اشاره
ص :2
ص :3
ص :4
هو الشکور
این دفتر از مجموعه میراث گران بهای دانشمندان مکتب اصفهان-که به عنوان دفتر هفتم«میراث حوزه اصفهان»به ارباب خرد و معرفت پیشکش شده است- به رسم معهود این مجموعه،به حکیم الهی و عالم ربانی،فقیه،محدث و متکلم بزرگ شیعی قرن دوازدهم «ملا اسماعیل خواجویی مازندرانی»-صاحب آثار علمی فراوان-تقدیم می گردد.
ص:5
درباره این مجموعه
«میراث حوزه اصفهان»مجموعه ای است نوپا،باطرحواره ای به وسعت عرصه:«رساله نگاری در پهنه یکهزار سال تلاش علمی،معرفتی دانشیانی که با حوزه علمیّه اصفهان پیوند داشته اند.
مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیّه اصفهان-که به امر مرجع عالیقدر حضرت آیه اللّه العظمی مظاهری«مدّ ظله العالی» تأسیس گردیده-این مجموعه را با هدف ارائه محقّقانه،شکیل و شایسته متون مورداشاره بنا نهاده است و با چشمداشت به لطف حضرت حق در این مسیر گام می نهد.در توضیح این مطلب اشاره به نکاتی چند بایسته است.
(الف)هرچند عنوان«رساله»عنوانی است عام و ریخته های قلمی خرد و کلان را به یکسان دربرمی گیرد.اما در اینجا به اقتضای متاخّران و معاصران،این کلمه به معنای«نگاشته های کم برگ»به کار رفته است.
(ب)«رساله نگاری»مفهومی است عام و مراد از آن همان معنای اصیل عامش می باشد،بدین ترتیب تألیف،ترجمه،تحشیه و دیگر ساحت های تلاش علمی قلمزنان می تواند در حیطه این مجموعه قرار گیرد.
(ج)حوزه زمانی این مجموعه،به هیچ دوره خاصّی محصور نمی باشد.امروزه،از سابقه یکهزار ساله حوزه علمیّه اصفهان آگاهی داریم،رساله هایی که در این مجموعه عرض می شود.می تواند سراسر این پهنه وسیع را دربرگیرد.
(د)پرواضح است که اگر در این شهر ابن سیناها،صاحب ابن عبادها و علاّمه مجلسی ها«قدس سرّهم»به تلاش علمی مشغول بوده اند،شیخ بهایی ها،و میردامادها و حکیم صهباها«قدس سرّهم»نیز در کنار تلاش علمی بس
ص:6
ارجمندشان به ذوق ورزی و تکاپوهای گرانقدر در زمینه هایی که نشانگر عالی ترین هیجانات روح انسانی است،هم می پرداخته اند.ازاین رو مجموعه حاضر دو حیطه«تلاش علمی و تکاپوی ذوقی»را همزمان در کنار هم عرضه خواهد کرد.
(ه)پیوند با«فضای علمی و معرفتی»حوزه علمیّه اصفهان،شرط اجتناب ناپذیر ورود نگاشته ها به این مجموعه است.
گذشته از علمی بودن آثار،تطابق آن با«فضای معرفتی»حوزه ای که اقیانوس های ناپیدا کرانه ای همچون مجلسی شیخ بهایی،میرداماد،محقّق خوانساری،فاضل هندی صدر المتألّهین،حکیم نوری،حکیم سبزواری«قدس سرّهم»را در خود پرورانده است شرطی است که این مجموعه بر حصول آن تأکید دارد.
(و)هدف این مجموعه«ارائه محقّقانه شکیل و شایسته این متون»می باشد.این عنوان می تواند مادّه و صورت مجموعه حاضر را مشخص سازد،زیرا ارائه«محقّقانه»این نگاشته ها،نشانگر مادّه مجموعه و ارائه«شکیل»آن نشان دهنده صورت آن است.به باور ما،ارائه«شایسته»نیز ارائه ای است که همزمان دو قید«محقّقانه»و«شکیل» بودن را به همراه داشته باشد.
بدین ترتیب،این مجموعه،می کوشد با استمداد از عنایات حضرت حقّ،متون فاخری که شرایط مذکور را حائز باشد، منتشر نموده و صفحات خود را بدان،زیور بخشید و در این راه،همدلی و همراهی همه محقّقان ارجمند را امید می برد.
و اللّه ولیّ التّوفیق مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان
ص:7
ص:8
فهرست
عنوان صفحه
مقدمه 19
رساله اربعین حدیث مؤلّف:محمد نصیر اصفهانی قدّس سرّه
تحقیق و تصحیح:گروه پژوهشی حضرت آمنه علیها السّلام 27
مقدمه تحقیق 27
خطبه کتاب 39
الحدیث الاول:فی شرافه العقل 42
توضیح 44
در تفاوت حسن و قبح میان اشاعره و معتزله 45
الحدیث الثانی:فی حقیقه العلم و بیانه و ابطال ما لیس انه علم 46
تحقیق مقال لتفصیل اجمال 48
مراد از علم حقیقی 49
الحدیث الثالث:فی رعایه العالم و آداب المعاشره معه و السؤال منه 50
حق عالم 52
الحدیث الرابع:فی فضل العلم و العالم 54
مراد از شیعه 55
ص:9
عذاب عالم بی عمل 56
الحدیث الخامس:فی اثبات الصانع للعالم 58
کشف نقاب و رفع حجاب 63
انکار وجود خداوند به دلیل ندیدن 64
الحدیث السادس:فی التوحید 66
چیستی و چگونگی خداوند 68
مراد از فرجه 69
الحدیث السابع:فی الدلایل علی ابطال المذاهب المختلفه فی الواجب تعالی 71
ابتدا به حمد در اول سوره انعام 75
قائلان به دو صانع 76
الحدیث الثامن:فی النبوه المطلقه 81
تحقیق حال و دفع مقال 83
عصمت و بشر بودن نبی صلّی اللّه علیه و آله 83
کافی نبودن عقل در فهم تکالیف 84
الحدیث التاسع:فی اثبات نبوه محمد نبیا صلّی اللّه علیه و آله 87
توسل انبیاء گذشته به پنج تن 96
احسان حضرت نوح علیه السّلام به ابلیس 102
تولد بت شکن 103
مناظره حضرت ابراهیم علیه السّلام با نمرود 105
معجزات حضرت موسی علیه السّلام 110
معجزات حضرت عیسی علیه السّلام 112
خشت های طلا،سبب هلاکت 114
ارتباط قرآن با پیامبر و امام زمان علیه السّلام 115
معجزات حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و لجاجت یهود 120
ص:10
الحدیث العاشر:فی عصمه الانبیاء 127
داستان دروغین حضرت داود علیه السّلام 132
امتحان حضرت داود علیه السّلام 134
زینب و ترس پیامبر صلّی اللّه علیه و آله 135
تحقیق و رفع اشتباه 136
رفع تهمت از حضرت یوسف علیه السّلام 137
شاهدان بر عصمت حضرت یوسف علیه السّلام 139
ترک اولی از حضرت آدم علیه السّلام 141
الحدیث الحادی عشر:فی اثبات الحجه مطلقا 144
علت خلق جمیع مکوّنات 148
الحدیث الثانی عشر:فی امامه امیر المؤمنین صلوات اللّه علیه 150
فریضه حج و امر ولایت 152
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و ترس از نفاق قومش 155
اطاعت از امر خدا و تعیین جانشین 156
اطاعت از حضرت علی علیه السّلام یعنی اطاعت از امر خدا 158
عاقبت منکران ولایت علی علیه السّلام 160
بیان فضائل امام علی علیه السّلام از زبان پیامبر صلّی اللّه علیه و آله 163
دوستان و دشمنان اهل بیت علیهم السّلام 167
خبر آمدن از حضرت مهدی علیه السّلام 169
سفارشات پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و بیعت با حضرت علی علیه السّلام و فرزندانش 169
اولین بیعت کنندگان با مولا علی علیه السّلام 173
قسمت کننده بهشت و جهنّم 177
نصب خلیفه از جانب خدا 179
اجماع بر خلافت ابو بکر 181
ص:11
تفسیر آیه ای در مورد ابو بکر 183
الحدیث الثالث عشر:فی امامه حسن بن علی علیه السّلام 185
الحدیث الرابع عشر:فی النصّ علی الحسین علیه السّلام 188
الحدیث الخامس عشر:فی النصّ علی علی بن الحسین علیه السّلام 192
الحدیث السادس عشر:فی النصّ علی ابی جعفر محمد بن علی الباقر علیه السّلام 193
الحدیث السابع عشر:فی النصّ علی ابی عبد اللّه جعفر بن محمد الصادق علیه السّلام 194
الحدیث الثامن عشر:فی النصّ علی ابی الحسن موسی علیه السّلام 195
الحدیث التاسع عشر:فی النصّ علی ابی الحسن الرضا علیه السّلام 196
الحدیث العشرین:فی النصّ علی محمّد بن علی الجواد علیه السّلام 196
الحدیث الحادی و العشرون:فی النصّ علی ابی الحسن الثالث علی بن محمّد النقی علیه السّلام 198
الحدیث الثانی و العشرون:فی النصّ علی ابی محمّد الحسن بن علی علیه السّلام 199
الحدیث الثالث و العشرون:فی النصّ علی صاحب الزمان،خلیفه الرّحمن صلوات اللّه علیه و علی آبائه الطاهرین 199
کشف حجاب و تحقیق صواب 201
احادیثی پیرامون حضرت مهدی علیه السّلام 201
الحدیث الرابع و العشرون:فی العدل 204
مناظره بهلول و ابو حنیفه 205
قضا و قدر 205
مراد از استطاعت 208
الحدیث الخامس و العشرون:فی المعاد 209
واعظه و موعظه 210
مرگ حیاتی دوباره 210
الحدیث السادس و العشرون:فی صفه الایمان 212
مراد از صبر و یقین 214
ص:12
مراد از عدل و جهاد 217
دنیا و زهد 219
امر به معروف و نهی از منکر 220
الحدیث السابع و العشرون:فی التّخویف و الوعظ 222
مالک جهنم و شدّت عذاب الهی 224
الحدیث الثامن و العشرون:فی حسن الظّن باللّه 226
شکر و تقصیر 227
یأس از رحمت خداوند بزرگترین کبائر 228
الحدیث التاسع و العشرون:فی الوضوء 229
معانی إلی در آیه وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرٰافِقِ 232
الحدیث الثلاثون:فی الغسل 233
مهر و رجم 234
الحدیث الحادی و الثلاثون:فی التیمّم 234
الحدیث الثانی و الثلاثون:فی الصّلوه 239
الحدیث الثالث و الثلاثون:فی الزّکوه 244
الحدیث الرابع و الثلاثون:فی الصّوم 248
الحدیث الخامس و الثلاثون:فی الحجّ 251
الحدیث السادس و الثلاثون:فی الجهاد 255
الحدیث السابع و الثلاثون:فی الاعتکاف 256
الحدیث الثامن و الثلاثون:فی فضل الدّعاء 258
الحدیث التاسع و الثلاثون:فی فضل القرآن 260
الحدیث الاربعون:فی الفروض علی الجوارح 262
شهادت جوارح و معاصی آن ها 268
خاتمه 270
فهرست منابع 273
ص:13
رساله بیست فصل در تقویم مؤلّف:محمد نصیر بن عبد اللّه اصفهانی
تحقیق و تصحیح:محمّد همایونی 277
مقدمه تحقیق 277
مقدمه مؤلف 287
مقدمه در آنچه تعلق به اهل حساب دارد 290
فصل اوّل:در ایام هفته و تعریف آن 290
فصل دوّم:در تاریخ عربی و تعریف آن 291
فصل سیّم:در بیان تاریخ رومی و تعریف آن 295
فصل چهارم:در بیان تاریخ فارسی و تعریف آن 296
فصل پنجم:در بیان تاریخ جلالی و تعریف آن 297
فصل ششم:در معرفت کواکب سیاره 298
فصل هفتم:در معرفت بروج و اجزای آن و مقدار سیر کواکب در او 301
فصل هشتم:در معرفت راس و ذنب و عرض ماه 303
فصل نهم:در ساعات شبانه روزی 305
فصل دهم:در احوال بروج 306
فصل یازدهم:در نظر و تناظر 307
فصل دوازدهم:در منازل قمر و دیگر احوالات 310
فصل سیزدهم:در خانه های کواکب 312
فصل چهاردهم:در شرف و هبوط کواکب 313
فصل پانزدهم:در ارباب مثلثات 314
فصل شانزدهم:در حدود کواکب 315
فصل هفدهم:در بیان اوج و حضیض کواکب 317
فصل هجدهم:در بیان نظرهای کواکب 317
ص:14
فصل نوزدهم:در منسوبات کواکب از طبقات مردم 318
فصل بیستم:در آنچه قبل از اوراق دوازده گانه تقویم بیاورند 319
خاتمه:در بیان مجملی از اختیارات 322
فهرست منابع و مآخذ 323
تعلیقات تهذیب الأحکام از کتاب طلاق تا دیات مؤلّف:ملاّ اسماعیل خواجویی
التحقیق و التصحیح:سیّد مهدی الرجائی 325
کتاب للایمان و النذر و الکفارات 326
باب لحوق الأولاد بالآباء و ثبوت الانسان 325
باب النذور 328
باب الوصیه بالثلث و اقلّ منه و اکثر 330
باب وصیه الإنسان لعبده و عتقه له قبل موته 330
باب الزیادات 331
کتابشناسی بهاء الدین محمّد حسینی مختاری نائینی
تحقیق و تصحیح:محمّد جواد نور محمّدی 333
درآمد 333
نگاهی به زندگانی و حیات علمی مختاری نائینی 335
تحصیلات و استادان 335
مختاری نائینی از منظر بزرگان 337
وفات 338
ص:15
متن کتابشناسی مختاری نائینی 341
فهرست منابع تحقیق 385
رساله یک ماه در اصفهان
نگارش:فرهنگ نخعی
تحقیق و گزینش:محمّد بیدقی 389
مقدمه محقّق 389
زندگینامه علاّمه 390
تألیفات علاّمه 394
سفرهای تحقیقی و تبلیغی 394
مطالبی درباره کتاب یک ماه در اصفهان 395
مقدمه نویسنده 397
الغدیر 401
حرکت به اصفهان 403
اقامه نماز و منابر 406
مهمان نوازیها و پذیرایی های شایان 411
رؤیاهای صادقه 415
اوّل:امیر المؤمنین علیه السّلام در اصفهان 415
دوّم:نماینده امام صادق علیه السّلام 416
سوّم:نماینده امام صادق علیه السّلام 416
چهارم:گریه شدید مردم 417
پایان سفر و بازگشت 418
کتابخانه نجف یا مکتبه الامام امیر المؤمنین علیه السّلام 419
اشعار و قصائد 423
ص:16
هدیه کنندگان کتاب به کتابخانه نجف 430
هدیه کنندگان وجه نقد جهت کتابخانه نجف 433
فهرست منابع و ماخذ 437
فهارس فنی دفتر هفتم
آیات 461
روایات 465
چهارده معصوم علیهم السّلام 474
ملائکه 477
اشخاص 478
کتابها 494
مکانها 504
فرق و مذاهب 510
ص:17
ص:18