمود که:یا علی!اگر آنکه بنده[ای]عبادت کند خدای-تبارک و تعالی-را (11)آن مقدار که حضرت نوح(ع)در میان قوم بود که نهصد و پنجاه سالست و بوده باشد او را به مقدار (12)کوه أحد طلا و او را صرف کند در راه خدای-تبارک و تعالی-و خدای-تبارک و تعالی (13)-آن مقدار عمرش بدهد که هزار حجّ پیاده بکند پس کشته (14)شود مظلوم در میان صفا و مروه و تو را إمام نداند بوی بهشت نشنود (15)و داخل بهشت نشود-زیرا که إمامت از أصول دین است.

ص:176

1- (1)) -ما قام/ R ما قام.
2- (2)) -مدّه/ M مّده.
3- (3)) -حجّه/ M حجّه.
4- (4)) -قدمیه/ M قدمه.
5- (5)) -قتل/ M قبل.
6- (6)) -لم یشمّ/ R لم یشمّ. M لم یشّم.
7- (7)) -رائحه/ M و R رایحه.
8- (8)) -الجنّه/در M واپسین حرف زبر دارد.
9- (9)) -نگر:الصّراط المستقیم بیاضی،49/2؛و:کتاب الأربعین محمّد طاهر قمی،ط.رجائی،ص 462؛و:ریاض السّالکین سیّد علیخان،27/7؛و:بشاره المصطفی-صلّی اللّه علیه و اله-،ط. قیّومی،ص 153؛نیز سنج:الرّوضه ی شاذان بن جبرئیل،ص 96 و 97.و:المناقب خوارزمی، ط.محمودی،ص 67 و 68؛و:کشف الغمّه،ط.دار الأضواء،100/1؛و:ینابیع المودّه ی قندوزی،293/2؛و:منهاج الکرامه ی علاّمه حلّی،ط.مبارک،ص 88 و 89.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -را/ M ندارد.
12- (12)) -به مقدار/ضبط نص،موافق R است،هرچند«به»-که موافق هنجارهای رسم الخطّی پیشینیان متّصل به لفظ پسین کتابت گردیده-،چندان خردست که آدمی از درستی خوانش خویش به گمان می افتد. M مقدار.
13- (13)) -و خدای تبارک و تعالی/ M ندارد.
14- (14)) -کشته/ M کشته.
15- (15)) -نشنود/ M نشود.
[روایت سی و یکم:از ابوذر غفاری]

و عن أبی ذرّ (1)الغفاریّ (2)أنّه قال:قال رسول اللّه (3)-صلّی اللّه علیه و اله:-یا أباذرّ! (4)علیّ أخی و صهری و عضدی و إنّ اللّه لا یقبل (5)فریضه إلاّ بحبّ علیّ بن (6)أبی طالب.یا أباذرّ! (7)لمّا أسری بی إلی السّمآء مررت بملک جالس علی سریر من نور و علی رأسه تاج من نور إحدی رجلیه فی المشرق و الأخری فی المغرب و بین یدیه لوح ینظر فیه و الدّنیا کلّه بین عینیه و الخلق بین رکبتیه و یده فی المشرق و المغرب.فقلت (8):

یا جبرئیل!من هذا؟فقال:عزرائیل (9).تقدّم و سلّم علیه.فقال:تقدّمت و سلّمت علیه و قلت (10):السّلام علیک حبیبی ملک الموت!فقال:و علیک السّلام یا أحمد!ما فعل (11)ابن عمّک علیّ بن أبی طالب (12)؟فقلت: (13)و هل تعرف ابن عمّی علیّا؟قال:و کیف لا أعرفه فإنّ اللّه و کّلنی بقبض أرواح (14)الخلائق (15)ما خلا روحک (16)و روح (17)علیّ بن أبی طالب فإنّ اللّه یتوفّا کما بمشیّته. (18)

ص:177

1- (1)) -أبی ذرّ/ M ابی ذری.
2- (2)) -الغفاریّ/ M الغفّاری.
3- (3)) -اللّه/ M اللّه.
4- (4)) -یا أباذرّ/ R یا باذرّ.
5- (5)) -یقبل/ M یقبل.
6- (6)) -بن/ M ابن.
7- (7)) -یا أباذرّ/ R یا باذرّ.
8- (8)) -فقلت/ M فقلت.
9- (9)) -عزرائیل/چنین است در M و R به زبر یکم.اگرچه لفظ«عزرائیل»در تداول بیشتر به زیر یکم شنیده می شود،به زبر یکم نیز درست است. زبیدی در تاج العروس(تحقیق علی شیری،215/7؛ذیل«عزر»)گوید: «...عزرائیل-ضبطوه بالکسر و الفتح-:ملک مشهور؛علیه السّلام».
10- (10)) -قلت/ M لک.
11- (11)) -فعل/ M فعل.
12- (12)) -أبی طالب/ M ابیطالب.
13- (13)) -فقلت/ M فقلت.
14- (14)) -أرواح/ M الارواح.
15- (15)) -الخلائق/ M الخلایق.
16- (16)) -روحک/در M راء هم زبر دارد و هم پیش.
17- (17)) -روح/در M راء زبر دارد.
18- (18)) -نگر:مناقب ال أبی طالب،ابن شهر آشوب،ط.دار الأضواء،268/2.
و (1)از أبو ذرّ غفاری-رضی اللّه عنه-منقولست که:او گفت که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود که:ای أبوذر!علی برادر منست و (2)داماد منست و باهو (3)و مددکار منست (4)و بدرستی که خدای-تبارک و تعالی-قبول نمی کند عمل واجبی را مگر با دوستی علیّ بن أبی طالب.ای أبوذر!چون مرا به آسمان بردند گذشتم به (5)فرشته[ای]که نشسته بود بر تختی از نور و بر سر او تاجی بود از نور.یکی از پایهای آن فرشته در مشرق (6)بود و دیگری در مغرب (7)و در برابر او لوحی بود که نظر می کرد درو (8)و (9)همه دنیا در برابر چشمهای او بود و جمیع خلایق در میان زانوهای او و دست او در مشرق بود و در مغرب.پس گفتم:یا جبرئیل! (10)این کیست؟!پس حضرت فرمود که:این عزرائیل است. (11)پیش (12)رو و بر او سلام کن.پس حضرت فرمود که پیش رفتم و سلام (13)کردم و گفتم:السّلام علیک حبیب من و دوست من ملک الموت!او (14)گفت که:و علیک السّلام یا أحمد!چه حال دارد پسر عمّت علیّ بن أبی طالب؟پس من گفتم:آیا تو می شناسی پسر (15)عمّ من علی را؟او گفت که:چگونه نشناسم او را؟پس بدرستی که خدای-تبارک و تعالی-موکّل ساخته است مرا به قبض روح جمیع خلایق به غیر از روح تو و روح علیّ بن (16)أبی طالب که خدای-تبارک و تعالی-قبض روح شما می کند به إراده خود.

ص:178

1- (1)) -و/در M زبر دارد.
2- (2)) -و/در M زبر دارد.
3- (3)) -باهو/چنین است در R و M .
4- (4)) -منست/ M من است.
5- (5)) -به/ M بر.ضبط نص موافق R است.
6- (6)) -مشرق/ M مغرب.
7- (7)) -مغرب/ M مشرق.
8- (8)) -درو/ M در او.
9- (9)) -و/ M ندارد.
10- (10)) -جبرئیل/در M زبر حرف یکم آشکارا نوشته شده است.
11- (11)) -است/ M ست.
12- (12)) -پیش/ M پیش.
13- (13)) -کن...سلام/ M ندارد.
14- (14)) -او/ M باو.
15- (15)) -پسر/ M پس.
16- (16)) -بن/ M ابن.
[روایت سی و دوم:از انس بن مالک]

و عن أنس بن مالک أنّه قال:قال رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و اله (1)-:خلق اللّه من نور وجه علیّ بن أبی طالب سبعین ألف ملک یستغفرون له و لمحبّیه إلی یوم القیمه. (2)

و (3)از أنس بن مالک (4)مرویست که او گفت که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود که:خدای-تبارک و تعالی-آفریده است از نور روی (5)علیّ بن أبی طالب هفتاد هزار (6)فرشته را که استغفار می کنند از برای آن حضرت و (7)دوستان آن حضرت تا روز قیامت.

[روایت سی و سوم:از انس بن مالک]

و عن أنس (8)بن مالک (9)أنّه قال:قال رسول اللّه (10)-صلّی اللّه علیه و اله-:مررت لیله أسری بی إلی السّمآء فإذا أنا بملک جالس علی منبر من نور و الملائکه محدقون (11)به.

فقلت: (12)یا جبرئیل! (13)من هذا الملک؟فقال:ادن منه و سلّم علیه.فدنوت منه و سلّمت علیه فإذا أنا بأخی و ابن عمّی علیّ بن أبی طالب. (14)فقلت:یا جبرئیل! (15)سبقنی علیّ إلی السّمآء الرّابعه.فقال:لا یا محمّد!و لکنّ الملائکه (16)شکت حبّها (17)لعلیّ فخلق اللّه هذا

ص:179

1- (1)) -صلّی اللّه علیه و اله/ M ص.
2- (2)) -نگر:مائه منقبه ی ابن شاذان،ط.أبطحی،ص 43(منقبت 19)؛و:مناقب خوارزمی،ص 71.
3- (3)) -و/در M زبر دارد.
4- (4)) -مالک/ M مالک.
5- (5)) -روی/ M نور.
6- (6)) -هزار/زبر هاء در M آشکارا نوشته شده است.
7- (7)) -و/در M زبر دارد.
8- (8)) -أنس/ M انس.
9- (9)) -مالک/ M مالک[کذا].
10- (10)) -اللّه/در M واپسین حرف پیش دارد.
11- (11)) -محدقون/چنین است در R . M محدقین. در R بالای سطر به خطّی ریزتر آمده:«قون ط». حرف«ط»(قاعدتا:ظ)نمودار استظهار است و این استظهاری نحوی است.
12- (12)) -فقلت/ M فقلت.
13- (13)) -جبرئیل/در M راء زیر دارد.
14- (14)) -علیّ بن أبی طالب/ M +ع.این افزونه در R نیست.
15- (15)) -جبرئیل/در M راء زیر دارد.
16- (16)) -الملائکه/در M حرف واپسین نقطه ندارد و زیر دارد.
17- (17)) -حبّها/ M حبّا.
الملک من نور علیّ یزورونه (1)فی کلّ لیله جمعه (2)و یوم جمعه (3)سبعین ألف مرّه و (4)یسبّحون اللّه و یقدّسونه و یهدون (5)ثوابه لمحبّ علیّ-علیه سلام اللّه (6). (7)

و (8)باز از أنس بن (9)مالک مرویست که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله (10)-فرمود که:

شبی که مرا به معراج بردند دیدم فرشته[ای]را که نشسته بود بر منبری از نور و فرشتگان دور (11)او در آمده بودند.پس گفتم:یا جبرئیل!کیست این فرشته؟جبرئیل گفت که:

پیش رو و (12)سلام کن بر او.پس (13)پیش رفتم و سلام کردم بر او.پس ناگاه دیدم برادرم و پسر عمّم،علیّ بن أبی طالب،را.پس گفتم:یا جبرئیل!حضرت علی پیش از من به آسمان چهارم آمده است.پس گفت:نه یا محمّد!و لیکن (14)فرشتگان (15)به خدای-تبارک و تعالی-شکایت کردند دوستی خود را به (16)علیّ بن أبی طالب که ما او را نمی بینیم (17).

پس خدای-تبارک و تعالی-این فرشته را از نور روی علیّ بن أبی طالب آفرید که زیارت

ص:180

1- (1)) -یزورونه/ M یزرونه.
2- (2)) -لیله جمعه/ M لیله جمعه.
3- (3)) -یوم جمعه/ M یوم جمعه.
4- (4)) -و/ M و یستحبّ.
5- (5)) -یهدون/ M یهدونه[کذا].
6- (6)) -علیه سلام اللّه/چنین است در R .در R ،پیشتر،لفظ«سلام»«ال»داشته که پسان تر محوش ساخته اند. M علیه السّلم.
7- (7)) -نگر:کشف الغمّه،ط.دار الأضواء،137/1 و 138؛و:کشف الیقین علاّمه حلّی،ط.درگاهی، ص 233.
8- (8)) -و/در M زبر دارد.
9- (9)) -بن/ M ابن.
10- (10)) -و آله/در R نیامده است.
11- (11)) -دور/زبر یکم در M آشکارا کتابت گردیده است.
12- (12)) -و/در M زبر دارد.
13- (13)) -پس/در M نیامده است.
14- (14)) -و لیکن/زبر یکم در M آشکارا کتابت گردیده است.
15- (15)) -فرشتگان/زیر تاء آشکارا در M آمده است.
16- (16)) -به/باء در M زیر دارد.
17- (17)) -که ما او را نمی بینیم/ R دارند و او را نمی بینند.در R بالای«واو»به خطّی ریزتر«انکه» إضافه شده است. M نه می بینم.
می کنند او را در هر شب جمعه و (1)روز جمعه هفتاد هزار بار و (2)تسبیح إلهی و تقدیس او می کنند و (3)هدیّه می فرستند ثواب آن را از برای دوستان علیّ بن (4)أبی طالب-صلوات اللّه و سلامه علیه. (5)

[روایت سی و چهارم:از مسند احمد بن حنبل]

و من مسند (6)أحمد (7)بن حنبل أنّه قال:قال رسول اللّه-صلّی اللّه (8)علیه و اله-مکتوب علی باب الجنّه:محمّد رسول اللّه،علیّ أخو رسول (9)اللّه(ص) (10)قبل أن یخلق السّموات بألفی (11)عام. (12)

و از مسند أحمد بن (13)حنبل مرویست که او گفت که:رسول خدای (14)-صلّی اللّه علیه و آله (15)-فرمود که:نوشته بود بر در بهشت که:محمّد رسول خداست و (16)علی برادر رسول خدای (17)است (18)-صلّی اللّه علیه و آله (19)-پیش از آنکه خدای-تبارک و تعالی- بیافریند آسمانها را به دو هزار سال.

[روایت سی و پنجم:از جابر بن عبد اللّه الأنصاری]

و عن جابر بن (20)عبد اللّه الأنصاریّ أنّه قال:قال رسول اللّه-صلّی (21)اللّه علیه و اله-مکتوب

ص:181

1- (1)) -و/در M زبر دارد.
2- (2)) -و/در M زبر دارد.
3- (3)) -و/در M زبر دارد.
4- (4)) -بن/ M ابن.
5- (5)) -و سلامه علیه/ R علیه و آله.ضبط نص موافق M است.
6- (6)) -مسند/ M مسند.
7- (7)) -أحمد/ M احمد.
8- (8)) -صلّی اللّه/ M ص.
9- (9)) -رسول/ M رسول.
10- (10)) -ص/ M ندارد.
11- (11)) -بألفی/ M بالف[کذا].
12- (12)) -نگر:فضائل أهل البیت-علیهم السّلام-من کتاب فضائل الصّحابه،ط.محمودی،ص.178 و سنج:مناقب أهل البیت-علیهم السّلام-ابن المغازلی،ط.محمودی،ص 162.
13- (13)) -بن/ M ابن
14- (14)) -خدای/ M خدا.
15- (15)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
16- (16)) -و/در M زبر دارد.
17- (17)) -خدا/ M خدای.
18- (18)) -است/ M ست.
19- (19)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ندارد.
20- (20)) -بن/ M ابن.
21- (21)) -اللّه صلّی/در M نیامده است.
علی باب الجنّه:لا إله إلاّ اللّه، (1)محمّد رسول اللّه علیّ أخوه ولیّ اللّه أوجب اللّه (2)ولایته و حبّه علی الذّرّ قبل خلق السّموات و الأرض بألفی (3)عام فمن سرّه أن یلقی (4)اللّه و هو عنه راض فلیوال علیّا و عترته فإنّهم أولیائی و نجبائی و أحبّائی و خلفآئی. (5)

و (6)باز از جابر بن عبد اللّه أنصاری (7)روایتست که او گفت که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله (8)-فرمود که:نوشته (9)است بر در بهشت که لا إله إلاّ اللّه،محمّد رسول اللّه، (10)علیّ أخوه ولیّ اللّه، (11)یعنی:علی برادر رسول و (12)ولیّ خداست و خدای-تبارک و تعالی-واجب گردانید ولایت (13)آن حضرت و دوستی آن حضرت را بر أرواح پیش از خلق آسمانها و زمینها به دو هزار سال.هرکه خواهد که چون (14)روز قیامت شود (15)خدای-تبارک و تعالی -ازو (16)راضی باشد،پس باید که مرتضی علی و فرزندان او را إمام داند.پس بدرستی که ایشان دوستان و برگزیدگان (17)من و محبوبان من و (18)خلیفه های منند.

[روایت سی و ششم:از ابن عباس]

و عن ابن عبّاس أنّ رسول (19)اللّه-صلّی اللّه علیه و اله (20)-قال:شیعه علیّ هم الفائزون یوم

ص:182

1- (1)) -اللّه/در M واپسین حرف هم پیش دارد و هم زیر.
2- (2)) -اللّه/در M نیامده است.
3- (3)) -بألفی/ M بالف.
4- (4)) -یلقی/ M یلقی.
5- (5)) -شیخ حرّ عاملی در الجواهر السّنیّه(ص 304)این حدیث را-با مختصر تفاوتی-به نقل از برسی آورده و او از فردوس دیلمی نقل کرده است.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -أنصاری/ M الانصاری.
8- (8)) -صلّی اللّه علیه و آله/ M ص.
9- (9)) -نوشته/ M نوشته[!].
10- (10)) -اللّه/در M نیامده است.
11- (11)) -اللّه/ M اللّه.
12- (12)) -و/در M زبر دارد.
13- (13)) -ولایت/ M ولایت.
14- (14)) -چون/ M ندارد.
15- (15)) -شود/ M +و.
16- (16)) -ازو/ M از او(به نظر می رسد ألف را پس از کتابت میان زای و واو إقحام کرده اند).
17- (17)) -برگزیدگان/ M برکزیده کان.
18- (18)) -و/در M زبر دارد.
19- (19)) -رسول/ M رسول.
20- (20)) -صلّی اللّه علیه و اله/ M ندارد.
القیمه.یا علیّ!أنا منک و أنت منّی.شیعتک شیعتی و روحک روحی و أولیاؤک أولیائی.

من أحبّهم فقد أحبّنی و من أبغضهم فقد أبغضنی و من عاداهم فقد عادانی.یا علیّ!شیعتک مغفور لهم علی ما کان منهم من عیوب و ذنوب و أنا الشّفیع لهم إذا قمت المقام المحمود (1)فبشّرهم بذلک.یا علیّ!شیعتک شیعه اللّه و أنصارک أنصار اللّه و أولیاؤک أولیاء اللّه (2)و حزبک حزب اللّه و حزب اللّه (3)هم المفلحون.یا علیّ!سعد من والاک و شقی من عاداک. (4)

و (5)از عبد اللّه عبّاس (6)منقولست که رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود که:شیعیان علیّ بن (7)أبی طالب،ایشانند رستگاران در روز قیامت،نه غیر ایشان. (8)یا علی!من از توام و تو از منی.شیعه تو شیعه و پیرو (9)من است (10)و روح تو روح من است و دوستان تو دوستان منند (11).هرکه ایشان را دوست دارد مرا دوست داشته است و هرکه ایشان را دشمن دارد مرا دشمن داشته است (12)و هرکه إظهار دشمنی با او کند با من إظهار دشمنی کرده است.یا علی!شیعه تو را عاقبت خواهند آمرزید با همه عیبها و (13)گناهان و (14)من شفیع ایشانم چون در مقام شفاعت بایستم.پس ایشان را بشارت ده به این.یا علی! شیعه و پیرو تو (15)شیعه خداست و یاوران تو یاوران خدااند و دوستان تو دوستان

ص:183

1- (1)) -المقام المحمود/در هر دو کلمه در M حرف واپسین پیش دارد.
2- (2)) -اللّه/در M واپسین حرف پیش دارد.
3- (3)) -و حزب اللّه/ M ندارد.
4- (4)) -مقایسه کنید با:أمالی ی صدوق،ط.البعثه،ص 411.
5- (5)) -و/در M زبر دارد.
6- (6)) -عبّاس/در M واپسین حرف زیر دارد.
7- (7)) -بن/ M ابن.
8- (8)) -ایشان/در M واپسین حرف زیر دارد.
9- (9)) -پیرو/در M راء زبر دارد.
10- (10)) -من است/ M منست.
11- (11)) -منند/در R گویا نخست«منست»بوده و آنگاه با دستکاری به«منند»تبدیل شده و-احتمالا برای آنکه ناخوانا نباشد-زیرش نوشته شده:«من اند». M من است.
12- (12)) -داشته است/زیر تاء در M إظهار گردیده.
13- (13)) -و/در M زبر دارد.
14- (14)) -و/در M زبر دارد.
15- (15)) -تو/در M تاء زبر دارد-که احتمالا بایستی ناشی از مسامحه کاری رونویسگر در باب-
خدااند و (1)لشکر تو لشکر خداست،و (2)لشکر خدا،ایشانند رستگاران.یا علی! سعادتمند کسی که دوست تو باشد و شقی کسی که دشمن تو باشد.

[روایت سی و هفتم:از حذیفه]

و عن حذیفه (3)قال:قال رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و اله-:علیّ (4)خیر البشر،من أبی فقد کفر. (5)

یعنی:علی بهترین خلایق است. (6)هرکه إبا کند کافر است.

[روایت سی و هشتم:از حافظ بن مردویه]

و حافظ ابن (7)مردویه (8)دوازده حدیث نقل کرده است به این مضمون و (9)غیر (10)او نیز از علمای عامّه (11)به طرق متکثّره نقل کرده اند. (12)

و عن النّبیّ-صلّی اللّه علیه و اله-أنّه قال:یا علیّ!أنت أخی و وارثی و وصیّی و خلیفتی فی أهلی و أمینی فی حیوتی (13)و بعد مماتی.محبّک محبّی و مبغضک مبغضی.یا علیّ!أنا و أنت و الأئمّه من ولدک ساده فی الدّنیا و ملوک فی الاخره.من عرفنا فقد عرف اللّه و من أنکرنا فقد أنکر اللّه. (14)

و (15)از رسول خدا (16)-صلّی اللّه علیه و آله-منقولست که فرمود:یا علی!تو برادر منی و وصیّ منی و (17)خلیفه منی در أهل من و أمین منی در زندگانی من و بعد از مرگ من

ص:184

1- (1)) -و/در M زبر دارد.
2- (2)) -و/در M زبر دارد.
3- (3)) -حذیفه/در M واپسین حرف زیر دارد.
4- (4)) -علیّ/ M ندارد.
5- (5)) -نگر:کشف الغمّه،ط.دار الأضواء،155/1.
6- (6)) -است/ M است[کذا].
7- (7)) -ابن/ M بن.
8- (8)) -مردویه/ M مردویه.در R هیچ حرکتگذاری ندارد.
9- (9)) -و/در M زبر دارد.
10- (10)) -غیر/در M زبر یکم إظهار گردیده است.
11- (11)) -عامّه/در M «م»زیر دارد.
12- (12)) -کرده اند/ M کرده اند.
13- (13)) -حیوتی/ M حیواتی[کذا].
14- (14)) -نگر:أمالی ی صدوق،ط.مؤسّسه البعثه،ص 754 و 755.
15- (15)) -و/در M زبر دارد.
16- (16)) -خدا/ M +ص.
17- (17)) -و/در M زبر دارد.
دوست تو دوست من است و (1)دشمن تو دشمن من است.یا علی!من و (2)تو به منزله (3)پدر و مادر (4)این أمّتیم (5).یا علی!تو و إمامان از فرزندان تو (6)سیّدان (7)و مهترانند (8)در دنیا و پادشاهانند در آخرت.هرکه ما را شناخت (9)به وسیله ما خدا را شناخت و هرکه ما را نشناخت خدا را نشناخت.

[روایت سی و نهم:از أسماء بنت عمیس]

و عن أسمآء بنت (10)عمیس قال: (11)سمعت سیّدتی فاطمه-علیها السّلام-تقول:لیله (12)دخل بی علیّ بن (13)أبی طالب أفزعنی فی فراشی فقلت: (14)أفزعت (15)-یا سیّده النّسآء!-؟ قالت:بلی (16).سمعت الأرض یحدّثه و یحدّثها فأصبحت و أنا فزعه (17)فأخبرت والدی- صلّی اللّه علیه و اله-فسجد سجده طویله ثمّ رفع رأسه و قال:یا فاطمه!أبشری بطیب النّسل فإنّ اللّه فضّل بعلک علی سائر (18)خلقه و أمر الأرض أن یحدّثه (19)بأخبارها و ما یجری

ص:185

1- (1)) -و/در M زبر دارد.
2- (2)) -و/در M زبر دارد.
3- (3)) -منزله/در M لام زیر دارد.
4- (4)) -مادر/ M +من است.
5- (5)) -اینجا،ترجمه با نصّ عربی ناهماهنگ است.دقّت شود.
6- (6)) -تو/ M +و.
7- (7)) -سیّدان/زبر سین در M إظهار گردیده است.
8- (8)) -مهترانند/در R چنین است. M مهترند.
9- (9)) -شناخت/در M دستکاری شده و یک«ن»به أوّل آن إضافه گردیده است.
10- (10)) -بنت/در M واپسین حرف هم زیر دارد و هم زبر.
11- (11)) -قال/چنین است در R و M !.
12- (12)) -لیله/ M و R لیله.
13- (13)) -بن/ M ابن.
14- (14)) -فقلت/ M فقلت.
15- (15)) -فزعت/در M واپسین حرف پیش دارد.
16- (16)) -بلی/ R ندارد.ولی در M آمده است.
17- (17)) -فزعه/در M عین هم زبر دارد و هم زیر!
18- (18)) -سائر/ M سایر.
19- (19)) -یحدّثه/ M یحدّث.
علی وجهها من شرق الأرض إلی غربها. (1)

روایتست از أسماء دختر عمیس که او گفت:شنیدم از سیّده (2)خودم،فاطمه (3)زهرا (4)-صلوات اللّه علیها-که می فرمود (5)که:آن شبی که حضرت علیّ بن (6)أبی طالب-صلوات اللّه علیه-بر من داخل شد،مرا در خوابگاه ترسانید!من گفتم:ای سیّده (7)زنان!آیا ترسیدی (8)؟!گفت:بلی؛شنیدم زمین را که با او سخن می گفت و آن حضرت با زمین سخن می گفت؛پس چون صبح شد من همان ترسناک (9)بودم.پس خبر (10)دادم پدرم را- صلوات اللّه علیه-؛پس آن حضرت سجده درازی کرد؛پس سر برداشت (11)و گفت:ای (12)فاطمه (13)!خوشحال باش که نسل تو نیکو و (14)پاکیزه و معصوم خواهند بود.پس بدرستی (15)که خدای-تبارک و تعالی-تفضیل داد شوهر تو را بر جمیع خلایق و آفریده های خود و أمر کرد زمین را که خبرهای خود را به آن حضرت حکایت کند و آنچه بر وی

ص:186

1- (1)) -نگر الإقبال ابن طاوس،ط.قیّومی،94/3؛و:الطّرائف ابن طاوس،ط.رجائی،ص 110 و 111؛و:المحتضر حلّی،ص 172؛و:کشف الغمّه،ط.دار الأضواء،289/1.
2- (2)) -سیّده/زبر حرف یکم در M إظهار گردیده است.
3- (3)) -فاطمه/ M فاطمه.
4- (4)) -زهرا/ M زهراء.
5- (5)) -می فرمود/ M می فرمودند.
6- (6)) -بن/ M ابن.
7- (7)) -سیّده/زبر حرف یکم در M إظهار گردیده است.
8- (8)) -ترسیدی/ M ترسندی.
9- (9)) -ترسناک/در M واپسین حرف زبر دارد.«ترسناک»به معنای خائف و بیمناک از دیرباز در پارسی به کار می رفته است؛چنان که نظامی گفته:توانگر که باشد زرش زیر خاک/ز دزدان بود روز و شب ترسناک.سنج:فرهنگ بزرگ سخن،ص 1697.
10- (10)) -خبر/در M به زیر باء کتابت شده و این خوانش موافق تلفّظ عوام اصفهان امروز است.
11- (11)) -برداشت/در M واپسین حرف زبر دارد!
12- (12)) -ای/در M زیر حرف یکم إظهار گردیده.
13- (13)) -فاطمه/در M زیر طاء إظهار گردیده است.
14- (14)) -و/در M زبر دارد.
15- (15)) -بدرستی/ M بدرستی.
واقع خواهد شد (1)از آفتاب برآمدن تا آفتاب فرورفتن.

و این حدیث نیز دلالت می کند بر أفضلیّت آن حضرت بر جمیع پیغمبران.

[روایت چهلم:از امیر المؤمنین علی بن ابیطالب(علیه السلام)]

و عن أمیر المؤمنین (2)و إمام المتّقین علیّ بن أبی طالب-صلوات اللّه و سلامه علیه-قال:

قال رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و اله-:ما خلق اللّه خلقا (3)أفضل منّی و لا أکرم علیه منّی.قال علیّ-صلوات اللّه و سلامه علیه-فقلت:یا رسول اللّه (4)!فأنت (5)أفضل أم جبرئیل؟فقال:یا علیّ!إنّ اللّه فضّل أنبیاءه المرسلین علی ملائکته (6)المقرّبین و فضّلنی علی جمیع النّبیّین و المرسلین و الفضل بعدی لک و للأئمّه (7)من بعدک و إنّ الملائکه (8)لخدّامنا (9)و خدّام محبّینا (10)-یا علیّ!-الّذین یحملون العرش و من حوله یسبّحون بحمد ربّهم و یستغفرون للّذین امنوا بولایتنا. (11)یا علیّ!لو لا نحن ما خلق اللّه ادم و لا حوّا و لا الجنّه و لا النّار و لا السّمآء و لا الأرض.فکیف لا نکون (12)أفضل من الملائکه و قد سبقناهم إلی معرفه ربّنا و تسبیحه و تهلیله و تقدیسه لأنّ أوّل ما خلق اللّه-عزّ و جلّ-أرواحنا فأنطقها بتوحیده و تمجیده ثمّ خلق الملائکه فلمّا شاهدوا أرواحنا نورا واحدا استعظمت أمرنا فسبّحنا لتعلم الملائکه أنّا خلق (13)مخلوقون و أنّه منزّه (14)عن صفاتنا فسبّحت الملائکه لتسبیحنا

ص:187

1- (1)) -شد/در M شین زبر دارد.
2- (2)) -أمیر المؤمنین/در M و R بر روی راء زبر نهاده شده است!
3- (3)) -خلقا/در R روی خاء دو زبر نهاده شده و روی لام-کما فی المتن-سکون.ضبط نص موافق M است.
4- (4)) -رسول اللّه/ R +ص.در M روی حرف پایانی رسول پیش نهاده شده!
5- (5)) -فأنت/ M فامنت.
6- (6)) -ملائکته/ M الملائکه.
7- (7)) -للأئمّه/ M الأئمه.
8- (8)) -الملائکه/در M واپسین حرف هم زیر دارد و هم زبر!
9- (9)) -لخدّامنا/ M الخدّامنا.
10- (10)) -محبّینا/ M محبّنا.
11- (11)) -بولایتنا/ M بولایتنا.
12- (12)) -نکون/ M تکون[کذا].
13- (13)) -خلق/ M خلق.
14- (14)) -منزّه/ M منزّه.
و نزّهته عن (1)صفاتنا (2)فلمّا شاهدوا عظم (3)شأننا هلّلنا لتعلم (4)الملائکه أن لا إله إلاّ اللّه و أنّا عبید و لسنا بالهه یجب (5)أن لا نعبد معه أو دونه.فقالوا:لا إله إلاّ اللّه.فلمّا شاهدوا کبر محلّنا کبّرنا لتعلم الملائکه أنّ اللّه أکبر من أن ینال (6)عظم (7)المحلّ إلاّ به.فلمّا شاهدوا ما جعله لنا من العزّ و القوّه قلنا:لا حول و لا قوّه إلاّ باللّه العلیّ العظیم لتعلم الملائکه أن لا حول و (8)لا قوّه إلاّ باللّه.فلمّا شاهدوا ما أنعم اللّه علینا و أوجبه (9)علینا (10)من فضل الطّاعه قلنا:الحمد للّه لتعلم الملائکه ما یحقّ اللّه-تعالی ذکره-علینا من الحمد علی نعمه.فقالت:الحمد للّه فبنا (11)اهتدوا (12)إلی معرفه توحید (13)اللّه-عزّ و جلّ-و تسبیحه (14)و تهلیله و تحمیده و تمجیده. (15)ثمّ إنّ اللّه-تبارک (16)و تعالی-خلق ادم فأودعنا صلبه و أمر الملائکه بالسّجود له تعظیما لنا و إکراما و کان سجودهم للّه-عزّ و جلّ-عبودیّه و لادم إکراما و طاعه لکوننا فی صلبه.فکیف لا نکون (17)أفضل من الملائکه و قد سجدوا (18)لادم کلّهم أجمعون و إنّه

ص:188

1- (1)) -عن/ M من.
2- (2)) -صفاتنا/در M صاد زبر دارد!
3- (3)) -عظم/ M عظم.
4- (4)) -لتعلم/ M لتعلم[کذا].
5- (5)) -یجب/ M یحبّ[کذا].
6- (6)) -ینال/ R ینال. M ینال.
7- (7)) -عظم/ R عظیم. M عظم.
8- (8)) -لا حول و/ M ندارد.
9- (9)) -أوجبه/ M اوحئه[کذا].
10- (10)) -علینا/در R در إدامه«لنا ظ»نوشته شده بوده است که خط زده اند و با خطّی ریزتر بالای سطر«لنا ط ل»نوشته شده.ضبط M موافق متن است.
11- (11)) -فبنا/ M فینا.
12- (12)) -اهتدوا/ M اهتدوا.
13- (13)) -معرفه توحید/ M و R توحید معرفه.در R روی لفظ نخست«خ»و روی لفظ دوم«م» نهاده شده است،به نشانه مؤخّر و مقدّم.
14- (14)) -تسبیحه/ R تسبحه. M تسبیحه.
15- (15)) -تهلیله و تحمیده و تمجیده/در M در هر سه کلمه معطوف حرف پیش از آخر زبر دارد.
16- (16)) -تبارک/در M راء زبر دارد.
17- (17)) -نکون/ M تکون.
18- (18)) -سجدوا/ M سجد.
لمّا عرج (1)بی إلی السّماء أذّن جبرئیل مثنی مثنی و أقام مثنی مثنی ثمّ قال لی:تقدّم (2)یا محمّد!فقلت (3)له:یا جبرئیل! (4)أتقدّم علیک؟قال:نعم، (5)لأنّ اللّه-تبارک و تعالی (6)-فضّل أنبیاءه علی ملائکته أجمعین و فضّلک خاصّه.قال:فتقدّمت و صلّیت بهم و لا فخر.فلمّا انتهیت به إلی حجب (7)النّور قال لی (8)جبرئیل:تقدّم-یا محمّد!و تخلّف عنّی.فقلت: (9)یا جبرئیل (10)فی مثل هذا الموضع (11)تفارقنی؟فقال:یا محمّد!إنّ انتهاء حدّی الّذی وضعنی اللّه فیه إلی هذا المکان فإن جاوزته احترقت أجنحتی بتعدّی (12)حدود ربّی-جلّ جلاله (13)-؛ فزخّ بی زخّه فی النّور حتّی انتهیت إلی ما شاء اللّه من علوّ مکانی فنودیت:یا محمّد! قلت (14):لبّیک-ربّ!-و سعدیک!تبارکت و تعالیت!فنودیت:یا محمّد!أنت عبدی و أنا ربّک فإیّای فاعبد و علیّ فتوکّل فإنّک نوری (15)فی عبادی و رسولی إلی خلقی و حجّتی علی بریّتی (16).لک و لمن تبعک خلقت جنّتی،و لمن خالفک خلقت ناری (17)و لأوصیائک (18)أوجبت کرامتی و لشیعتهم أوجبت ثوابی.فقلت:یا ربّ!و من أوصیائی (19)؟فنودیت:یا

ص:189

1- (1)) -عرج/چنین است در M و R .
2- (2)) -تقدّم/ M تقدّم.
3- (3)) -فقلت/ M و R فقلت.
4- (4)) -جبرئیل/در M راء زیر دارد.
5- (5)) -نعم/ M نعم[کذا].قابل توجّه است که«نعم»نیز ریختی است از«نعم».نگر: مختار الصّحاح.
6- (6)) -و تعالی/ M ندارد.
7- (7)) -حجب/در M حرف واپسین هم زیر دارد و هم پیش.پس از کتابت یک«ال»هم بر سر حاء افزوده اند.
8- (8)) -لی/ M و R +یا.ولی در R روی آن خط زده شده است.
9- (9)) -فقلت/در M واپسین حرف زبر دارد.
10- (10)) -جبرئیل/در M راء زیر دارد.
11- (11)) -الموضع/در M واپسین حرف زبر دارد.
12- (12)) -بتعدّی/ M تتعدّی.
13- (13)) -جلاله/ M جلاله.
14- (14)) -قلت/ M قلت.
15- (15)) -نوری/ M نودی.
16- (16)) -بریّتی/در M پس از راء یک دندانه إضافه کتابت گردیده است.
17- (17)) -ناری/ M نادی.
18- (18)) -لأوصیائک/ M لاوصائک.
19- (19)) -أوصیائی/ M اوصائی.
محمّد!أوصیاؤک (1)المکتوبون علی ساق العرش فنظرت و أنا بین یدی ربّی-جلّ جلاله (2)-إلی ساق العرش فرأیت اثنی عشر (3)نورا سطرا أخضر علیه اسم أوصیائی (4)أوّلهم علیّ بن (5)أبی طالب (6)و اخرهم مهدیّ أمّتی.فقلت:یا ربّ!أهؤلآء أوصیائی بعدی؟فنودیت:یا محمّد!هؤلآء (7)أولیائی (8)و أحبّائی و أوصیائی و حججی بعدک علی بریّتی (9).و عزّتی و جلالی لأظهرنّ بهم دینی و لأغلبنّ (10)بهم کلمتی و لأطهّرنّ الأرض باخرهم من أعدآئی و لأملّکنّه (11)مشارق الأرض و مغاربها و لأسخّرنّ له الرّیاح و لأذلّلنّ (12)له السّحاب الصّعاب و لأرقینّه (13)فی الأسباب و لأنصرنّه بجندی و لأمدّنّه (14)بملائکتی حتّی یعلن (15)دعوتی و یجمع (16)الخلق (17)علی توحیدی ثمّ لأدیمنّ ملکه و لأداولنّ (18)الأیّام بین أولیآئی إلی یوم القیمه. (19)

دیگر روایتست از حضرت أمیر المؤمنین و (20)إمام (21)المتّقین علیّ بن أبی طالب-

ص:190

1- (1)) -أوصیاؤک/ M اوصائک.
2- (2)) -جلّ جلاله/ M حلّ جلاله.
3- (3)) -اثنی عشر/ R اثنا عشر.ضبط نص موافق M است.
4- (4)) -أوصیائی/ M اوصآئی.
5- (5)) -بن/ M ابن.
6- (6)) -طالب/ M طالب.
7- (7)) -هؤلآء/در M حرف واپسین پیش دارد.
8- (8)) -أولیائی/ M اوصیائی.(البتّه بدون دندانه یاء!درحالی که نقطه های یاء را دارد!!).
9- (9)) -بریّتی/در M پس از راء یک دندانه إضافه کتابت گردیده است.
10- (10)) -لأغلبنّ/ R لاغلینّ. M لاغلبنّ.
11- (11)) -لأملّکنّه/ M لاملکته.
12- (12)) -لأذلّلن/در M بجای«ذ»،«ز»نوشته شده است.
13- (13)) -لأرقینّه/ M لارقّینّه.
14- (14)) -لأمدّنه/ M لامدّنه.
15- (15)) -یعلن/ M یعلن.
16- (16)) -یجمع/در M واپسین حرف پیش دارد.
17- (17)) -الخلق/ M الخلق.
18- (18)) -لأداولنّ/در M تشدید روی واو نهاده شده است!
19- (19)) -نگر:علل الشرائع،ط.حیدریّه،5/1-7؛و:کمال الدّین صدوق،ط.غفّاری،صص 254- 256؛و:عیون أخبار الرّضا-علیه السّلام-ط.أعلمی،237/1.
20- (20)) -و/در M زبر دارد.
21- (21)) -إمام/در M واپسین حرف زبر دارد.
صلوات اللّه و سلامه علیه-که آن حضرت فرمود که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود که:

نیافریده است خدای (1)-تبارک و تعالی-خلقی أفضل از من و نه خلقی گرامی تر بر خدای تعالی (2)از من.حضرت أمیر المؤمنین-صلوات اللّه (3)و سلامه علیه (4)-فرمود که:من گفتم:یا رسول اللّه!تو فاضل تری یا جبرئیل؟پس حضرت فرمود که:یا علی!بدرستی که خدای -تبارک و (5)تعالی-تفضیل داده است پیغمبران مرسل خود را بر فرشتگان مقرّب خود و مرا تفضیل داده است بر همه پیغمبران و مرسلان (6)و بعد از مرتبه من فضل و زیادتی بر پیغمبران تو راست و إمامان بعد از تو و بدرستی که فرشتگان خدمتکاران مااند و خدمتکاران دوستان مااند.یا علی!آن فرشتگان که حاملان عرش اند و (7)آنهایی (8)که در (9)دور عرشند (10)تنزیه می کنند خدای-تبارک و تعالی-را (11)و مشغولند به حمد پروردگار خود و استغفار می کنند و طلب آمرزش می کنند از برای آن کسانی که إیمان آورده اند به ولایت ما.یا علی! (12)اگر ما نمی بودیم خدای-تبارک و تعالی-نمی آفرید نه آدم را و (13)نه حوّا را و نه بهشت را و نه دوزخ را و نه آسمان را و (14)نه (15)زمین را.پس

ص:191

1- (1)) -خدای/در M واپسین حرف زیر دارد.
2- (2)) -تعالی/ M تبارک و تعالی.
3- (3)) -اللّه/ M ندارد.
4- (4)) -علیه/ R ندارد.
5- (5)) -تبارک و/در متن R نیامده ولی به خطّی ریزتر لفظ«تبارک»بالای سطر افزوده شده است.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -و/در M زبر دارد.
8- (8)) -آنهایی/چنین است در M . R انهائی.
9- (9)) -در/ M ندارد.
10- (10)) -عرشند/ M عرش اند.
11- (11)) -را/ M ندارد.
12- (12)) -علی/ M علّی.
13- (13)) -و/در M زبر دارد.
14- (14)) -و/در M زبر دارد.
15- (15)) -نه/زبر نون در M إظهار گردیده است.
چگونه ما بهتر از فرشتگان نباشیم و (1)حال آنکه ما پیشی گرفته ایم (2)ایشان را به معرفت پروردگار (3)خود و تسبیح او و (4)تهلیل او و تقدیس او زیرا که أوّل چیزی که خدای-تبارک و تعالی-آفرید أرواح ما را آفرید؛پس (5)ایشان را گویا ساخت به توحید خود و (6)تعظیم خود.پس آفرید فرشتگان را.پس چون فرشتگان دیدند أرواح ما را از یک (7)نور بزرگ (8)دانستند شان ما را.پس ما پروردگار خود را به تنزیه یاد کردیم تا بدانند فرشتگان که ما خلقیم آفریده شده و خدای-تبارک و تعالی-منزّه است از صفات ما.پس تسبیح گفتند فرشتگان از جهت تسبیح ما و منزّه دانستند خدای-تبارک و تعالی-را از صفات ما.پس دیگر چون فرشتگان بزرگواری شان ما را مشاهده کردند،ما تهلیل کردیم و خداوند خود را به یگانگی یاد کردیم تا بدانند فرشتگان که بجز او خداوندی نیست و (9)ما بندگان اوئیم و (10)ما را نمی سزد خدایی (11)پس نباید که ما را بندگی (12)کنند،نه با او و نه بی او.

پس (13)ایشان نیز گفتند:لا إله إلاّ اللّه و خدای-تبارک و تعالی-را به یگانگی یاد کردند.پس دیگر فرشتگان چون مشاهده (14)نمودند بزرگواری مرتبه ما را ما خداوند خود را-عزّ شانه -به بزرگواری یاد کردیم به گفتن«اللّه أکبر»تا بدانند فرشتگان که خدای-تبارک و تعالی- از آن بزرگوارتر است که به مرتبه[ای]عظیم توان رسید بدون فضل او.پس دیگر چون فرشتگان مشاهده کردند آنچه را که خدای-تبارک و (15)تعالی-مقرّر ساخته بود از برای ما از

ص:192

1- (1)) -و/در M زبر دارد.
2- (2)) -گرفته ایم/زیر تاء در M إظهار گردیده است.
3- (3)) -پروردگار/ M خدای.
4- (4)) -و/در M زبر دارد.
5- (5)) -پس/ M ندارد.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -یک/در M واپسین حرف زبر دارد.
8- (8)) -بزرگ/در M واپسین حرف زبر دارد.
9- (9)) -و/در M زبر دارد.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -خدایی/ضبط نص موافق R است. M خدائی.
12- (12)) -بندگی/ M بزرک.
13- (13)) -پس/در M مکرّر نوشته شده است.
14- (14)) -مشاهده/ M ندارد.
15- (15)) -تبارک و/ M ندارد.
عزّت و (1)قوّت گفتیم (2)که:لا حول و لا قوّه إلاّ باللّه العلیّ العظیم-یعنی:نیست حولی (3)و قوّتی مگر به سبب خداوند بزرگوار (4)عظیم تا بدانند فرشتگان که نیست ما را حولی (5)و قوّتی مگر به خدای-تبارک و تعالی.پس دیگر چون مشاهده نمودند نعمتهایی (6)را که خدای-تبارک و تعالی-به ما إنعام کرده بود و واجب گردانیده بود بر ما از فضیلت طاعت (7)ما او را،و یا واجب گردانیده (8)بود از برای ما (9)از فضیلت إطاعت خلایق ما را، گفتیم ما (10):الحمد للّه و شکر او به جای آوردیم تا بدانند فرشتگان حقّی را که واجبست از خدای-تبارک و تعالی-بر ما از شکر نعمتهای او.پس ملائکه (11)گفتند:الحمد للّه.پس به سبب ما راه یافتند فرشتگان به شناختن توحید خدای-تبارک و تعالی-و (12)تسبیح او و تهلیل او و تحمید او و تمجید او.پس بدرستی که خدای-تبارک و تعالی-آدم را آفرید و أنوار ما را در پشت او جای داد (13)و أمر کرد فرشتگان را که سجده او کنند از جهت (14)تعظیم و إکرام ما و سجده ایشان خدای را بود از روی بندگی و (15)آدم را بود (16)از روی إکرام و (17)إطاعت؛چون ما در صلب او بودیم.پس چگونه ما أفضل از ملائکه نباشیم

ص:193

1- (1)) -و/در M زبر دارد.
2- (2)) -گفتیم/ M کفتم.
3- (3)) -حولی/در M بر حرف یکم آشکارا زبر کتابت گردیده است.
4- (4)) -بزرگوار/در M راء زبر دارد.
5- (5)) -حولی/در M بر حرف یکم آشکارا زبر کتابت گردیده ست.
6- (6)) -نعمتهایی/چنین است در M . R نعمتهائی.
7- (7)) -طاعت/ M اطاعت.
8- (8)) -گردانیده/ M کرد و بنده.
9- (9)) -ما/ M ندارد.
10- (10)) -گفتیم ما/ M کفتم.
11- (11)) -ملائکه/ M ملایک(البتّه بدون نقطه های یاء).
12- (12)) -و/در M نیامده است.
13- (13)) -داد/ M داده.
14- (14)) -جهت/ M ندارد.
15- (15)) -و/در M زبر دارد.
16- (16)) -بود/در M واو زبر دارد.
17- (17)) -و/در M زبر دارد.
و حال (1)آنکه ایشان همه سجده آدم کردند و بدرستی که چون مرا به آسمان بردند جبرئیل أذان گفت دو دو و إقامت گفت (2)دو دو.پس مرا گفت (3)که:پیش رو یا محمّد! پس گفتم:یا جبرئیل!پیشی گیرم بر تو؟گفت:بلی،زیرا که خدای-تبارک و تعالی-تفضیل داده است پیغمبران خود را بر فرشتگانش تمام و بتخصیص تو را بر همه تفضیل (4)داده است (5).حضرت فرمود که:من پیش رفتم و با ایشان نماز کردم و به این فخر نمی کنم.پس چون با جبرئیل (6)به حجابهای نور رسیدم جبرئیل مرا گفت (7)که:یا محمّد!پیش رو و مرا بگذار. (8)پس گفتم:یا جبرئیل (9)!در چنین جایی (10)تو از من جدایی (11)می کنی؟پس گفت:

یا محمّد!بدرستی که نهایت حدّ من که خدای-تبارک و تعالی-مقرّر ساخته است (12)تا این موضع است.پس اگر بالاتر روم (13)خواهد سوخت پرهای من که از حدود پروردگار خود تجاوز کرده ام.پس به یک مرتبه (14)در افتادم در عالم نور تا رسیدم (15)به جایی (16)که خدای -تبارک و تعالی-می خواست.پس ندا کردند مرا که:یا محمّد!پس گفتم که:لبّیک و سعدیک!ای پروردگار من!بزرگواری و بلندی قدر (17)و مرتبه توراست.پس ندا آمد (18)

ص:194

1- (1)) -و حال/ M و حال.
2- (2)) -گفت/ M کفت.
3- (3)) -گفت/ M کفت.
4- (4)) -تفضیل/ R تفصیل. M ندارد.
5- (5)) -پیغمبران...است/ M ندارد.
6- (6)) -جبرئیل/در M باء زبر دارد.
7- (7)) -مرا گفت/ M کفت مرا.
8- (8)) -بگذار/در M یک واو کوچک یا یک پیش اندکی پس از راء و البتّه بالاتر از سطر کتابت شده است.
9- (9)) -جبرئیل/در M باء زیر دارد.
10- (10)) -جایی/ M جائی.
11- (11)) -جدایی/در M حرف چهارم نقطه ندارد.
12- (12)) -است/ M ندارد.
13- (13)) -روم/ M ندارد.
14- (14)) -به یک مرتبه/در M یاء زبر دارد.
15- (15)) -رسیدم/ M رسیدم[کذا].
16- (16)) -جایی/ M جائی.
17- (17)) -بلندی قدر/ M بلند قدری.
18- (18)) -آمد/ M آمد.
که:یا محمّد!تو بنده منی و من پروردگار توام.پس مرا عبادت کن و بس (1)،و (2)بر من توکّل کن و بس. (3)پس (4)بدرستی که تو (5)نور منی و هدایت کننده (6)بندگان منی و رسول منی به سوی خلق من و حجّت منی بر آفریدگان من.از برای تو و از برای پیروان تو آفریده ام (7)بهشت خود را و از برای مخالفان تو آفریده ام (8)دوزخ را و از برای أوصیای تو واجب گردانیدم کرامت خود را و از برای شیعیان ایشان واجب گردانیده ام ثواب خود را.پس گفتم:پروردگارا!کیستند (9)أوصیای من؟پس ندا آمد که:یا محمّد!أوصیآء تو آنهااند که أسامی ایشان بر ساق عرش نوشته است.پس نظر کردم و حال آنکه بودم به نزد خدای-تبارک و تعالی-،به ساق عرش.دیدم دوازده نور به سطری (10)سبز بر او نوشته شده بود اسم أوصیای من.أوّل ایشان علیّ بن (11)أبی طالب بود و آخر ایشان مهدی أمّت (12)من.پس گفتم:یا رب!آیا این جماعت أوصیای منند بعد از من؟ندا آمد که:یا محمّد!اینها أولیاء (13)منند و دوستان منند و أوصیای منند و حجّتهای منند بعد از تو بر خلق من.به عزّت من (14)و (15)جلال من که هر آینه (16)دینم را به ایشان ظاهر گردانم و به

ص:195

1- (1)) -بس/ M پس.
2- (2)) -و/ M ندارد.
3- (3)) -بس/ M پس.
4- (4)) -پس/ M و.
5- (5)) -تو/در M تاء زبر دارد!
6- (6)) -هدایت کننده/در M حرف یکم زبر دارد.
7- (7)) -آفریده ام/ M افریدم.
8- (8)) -آفریده ام/ M افریدم.
9- (9)) -کیستند/در R نخست«کیست»نوشته شده بوده و سپس دستکاری شده و به«کیستند» بدل گردیده است. M کیست.
10- (10)) -سطری/ M سطر.
11- (11)) -بن/ M ابن.
12- (12)) -أمّت/ M غائب.
13- (13)) -أولیاء/چنین است در M و R .در M روی کلمه سپسین یک«ی»کتابت گردیده است، احتمالا بدین معنا که«اولیای»نیز توان خواند؛فلاحظ.
14- (14)) -من/ M ندارد.
15- (15)) -و/در M زبر دارد.
16- (16)) -هر آینه/در M نون زبر دارد.
ایشان آشکارا کنم کلمه توحید را و پاک گردانم به آخر (1)ایشان زمین را از دشمنانم و هر آینه مالک (2)گردانم او را بلاد مشرق و مغرب و همه را در تحت تصرّف او درآورم (3)و هر آینه بادها (4)را مسخّر او (5)گردانم و ابرهای (6)دشوار را ذلیل او گردانم و هرآینه او را بلند گردانم در جمیع سببهای بلندی و هرآینه او را یاری کنم به (7)لشکر خود (8)و (9)هر آینه (10)مدد کنم او را به فرشتگان خود تا ظاهر گردد دعوت من و جمع گردد (11)خلق بر توحید من.پس دایم گردانم ملک (12)او را و هر آینه أیّام دولت (13)دوستان خود را بکشم تا روز قیامت.

ای عزیز!اگر به غیر ازین حدیث نباشد در فضل ایشان،همین کافی است تو را.پس نیکو تدبّر کن!

[روایت چهل و یکم:روایت شده که از امیر المؤمنین علی بن ابیطالب(علیه السلام)پرسیدند]

و روی أنّه سئل (14)أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب (15)-صلوات اللّه و سلامه علیه-عن معنی

ص:196

1- (1)) -آخر/در M خاء زبر دارد.
2- (2)) -مالک/ M مالک.
3- (3)) -درآورم/زبرهای واو و راء در M إظهار گردیده است.
4- (4)) -بادها/ M بادها.
5- (5)) -او/ M ندارد.
6- (6)) -ابرهای/ R ابرها.ضبط نص موافق M است لیک روی یاء را در M قدری مخدوش کرده و شاید خط زده باشند.
7- (7)) -به/ M از.
8- (8)) -خود/در M واو زبر دارد.
9- (9)) -و/در M زبر دارد.
10- (10)) -هر آینه/در M نون زبر دارد.
11- (11)) -گردد/چنین است در M و R لیک در R یک نقطه هم روی دال هست موهم این که کاتب «گردند»نوشته ولی در مدّ دندانه نون تقصیر کرده باشد؛و العلم عند اللّه.در M روی دال زبر إظهار گردیده است.
12- (12)) -ملک/ M ملک.
13- (13)) -دولت/زبر دال در M إظهار گردیده است.
14- (14)) -سئل/ M +عن.در R ،در زیر سطر،پس از«سئل»إضافه شده:«عن».
15- (15)) -أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب/ R امیر المؤمنین علّی بن ابی طالب. M امیر المؤمنین علّی ابن ابیطالب.
قول رسول (1)اللّه-صلّی اللّه علیه و اله-:«إنّی مخلّف (2)فیکم الثّقلین:کتاب (3)اللّه و عترتی»، من العتره؟فقال:أنا و الحسن و الحسین و الأئمّه (4)المعصومین (5)من ولد الحسین تاسعهم مهدیّهم و قائمهم لا یفارقون کتاب اللّه و لا یفارقهم حتّی یردوا (6)علی رسول (7)اللّه-صلّی اللّه علیه و اله-حوضه (8).

روایتست (9)از طرق أهل بیت (10)که پرسیدند از حضرت أمیر المؤمنین-صلوات اللّه علیه- از معنی قول رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-که آن حضرت فرمود که:«من از دنیا می روم و بعد از خود می گذارم در میان شما دو چیز عظیم:یکی کتاب خدا و دیگر عترت من»؛ پرسیدند که:این عترت کیست؟حضرت فرمود که:منم و حسن و حسین (11)و نه إمام از فرزندان حسین که نهم ایشان مهدی ایشانست (12)و می ایستد به أمر إلهی در إعلای (13)کلمه (14)اللّه (15)بالسّیف (16)و ایشان مفارقت نمی کنند کتاب إلهی را و کتاب خدا نیز از ایشان جدا نمی گردد تا وارد شوند در حوض کوثر بر رسول خدا(ص).

ص:197

1- (1)) -رسول/در M لام پیش دارد.
2- (2)) -مخلّف/ M مخلّف.
3- (3)) -کتاب/در M باء پیش دارد.
4- (4)) -الأئمّه/چنین است در M .در R واپسین حرف زیر دارد.
5- (5)) -المعصومین/کذا فی R و M !در R ضبط«التّسعه»به خطّ رونویسگر متن،بالای سطر افزوده شده است،با نشان«ل».
6- (6)) -یردوا/در M از قلم افتاده است.
7- (7)) -رسول/در M لام پیش دارد.
8- (8)) -سنج:عیون أخبار الرّضا-علیه السّلام-،ط.أعلمی،60/1؛و:کمال الدّین صدوق،ط.غفّاری، ص 240.
9- (9)) -روایتست/در M حرف یکم زبر دارد.
10- (10)) -بیت/در M زبر یکم إظهار گردیده است(ولی با تسامح در محلّ گذاشتن آن).
11- (11)) -حسین/زبر سین در M إظهار گردیده است.
12- (12)) -ایشانست/ M ایشان است.
13- (13)) -إعلای/ M اعلای.
14- (14)) -کلمه/چنین است در R . M کلمه.
15- (15)) -اللّه/در M واپسین حرف زیر دارد.
16- (16)) -بالسّیف/ R با السّیف. M بالسّیف.
و این حدیث ثقلین از طرق أهل سنّت قریب به دویست طریق منقول شده که نقل آنها سبب ملال می شود و (1)در جمیع کتب ایشان مسطور است و إنکار این نمی توانند کرد زیرا که از حدّ تواتر گذشته است،بلکه از ضروریّات دین شده است.

[روایت چهل و دوم:از امیر المؤمنین علی بن ابیطالب(علیه السلام)]

و عن أمیر المؤمنین علیّ بن (2)أبی طالب-صلوات اللّه و سلامه علیه-قال:قال رسول اللّه- صلّی اللّه علیه و اله-:یا علیّ!طوبی لمن أحبّک و صدّق بک و ویل لمن أبغضک و کذّب بک.

محبّوک معروفون فی السّمآء السّابعه و الأرض السّابعه السّفلی و ما بین ذلک.هم أهل الدّین و الورع و السّمت الحسن و التّواضع للّه-عزّ و جلّ-؛خاشعه (3)أبصارهم و جله قلوبهم لذکر اللّه-عزّ و جلّ-و قد عرفوا (4)حقّ ولایتک (5)و ألسنتهم ناطقه بفضلک و أعینهم ساکبه تحنّنا علیک و علی الأئمّه (6)من ولدک یدینون للّه بما أمرهم فی کتابه و جاءهم به البرهان من سنّه نبیّه؛عاملون بما یأمرهم به و أولوا (7)الأمر منهم؛متواصلون غیر (8)متقاطعین؛متحابّون غیر (9)متباغضین؛و إنّ الملائکه لتصلّی علیهم و تؤمّن (10)علی دعآئهم و تستغفر (11)للمذنب منهم و تشهد لحضرتهم (12)و تستوحش (13)لفقدهم (14)إلی یوم القیامه. (15)

و (16)دیگر روایتست از پادشاه مؤمنان و (17)پیشوای متّقیان،حضرت علیّ بن (18)

ص:198

1- (1)) -و/در M نیامده است.
2- (2)) -بن/ M ابن.
3- (3)) -خاشعه/ M خاشعه.
4- (4)) -عرفوا/ M عرفوا.
5- (5)) -ولایتک/در M حرف یکم زبر دارد.
6- (6)) -الأئمّه/در M واپسین حرف زبر دارد.
7- (7)) -أولوا/در R ألف پایانی در آغاز نبوده و بعدا إضافه شده است.
8- (8)) -غیر/ M غیر.
9- (9)) -غیر/ M غیر.
10- (10)) -تؤمّن/ M ثومنّ[کذا].
11- (11)) -تستغفر/ M یستغفر.
12- (12)) -لحضرتهم/ R لحضرته. M کحضرتهم.
13- (13)) -تستوحش/ M تتوحّش.
14- (14)) -لفقدهم/ R لفقده. M لفقدهم.
15- (15)) -سنج:عیون أخبار الرّضا-علیه السّلام-،ط.أعلمی،236/1؛و:بحار الأنوار،150/65 (حدیث منقول از عیون به شماره 3).
16- (16)) -و/در M زبر دارد.
17- (17)) -و/در M زبر دارد.
18- (18)) -بن/ M و R ابن.
أبی طالب-صلوات اللّه و سلامه علیه-که آن حضرت فرمود که:رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله (1)-فرمود که:یا علی!خوشا حال کسی (2)که تو را دوست دارد و تو را تصدیق کند به إمامت (3)و وای بر کسی که تو را دشمن دارد و تو را باور ندارد به إمامت.یا علی!دوستان تو معروفند در آسمان هفتم و زمین هفتم و هرچه میان این هر دو است و (4)آفریدگان تمام ایشان را می شناسند.ایشانند أهل دین و ورع و (5)سیرت نیکو و تواضع از برای خدای-تبارک و تعالی-؛چشمهای ایشان با خشوع است؛دلهای ایشان با خوف است از جهت ذکر خدای-تبارک و تعالی-؛و ایشان می دانند حقّ ولایت و إمامت و (6)دوستی تو را و زبان ایشان گویاست (7)به فضل تو و آب چشمهای ایشان روانست (8)از روی شفقت بر تو و بر إمامان از فرزندان تو.إطاعت می کنند خدای-تبارک و تعالی-را به آنچه أمر کرده است ایشان را در کتاب خود و به آنچه آمده است به ایشان دلیل او از سنّت رسول خدا- صلّی اللّه علیه و آله-عمل کنندگانند به آنچه أمر می کنند ایشان را به آن حضرات (9)أئمّه معصومین-صلوات اللّه علیهم أجمعین.با یکدیگر مشفق و مهربان و نیکوکارند.از یکدیگر جدایی (10)نمی کنند.با یکدیگر دوستی کنندگانند (11)،نه دشمنی کنندگان؛و بدرستی که فرشتگان صلوات می فرستند بریشان (12)و بر دعای ایشان آمین می گویند و از برای (13)

ص:199

1- (1)) -و آله/ R ندارد.ولی در M هست.
2- (2)) -خوشا حال کسی/ M خوشحال کسی[کذا].
3- (3)) -به إمامت/ M بامامت[کذا].
4- (4)) -و/در M زبر دارد.
5- (5)) -و/در M زبر دارد.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -گویاست/ M کویا است.
8- (8)) -روانت/ M روانست.
9- (9)) -حضرات/ M حضرت.
10- (10)) -جدایی/ M جدائی.ضبط نص موافق R است.
11- (11)) -دوستی کنندگانند/ M دوستی کنند.
12- (12)) -بریشان/ M بر ایشان.
13- (13)) -برای/ M ندارد.
گناهکاران ایشان استغفار می کنند و (1)جایی (2)که ایشان حاضرند فرشتگان حاضر می شوند و چون می روند فرشتگان وحشت می گیرند تا روز قیامت.

[روایت چهل و سوم:از امیر المؤمنین علی بن ابیطالب(علیه السلام)]

و عن أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب-علیه الصّلوه و السّلام (3)-قال:قال (4)رسول اللّه- صلّی اللّه علیه و آله-:یا علیّ!إنّی سألت ربّی-عزّ و جلّ-فیک خمس خصال فأعطانی:

فأمّا أوّلها فإنّی سألته أن تنشقّ الأرض عنّی و أنفض (5)التّراب عن رأسی و أنت معی (6)فأعطانی.

و أمّا الثّانیه فإنّی سألته (7)أن أقضی عند کفّه (8)المیزان و أنت معی فأعطانی.

و أمّا الثّالثه فإنّی سألته (9)-عزّ و جلّ-أن یجعلک حامل لوآئی و هو لوآء (10)اللّه الأکبر علیه مکتوب:المفلحون الفآئزون (11)بالجنّه فأعطانی (12).

و أمّا الخامسه (13)فإنّی سألته (14)أن یجعلک قائد (15)أمّتی فأعطانی.

و الحمد للّه الّذی منّ علیّ به. (16)

ص:200

1- (1)) -و/در M زبر دارد.
2- (2)) -جایی/چنین است در M . R جائی.
3- (3)) -الصّلوه و السّلام/در M در هر دو کلمه معطوف واپسین حرف زیر دارد.
4- (4)) -قال/ M ندارد.
5- (5)) -أنفض/ M انفض.
6- (6)) -معی/ M معی.
7- (7)) -سألته/در M تاء زبر دارد.
8- (8)) -کفّه/ M کفّه.
9- (9)) -سألته/در M تاء زبر دارد.
10- (10)) -لوآء/ M لوآء.
11- (11)) -الفآئزون/ R الفایزون.ضبط نص موافق M است.
12- (12)) -هم در نصّ عربی روایت-چنان که دیده می شود-و هم در ترجمه آن-چنان که خواهید دید-،خبری از فقره چهارم نیست و از«سوم»به«پنجم»رفته اند.
13- (13)) -الخامسه/در M واپسین حرف زیر دارد.
14- (14)) -سألته/در M تاء زبر دارد.
15- (15)) -قائد/ M قاید.
16- (16)) -نگر:خصال صدوق،ط.غفّاری،ص 314 و 315؛و:عیون أخبار الرّضا-علیه السّلام-،ط. أعلمی،251/1.
و دیگر (1)روایتست از حضرت أمیر المؤمنین و إمام المتّقین،علیّ بن (2)أبی طالب- صلوات اللّه و سلامه علیه (3)-که:او فرمود که رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود که:یا علی!بدرستی که من سؤال کردم از خدای-تبارک و تعالی-در شان تو پنج خصلت و (4)خدای تعالی به من ارزانی داشت:

أمّا أوّل آن:پس (5)بدرستی که من سؤال کردم از خدای-تبارک و تعالی-که چون زمین شکافته شود و من از زمین بیرون آیم و خاک از سر خود پاک کنم تو با من باشی.خدای -تبارک و تعالی-به من عطا کرد.

دویم:از خدای-تبارک و تعالی-طلب کردم که در وقتی که ترازوی أعمال خلایق کشند و (6)من حکم کنم تو با من باشی.پس قبول کرد (7)خدای-تبارک و تعالی.

سیم:سؤال کردم از خدای-تبارک و تعالی-که بگرداند تو را بردارنده علم من و آن علم أکبر خدای-تبارک و تعالی-است و بر او نوشته است که:رستگاران کسانی اند که به نعیم بهشت فایز گردند.پس خدای-تبارک و تعالی-به من عطا کرد.

و أمّا سؤال پنجم:پس بدرستی که از پروردگار عالمیان طلب کردم که بگرداند تو را پیشرو و کشاننده أمّت من در دنیا و (8)آخرت،در دنیا به إمامت،و در آخرت به رسانیدن به مراتب عالی بهشت.پس خدای-تبارک و تعالی-به من عطا کرد.

و شکر و (9)سپاس خداوندگاری را که منّت نهاد (10)بر من به آنکه حاجات مرا برآورد. (11)

ص:201

1- (1)) -و دیگر/در M واو و دال هر دو زبر دارند.
2- (2)) -بن/ M ابن.
3- (3)) -صلوات اللّه و سلامه علیه/ M علیه السّلم.
4- (4)) -و/در M زبر دارد.
5- (5)) -پس/ M ندارد.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -قبول کرد/در R نخست«قبول کردم»نوشته شده و سپس سعی گردیده است که«م» إمحاء گردد.ضبط نص موافق M است.
8- (8)) -و/در M زبر دارد.
9- (9)) -و/در M زبر دارد.
10- (10)) -نهاد/ M نهاد.
11- (11)) -آورد/ M اورد[کذا].
[روایت چهل و چهارم:منقولست مردی نزد امیر المؤمنین علی بن ابیطالب(علیه السلام)آمد و از تفسیر اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰالَمِینَ پرسید]

روی أنّ رجلا جاء إلی أمیر المؤمنین فقال:أخبرنی عن قول اللّه-عزّ و جلّ-: اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰالَمِینَ ما تفسیره؟فقال:الحمد للّه هو أن عرّف عباده بعض نعمه علیهم جملا إذ لا یقدرون علی نعمه (1)معرفه جمیعا بالتّفصیل لأنّها أکثر من أن تحصی أو تعرف. (2)

فقال:قولوا:الحمد للّه علی ما أنعم به علینا ربّ (3)العالمین و هم الجماعات من کلّ مخلوق من الجمادات و الحیوانات (4)فأمّا الحیوانات 5فهو یقلّبها فی قدرته و یغذّیها من رزقه (5)و یحوطها بکنفه و یدبّر کلاّ منها بمصلحته.و أمّا الجمادات فهو یمسکها بقدرته و یمسک المتّصل (6)منها أن تتهافت و یمسک المتهافت (7)منها أن یتلاصق (8)و یمسک السّمآء أن تقع علی الأرض إلاّ بإذنه و یمسک الأرض أن تنخسف إلاّ بأمره إنّه بعباده رحیم.قال- علیه السّلام-:و ربّ العالمین مالکهم و خالقهم و سآئق أرزاقهم إلیهم من حیث یعلمون و من حیث لا یعلمون فالرّزق مقسوم و هو یأتی ابن ادم علی أیّ سیره سارها من الدّنیا لیس بتقوی (9)متّقی بزیاده و لا بفجور (10)فاجر بنقیصه بینه و بینه ستر و هو طالبه و لو أنّ أحدکم یفرّ من رزقه لطلبه (11)رزقه کما یطلبه الموت.فقال اللّه-عزّ و جلّ-:قولوا:الحمد للّه علی ما أنعم علینا و ذکرنا (12)به من خیر فی کتب الأوّلین قبل أن نکون ففی هذا إیجاب علی

ص:202

1- (1)) -نعمه/ M ندارد.
2- (2)) -تعرف/ R تعرف.ضبط نص موافق M است.
3- (3)) -ربّ/ R ربّ.
4- (4 و 5)) -الحیوانات/در هر دو مورد در R ،حرف یاء به سکون کتابت گردیده است.در M در مورد نخست سکون دارد ولی مورد دوم حرکتگذاری نشده است لیک در M در مورد دوم واپسین حرف هم زبر دارد و هم پیش.
5- (6)) -رزقه/ M رزقها.
6- (7)) -المتّصل/در R صاد زبر دارد.
7- (8)) -المتهافت/در M فاء زبر دارد.
8- (9)) -یتلاصق/ M و R یتلاصق.
9- (10)) -بتقوی/ R بتقوی.
10- (11)) -بفجور/در M چنین است. R فجور.
11- (12)) -لطلبه/ M لطلبه.
12- (13)) -ذکرنا/ M ذکّرنا.
محمّد و ال محمّد-صلوات اللّه علیهم-و علی شیعتهم أن یشکروه لما فضّلهم و ذلک أنّ (1)رسول (2)اللّه-صلّی اللّه علیه و اله-قال:لمّا بعث اللّه-عزّ و جلّ-موسی بن (3)عمران(ع) و اصطفاه نجیّا و فلق له البحر و نجّا به (4)بنی إسرائیل و أعطاه التّوریه (5)و الألواح و مکانه من ربّه-عزّ و جلّ-فقال:یا ربّ!لقد أکرمتنی بکرامه لم تکرم به أحدا قبلی.فقال اللّه-جلّ جلاله (6)-:یا موسی!أما علمت أنّ محمّدا عندی أفضل من جمیع ملائکتی و جمیع خلقی.

قال موسی:یا ربّ!فإن کان محمّد (7)أکرم عندک من جمیع خلقک فهل فی ال الأنبیآء أکرم من الی (8)؟قال اللّه-جلّ جلاله (9)-:یا موسی!أما علمت أنّ فضل ال محمّد علی جمیع ال النّبیّین کفضل محمّد کذلک؟قال:فهل فی أمم الأنبیآء أفضل عندک من أمّتی؟ظلّلت علیهم الغمام و أنزلت علیهم المنّ و السّلوی و فلقت لهم البحر. (10)فقال اللّه-جلّ جلاله (11)-:یا موسی!أما علمت أنّ فضل أمّه محمّد علی جمیع أمم الأنبیآء کفضله علی جمیع خلقی.

فقال موسی:یا ربّ! (12)لیتنی کنت أراهم فأوحی اللّه-عزّ و جلّ-إلیه:یا موسی!إنّک تراهم فی الجنان جنّات عدن و الفردوس (13)بحضره محمّد فی نعیمها یتقلّبون (14)و فی خیراتها

ص:203

1- (1)) -أنّ/چنین است در M . R انّ.
2- (2)) -رسول/در M لام زیر دارد.
3- (3)) -بن/ M ابن.
4- (4)) -به/در M بالای سطر-گویا خطّ کاتب متن-افزوده شده ولی در R از بن نیامده است.
5- (5)) -التّورئه/در R ،راء و حرف پسین خالی از هرگونه إعجام در حرکت و نقطه است.زین رو، هم آنسان که ما آوردیم،«التّورئه/(التّوراه)»می توان خواند و هم«التّوریه».در M نیز چنان است لیک روی راء یک ألف کوچک هست.
6- (6)) -جلاله/ M جلاله.
7- (7)) -محمّد/ M محمّدا.
8- (8)) -الی/ M الی[کذا].
9- (9)) -جلاله/ M جلاله.
10- (10)) -البحر/ M البحر.
11- (11)) -جلاله/ M جلاله.
12- (12)) -ربّ/ M ربّ.
13- (13)) -الفردوس/در M واپسین حرف هم زیر دارد و هم زبر.
14- (14)) -یتقلّبون/ M یتقلبّون[کذا].
یتبجّحون.أفتحبّ أن أسمعک (1)کلامهم؟فقال:نعم،إلهی!قال اللّه-عزّ و جلّ-:قم بین یدیّ و اشدد میزرک (2)قیام العبد الذّلیل بین یدی الملک (3)الجلیل.ففعل موسی(ع) (4)فنادی ربّنا-عزّ و جلّ-:یا أمّه محمّد!فأجابوه کلّهم و هم فی أصلاب ابآئهم و أرحام أمّهاتهم:

لبّیک اللّهمّ!لبّیک لبّیک!إنّ الحمد و النّعمه و الملک لک لا شریک لک لبّیک.فقال:فجعل اللّه تلک الإجابه شعار الحاجّ.ثمّ نادی ربّنا-عزّ و جلّ-:یا أمّه محمّد!إنّ قضائی علیکم أنّ (5)رحمتی سبقت غضبی و عفوی قبل عقابی (6).فقد استجبت لکم قبل أن تدعونی و أعطیتکم (7)قبل أن تسألونی.من لقینی (8)منکم بشهاده أن لا إله إلاّ اللّه وحده لا شریک له و أنّ محمّدا عبده و رسوله صادق فی أقواله محقّ فی أفعاله و أنّ علیّ بن (9)أبی طالب أخاه (10)وصیّه من بعده و ولیّه و یلتزم طاعته (11)کما یلتزم طاعه (12)محمّد و أنّ أولیاءه المصطفین الطّاهرین المطهّرین المنابین بعجائب (13)ایات اللّه و دلائل (14)حجج اللّه من بعدهما أولیاؤه أدخلته جنّتی و إن کانت ذنوبه مثل زبد البحر.قال:فلمّا بعث اللّه-عزّ و جلّ-نبیّنا (15)محمّدا -صلّی اللّه علیه و اله-قال:یا محمّد!و ما کنت بجانب الطّور إذ نادینا أمّتک بهذه الکرامه.ثمّ قال-عزّ و جلّ-لمحمّد-صلّی اللّه علیه و اله-:قل الحمد للّه ربّ العالمین علی ما اختصّنی به

ص:204

1- (1)) -أسمعک/در M عین زبر دارد.
2- (2)) -میزرک/چنین است در M . R مئیزرک[کذا].
3- (3)) -الملک/ R الملک.ضبط نص موافق M است.
4- (4)) -ع/ M علیه السّلم.
5- (5)) -أنّ/ M انّ.
6- (6)) -عقابی/ M عقابی.
7- (7)) -أعطیتکم/در M تاء زبر دارد.
8- (8)) -لقینی/ M لقینی.
9- (9)) -بن/ M ابن.
10- (10)) -أخاه/ M و R +و.در R روی«و»را خط زده اند.
11- (11)) -طاعته/چنین است در R . M طاعته.
12- (12)) -طاعه/چنین است در R . M طاعه.
13- (13)) -بعجائب/ M و R بعجایب.
14- (14)) -دلائل/ M و R دلایل.
15- (15)) -نبیّنا/ M نبّینا[کذا].
من هذه الفضیله (1)و قال لأمّته:قولوا:الحمد للّه ربّ العالمین علی ما اختصّنا به من هذه الفضائل. (2)

و دیگر منقولست از طرق أهل بیت (3)-صلوات اللّه علیهم-که مردی آمد به نزد حضرت أمیر المؤمنین علیّ بن (4)أبی طالب و (5)گفت:خبر ده مرا از تفسیر قول خدای-تبارک و تعالی (6)-: اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰالَمِینَ ،که (7)چه معنی دارد؟پس حضرت فرمود که:

خدای-تبارک و تعالی-تعلیم می دهد بندگان خود را که ستایش و حمد او به جای آورند به آنکه به ایشان شناسانید بعضی از نعمتهای خود را بریشان (8)از روی إجمال زیرا که بندگان قادر نیستند بر شناختن نعمتهای او بتمامی بتفصیل زیرا که نعمتهای إلهی زیاده از آنست که توان شمرد (9)یا توان دانست.پس فرمود که:بگویید: (10)الحمد للّه بر هر نعمتی که خدای-تبارک و تعالی-به ما إنعام کرده است؛آن خداوندی که ربّ العالمین است یعنی آفریننده و روزی دهنده است و تربیت کننده (11)هر مخلوقی (12)از جمادات و حیوانات. (13)أمّا

ص:205

1- (1)) -الفضیله/ M ندارد.
2- (2)) -نگر:علل الشّرائع،416/2-418؛و:عیون أخبار الرّضا-علیه السّلام-،ط.أعلمی،254/1- 256؛و:بشاره المصطفی-صلّی اللّه علیه و آله-،صص 329-331.
3- (3)) -بیت/در M زبر یکم إظهار گردیده است.
4- (4)) -بن/ M ابن.
5- (5)) -و/در M زبر دارد.
6- (6)) -تعالی/ M و R +که.در R روی«که»خط زده شده است.
7- (7)) -که/ M ندارد.در R بالای سطر افزوده شده است.
8- (8)) -بریشان/ M بر ایشان.
9- (9)) -شمرد/در M دال زبر دارد.
10- (10)) -بگویید/چنین است در M . R بکوئید.
11- (11)) -تربیت کننده/ضبط نص موافق M است. R ترتیب کننده.
12- (12)) -مخلوقی/ M مخلوق.
13- (13)) -حیوانات/در M واپسین حرف زیر دارد.
حیوانات (1)را پس او در قبضه (2)قدرت دارد، (3)از روزی خود ایشان را عطا می دهد (4)و تربیت ایشان می کند (5)به حفظ خود و (6)هریک را آنچه مصلحت می داند عطا می کند و جزا می دهد.و أمّا جمادات را به قدرت خود نگاه می دارد و آنچه متّصلست از او (7)نگاه می دارد که از هم نپاشد و آنچه از یکدیگر جدااند نگاه می دارد (8)به حکمت خود که به یکدیگر متّصل نگردند و آسمان را نگاهبانی می کند که بر زمین نیفتد مگر به إذن او و (9)فرمان او (10)و زمین را نگاهداری می کند که فرو نرود و معدوم نگردد مگر به إذن او.

بدرستی که او به بندگان خود رحیم است و مهربان.پس حضرت فرمود که:ربّ العالمین یعنی مالک عالمیان و آفریدگار ایشان و روزی دهنده ایشان از جایی (11)که دانند و (12)از جایی (13)که ندانند.پس روزی از برای ایشان قسمت کرده (14)است (15)و روزی به فرزند آدم می رسد در دنیا به هر نوعی که سر کند، (16)نه به تقوی و پرهیزکاری زیاده می گردد و نه به فسق و فجور (17)کم می گردد. (18)میانه او و روزی پرده است و روزی طلب کننده

ص:206

1- (1)) -حیوانات/در M واپسین حرف زبر دارد.
2- (2)) -قبضه/در M زبر ضاد إظهار گردیده است.
3- (3)) -دارد/ M داد.
4- (4)) -می دهد/در M دال نخست و هاء زبر دارد.
5- (5)) -می کند/چنین است در R . M می کنند.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -از او/ M ازو.
8- (8)) -که از هم...نگاه می دارد/در M نیامده است.
9- (9)) -و/در M زبر دارد.
10- (10)) -او/ M ندارد.
11- (11)) -جایی/چنین است در M . R جائی.
12- (12)) -و/در M زبر دارد.
13- (13)) -جایی/ M جائی.
14- (14)) -کرده/در M دال زبر دارد.
15- (15)) -و/در M زبر دارد.
16- (16)) -کند/ M کنند.
17- (17)) -فجور/در M راء زبر دارد.
18- (18)) -می گردد/ M می شود و.
آدمی است،و اگر آنکه شخصی از روزی خود (1)بگریزد چنان که از مرگ می گریزد، (2)هر آینه (3)روزی او را طلب کند چنان که مرگ او را طلب می کند، (4)و (5)دیگر آنکه خدای- تبارک و تعالی-می فرماید که:بگویند:الحمد للّه بر آنچه خدای-تبارک و تعالی-إنعام کرده (6)است بر ما و ما را به خوبی یاد کرده است در کتابهای پیشینیان پیش از آنکه ما موجود گردیم.پس واجب گردانید خدای-تبارک و تعالی-بر محمّد و آل محمّد(ص) و شیعیان ایشان که شکر او به جای آورند چون خدای-تبارک و تعالی (7)-ایشان را تفضیل داد و آن چنان بود که رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود که:چون خدای-تبارک و تعالی -حضرت موسی بن (8)عمران را مبعوث گردانید و او را برگزید و صاحب مناجات خود گردانید و دریا از برای او شکافت و (9)بنی إسرائیل را نجات داد و (10)او را عطا کرد تورات (11)و ألواح و آن مرتبه به نزد خدای-تبارک و تعالی-به هم رسانید پس گفت:

پروردگارا!مرا گرامی داشتی به کرامتی که کسی را پیش از من به این کرامت مکرّم نگردانیدی.پس خدای-تبارک و تعالی-فرمود که:یا موسی!آیا نمی دانی که محمّد نزد من أفضل است از جمیع فرشتگان من و جمیع خلق من؟موسی گفت:یا ربّ!پس (12)اگر محمّد نزد تو بزرگوارتر است از جمیع خلق تو،پس آیا در آل أنبیا کسی گرامی تر از آل من هست؟ (13)خدای-عزّ و جلّ-فرمود که:یا موسی!آیا ندانستی که فضیلت آل محمّد بر

ص:207

1- (1)) -خود/در M روی«و»زبر هست.
2- (2)) -می گریزد/چنین است در M . R می کریزند.
3- (3)) -هر آینه/در M نون زبر دارد.
4- (4)) -چنان که مرگ او را طلب می کند/ M ندارد.
5- (5)) -و/در M زبر دارد.
6- (6)) -کرده/در M دال زبر دارد.
7- (7)) -و تعالی/ M ندارد.
8- (8)) -بن/ M ابن.
9- (9)) -و/در M زبر دارد.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -تورات/ R تورایه[کذا]. M توریت[کذا].
12- (12)) -پس/ M ندارد.
13- (13)) -هست/ M است.
جمیع آل پیغمبران مثل فضیلت محمّد است بر پیغمبران (1)؟!پس موسی گفت:إلهی!آیا در أمّتهای پیغمبران کسی گرامی تر از أمّت من هست نزد تو؟ابر را سایه بان (2)ایشان گردانیدی:ترنجبین و مرغ (3)بریان از برای ایشان فرستادی و (4)دریا از برای ایشان شکافتی.پس خدای-جلّ جلاله (5)-فرمود که:یا موسی!آیا ندانستی که فضیلت أمّت محمّد بر جمیع أمّتهای پیغمبران مثل فضیلت محمّد است بر جمیع خلایق من؟پس موسی گفت:یا رب!کاش من ایشان را می دیدم.پس خدای-تبارک و تعالی-وحی کرد به او که:یا موسی!بدرستی که تو خواهی دید ایشان را در بهشتها،در باغستانهای بهشت عدن و فردوس در حضور حضرت محمّد-صلّی اللّه علیه و آله-،در حالتی که در نعمتهای بهشت گردان باشند و حوریان با کمال حسن و جمال را در منازل خود درآورده باشند.

یا موسی!آیا دوست می داری که بشنوانم به تو سخن ایشان را؟موسی گفت:بلی،یا إلهی!خدای-تبارک و تعالی-فرمود که:برخیز (6)نزد من و (7)میان خود دربند و بایست به نحوی که بنده ذلیل در برابر (8)پادشاه عظیم الشّان می ایستد.پس موسی چنان کرد.پس خدای-تبارک و تعالی-ندا کرد که:ای أمّت محمّد!پس همه (9)جواب دادند و حال آنکه ایشان همه (10)در پشت پدران و رحمهای مادران بودند. (11)گفتند:لبّیک اللّهمّ!لبّیک لبّیک! بدرستی (12)که حمد و سپاس و (13)نعمت و پادشاهی تو راست و تو را شریک نیست؛لبّیک.

پس حضرت فرمود که:خدای-تبارک و تعالی-این لبّیک و این إجابت را شعار

ص:208

1- (1)) -پیغمبران/ R بیغمبرآن.
2- (2)) -سایه بان/ M سایبان.
3- (3)) -مرغ/ M مزع[!].
4- (4)) -و/در M زبر دارد.
5- (5)) -جلّ جلاله/ M تعالی جل و جلاله.
6- (6)) -برخیز/در M باء زیر دارد.
7- (7)) -و/در M زبر دارد.
8- (8)) -در برابر/ M بنزد.
9- (9)) -همه/در M «م»زبر دارد.
10- (10)) -همه/در M «م»زبر دارد.
11- (11)) -بودند/ M ندارد.
12- (12)) -بدرستی/در M به جای آن بیاض است.
13- (13)) -و/در M زبر دارد.
حاجیان گردانید.پس خدای-تبارک و تعالی-ندا کرد که:یا أمّه (1)محمّد!بدرستی (2)که حکم من بر شما چنین رفته است که رحمت من پیشی گیرد بر غضب من و عفو من بوده باشد پیش از عقاب من.پس بتحقیق که پیش از آنکه شما مرا بخوانید دعاهای شما را مستجاب گردانیدم و پیش از آنکه از من سؤال کنید شما را عطاها کردم.هرکه (3)از شما فردای روز قیامت در صحرای محشر حاضر گردد و معتقد باشد به وحدانیّت من که مرا شریک نیست و آنکه محمّد (4)بنده منست و رسول منست (5)و صادق بود در أقوال خود و درست کردار بود و (6)آنکه علیّ بن (7)أبی طالب برادر اوست و وصیّ اوست بعد از او و ولیّ خداست و بر خود واجب دانسته باشد إطاعت آن حضرت را چنانکه واجب دانسته باشد إطاعت محمّد را-صلّی اللّه علیه و آله-و بداند که إمامانی (8)که والیانند از جانب خدای-تبارک و تعالی-و برگزیدگان اویند و پاکان و پاکیزگانند از گناهان صغیره و (9)کبیره و سهو و (10)نسیان و قایم مقام رسول خدااند و هریک را داده اند عجایب آیات إلهی (11)و معجزات (12)و دلایل حجّتهای خدای-تبارک و تعالی-بعد از محمّد و (13)علی ایشان را إمام (14)خود داند و إطاعت ایشان کند،داخل گردانم او را در بهشت خود و اگرچه گناهان او مثل کف دریا باشد.

پس حضرت أمیر المؤمنین-صلوات اللّه و سلامه (15)علیه-فرمود که:چون خدای-عزّ

ص:209

1- (1)) -أمّه/در M بالای سطر افزوده شده است.به إملای«امت».
2- (2)) -بدرستی/در M راء زبر دارد.
3- (3)) -هرکه/ M و هرکس[کذا].
4- (4)) -محمّد/ M +ص.
5- (5)) -منست/ M من است.
6- (6)) -و/در M زبر دارد.
7- (7)) -بن/ M ابن.
8- (8)) -إمامانی/ M +و.
9- (9)) -و/در M زبر دارد.
10- (10)) -و/در M زبر دارد.
11- (11)) -إلهی/ R اللهی.
12- (12)) -معجزات/در M واپسین حرف زبر دارد.
13- (13)) -و/در M زبر دارد.
14- (14)) -إمام/ M امام.
15- (15)) -و سلامه/ M ندارد.
و جلّ-پیغمبر ما را محمّد(ص) (1)مبعوث گردانید فرمود که:یا محمّد!نبودی تو در جانب طور آن وقتی که ما ندا کردیم و (2)خواندیم أمّت تو را و (3)گرامی داشتیم ایشان را (4)به این کرامت.پس خدای-تبارک و تعالی-به (5)رسول خود می فرماید که:بگو:الحمد للّه ربّ العالمین بر (6)آنچه مرا مخصوص گردانید به این (7)فضیلت و آنگاه به (8)أمّت خود فرمود که (9):بگویید: (10)الحمد للّه ربّ العالمین که خدای-تبارک و تعالی-ما را مخصوص گردانید به این فضیلتها.الحمد للّه ربّ العالمین.