گروه نرم افزاری آسمان

معرفی نسخ خطی حوزه علمیه نجف آباد از نسخه یکم تا صدم






(1)

قرآن مجید

نسخ معرب، بی کا، بی تا، در ابتدا یادداشتی در 28 رمضان سال 1318 از محمد صادق دارد، انجام تا وسط سوره مبارکه نصر است، جلد صحافی شده جدید.

470 گ، 12 س، 37 × 22 سم

(2)

الکافی (حدیث عربی)

از: ثقه الاسلام، محمد بن یعقوب کلینی (328 ق)

یکی از کتاب های چهارگانه اصلی حدیث شیعه است که در سی و چهار کتاب تنظیم شده و شامل سیصد و بیست و شش باب است و بیش از شانزده هزار حدیث دارد. کتاب دارای سه بخش اصول، فروع و روضه می باشد. محمد بن یعقوب کلینی، مؤلّف بزرگوار کتاب، آن را در بیست سال تألیف کرده است و توانسته کتابی ارزشمند در اخبار اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام جمع آوری کند.

[الذریعه، ج 17، ص 245؛ مرعشی، ج 1، ص 292]

نسخه حاضر از اول اصول کافی تا پایان کتاب العشره می باشد.

آغاز افتاده: «الکتاب فیه البیان و التبیان قرآناً عربیاً غیر ذی عوجٍ لعلّهم یتّقون قد بیّنه للناس».

انجام: «علی عن أبیه عن ابن أبی عمیر عن محمد بن إسحق بن عمار عن أبی الحسن موسی علیه السلام فی الظهور التی فیها ذکر اللّه عز و جل قال اغسلها».

نسخ زیبا و خوانا، محب علی شیرازی، ربیع الاول 1104 ق، عناوین و نشانیها شنگرف، در حاشیه و بین سطور

ص :458

تصحیح شده و نسخه بدل دارد، دارای حواشی با عناوین و رموز «ق»، «ص»، «12»، «محمد»، «نهایه»، «سمع»، «امین ره»، «م د ره»، «ا م ن» و غیره می باشد، نسخه مقابله شده و دارای امضای بلاغ می باشد، در بالای صفحه اول صورت وقفنامه ملاّ عبدالرحیم بن حاجی علیخان نجف آبادی، حسب الوصیه حاجی ابوطالب مازندرانی، ساکن دارالسلطنه اصفهان در تاریخ 1251 موجود است و دارای مهر ملا عبدالرحیم نجف آبادی است. در آخر نسخه مهر بیضوی «عبده الراجی محمد جعفر بن محمد» موجود است، جلد تیماج مشکی.

359 گ، 21 س، 30 × 19 سم

(3)

الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه(فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

شرح مزجی معروفی در دو جلد بر کتاب «اللمعه الدمشقیه» شهید اول، است که در آن به شرح و حل مشکلات عبارتی متن شهید اول پرداخته و اشاره به ادله بعض احکام می نماید، این کتاب از کتاب های درسی حوزه های علمیه شیعه است و از سالیان دور تدریس می شود و دانشمندان و فقهای زیادی بر آن حاشیه و شرح نگاشته اند. ابتدای تألیف آن ربیع الاول سال 956 ق بوده است.

[الذریعه، ج 11، ص 291؛ عکسی، مرکز احیاء، ج 1، ص 187]

جلد دوم یعنی از اول کتاب اجاره تا پایان کتاب دیات می باشد.

آغاز: «کتاب الاجاره و هی العقد علی تملیک المنفعه المعلومه بعوض معلوم فالعقد

ص :459

بمنزله الجنس یشمل سایر العقود و خرج بتعلیقه بالمنفعه البیع و الصلح».

انجام: «و الباعث علیه أی علی المذکور المدلول علیه بالفعل أو علی تصنیف الکتاب... و طهرهم تطهیرا آخر کلام المصنف قدس اللّه سره».

نسخ، پنجم محرم الحرام 1242 ق، تصحیح شده و دارای حواشی است، عناوین شنگرف، در صفحه اول دستخط تملک ملا محمد حسین بن علی نجف آبادی 1271 ق، با مهر بیضوی «عبده الراجی محمدحسین» و نیز تملک سید هاشم فروخته شده به جناب حاجی ملا حسن به پانزده روپیه در 2 صفر 1258 ق، نیز دارای صورت وقفنامه ملا محمّدحسین بن ملا علی می باشد که این جلد کتاب را با سایر کتب اصولیه و فقهیه بر اولاد ذکور ایشان مادام الحیاه و بعد از اولاد ذکور بر طلاب ساکن نجف آباد وقف کرده است، جلد قهوه ای مجدول و همراه با گل و بوته.

193 گ، 24 س، 30 × 21 سم

(4)

الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

به شماره 3 رجوع شود.

جلد اول می باشد.

آغاز: «الحمد للّه رب العالمین و صلی اللّه علی سیدنا و نبینا محمد و آله الطاهرین کتاب الطهاره و أرکانه أربعه الأول فی المیاه جمعه باعتبار تعداد أفراده».

انجام افتاده: «مضافه إلی الکتاب العزیز فی الأخیر عموماً و خصوصاً مستفیضه و

ص :460

المراد بالاستطاعه عندنا الزاد و الراحله إن لم یکن من أهل مکه و لا بها».

نسخ زیبا و خوانا، بی کا، بی تا، عناوین قرمز، دارای وقف نامه حسب الوصیه بهرام بیک بر طلاب علوم دینیه از ساکنین دارالسلطنه اصفهان در جمادی الثانی 1319 دارای امضای حاج شیخ نصرالله قضایی به تاریخ 21/10/1350 در ابتدای برگ اول، دارای دو مهر بیضوی ناخوانای بزرگ به تاریخ 1320 در اول و آخر نسخه، جلد رنگ و روغن گل و بوته روی جلد و داخل جلد.

228 گ، 31 س، 30×20 سم

(5)

مجموعه:

1) تذکره الفقهاء «1 پ 5 ر»(فقه عربی)

از: علاّمه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (726 ق)

کتاب فقهی استدلالی بسیار مفصلی است که ادله فقهی و اقوال علما و دانشمندان مذاهب اسلامی را به طور مفصل ذکر می کند و رد و ایرادهای فراوانی می نماید. مقداری که به طور حتم از این کتاب تألیف شده، از آغاز کتاب طهارت تا اواخر کتاب نکاح است که در پانزده جلد به تاریخ 16 ذی الحجه 720 در حله پایان پذیرفته است. ولی در ذریعه، ج 4، ص 43 عبارتی از فخر المحققین نقل می نماید و از آن عبارت استفاده می کند که کتاب تا پایان دیات نوشته شده است.

چند صفحه از اول کتاب بیع می باشد.

آغاز افتاده: «القاعده الثانیه فی العقود و فیه کتب، کتاب البیع و فیه مقاصد المقصد

ص :461

الأول فی أرکانه و فیه فصول الأول فی ماهیته و هو انتقال عن مملوکه».

انجام افتاده: «لأ نّه تعلق برقبته حق آدمی فمنع صحه بیعه کالرهن بل حق الجنایه آکد لتقدمها علیه و الفرق أنّ الحق منحصر فی الرهن لا یملک سیده».

2) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام «6 ر 214 پ»(فقه عربی)

از: شیخ محمدحسن بن باقر نجفی (1266 ق)

فقه استدلالی نسبتاً مفصلی است که از ابتدای طهارت تا اواخر بحث نکاح، در پانزده جلد تألیف شده است. کتاب طهارت 14 صفر سال 703 و جلد پانزدهم 16 ذی الحجه سال 720 به پایان رسیده است.

[مرعشی، ج 3، ص 254؛ مرکز احیاء، ج 2، ص 267]

این نسخه از اواسط حرمه التکسب بالغناء تا فصل دهم از کتاب تجارت می باشد.

آغاز افتاده: «و عن الشافعی أ نّه تحسین الصوت و ترقیقه و فی محکی النهایه أنّ کل من رفع صوتاً و والاه قصوته عند العرب غنا».

انجام: «بل لایبعد الاقتصار علی کون المشتری رجلاً و بالجمله متی قام احتمال الفرق وجب العمل علی مقتضی القواعد و الضوابط».

نسخ، بی کا، بی تا، ظاهراً کاتب پس از کتابتِ چند صفحه از تذکره به دلیلی از ادامه آن منصرف گشته و شروع به کتابت جواهر نموده است، در اول کتاب وقف نامه حاج ملا عبدالرحیم به تاریخ دهم رمضان المبارک 1281 موجود است، جلد تیماج مشکی ضربی.

214 گ، 30 س، 30 × 21 سم

(6)

ص :462

مجموعه:

1) مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان «1 پ 258 ر»(فقه عربی)

از: احمد بن محمد، مقدس اردبیلی (993 ق)

حاشیه استدلالی مفصلی است با عناوین «قوله قوله» بر کتاب «ارشاد الاذهان الی احکام الایمان» علاّمه حلی (726 ق)؛ و بعضی از ابواب آن ناتمام مانده و بنا به گفته ذریعه، ج 20، ص 36 چون خط اردبیلی ناخوان بود، کسی نتوانست مقدار نقص را استنساخ کند تا از بین رفت.

از ابتداء کتاب متاجر تا پایان کتاب هبه می باشد.

آغاز: «کتاب المتاجر و فیه مقاصد، الأول فی المقدمات و فیه مطالب، الأول فی أقسامها و ینقسم بانقسام الاحکام الخمسه هذا قسم العقود اعلم أنه لاخلاف».

انجام: «و بالجمله صریح فی کلامهم ذلک و لعل دلیلهم الاجماع مسنداً إلی اصل بقاء المال علی ملک».

2) مخزن الاسرار الفقهیه فی حاشیه الروضه البهیه «259 پ 316 پ»(فقه عربی)

از: آقا محمدعلی بن آقا محمدباقر هزار جریبی (1246 ق)

حاشیه ای است با عناوین «قوله قوله» بر شرح لمعه شهید دوم، در این حاشیه به گفته های دیگران کمتر می پردازد و بیشتر آنچه خودش از ادله استنباط کرده می آورد.

[مرعشی، ج 7، ص 60]

آغاز: «کتاب القضاء و هو واجب فوریٌ علی ما صرح به المصنف فی قواعده معللاً بأن المتعدی من الخصمین».

انجام: «و مع استیفاء الحد و القود یسقطان و قد تم الجلد الأول من کتاب تکمله الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه».

نسخ زیبا، بی کا، در پایان کتاب متاجر تاریخ 1250 آمده

ص :463

است، در صفحه اول وقف نامه ملا عبدالرحیم نجف آبادی است حسب الوصیه مرحومه خانم کوکب زوجه حاجی ابوطالب در دارالسطنه اصفهان، در 1251 ق و در انتهای وقفنامه دو مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم» موجود می باشد، اندکی در حاشیه رساله اول تصحیح دارد. در رساله اول عناوین نانوشته، و در رساله دوم عناوین «قوله قوله» با شنگرف. جلد تیماج قهوه ای رنگ و روغن گل و بوته.

316 گ، 27 س، 30 × 21 سم

(7)

المعتبر فی شرح المختصر (فقه عربی)

از: محقق حلی، ابوالقاسم جعفر بن حسین بن یحیی بن سعید حلی (676 ق)

شرح استدلالی است بر کتاب خود مؤلّف به نام «المختصر النافع» که به نام وزیر بهاءالدین محمد بن محمد جوینی تألیف شده است. این شرح دارای مقدمه ای است در چهار فصل مشتمل بر مباحث اصولی و چند وصیت. در این شرح تا مقداری از کتاب حج و چند مسأله از کتاب تجارت شرح شده و بقیه باب ها ناتمام مانده است.

[الذریعه، ج 21، ص 209؛ فهرست مرعشی، ج 4، ص 140]

نسخه حاضر جلد اول و دوم کتاب می باشد.

آغاز: «الحمد للّه ذی القوه الباهره و السطوه القاهره و النعمه الغامره و الرحمه الوافره المرتفع عن تمثیل الخواطر الخاطره و تحصیل النواظر الناظره».

انجام: «فإن کان یقول إن الإخلال بالإحرام إخلال بالنیه فی بقیه المناسک فنحن نتکلم علی تقدیر ایقاع نیه کل منسک فلا وجه لما قاله».

ص :464

نسخ، بی کا، دوشنبه 26 ربیع الاول 1021 ق، عناوین قرمز یا نانوشته، در حواشی تصحیح شده و نسخه بدل دارد، در ابتدای نسخه دو مهر تملک دارد که در ترمیم بخشی از آن ها محو شده که یکی از آن ها «ابن عنایت اللّه زین العابدین الحسینی» است و نیز در همان صفحه رقعه ای از میرداماد به ملا مصطفی آمده است، در پایان نسخه مهر «ابن اسماعیل، مهدی الحسینی» آمده است، جلد چرم حنایی ضربی.

251 گ، 28 س، 30 × 18 سم

(8)

الکافی (فقه عربی)

از: ثقه الاسلام، محمد بن یعقوب کلینی (328 ق)

به شماره 2 رجوع شود.

از ابتداء کتاب المعیشه تا پایان کتاب القضاء و الاحکام می باشد.

آغاز: «کتاب المعیشه باب دخول الصوفیه علی أبی عبداللّه علیه السلام و احتجاجهم علیه فیها ینهون الناس عنه من طلب الرزق».

انجام: «فاقام أحدهما علی صاحبه شاهدین و الآخر خمسه فقضی لصاحب الشهود خمسه أسهم و لصاحب الشاهدین سهمین هذا آخر کتاب الأحکام».

نسخ، بی کا، حدوداً قرن یازدهم، عناوین شنگرف، در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، دارای حواشی زیادی با عناوین و رموز «م ق ر سلّمه اللّه»، «م ت ق رحمه

ص :465

اللّه»، «ق»، «س م د»، «لک» و «اربعین شیخ بهایی قدس سره» دارد. در ابتدای نسخه صورت وقف نامه به خط محمدجعفر بن محمدصفی الفارس در 20 ذی الحجه سال 1278 با مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمدصفی» آمده است، جلد چرم قرمز ضربی.

281 گ، 23 س، 29×20 سم

(9)

اللوامع القدسیه (لوامع صاحبقرانی) (فقه فارسی)

از: ملا محمدتقی بن مقصودعلی مجلسی (1070 ق)

پس از آنکه مولی محمدتقی مجلسی شرح عربی خود به نام «روضه المتقین» بر کتاب «من لا یحضره الفقیه» را نوشت و به شاه عباس صفوی تقدیم داشت، شاه عباس از وی درخواست کرد که شرحی فارسی بر «من لا یحضره الفقیه» بنگارد به همین دلیل مرحوم مجلسی، شرح فارسی خود به نام «اللوامع القدسیه» یا «لوامع صاحبقرانی» را نوشت که در سال 1066 ق از آن فراغت پیدا کرده است. روش مجلسی در این کتاب ترجمه روایت و شرح آن و حل عبارت آن است و با نقل اقوال علما در نهایت نظر خود را بیان می کند. در آغاز کتاب مقدمه مفصلی آورده که در آن دوازده فایده در فضیلت علم و علوم اهل بیت علیهم السلام و اوصاف عالمان دین بیان کرده است.

[الذریعه، ج 18، ص 369؛ مرعشی، ج 1، ص 264؛ مرکز احیاء، ج 6، ص 87]

آغاز: «الحمد للّه رب العالمین... جمیع محامد و اثنیه مخصوص ذات مقدس خداوندی است که مستجمع جمیع کمالات است».

انجام: «بلکه یک رکن اسلام شفقت علی خلق اللّه است و یکی تعظیم لامر اللّه است

ص :466

و شفقت نیز تعظیم امر اللّه است و السلام».

نسخ زیبا، 21 صفر سال 1117، محمّدمؤمن بن محمدطالب، عناوین و نشانها شنگرف، در ابتدای نسخه وقفنامه محمدجعفر بن محمدصفی به سال 1278 ق آمده است. دارای سه مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمدصفی» و دو تای دیگر ناخوانا در اول نسخه می باشد، جلد چرم حنایی.

203 گ، 25 س، 30×5/18 سم

(10)

حیات القلوب (تاریخ فارسی)

از: محمدباقر بن محمدتقی مجلسی (1110 ق)

در حالات و سیره پیامبران گذشته و تاریخ زندگانی حضرت رسول اکرم و ائمه طاهرین و حضرت زهرا علیهم السلام می باشد با مباحثی در پایان کتاب پیرامون امامت بر پایه احادیث و اخبار روایت شده از حضرات معصومین علیهم السلام با توضیحاتی از مجلسی با عناوین «مؤلّف گوید مترجم گوید» و به شاه سلیمان صفوی تقدیم شده است. این کتاب بر اساس تقسیم مؤلّف در سه جلد است که جلد دوم کتاب در تاریخ 25 ذی الحجه 1087 پایان یافته است.

آغاز: «الحمد للّه الذی اوضح لنا مناهج الهدی بمفاتیح الکلم... اما بعد این مجلد سیم است از کتاب حیوه القلوب تألیف خادم اخبار ائمه اطهار».

انجام: «که چون ظاهر شود انتقام خواهد کشید از بنی امیه و از آن ها که تکذیب ائمه کرده اند و از آن ها که عداوت ایشان داشته اند».

نسخ، سید مهدی بن حسین حسینی، صبح روز جمعه هفتم

ص :467

صفر سال 1227 ق، در حاشیه تصحیح شده، عناوین و نشانها شنگرف، دارای وقف نامه مرحوم مصطفی زمانی نجف آبادی به تاریخ 18 شوال 1375 ق برابر با 6/4/1335 در ابتدا و انتهای کتاب، در پایان دو صفحه متفرقه دارد در دعا و اطلاعاتی درباره رجال الغیب، جلد رنگ و روغن عالی دارای گل و بوته، ضربی قهوه ای.

127 گ، 22 س، 30×20 سم

(11)

الکافی (حدیث عربی)

از: ثقه الاسلام، محمد بن یعقوب کلینی (328 ق)

به شماره 2 رجوع شود.

از کتاب الطلاق تا پایان کتاب الروضه می باشد و ابواب و کتابها به ترتیب متعارف نیامده و غیرمرتب است.

آغاز: «باب کراهیه طلاق الزوجه الموافقه أخبرنا عده من أصحابنا عن أحمد بن محمد ابن فضال».

انجام: «و لا یخرجه من هدی إن الدنیا لا تذهب حتی یبعث اللّه عز و جل رجلا منا أهل البیت یعمل بکتاب اللّه لا یکری منکر إلاّ أنکره».

نسخ، علی بن محمدعیسی الحسینی المرعشی الشوشتری، ذی قعده سال 1066، عناوین شنگرف، دارای حواشی مختصر، در حاشیه تصحیح شده است، در صفحه اول وقف نامه ای است به تاریخ 1067 ق که متولی کتاب را میر محمدجعفر طالقانی قرار داده تا نسخه را به عتبات عالیات

ص :468

ببرند و پس از فوت متولی به سبب تعذر با نظر حاکم شرع در تاریخ 1089 ق وقف مدرسه علمیه محدثه اصفهان نموده است. در بالای صفحه دستخط عبدالوهاب حسینی به تاریخ 4 ربیع الثانی 1268 با مهر بیضوی «عبدالوهاب حسینی» است که آمده: به اذن سرکار شریعت مدار فخر المجتهدین جناب مستطاب آقا میر سید حسن سلمه اللّه تعالی، برگ اول دارای چند مهر بیضوی ناخوانا می باشد، جلد تیماج سیاه زرکوب گل و بوته دار .

315 گ، 25 س، 30×18 سم

(12)

الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره (فقه عربی)

از: یوسف بن احمد بن ابراهیم بحرانی (1186 ق)

فقه استدلالی مفصلی است که مؤلّف تا کتاب وصیت تحریر کرده و موفق به اتمام آن نشده است و این دوره اندیشمند فقهی ناتمام مانده است. در ابتدای کتاب دوازده مقدمه آورده شده که اولین آن در مبانی احکام و آخرین آن در فرق بین اخباری و اصولی است. کتاب بیشتر به روش اخباریون بحث کرده است.

[الذریعه، ج 6، ص 289؛ مرکز احیاء، ج 3، ص 180]

این نسخه مشتمل بر کتاب حج می باشد.

آغاز: «الحمد للّه رب العالمین و الصلوه علی نبیه محمد و عترته الطیبین الطاهرین کتاب الحج و هو یطلق فی اللغه علی معان کما یستفاد من القاموس».

انجام: «اعطاه اللّه تعالی کتابه بها فی الآخره، الفقیر إلی ربه الکریم یوسف بن احمد بن ابراهیم حامداً مصلیاً مسلماً مستغفراً آمین آمین بحرمه الساده المیامین».

ص :469

نسخ زیبا، در کربلا عبداللّه بن خواجه صادق اوشادی الاصل و دروقی مسکن، بی تا، نسخه تصحیح شده، عناوین درشت یا نانوشته، دارای وقف نامه مجتهد وقت آیت اللّه ملا عبدالرحیم نجف آبادی برحسب وصیت حاجی علیخان نجف آبادی است، تاریخ وقف 1251 ق می باشد. در انتهاء وقف نامه، مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم» موجود می باشد.

325 گ، 30 س، 20 × 30 سم

(13)

وسائل الشیعه(فقه عربی)

از: محمد بن حسن حر عاملی (1104 ق)

کتابشناسی: تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه یکی از کتاب های مهم حدیث است که دانشمندان و فقها بسیار به آن رجوع نموده و از آن حدیث نقل می کنند. کتاب به روش کتاب های فقهی از کتاب طهارت شروع شده و به احکام دیات ختم می شود. و در پایان دوازده فائده در موضوعات حدیث و رجال آورده که در کتاب های دیگر نیست و ارزشمند و مهم است.

کتاب بنابر تقسیم مؤلّف در شش جلد می باشد و سه مرحله را طی نموده است: مرحله اول جمع و تألیف، و کتاب نکاح در این مرحله به سال 1072 به پایان رسیده است، مرحله دوم تهذیب و تنظیم و اضافه که به سال 1082 به پایان رسیده است، مرحله سوم دقت در تصحیح و مقابله و تحقیق روایتها که به سال 1088 به پایان رسیده است.

[الذریعه، ج 4، ص 352، مرعشی، ج 3، ص 360]

ص :470

از ابتداء کتاب طلاق تا پایان وسائل الشیعه می باشد.

آغاز: «کتاب الطلاق، فهرست انواع الابواب اجمالا ابواب مقدماته و شرائطه، ابواب اقسامه و احکامه، ابواب العدد. تفصیل الابواب: ابواب مقدماته و شرائطه».

انجام: «و اعظم وسائل النجاه یوم الحساب و الحمد للّه الکریم الوهاب و الصلاه و السلام علی محمد و آله الذین اوتوا الحکمه و فصل الخطاب».

نسخ، بی کا، هفدهم رمضان 1262، نسخه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، عناوین و نشانها شنگرف، جلد تیماج سیاه ضربی.

262 گ، 36 ش، 21×31 سم

(14)

الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

به شماره 3 رجوع شود.

نسخه حاضر جلد اول می باشد.

آغاز: «الحمد للّه الذی شرح صدورنا بلمعه من شرایع الاسلام کافیه فی بیان الخطاب و نور قلوبنا من لوامع دروس الأحکام بما فیه تذکره».

انجام: «عن ملکه مع اصاله بقاء غیره و عدم انتقاله و ملک الغیر له و فی المده یحلف المنکر لاصاله عدم ما یدعیه الآخر من الزیاده».

نسخ، نورالدین بن عنایت اللّه شوشتری ، در روز شنبه هشتم شعبان المعظم سال 1078، نسخه تصحیح شده، امضای بلاغ دارد، عناوین و نشانها شنگرف، دارای حواشی بسیار در متن و حاشیه با رموز «جم طاب ثراه»،

ص :471

«ف ض»، «علی ره»، «ع ل»، «ص»، «ف»، «م ک»، «ف ص»، «آقا جم ره»، «م ز ره»، «سلطان»، «ملا احمد»، «ابراهیم»، «نعمه اللّه الحسینی الجزائری ره»، «م و ر سلّمه اللّه»، «ب ه»، «ن ع ره»، «م ص ح»، «ا ب ره»، «م د ره»، «ح س عفی عنه»، «شیخ ره»، «منه ره»، «م ح و ره» می باشد، برخی اوراق وصالی شده، جلد مقوایی عطف تیماج.

176 گ، 27 س، 17×31 سم

(15)

المناهج السویه فی شرح الروضه البهیه (فقه عربی)

از: فاضل هندی، بهاءالدین محمّد بن تاج الدین حسن اصفهانی (1137 ق)

شرح مفصل استدلالی است بر کتاب «الروضه البهیه» شهید ثانی، کتاب طهارت در این شرح مزجی و باقی با عناوین «قوله قوله» می باشد و تا کتاب اعتکاف نوشته شده است. مؤلّف از بحث صلاه در هفدهم ربیع الاول 1088 فراغت حاصل کرده است و نگارش مبحث اعتکاف در بیست و دوم شعبان 1095 به اتمام است.

[الذریعه، ج 22، ص 345؛ مرعشی، ج 8، ص 148]

آغاز: «الحمد للّه الذی صدر بحمده مفخر کتبه المعجز لعباده من الجن و الأنس تصدیراً و جعله آخر دعوی أهل الجنان و سطر ذلک فی الکتاب تسطیراً».

انجام: «تجدد الحدث و التمکن فی الماء فلا منع له فی هذه الصلاه کما لایمنع منه فی آخر الوقت لأنا نقول لا نسلم».

بی کا، بی تا، در ابتداء نسخه صورت وقفنامه مجتهد ربانی ملا عبدالرحیم بن حاجی علیخان حسب فرمایش حاج

ص :472

ابوطالب مازندرانی بر کافه مؤمنین با سجع مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم» موجود می باشد، در حاشیه تصحیح شده، نسخه بدل دارد، عناوین و نشانها شنگرف و یا نانوشته، جلد تیماج مشکی ضربی.

341 گ، 31 س، 5/18 × 30 سم

(16)

الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه(فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

جلد اول می باشد.

به شماره 3 رجوع شود.

آغاز: «الحمد للّه الذی شرح صدورنا بلمعه من شرایع الاسلام کافیه فی بیان الخطاب و نور قلوبنا من لوامع دروس الاحکام».

انجام: «عن ملکه مع اصاله بقاء غیره و عدم انتقاله و ملک الغیر له و فی المده یحلف المنکر لأصاله عدم ما یدعیه الأخر من الزیاده».

نسخ، حسن بن شیخ ابوجعفر بن ملا اسد بن حاجی صالح بن ملا رفیع رشتی گیلانی، در اول جمادی الثانی 1240 در کربلای معلا، عناوین شنگرف، دارای حواشی فراوانی با عنوان «منه رحمه اللّه»، «احمد رحمه اللّه» و... است و تصحیح گردیده است. پایان نسخه سه برگ قصیده سید اسماعیل حمیری با ترجمه فارسی منظوم آمده است. قبل از برگ اول تاریخ ولادت ابوحمزه در ظهر جمعه 20 رجب 1255 یادداشت شده و در پایان ولادت محمد

ص :473

جواد شنبه 22 شوال 1245 یادداشت شده است، جلد تیماج قهوه ای.

194 گ، 22 س، 18×30 سم

(17)

من لا یحضره الفقیه (حدیث عربی)

از: شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی (381 ق)

یکی از چهار کتاب روایتی مهم شیعه است که شیعه به روایتهایشان اهمیت فراوان می دهد و در استنباط احکام فقهی به آنها استناد می کند. دارای 5998 حدیث در 666 باب از کتاب طهارت تا دیات و در پایان کتاب، شیخ صدوق سندهای خود را در مشیخه می آورد. هنگامی که شیخ صدوق در بلخ (قصبه ایلاق) بود با شریف ابوعبداللّه محمد بن الحسن مشهور به «نعمه» ملاقات نمود، شریف از وی درخواست کرد کتابی در احکام فقه، مانند کتاب «من لا یحضره الطبیب» محمد بن ذکریای رازی تألیف نماید، مؤلّف این خواهش را پذیرفت و این کتاب را از منابع روایتی شیعه گرد آورد.

[الذریعه، ج 22، ص 232؛ مرعشی، ج 1، ص 145]

جلد اول می باشد.

آغاز: «اللهم إنّی أحمدک و أشکرک و أومن بک و أتوکل علیک و أقر بذنبی إلیک و أشهدک أ نّی مقر بواحدانیتک».

انجام: «من انبیائک و رسلک ثقل و أهل بیت فعلی و فاطمه و الحسن و الحسین أهل بیتی و ثقلی فأذهب عنهم الرجس و طهّرهم تطهیرا یا رب العالمین آمین».

نسخ، بی کاتب، دوشنبه شانزدهم ذی قعده سال 1064، ابتدای باب ها شنگرف، در ابتدای کتاب وقفنامه ای بر علما و طالبان علم است که تولیت آن با نور چشمی عبدالجواد و

ص :474

بعد از آن با حاکم شرع به تاریخ محرم 1279 با مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمدصفی» است، سراسر نسخه دارای بلاغ و تصحیح می باشد با عناوین «بلغ سماعا علیّ ایده اللّه تعالی»، و «بلغ سماعا منّی ایده اللّه تعالی»، جلد تیماج حنایی ضربی.

339 گ، 25 س، 19×28 سم

(18)

مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام(فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

شرح مزجی معروفی است بر کتاب «شرائع الاسلام» محقق حلی، که در بخش عبادات این کتاب نسبتاً با اختصار و در بخش معاملات با تفصیل بیشتر استدلال می شود. بخش عبادات روز چهارشنبه سوم ماه رمضان 951 و دیات اول ذی الحجه 963 به پایان رسیده است.

[مرکز احیاء، ج 1، ص 422]

این نسخه قسم عبادات تا اول کتاب رهن می باشد.

آغاز: «الحمد للّه الذی أوضح مسالک الافهام إلی تنقیح شرایع الاسلام و شرّح صدور من اختارهم من الأنام بایضاح مسائل الحلال و الحرام».

انجام: «علی تقدیر ثبوت الضمان علیه باقراره أو البینه تقبل قوله فی قیمت المتاع لان الأصل برائه ذمته من الزائد عما یقربه».

نسخ زیبا و خوانا، بی کا، بی تا، عناوین «قوله قوله» به شنگرف، عناوین دیگر در حاشیه و متن به شنگرف، اول هر کتاب با کاغذ رنگی مشخص شده است، دارای

ص :475

وقف نامه از آقا عنبر خواجه حرم سرای پادشاه و تولیت آن را به مرحوم محمدصفی آباده ای واگذاشته است به تاریخ رمضان 1244، در انتهای وقفنامه یک مهر چهارگوش «عبده الراجی عنبر» و یک مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمدصفی» موجود می باشد، در حاشیه تصحیح شده، و نسخه بدل دارد، پس از پایان نسخه دو صفحه روایات باب دین آمده است، جلد تیماج حنایی.

385 گ، 17 س، 18×5/27 سم

(19)

القوانین المحکمه (قوانین الاصول)(اصول عربی)

از: میرزای قمی، ابوالقاسم بن حسن گیلانی قمی (1231 ق)

بهترین کتاب اصولی عصرهای متأخر می باشد که قواعد فن را با تفصیل و استدلال گزارش کرده و در گفته های دیگران رد و ایراد می نماید و مورد اهتمام حوزه ها قرار گرفته و حواشی فراوانی بر آن نوشته اند. این کتاب در دو جلد و دارای یک مقدمه و هفت باب و یک خاتمه می باشد، و میرزا هنگام تدریس کتاب معروف «معالم الاصول» شیخ حسن عاملی برای گروهی از طلاب به تحریر این کتاب پرداخته و سلخ ربیع الثانی 1205 در قم تألیف آن را به پایان برده است، عناوین کتاب چنین است:

المقدمه: فی رسم الاصول و موضوعه و نبذ من القواعد.

الباب الأول: فی الأوامر و النواهی.

الباب الثانی: فی المحکم و المتشابه و المنطوق و المفهوم.

الباب الثالث: فی العموم و الخصوص.

الباب الرابع: فی المطلق و المقید.

ص :476

الباب الخامس: فی المجمل و المبین.

الباب السادس: فی الادله الشرعیه.

الباب السابع: فی الاجتهاد و التقلید.

الخاتمه: فی التعارض و التعادل و الترجیح.

[مرکز احیاء، ج 1، ص 364]

نسخه حاضر جلد اول کتاب است.

آغاز: «الحمد للّه الذی هدانا إلی أصول الفروع و فروع الأصول و أرشدنا إلی شرایع الأحکام بمتابعه الاحکام و سنه الرسول».

انجام: «عن الرضا علیه السلام قال رسول اللّه صلی الله علیه و آله إذا أصبح قال لاصحابه هل من مبشرات یعین به الرؤیا و فی معناها بادوات اخری».

نسخ، محمدصالح حسینی ابن اسدالله ملقب به میرزا بزرگ، با چند مهر بیضوی «عبده محمد صالح الحسینی» و «عبده الخاطی محمد صالح الحسینی» و «عبده اسداللّه بن محمد صالح حسینی» و یک مهر چهارگوش ناخوانا، شروع کتابت در دارالاماره خسرو خانا در قصبه سنندج در نوزده سالگی کاتب و پایان کتابت در روز شنبه 27 شعبان سال 1245 در دارالسلطنه اصفهان، صفحات مجدول، عناوین و نشانها شنگرف، دارای دستخط های تملک سال 1259 با مهر بیضوی «محمدتقی ابن محمدطاهر» و نیز دو دستخط به تاریخ های 1248 و 1249 در ابتدای نسخه. در ابتدای نسخه وقف نامه کتاب توسط ملا عبدالرحیم نجف آبادی از طرف مرحوم عبداللّه

ص :477

اصفهانی به تاریخ 22 صفر 1274 و مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم» در انتهاء وقفنامه آمده است. همچنین در ابتداء نسخه دو صیغه طلاق خلعی و رجعی مشاهده می شود، نسخه تصحیح شده، دارای حواشی از عباسقلی خان ابن امان اللّه خان والی کردستان، محمّدباقر حسینی، محمّدعلی نجفی و سلطان می باشد. بدون جلد.

186 گ، 21 س، 18×5/28 سم

(20)

مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام (فقه عربی)

از: سیّد محمد بن علی موسوی عاملی (1009 ق)

شرح مفصل معروفی است بر «شرایع الاسلام» محقق حلی که تا پایان کتاب حج تألیف شده است و مؤلّف در پنج شنبه 25 ذیحجه سال 998 از پرداختن آن دست کشیده است.

[الذریعه، ج 2، ص 239؛ مرعشی، ج 1، ص 335]

نسخه حاضر از ابتداء تا پایان کتاب صلاه می باشد.

آغاز: «الحمد للّه المحمود لآلائه المشکور لنعمائه المعبود لکماله المرهوب لجلاله الذی ارتفع شأنه عن مشابهه الأنام».

انجام: «قال الصلاه فی السفر رکعتان لیس قبلهما شیء و اللّه سبحانه اعلم بحقائق الاحکام».

نسخ، بی کا، بی تا، تا برگ 119 «الثانی لو وقعت علیه النجاسه و هو فی الصلوه» حواشی با نام محمد بن حسن رحمه اللّه دارد، عناوین و نشانها در متن و حاشیه اول

ص :478

نسخه و اواسط آن شنگرف و در مابقی نسخه عناوین نانوشته می باشد، در داخل جلد آخر یادداشتی دارد به تاریخ 19 شوال 1266 و نام حاجی محمدجعفر و آقا سید حسین هرچه ای (هرصله ای) در آن آمده، جلد چرم قهوه ای.

291 گ، 31 س، 18 × 28 سم

(21)

جواهر الکلام (فقه عربی)

از: شیخ محمد حسن بن باقر نجفی (1266 ق)

به شماره 2/5 رجوع شود.

آغاز: «کتاب الزکوه التی هی لغه الطهاره و منه قتلت نفسا زکیه، قد أفلح من زکّیها، ما زکی منکم من احد، و النمو من ازکی لکم».

انجام: «ضروره انصراف الاتصال من الثلاثه التی هی أقل الاعتکاف و علی کل تقدیر فلا یخفی علیک التحقیق فی الجمیع و اللّه هو العالم».

نسخ، زیبا و خوانا، حسین بن مرحوم حاجی ملا ابراهیم نجف آبادی اصفهانی، شنبه دوازدهم ماه ربیع الثانی سال 1271. عناوین رؤوس مطالب بر فراز آن خط شنگرف دارد، ابتدای نسخه وقف نامه ملا عبدالرحیم نجف آبادی از برای والده خود دارد به تاریخ 22 صفر 1274، با دو مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، بدون جلد.

240 گ، 28 س، 21×30 سم

(22)

مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب (نحو عربی)

ص :479

از: جمال الدین عبداللّه بن یوسف ابن هشام نحوی (762 ق)

کتاب معروفی است در علم نحو که در مکه به سال 756 ق تألیف گشته است، این کتاب در هشت باب تألیف شده و مورد توجه بزرگان علم نحو قرار گرفته و شرح و حواشی بسیاری برای آن نوشته اند و سالیان درازی متن درس حوزه های علوم اسلامی است.

[کشف الظنون، ج 2، ص 1752؛ مجلس، ج 20، ص 164]

آغاز: «قال شیخنا و سیدنا الشیخ الامام العلاّمه جمال الدین رحله الطالبین و عمده العلماء المعاندین ابو محمد عبداللّه بن یوسف».

انجام: «و قد مر ذلک و لو ذکرت احرف الجر و دخول بعضها علی بعض فی معناه لجاء من ذلک أمثله کثیره».

صفرعلی بن اسماعیل نجف آبادی اصفهانی، روز شنبه چهاردهم ربیع الاخر سال 1246، در حاشیه تصحیح شده، دارای حواشی با رمز «12» و غیره، عناوین و نشانیها در متن و حاشیه شنگرف است، جلد چرم سیاه.

105 گ، 25 س، 20×30 سم

(23)

ابواب الجنان(اخلاق فارسی)

از: میرزا رفیع الدین محمد بن فتح اللّه واعظ قزوینی (1089 ق)

در آداب و اخلاق اسلامی و موعظه است و به صورت مجالس مرتب شده است. مؤلّف در نظر داشته کتاب را در هشت جلد به تعدد درهای بهشت همچنان که از نامگذاری آن معلوم است تألیف نماید، ولی موفق به این کار نشده است و تا سال 1079 ق جلد اول و دوم را تمام کرد و در سال 1089 ق درگذشته است، پس از او

ص :480

فرزندش محمدشفیع باب سوم را در مجلدی مستقل نگاشته است.

[الذریعه، ج 1، ص 76؛ مرعشی، ج 2، ص 170]

آغاز: «بهترین مقالی که سرخیل کاروان فنون محاورات تواند بود و خوشترین کلامی که به شادابی لآلی کلماتش تیغ زبان بیان را آبگیری تواند نمود».

انجام: «بندگان را بر عیوب ظاهر و باطن بینایی داده جمله را به فکر اصلاح حال خود اندازد به محمد و آله الطاهرین صلوات اللّه علیهم اجمعین».

نسخ زیبا، بی کا، بی تا، چند صفحه اول ترمیم شده و اطراف آن آبدیده است، ولی به نوشته آسیب نرسانده، در حاشیه تصحیح دارد، عناوین نانوشته، جملات عربی دارای اعراب می باشد و حاشیه نویسی مختصری دارد، در پایان تملک غلامحسین ذوالفقاری به تاریخ 1323 موجود می باشد، جلد تیماج مشکی مقوایی.

195 گ، 23 س، 21 × 31 سم

(24)

جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام (فقه عربی)

از: شیخ محمد حسن بن باقر نجفی (1266 ق)

به شماره 2/5 رجوع شود.

نسخه حاضر از اول کتاب الصلاه تا بطلان الصلاه بالحدث می باشد.

آغاز: «بسمله، أرجو من ربی الکریم الرحمن الرحیم العلیم الحکیم الاعانه علی اتمام کتاب أحکام الصلوه التی تنهی عن الفحشاء و المنکر».

انجام افتاده: «و التخییر له فی أیّ مکان شاء قعد و تشهد حتی المکان البعید المستلزم لجلّ منافیات الصلاه و غیر ذلک حصل القطع بأ نّها خرجت».

ص :481

نسخ زیبا و خوانا، بی کا، بی تا، در ابتداء نسخه تاریخ 10 ذی القعده الحرام 1339 مشهور می باشد. دارای علامت وقف بر روی نوشته های صفحه اول، نسخه تصحیح شده، عناوین و نشانها شنگرف، جلد تیماج سیاه.

309 گ، 29 س، 22×31 سم

(25)

جامع المعجزات (فضائل معصومین فارسی)

از: محمد واعظ اصفهانی

در معجزات و خوارق عادات حضرات معصومین علیهم السلام و پاره ای از فضائل و مناقب آنان به نثری نیکو و اشعاری از مؤلّف یا دیگران و مناسب اهل منبر و واعظان در سه مجلد بزرگ می باشد، جلد اول در معجزات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله جلد دوم در معجزات حضرت علی و حضرت زهرا علیهماالسلام ، نسخه حاضر جلد سوم است که مشتمل بر یک مقدمه و دوازده باب و یک خاتمه می باشد. فهرست موضوعات و ابواب چنین است:

مقدمه: در بیان اوصیاء بعد از سید انبیاء و اثبات ایشان به دلیل عقل و نقل.

باب اول: در ذکر معجزات امام حسن مجتبی علیه السلام .

باب دوم: در ذکر معجزات امام حسین علیه السلام .

باب سوم: در کیفیت شهادت امام حسین علیه السلام .

باب چهارم: در ذکر معجزات امام زین العابدین علیه السلام .

باب پنجم: در ذکر معجزات امام محمد باقر علیه السلام .

باب ششم: در ذکر معجزات امام جعفر صادق علیه السلام .

باب هفتم: در ذکر معجزات امام موسی کاظم علیه السلام .

باب هشتم: در ذکر معجزات امام رضا علیه السلام .

ص :482

باب نهم: در ذکر معجزات امام محمدتقی جواد علیه السلام .

باب دهم: در ذکر معزات امام علی النقی علیه السلام .

باب یازدهم: در ذکر معجزات امام حسن عسکری علیه السلام .

باب دوازدهم: در ذکر معجزات امام زمان مهدی موعود علیه السلام .

خاتمه: در بیان فواید متفرقه و منافع کثیره از قصص و مواعظ و اخلاق که از ائمه اطهار علیهم السلام رسیده است.

[فهرست مرعشی، ج 31، ص 645؛ مرکز احیاء، ج 1، ص 400]

آغاز: «او سبزپوش چمن آل عبا حضرت امام حسن مجتبی است باب دوم در ذکر معجزات لاله بستان شهادت و سرور ریاض شاه ولایت».

انجام افتاده: «و نیست حسنه بالاتر از صبر و نیست بد خوارکننده تر از کبر و نیست المی دردناک تر از زشت خویی».

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین شنگرف، مقداری از متن صفحه اول و آخر به دلیل چسبانده شدن عطف بر روی نوشته ها محو شده؛ و علامت وقف در برخی صفحات نسخه مشهود می باشد، بدون جلد.

200 گ، 25 س، 5/20 × 30 سم

(26)

الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره(فقه عربی)

از: یوسف بن احمد بن ابراهیم بحرانی (1186 ق)

به شماره 12 رجوع شود.

آغاز: «بسمله، الحمد للّه رب العالمین... کتاب الزکوه و هی لغه مطلق علی معنیین؛ الطهاره و الزیاده و النمو و من الأول».

انجام: «بیان الوبیص، الوبیص بالصاد المهمله... و ان یوفقنی لاکماله و الفوز بسعاده

ص :483

الاختتام».

نسخ زیبا و خوانا، بی کا، یکشنبه هشتم صفر 1229، نسخه تصحیح شده، دارای حواشی مختصر می باشد، عناوین با قلم درشت با همان جوهر نوشته شده است، برخی عناوین در کنار صفحه ثبت شده است، ابتدای نسخه دارای وقف نامه ملا عبدالرحیم نجف آبادی حسب الوصیه حاجی محمدعلی بن حاجی علیجان به تاریخ 1251 ق با مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم» گوشه بالایی اوراق آب رسیده، ولی به نوشته آسیب نرسیده است، جلد تیماج قهوه ای سوخته مقوایی.

273 گ، 29 س، 20×30 سم

(27)

ابواب الجنان (اخلاق فارسی)

از: میرزا رفیع الدین محمد بن فتح اللّه واعظ قزوینی (1089 ق)

به شماره 23 رجوع شود.

آغاز: «بهترین مقالی که سرخیل کاروان فنون محاورات تواند بود و خوشترین کلامی که به شادابی لآلی کلماتش تیغ زبان را آبگیری تواند نمود».

انجام: «و ادویه ی آثار و اخبار مذکوره سازگار و گوارا گردانیده توفیق اتمام باقی ابواب را بر وجه خیر کرامت فرماید».

نستعلیق، اسداللّه بن عبدالرحیم شیروانی، 1191 ق، عناوین و نشانها شنگرف، ابتدای نسخه مهر بیضوی «عبدالراجی محمدعلی» و «زین العابدین الحسینی» دارد،

ص :484

چند برگ اول پارگی دارد و مقداری از نسخه ترمیم شده است، جلد تیماج مشکی ضربی فرسوده.

237 گ، 19 س، 20×30 سم.

(28)

مختلف الشیعه فی احکام الشریعه (فقه عربی)

از: علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (726 ق)

در این کتاب به مسائل اختلافی علماء شیعه در فقه پرداخته شده است. مؤلّف پس از ذکر مسائل اختلافی، نظر خویش را بیان فرموده و مسائل غیر اختلافی را به کتاب «منتهی المطلب» حواله داده است. این کتاب از ابتدای طهارت تا دیات در هفت جلد است که حدود ده سال تألیف آن به طول انجامیده و در روز پانزدهم ذی قعده سال 708 ق به پایان رسیده است.

[الذریعه، ج 20، ص 218؛ مرعشی، ج 3، ص 154]

نسخه حاضر جلد دوم کتاب است.

آغاز: «کتاب التجاره و فیه فصول: الأول فی وجوه الاکتساب مسائل قال الشیخ فی النهایه جمیع النجاسات یحرم التصرف فیها».

انجام: «بإذنه اولا لأ نّه لا یمین للعبد مع المولی فإذا حلف بغیر إذن مولاه کان للمولی منعه منها فلا کفاره لأ نّه فعل سائغ لا یوجب عقوبه التکفیر».

نسخ زیبا، علیرضا بن عباسعلی خوانساری، شنبه دهم رمضان 1265، عناوین و نشانیها در حاشیه و متن شنگرف، برخی عناوین در حاشیه به شنگرف یا مشکی درشت آمده است، یادداشت تمکی با مهر بیضوی «عبده الراجی محمد...» در ابتداء نسخه موجود است، جلد تیماج

ص :485

مشکی و ضربی.

183 گ، 33 س، 22 × 31 سم

(29)

منهج الصادقین فی الزام المخالفین (تفسیر فارسی)

از، ملا فتح اللّه بن شکراللّه کاشانی (988 ق)

تفسیر فارسی نسبتاً مفصلی است که به ذکر اقوال مفسرین پرداخته و مسائل ادبی که به فهم آیات کمک می کند ذکر کرده است، مؤلّف در این کتاب به بسیاری از اخبار اهل سنت اشاره داشته و آن را الزام و حجتی بر آنان قرار داده است، در ضمن تاریخ پایان بعضی قسمتهای آن بیان شده، مثلاً سوره انفال در سال 984 ق به پایان رسیده است.

[الذریعه، ج 23، ص 193؛ مرعشی، ج 3، ص 48]

این نسخه از ابتداء سوره مریم تا پایان سوره فاطر می باشد.

آغاز: «سوره مریم؛ ابی بن کعب روایت کرده از حضرت رسول صلی الله علیه و آله که هر که سوره مریم بخواند حق تعالی او را ده حسنه بدهد».

انجام: «و می داند که متحقق هلاکت کیست و لایق نجات و خلاص کدام و هریک را فراخور او پاداش دهد. تم بالخیر انشاء اللّه تعالی وحده العزیز».

نسخ، بی کا، بی تا، آیات شنگرف و معرب، دارای وقفنامه از آقا محمد وصی... استاد نخودبریزان و تولیت آن را به زین العابدین نیکاقاری واگذار کرده است. تاریخ وقفنامه محو شده است، در بالای نسخه شروع به صحافی را غرّه ذیقعده 1364 نگاشته و برگ های فرسوده نسخه تماماً مرمت شده است. نام سوره ها در بالای سمت چپ اکثر

ص :486

صفحات آمده است، جلد تیماج حنایی در اطراف و مقوا.

357 گ، 18 سطر، 20 × 5/31 سم

(30)

الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه(فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

به شماره 3 رجوع شود.

نسخه حاضر جلد اول می باشد.

آغاز: «الحمد للّه الذی شرح صدورنا بلمعه فی شرایع الاسلام کافیه فی بیان الخطاب و نوّر قلوبنا فی لوامع دروس الاحکام».

انجام: «فی مقدار ما أخرجه منه عن ملکه مع اصاله بقاء غیره و عدم انتقاله و ملک الغیر له و فی المده یحلف المنکر لاصاله عدم ما یدعیه الآخر من الزیاده».

نسخ زیبا و خوانا، بی کا، 22 ماه صفر 1240 ق، عناوین شنگرف، متن لمعه با خط مشکی بر روی آن مشخص شده است، نسخه تصحیح شده و دارای حواشی در متن و حاشیه به دو قلم آبی و مشکی می باشد، در آخر نسخه فهرست مختصری از مطالب کتاب و یک مهر مستطیل «عبده محمدمهدی...» موجود می باشد. تملک باقر بن محمدتقی الحسینی کرونی 1364، جلد چرم قهوه ای ضربی.

146 گ، 25 س، 20 × 30 سم

(31)

ص :487

الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

به شماره 3 رجوع شود.

آغاز: «الحمد للّه الذی شرح صدورنا بلمعه من شرایع الاسلام کافیه فی بیان الخطاب و نوّر قلوبنا من لوامع دروس الأحکام».

انجام: «و الباعث علیه أی علی المذکور المدلول علیه بالفعل أو علی تصنیف الکتاب و إن کان اسمه مونثاً اقتضاء أی طلب بعض الطلاب و قد تقدم بیانه».

نسخ، محمدعلی بن مرحوم حاج حسین خان، 1226 ق، عناوین شنگرف، با حواشی بسیار از «سلطان» و «حم» و «م ح» و غیره می باشد، رنگ اوراق متفاوت، متن لمعه شنگرف یا بر فراز آن خط شنگرف دارد، شیرازه اوراق بهم خورده است، آخر نسخه مهر چهارگوش «لا اله الا اللّه الملک الحق المبین» که مقداری از آن را محو کرده اند موجود می باشد، جلد چرم گل و بوته با رنگ و روغن و آسیب دیده.

285 گ، 22 س، 21×30 سم

(32)

حقایق الاصول (اصول عربی)

از: ملا عبدالرحیم بن علی نجف آبادی اصفهانی (1286 ق)

یک دوره بحث استدلالی در اصول فقه است. بخش حجیت مفاهیم آن در جمادی الاول 1241 به پایان رسیده است، این کتاب در تهران سال 1286 به صورت سنگی به چاپ رسیده است.

ص :488

آغاز: «بسمله، الحمد للّه الذی أسس مبادی الأحکام لتمهید قواعد الدین و مهّد قوانین الأصول لتهذیب حقایق سید المرسلین».

انجام ناتمام: «کما لو کانا من الأئمه علیهم السلام لعدم جواز النسخ فیه مع عدم ترجیح الدلالتی و الخارجی فیرجح القطعی و صورها».

نسخ زیبا و خوانا، عناوین شنگرف، رؤوس مطالب با خط شنگرف بر فراز آن نشانی دارد، در چند جا مطالب نانوشته مانده، مثل برگ «170 پ» المقصد السادس، مؤلّف در سال 1242 ق قسمت دوم کتاب را به پایان برده است، از حدود نیمه دوم کتاب حک و اصلاح فراوان دارد که با قلمی متفاوت از متن انجام گرفته است و به گمانم متن کتابت شده و مؤلّف متن را اصلاح نموده و برخی موارد خط زده و اصلاح کرده یا حتی یک صفحه را دوباره تحریر نموده است، دارای وقف نامه ملا عبدالرحیم نجف آبادی (مؤلّف کتاب) به تاریخ 1274 ق در زمان مؤلّف است که کاتب با عنوان روحی فداه تعبیر کرده است، در پایان وقفنامه مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم» می باشد، جلد چرم سیاه.

311 گ 30 س، 21×30 سم

(33)

منتهی المقال فی احوال الرجال (رجال عربی)

از: ابوعلی محمد بن اسماعیل حائری (1216 ق)

مؤلّف شرح حال راویان حدیث را که در منهج المقال استرآبادی آمده است را به

ص :489

همراه مطالب سودمندی از منابع رجالی دیگر آورده است. همچنین تحقیقات کوتاهی با الفاظ «اقول و قلت» از مؤلّف بیان شده است. ایشان از ذکر راویان مجهول الحال خودداری کرده است. در آغاز کتاب پنج مقدمه در احوال ائمه علیهم السلام ، و در پایان دوازده فایده رجالی افزوده شده است.

[مرعشی، ج 3، ص 268]

آغاز: «نحمدک یا من رفع منازل الرواه بقدر ما یحسنون من الروایه عن الائمه الهداه و نشکرک یا من عرفنا مراتبهم و درجاتهم علی نحو ضبطهم عن ائمتهم».

انجام: «و هذا ربما مشعر منه بکونه مرضیاً عنده سیما مع ما قدم فی أول کتابه و روی هو عن أبی القاسم حسین بن روح».

نسخ، بی کا، روز سه شنبه 15 صفر 1236، عناوین و نشانها شنگرف، دارای حواشی اندکی با عنوان «منه» است و در برگ 42 «منه عفی عنه» دارد، دارای حواشی منظمی تا پایان کتاب از محمد القاینی الخراسانی عفی عنه و در جایی می گوید: قال السید الاستاد السید محمدباقر دام ظله، روی برگ دوم وقفنامه ای است از ملا عبدالرحیم نجف آبادی به تاریخ 1274 ق با مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، در حاشیه تصحیح شده، در حاشیه نسخه اسم اشخاصی همچون عبدالعظیم حسینی، و شاه چراغ به شنگرف آمده است، جلد تیماج حنایی ضربی.

245 گ، 33 س، 30×20 سم

(34)

ص :490

جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام(فقه عربی)

از: شیخ محمدحسن بن باقر نجفی (1266 ق)

به شماره 2/5 رجوع شود.

آغاز: القسم الثانی من الاقسام الأربعه التی بنی علیها الکتاب فی العقود جمع عقد و هی لغه ضد الحل و شرعاً قول من المتعاقدین».

انجام: «و أ نّه یتعین الصحه حینئذٍ الإذن من المولی و الأمر سهل بعد أن اتضح لک تحقیق الحال».

نسخه از ابتدای کتاب تجارت تا کتاب ضمان است.

نسخ زیبا و خوانا، در حاشیه تصحیح شده، مهدی بن ملا زین العابدین، سوم ماه جمادی الاول سال 1263، بالای عناوین خط شنگرف، در ابتدای نسخه وقفنامه ملا عبدالرحیم نجف آبادی به تاریخ 1274 ق آمده با مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، جلد تیماج قهوه ای سوخته ضربی.

341 گ، 30 س، 21 × 31 سم

(35)

مجمع البیان لعلوم القرآن(تفسیر عربی)

از: ابوعلی فضل بن حسن بن فضل طبرسی (548 ق)

تفسیر بسیار معروفی است و بنابر ادعای الذریعه، مثل آن نوشته نشده است؛ مولّف در این تفسیر پس از انتخاب قطعه ای از آیات، مکی یا مدنی بودن آن را مشخص کرده، سپس مواضع اختلاف قرائت را بیان کرده همچنین ابحاث لغوی، اعرابی، اسباب نزول، معنی، تأویل، احکام و قصص و آن را آورده، ایشان در ابتدای کتاب هفت فن را به

ص :491

عنوان مقدمه ذکر کرده و فرموده که شناخت این فنون برای کسی که قصد ورود در علوم قرآن را دارد لازم است، کتاب در ده جزء بیان شده و در روز پنج شنبه نیمه ذی قعده 536 به پایان رسیده است

[الذریعه، ج 20، ص 24؛ مرعشی، ج 1، ص 339]

نسخه حاضر از ابتدا تا پایان سوره انعام می باشد.

آغاز: «بسمله، الحمد للّه الذی ارتفعت عن مطارح الفکر جلالته و جلت عن مطامع الهمم عزته و تعالت عن مشابهه الانام صفته».

انجام: «لأ نّه لو ذکر الثواب جاز أن یتوهم أ نّه لم یکن منه عصیان و قیل اراد سبحانه، افتتح السوره بالحمد علی نعمه تعلیما و ختمها بالمغفره و الرحمه».

نسخ، محمد بن محمد بن علی..، یکشنبه 19 ربیع الاول 767 در پایان تفسیر سوره مائده، یادداشت مقابله ای به تاریخ 25 ذی الحجه 768 توسط عبدالرحمن بن محمد العبائی؟ در همین صفحه آمده است، آیات و بسیاری از متون معرّب، عناوین شنگرف، اوراق ترمیم شده است و اکثر آنها آب دیده ولی به نوشته کمتر آسیب زده است، دو برگ از اول و آخر بازنویسی شده است، نسخه در حاشیه نشان تصحیح دارد، در ابتدای نسخه وقف نامه حاجی محمد خراسانی با تولیت دو فرزندش محمدقاسم و محمدابراهیم به تاریخ 1201 ق، در ابتداء نسخه تملک ابوالحسن امامی با مهر چهارگوش ناخوانا آمده است. در برگ آخر دست خط مرحوم آیت اللّه احمدیان نجف آبادی موجود است، جلد تیماج قهوه ای سوخته.

ص :492

300 گ، 33 س، 24 × 32 سم

(36)

الکافی (حدیث عربی)

از: ثقه الاسلام، محمد بن یعقوب کلینی (328 ق)

به شماره 2 رجوع شود.

نسخه حاضر از ابتداء تا پایان کتاب المعیشه می باشد.

آغاز افتاده: «بهم صلی اللّه علیه و آله رئوفا رحیما فلما انقضت مدته و استکملت أیامه توفاه اللّه عز و جل و قبضه إلیه و هو عنداللّه مرضی».

انجام: «فإنّی سمعت رسول اللّه صلی الله علیه و آله یقول الرزق عشره اجزاء تسعه اجزاء فی التجاره و واحده فی غیرها تم کتاب المعیشه من الکافی».

نسخ، خواجه علی بن محمد بن هاشم مشهدی، یکشنبه 13 محرم 1041، نسخه دارای بلاغات و تصحیح است، دارای خاتمه بلاغ و قرائت است به چند تاریخ 11 محرم 1047 و... سلخ محرم 1048 کتب الفقیر الی اللّه الغنی بدرالدین بن احمد الحسینی العاملی، تملک محمد بن حاجی محمدمهدی مدعوبه مهدوی، عناوین و نشانها شنگرف، دارای حواشی مختصر، یادداشت تملکی از علی بن ملا اسماعیل (دلعکانی؟) با دو مهر «عبده الراجی ابوتراب» و «یا علی»، جلد رویی ندارد، پشت جلد تیماج قهوه ای سوخته ضربی فرسوده.

484 گ، 32 س، 30×20 سم

(37)

ص :493

قرآن کریم

نسخ معرب نیکو، ابراهیم بن کربلائی نادعلی ساکن نجف آباد، 1244، سوره حمد را در آغاز ندارد، آغاز جزء و حزبها در حاشیه با شنگرف مشخص شده، علائم و نشانیها شنگرف، در ابتدا و پایان نسخه یادداشت شده که این قرآن وقف بر مدرسه آشیخ ابراهیم ریاضی نجف آبادی می باشد، برگ های اول و آخر کتاب فرسودگی دارد، جلد تیماج قهوه ای.

205 گ، 19 س، 21 × 36 سم

(38)

منهج الصادقین فی الزام المخالفین (تفسیر فارسی)

از: ملا فتح اللّه بن شکراللّه کاشانی (988 ق)

به شماره 29 رجوع شود.

نسخه حاضر از ابتدای سوره حمد تا انتهای سوره کهف می باشد.

آغاز افتاده: «که مشتمل باشد بر بیان احادیث و اخباری که دلالت کند بر ترغیب قرائت قرآن و دانستن معانی فرقان».

انجام: «از ابوعبداللّه مروی است که هیچ کس نباشد که او نزد خوابیدن آخر سوره الکهف بخواند مگر بیدار شود در ساعتی که خواهد».

نسخ، محمدیار؟، 27 صفر سال 1175، نسخه در حاشیه تصحیح شده، صفحات اول و آخر نسخه فرسوده شده و مقداری از نوشته ها از بین رفته و نسخه ترمیم شده است، آیات قرآن معرب درشت با خط شنگرف بر فراز آن نشانی

ص :494

دارد، در پایان نسخه در برگ سفیدی آمده: به سعی و اهتمام اینجانب جعفر دیانی و به همراهی آمیرزا عباس ایران نژاد ولد مرحمت پناه حاجی محمدصادق صحافی شد، سلخ شوال المکرم 1365، جلد تیماج حنائی ضربی.

217 گ، 33 س، 5/24×5/37 سم

(39)

منهج الصادقین فی الزام المخالفین (تفسیر فارسی)

از: ملا فتح اللّه بن شکراللّه کاشانی (988 ق)

به شماره 29 رجوع شود.

این جلد از ابتدای سوره مریم تا پایان سوره فاطر است.

آغاز: «از ابی بن کعب روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود که هر که سوره مریم بخواند حق تعالی او را ده حسنه بدهد».

انجام: «و این را به نوائر غضب بگدازد و کسی را به قضا و قدرش کاری نیست و صلاح خلق را که خواهد می سازد».

نسخ، بی کا، نیمه جمادی الثانیه سال 1106، عناوین شنگرف، صفحه اول نسخه بازنویسی شده، آیات قرآن معرب و شنگرف یا بر فراز آن خط شنگرف دارد. مقابله شده و در حاشیه نسخه بدل دارد، در ابتدای نسخه چند تاریخ تولد از 1318 تا 1332 ثبت شده است. در آغاز کتاب در کنار صفحه آمده: کان هذا الکتاب من جمله کتب آیه اللّه الحاج الشیخ احمد [حججی] النجف آبادی و قد وقفه ابنه حجه الاسلام والمسلمین الحاج الآغا الحججی ج

ص :495

2، 1388 قمری، جلد تیماج حنایی، جلد پشت افتاده.

217 گ، 33 س، 5/24×5/37 سم

(40)

منهج الصادقین فی الزام المخالفین (تفسیر فارسی)

از: ملا فتح اللّه بن شکر اللّه کاشانی (988 ق)

به شماره 29 رجوع شود.

این جلد از ابتدای سوره توبه تا آخر کهف می باشد.

آغاز: «سوره التوبه، بسمله، رب تمّم بالخیر. المجلده الثالثه من المجلدات الخمس من تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین همه این سوره».

انجام: «نزد خوابیدن آخر سوره الکهف بخواند مگر که بیدار شود در آن ساعتی که خواسته باشد. و این جمله خصایص آیات با برکات قرآنی است».

نسخ زیبا و خوانا، بی کا، بی تا، آیات شنگرف، در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، دارای حواشی است که اغلب از تفسیر بیضاوی با نستعلیق نوشته شده است، این نسخه نیز از کتب آیت اللّه حاج شیخ احمد حججی می باشد که فرزندش در تاریخ جمادی الاولی 1388 اهدا نموده است، مقداری از صفحه آخر به علت صحافی نامناسب قابل استفاده نیست، جلد تیماج قهوه ای فرسوده.

134 گ، 35 س، 5/26×5/39 سم

(41)

منهج الصادقین فی الزام المخالفین(تفسیر فارسی)

ص :496

از: ملا فتح اللّه بن شکراللّه کاشانی (988 ق)

به شماره 29 رجوع شود.

این جلد از سوره یس است تا پایان قرآن می باشد.

آغاز: «المجلده الخامسه عن المجلدات الخمسه من تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین سوره یس؛ این سوره مکی است نزد جمیع مفسرین».

انجام: «و ذریعه لشفاعه سید الأنبیاء و سید الأوصیاء و آلهما الذی هم مصابیح الدجی و أئمه الهدی و یرحم اللّه عبدا قال آمینا».

نسخ خوانا، بی کا، عصر روز پنج شنبه 27 جمادی الثانیه 1117، آیات معرب با خط شنگرف بر فراز آن نشانی دارد، در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، با تطابق خط این نسخه و نسخه 39 به دست می آید کاتب هر دو یکی بوده است، این نسخه نیز از کتب آیت اللّه حاج شیخ احمد حججی می باشد که فرزندش در جمادی الثانی 1388 اهدا نموده است، در حاشیه صفحه آخر چند تاریخ تولد از سال 1333 ق تا 1355 ق ثبت شده است. جلد مقوا.

269 گ، 33 س، 25×38 سم

(42)

ارشاد الاذهان الی احکام الایمان (فقه عربی)

از: علاّمه حلی؛ حسن بن یوسف بن مطهر (726 ق)

فقه نسبتاً مختصری است که شامل تمام ابواب فقهی می گردد. این کتاب مشتمل بر پانزده هزار مساله است. علامه حلی این کتاب را به درخواست فرزندش فخر المحققین

ص :497

(محمد) تألیف کرده است. در یازدهم شوال 696 این کتاب به پایان رسیده است، بر این کتاب شروح بسیاری نگاشته شده است.

[مرکز احیاء، ج 1، ص 142]

آغاز افتاده: «عدداً و الا فالعدد. النظر الثالث فی أسباب الغسل إنّما یجب بالجنابه و الحیض و الاستحاضه و النفاس».

انجام افتاده: «و یتساوی المرأه و الرجل فی دیات الأعضاء و الجراح حتی یبلغ ثلث دیه الطفل الرجل ثم تصیر علی النصف سواء کان الجانی».

نسخ، بی کا، بی تا، در حاشیه تصحیح شده، صفحات اول نسخه دارای حواشی بسیار با علائم «ع ل»، «ح ل» «زی» و غیره می باشد، عناوین و نشانها شنگرف و از اواسط نسخه عناوین نانوشته می باشد، جلد روی نسخه موجود نمی باشد، جلد پشت تیماج حنائی ضربی.

164 گ، 21 س، 20×29 سم

(43)

سؤال و جواب (فقه فارسی)

از: سید محمدباقر بن محمدنقی حجت الاسلام شفتی (1260 ق)

مؤلّف سؤال و جواب هایی را به ترتیب کتب فقهی از احکام طهارت تا دیات را تنظیم کرده است. بعضی از پاسخ ها به صورت استدلالی و مفصل بیان شده و بعضی دیگر به صورت عربی آمده است. مؤلّف در ابتدای کتاب بخشی را با عنوان «مقدمه فی الاصول» و در پایان احکام متفرقه را آورده است.

[مرکز احیاء، ج 2، ص 226]

آغاز: «مقدمه فی الاصول سؤال هرگاه شخصی تقلید مجتهدی را از مجتهدین زاد اللّه

ص :498

امثالهم نماید در حال حیات آن مجتهد آیا بعد از ممات او جائز است».

انجام: «بعد از اختیار تا مظنه به تحقق این حالت در حق او همه سه بعد از مظنه بتحقق حالت مسطوره محکوم به عدالت خواهد بود».

نسخ بسیار زیبا، غلامرضا عطار ابن محمدحسین الاصفهانی، روز چهارشنبه بیست و چهارم جمادی الاول سال 1251، عناوین شنگرف و صفحات مجدول به زر و مشکی و لاجورد، برخی حواشی دارد با عنوان «منه دام ظله»، نسخه مقابله شده و امضای بلاغ دارد، در حاشیه تصحیح شده، اول نسخه فهرست مطالب کتاب توسط کاتب به تاریخ 9 ربیع الثانی 1246 آمده است، همچنین در ابتداء نسخه یادداشت وقف کتاب به تاریخ 1319 موجود می باشد، دارای مهر «عبده محمدهادی الحسینی»، پس از هر بخشی مقداری صفحه های سفید گذاشته شده تا افزوده شود، جلد تیماج حنایی و مقوا و از نسخه نیست و نسخه را بین آن قرار داده اند.

400 گ، 26 س، 21 × 30 سم

(44)

جامع المعجزات (فضائل معصومین فارسی)

از: محمد واعظ اصفهانی

به شماره 25 رجوع شود.

آغاز: «حمد له، چنین گوید تراب اقدام دوستان ابوتراب امیرالمؤمنین و گل چین بساطین مناقب ائمه طاهرین».

ص :499

انجام افتاده: «و سید من حکم میان من و آنها که بر من ستم کردند خداوندا حکم کن میان من و آنها که فرزندان مرا شهید کردند پس دریای قهاریت».

نسخه حاضر جلد دوم کتاب است.

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین شنگرف، بر فراز برخی کلمات با خط شنگرف نشانی دارد، نسخه در حاشیه تصحیح شده، و دارای حواشی مختصری می باشد، در برخی صفحات بین سطور علامت وقف دارد، مقداری از برگ ها فرسوده و ترمیم شده است. ابتدای نسخه وقف نامه مشهدی نورمحمد ولد... خیراللّه نجف آبادی وقف بر مؤمنین و متوطنین قریه نجف آباد به تاریخ شب 23 ماه رمضان المبارک سنه 126؟ می باشد. آخر نسخه بر روی جلد کتاب تملک کربلائی احمد مشهد علی محمد نجف آبادی مشهود است، جلد تیماج سیاه و عطف قهوه ای فرسوده.

246 گ، 23 س، 20×29 سم

(45)

مناهل الاحکام (فقه عربی)

از: سید محمد بن علی مجاهد حائری (1242 ق)

این کتاب در ابتدا مصابیح نام داشته که مؤلّف بعداً عناوین را به «منهل منهل» تغییر داده و مناهل نامیده است. شروع نگارش این کتاب در چهارشنبه دهه آخر شوال سال 1238.

[مرکز احیاء، ج 1، ص 344]

ص :500

آغاز: «بسمله، الحمد للّه رب العالمین و الصلوه و السلام علی خیر خلقه محمد و آله الطاهرین القول فی کتاب الزکوه، منهل الزکوه».

انجام: «مع مخالفه مثل الشیخ و غیره من علمائنا، انتهی. الثالث: ما یظهر من کثیر من الاخبار الوارده فی الحدود من اختصاص اقامتها بالامام و فیه نظر».

نسخ، عبدالحسین بن حاج عباس، جمعه جمادی الاول 1240 پایان کتاب خمس، عناوین و نشانیها شنگرف، ابتدای نسخه وقفنامه حاج ملا عبدالرحیم نجف آبادی به تاریخ 22 صفر 1274 با مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، نسخه در حاشیه تصحیح شده و دارای حواشی مختصری می باشد، در حاشیه عبارت «منه دام ظله» دارد، پایان کتاب الحج آمده، قد تم بالخیر لا بالشر لاخ الاعز ملا عبدالرحیم الاصفهانی الاصل، جلد تیماج سیاه ضربی گل و بوته دار.

298 گ، 27 س، 20×30 سم.

(46)

غایه المرام فی شرح تهذیب الاحکام(حدیث عربی)

از: سید نعمت اللّه بن عبداللّه موسوی الجزایری (1112 ق)

مؤلّف شرحی مفصل در دوازده جلد بر کتاب «تهذیب الاحکام» شیخ طوسی به نام «مقصود الانام» نگاشته بود و پس از مدتی شرح حاضر را که در هشت جلد است از آن شرح با دگرگونیهائی اختصار نموده است.

در این شرح به چند روایت باب یکجا اشاره کرده، پس از آن در هر کدام از حیث سند و متن گفتگو می کند، و در آغاز مقدمه ای است دارای مطالبی پیرامون بحثهائی در

ص :501

درایه و مربوط به حدیث.

[مرعشی، ج 7، ص 264]

آغاز: «بسمله، و به نستعین الحمد للّه الذی جعل احادیث اهل البیت علیهم السلام مرقاه للنجاه و تهذیب کلامهم سبباً».

انجام: «انه لم یدخلها فی حج و لا عمره یجوز أن یکون الإشاره إلی أ نّه صلی الله علیه و آله لو دخلها فیهما صلی صلوه الطواف واجبه».

نسخ، صفرعلی بن مرحوم اسماعیل صفرعلی نجف آبادی اصفهانی، چهاردهم ربیع الاول سال 1249، عناوین و نشانیها شنگرف، اول نسخه وقفنامه کتاب به تاریخ محرم 1279 توسط محمدجعفر بن محمدصفی با مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمدصفی» آمده است، در حاشیه تصحیحات مختصری دارد، جلد تیماج قهوه ای سوخته ضربی.

294 گ، 31 س، 20×30 سم

(47)

جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام(فقه عربی)

از: شیخ محمد حسن بن باقر نجفی (1266 ق)

به شماره 2/5 رجوع شود.

نسخه حاضر کتاب نکاح است.

آغاز: «کتاب النکاح الذی هو فی اللغه للوطی عند المشهور بل عن المختلف الاجماع علیه بمعنی اتفاق أهل اللغه قال».

انجام: «من غیر فرق فی الأموال بین العقار و الکتب و الثیاب و غیرها و التحقیق عدم

ص :502

حرمه ما لا یعد سفهاً و سرفاً منه».

نسخ، بی کا، عصر چهارشنبه 29 ربیع الاول سال 1355، بالای عناوین و رؤوس مطالب خط شنگرف، دارای حواشی در صفحات اول نسخه و دارای نسخه بدل می باشد، علامت بلاغ دارد و در پایان آمده: «بلغ و الحمد للّه رب العالمین مقابلهً علی نسخه المصنف سلمه اللّه تعالی و ابقاه بمحمدٍ و آله و صلی اللّه علی محمد و آله»، جلد تیماج قهوه ای سوخته ضربی زرکوب.

213 گ، 31 س، 20×30 سم

(48)

مطلع الخصوص فی شرح فصوص الحکم (عرفان عربی)

از: داود بن محمود بن محمد رومی قیصری (751 ق)

شرح مزجی معروفی بر فصوص الحکم محی الدین عربی است که دارای مقدمه ای در چند فصل است مؤلّف اصول عرفان و تصوف را بیان فرموده و این کتاب را به غیاث الدین رشیدالدین تقدیم کرده است.

[مرعشی، ج 20، ص 165]

آغاز: «بسمله، الحمد للّه الذی عین الأعیان بفیضه الاقدس الاقدم و قدّرها بعلمه فی غیب ذاته و تمم و لطف».

انجام: «و اللّه یقول الحق بلسان الکاملین و یهدی سبیله للمتوجهین إلیه و الطالبین و هو الموفق إلی الرشاد و منه المبدأ و إلیه المعاد».

نسخ زیبا، بی کا، 1270 پایان مقدمه، عناوین و نشانیها شنگرف، جلد تیماج مشکی ضربی فرسوده.

ص :503

307 گ، 25 س، 21 × 31 سم

(49)

الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره (فقه عربی)

از: یوسف بن احمد بن ابراهیم بحرانی (1186 ق)

به شماره 12 رجوع شود.

نسخه حاضر از کتاب الزکاه تا پایان کتاب الاعتکاف می باشد.

آغاز: «الحمد للّه رب العالمین و صلی اللّه علی نبیه محمد و آله، کتاب الزکوه: الزکوه و هی لغه تطلق علی معنیین الطهاره و الزیاده و النمو».

انجام: «فالوجه أن یقال إنّ الحکم بوجوب شیء موقوف علی الدلیل الواضح و أمثال هذه التعلیلات لتأسیس الأحکام الشرعیه».

نسخ، علی بن حبیب بن شکراللّه اصفهانی الاصل و النجفی مسکنا، دوازدهم جمادی الاول سال 1229 در نجف، دارای علائم بلاغ است، در حاشیه نسخه بدل دارد، عناوین مشکی درشت یا نانوشته، چرم سیاه.

197 گ، 30 س، 20×30 سم

(50)

مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام (فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

شرحی است با عناوین «قوله قوله» بر کتاب شرایع الاسلام محقق حلی، در قسمت عبادات به طور مختصر و در قسمت معاملات مفصل و همراه استدلال ذکر شده است. این کتاب در مدت نه ماه تألیف شده است.

ص :504

[مرعشی، ج 3، ص 5]

نسخه حاضر از اواسط کتاب طلاق تا پایان کتاب دیات می باشد.

آغاز افتاده: «و کان الربع بینهن بالسویه و لو کان له ولد تساوین فی الثمن، و وجه التقیید بالدخول بالجدیدات ما سیأتی».

انجام: «حال الاسلام و الاصح مراعات الابتداء و الخاتمه کما مر و هو یرجع بناء إلی اعتبار الخاتمه».

نسخ، محمدحسن، نهم شعبان 1243، عناوین شنگرف، بالای متن شرائع خط شنگرف، در حاشیه تصحیح شد، و نسخه بدل دارد، دارای وقف نامه حاجی ملا محمد بر طلبه علوم دینی نجف آباد به تاریخ رجب 1318، جلد تیماج زرشکی.

325 گ، 34 س، 21×30 سم

(51)

مطالع الانوار (فقه عربی)

از: محمدباقر بن محمدنقی حجت الاسلام شفتی (1260 ق)

شرح استدلالی بسیار مفصلی است در شش جلد بر کتاب صلاه «شرائع الاسلام» محقق حلی (676 ق) که بین سال های 1229 1248 ق تحریر شده است.

[مرکز احیاء، ج 1، ص 322]

نسخه حاضر جلد دوم کتاب است.

آغاز: «الحمد للّه الذی أحکم شرایع الدین بمطالع الانوار و مسالک الیقین و اتقنها بمدارک الاحکام و قواعد الارشاد تهذیبا للعالمین».

انجام: «الذی به ختمت شرافه الرساله و أشرف أولیائک الذی حاز مراتب الولایه و

ص :505

آلهما أصحاب العصمه و الجلاله و الطهاره علیه و علیهم آلاف السلام و التحیه».

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین شنگرف و مباحث در کنار صفحه با شنگرف مشخص شده است، در حاشیه تصحیح شده است، در حاشیه امضای بلاغ و نسخه بدل دارد، جلد تیماج مشکی.

256 گ، 25 س، 20×30 سم

(52)

مستند الشیعه فی احکام الشریعه (فقه عربی)

از: احمد بن محمدمهدی نراقی کاشانی (1245 ق)

یک دوره فقه کامل استدلالی است که کتاب صلاه آن در روز جمعه دهم شعبان 1234 پایان یافته. کتاب مطاعم و مشارب آن دهه آخر جمادی الاول 1242 و کتاب قضا شب یکشنبه 15 ربیع الاول 1240 به پایان رسیده است.

[الذریعه، ج 21، ص 14؛ مرعشی ج 15، ص 330]

نسخه حاضر جلد دوم کتاب می باشد.

آغاز: «کتاب الصلوه و لها معان؛ منها المعروف بین المتشرعه و لیست فیه حقیقه لغویه لاصاله عدم الاشتراک وعده جماعه من».

انجام: «و ظاهر الروایه و إن کان الوجوب إلاّ أنه لا قائل به فیحمل علی مطلق الثبوت أو تأکد الاستحباب».

نسخ، نام کاتب پاک شده، 1237 ق، عناوین شنگرف، دارای حواشی با عنوان «منه» و «12» است، در برگ 32 تا 35 دو قسمت نانوشته مانده و در متن آمده که جدول رسم

ص :506

کنند، ولی در نسخه جدول ها رسم نشده است، نسخه در حاشیه تصحیح شده، در چند جای نسخه بلاغ دارد، جلد تیماج سیاه با رنگ و روغن و مجدول که فرسوده شده است عطفِ جلد تیماج حنایی.

364 گ، 27 س، 21×30 سم

(53)

جامع المعجزات (تاریخ فارسی)

از: محمد واعظ اصفهانی

به شماره 25 رجوع شود.

آغاز: «بسمله، جامع المعجزات کلام حکمت نظام متکلمی است دل کلامه علی کماله که لآلی حمد و ثنایش درّه التاج تارک سخن سنجان است».

انجام: «هر شهر و دیار ثمین و سودمند نماید بحق محمد و آله اجمعین لمؤلّفه شکر که پیش از اجل کار به سامان رسید؛ عمر به سر نامده نامه به عنوان رسید».

نسخه حاضر جلد اول کتاب است.

نسخ، بی کا، نهم ذی الحجه 1260، عناوین در متن و حاشیه شنگرف و برخی بالای آن خط شنگرف کشیده شده است، آیات قرآن و عبارات عربی معرب و بر فراز آن خط شنگرف دارد، نسخه تصحیح شده، دارای وقف نامه ملاّ عبدالرحیم نجف آبادی است، وصایت از طرف حاجی محمدابراهیم اخ اعیانی خود به تاریخ 4 ذیقعده 1281 ق، جلد تیماج قهوه ای ضربی.

252 گ، 25 س، 21×30 سم

ص :507

(54)

مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام (فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

به شماره 50 رجوع شود.

آغاز: «حمدله، القسم الثانی فی العقود و فیه خمسه عشر کتابا؛ کتاب التجاره، قد سبق فی کلام المصنف».

انجام افتاده یا ناتمام: «قوله لو طلق أربعاً فی مرضه و تزوج إربعاً و دخل بهنّ ثم مات فیه».

نسخ، بی کا، سه شنبه 10 ذی القعده 1073 پایان کتاب الوصایا، عناوین با خط شنگرف مشخص شده و برخی نیز با شنگرف نوشته شده، صفحات آغازین تصحیح هایی در حاشیه دارد، در حاشیه نسخه بدل دارد، نسخه مقابله شده با علائم بلاغ، عبارات متن شرائع بر فراز آن خط شنگرف دارد، در ابتداء نسخه آمده: وقف اولاد ذکور و طلبه علوم قریه نجف آباد می باشد و تفصیل آن در ظهر کتب دیگر که از مرحمت پناه غفران مآب حاجی ملاّ محمد است، رجب المرجب سنه 137؟ در اواسط نسخه یک ورق با قلم دیگر بازنویسی شده است، حدود بیست صفحه آخر اوراق آسیب دیده ولی نوشته ها سالم و خوانا است، جلد تیماج مشکی با رنگ و روغن و گل و بوته.

348 گ، 34 س، 20×30 سم

ص :508

(55)

حدیقه الشیعه (اعتقادات فارسی)

از: احمد بن محمد، مقدس اردبیلی (993 ق)

این کتاب در دو جلد و به زبان فارسی نوشته شده، جلد اول آن درباره اثبات نبوت خاصه و حالات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است و جلد دوم درباره اثبات امامت و فضائل و مناقب ائمه اطهار علیهم السلام است که بر اساس کتابهای معتبر شیعه و اهل سنت است و دلایل عقلی و نقلی را بر امامت ائمه اطهار علیهم السلام با قلمی ساده توضیح داده است.

[الذریعه، ج 6، ص 385؛ حدیقه الشیعه، تصحیح صادق حسن زاده، مقدمه، ص 29]

آغاز: «بسمله، زیب و آرایش آغاز و انجام نعوت و صفات انبیای عظام و اوصیای کرام حمد و سپاس ملکی است علام که».

انجام: «و مخالفان را باعث اهتدا و استبصار شود و این ضعیف را حق تعالی از دوستان دوستان امیرالمؤمنین حساب کند».

نسخه حاضر جلد دوم کتاب است.

نستعلیق، غلام حسین بن کربلایی علی اکبر اطوکش تهرانی الاصل رشتی المسکن، یک شنبه نهم جمادی الاول سال 1261، عناوین و رؤوس مطالب شنگرف، صفحات مجدول، عبارات عربی معرب، چند برگ اول آن مرمت شده، تملک کربلایی علی اکبر اطوکش تهرانی الاصل رشتی المسکن ابن مشهدی ابوالحسن تهرانی، در ابتداء اهداء جناب مستطاب مروج الاحکام حاج شیخ غلامحسین ذاکر به کتابخانه مدرسه الحجه نجف آباد به

ص :509

تاریخ 5 جمادی الاخری 1388 با امضای حسینعلی منتظری آمده است. جلد تیماج قهوه ای سوخته ضربی.

269 گ، 25 س، 20×34 سم

(56)

الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره(فقه عربی)

از: یوسف بن احمد بن ابراهیم بحرانی (1186 ق)

به شماره 12 رجوع شود.

نسخه حاضر از اواسط کتاب الصلاه تا پایان آن می باشد.

آغاز: «الباب الثالث فی بقیه الصلوات و فیه فصول؛ الفصل الاول فی صلوه الجمعه و فیه مقدمه و مطالب المقدمه فی فضل یوم الجمعه و لیله».

انجام: «و اعانته بتوفیقه للاتمام و الفوز بسعاده الاختتام و صلی اللّه علی محمد و آله بدور التمام و مصابیح الظلام».

نسخ، بی کا، بی تا، با عناوین مشکی درشت، در حاشیه تصحیح شده، در ابتدای نسخه وقف نامه ملا عبدالرحیم نجف آبادی حسب الوصایه والد خودشان به تاریخ 1251، با مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، جلد تیماج زرشکی.

231 گ، 30 س، 21×5/29 سم

(57)

اشارات الاصول (اصول عربی)

از: محمدابراهیم بن محمدحسن کرباسی اصفهانی (1262 ق)

ص :510

قواعد علم اصول فقه به صورت مفصل و به روش استدلالی در دو جلد تنظیم شده است که جلد اول آن در مباحث الفاظ و جلد دوم در ادله عقلیه می باشد.

[الذریعه، ج 2، ص 97 و 98؛ مرعشی، ج 5، ص 34]

آغاز: «المنهج العاشر فی الأدله الشرعیه و فیه مطالب مقدمه تشتمل علی امور الاول الدلیل لغه فعیل بمعنی الفاعل و عند الفقهاء».

انجام: «انقطع یدی غیر اسباب و صلات الدنیا بل عن التوبه و الانابه و ابتلی بعملی و ایدی الاحبه عنی منقطعه أعوذ باللّه سبحانه منه و من أمثاله».

نسخ، محمدصادق بن حاج محمدتقی ورنوسفادرانی، بیستم شعبان سال 1266، عناوین و رؤوس مطالب با خط شنگرف در بالای آن نشانی دارد و عناوین مباحث در کنار صفحه هم با شنگرف نوشته شده است، در ابتدای نوشته یک تظلم خواهی است که حاجی محمدابراهیم نوشته و در ذیل آن محمد بن علی الطباطبایی تأیید کرده و نیز آخوند بر آن صحه گذاشته است؛ دارای مهر و خط تملک 1294 است، در حاشیه تصحیح شده، دارای حواشی، در متن و حاشیه با عنوان «محمود عفی عنه» و «احمد عفی عنه» و غیره، جلد تیماج حنایی ضربی.

177 گ، 30 س، 21×31 سم

(58)

تهذیب الاحکام (حدیث عربی)

از: شیخ الطائفه، ابی جعفر محمد بن حسن طوسی (460 ق)

این کتاب یکی از چهار کتاب حدیثی مهمی است که نزد شیعه اهمیت فراوان دارد و

ص :511

به عنوان شرح کتاب «المقنعه» شیخ مفید نگاشته شده است که در هر مسأله روایت های مناسب آورده شده است. این کتاب شامل 393 باب است.

[مرعشی، ج 1، ص 255]

نسخه حاضر از ابتدا تا پایان کتاب الصوم می باشد.

آغاز: «ذاکرنی بعض الأصدقاء أیّده اللّه ممن أوجب حقه بأحادیث أصحابنا أیّدهم اللّه و رحم السلف منهم و ما وقع فیها من الاختلاف و الالتباس».

انجام: «و بعضهم یقول بالصاع العراقی فکتب إلی سته أرطال بالمدنی و تسعه أرطال بالعراقی قال و یکون بالوزن ألفاً و مأئه و سبعین وزنه».

نسخ خوانا و زیبا، ابوطالب ابن حاجی عنایت اللّه رشخاری، اتمام جزء اول جمعه 16 جمادی الاولی 1123 قسمت دوم روز دوشنبه 20 شعبان، عناوین شنگرف، دارای تصحیح در حاشیه، در حاشیه نسخه بدل دارد، نسخه مقابله شده و دارای علامت بلاغ می باشد، برگ بدرقه دارای تملک محمد رسول ابن عبدالعزیز 1232 با مهر چهارگوش «محمد رسول اللّه»، از برگ 123 به بعد قلم و کاغذ تغییر کرده و به نظر می رسد که اوراق قبلی متقدم تر از اوراق 123 به بعد باشد و در بالای این صفحه نوشته شده: «شرعت فی عصر یوم الخمیس 9 من شهر جمادی الاولی سنه 1123»، در ضمن حواشی و علائم بلاغی که در صفحات ابتدائی نسخه بود از این صفحات به بعد دیده نمی شود، در پایان و یکی از صفحات نسخه مهر بیضوی کاتب با سجع «عبده ابوطالب» آمده است، اهدایی مرحوم

ص :512

حاج شیخ غلامحسین منصور و یک رباعی در مدح کتب اربعه، دارای حواشی در متن و حاشیه با علامت «م ق ر»، «م ق»، «ع ا ه»، جلد تیماج حنایی.

378 گ، 27 س، 19×5/31 سم

(59)

مجمع البیان لعلوم القرآن (تفسیر عربی)

از: ابوعلی فضل بن حسن بن فضل طبرسی (548 ق)

به شماره 35 رجوع شود.

نسخه حاضر از سوره سجده تا پایان قرآن می باشد.

آغاز: «بسمله، سوره السجده مکیّه عدد آیها أربع و خمسون آیه کوفی ثلاث حجازی آیتان بصری شامی اختلافها».

انجام: «الوسواس الخناس فیؤید اللّه المؤمن بالملک و هو قوله سبحانه و أیّدهم بروح منه... الحمد للّه أولاً و آخراً... و لا قوه إلاّ باللّه العلی العظیم».

نسخ، محمدحسین بن شاه محمد رنانی صفاهانی، جزء نهم 15 جمادی الاول 1088 و جمعه 17 شعبان 1088، عناوین شنگرف، آیات قرآن معرب و بر فراز آن با خط شنگرف نشانی دارد، در حاشیه و بین سطور نسخه بدل دارد، دارای حواشی با رمز «ص»، «ق»، «و» می باشد، نسخه مقابله شده و علامت بلاغ دارد، در حاشیه تصحیح شده است، دارای وقف نامه کاتب در 1089، در ابتدا یادداشتی مبنی بر موقوفات حاج محمدحسین 21 شهر ذیقعده الحرام 1342 دارای حواشی و تصحیح است، جلد

ص :513

لبه برگردان تیماج زرشکی در عطف فرسودگی دارد.

298 گ، 27 س، 20×30 سم

(60)

زبده التصانیف (اعتقادات فارسی)

از: حیدر بن محمد خوانساری (حدود 1050)

کتابی است دارای یک مقدمه، دوازده باب و هر باب دوازده فصل و یک خاتمه؛ مؤلّف آن، از استادان آقا حسین خوانساری و معاصر شاه عباس دوم بوده است که به نام او نگاشته است.

[الذریعه، ج 12، ص 22]

آغاز: «حمد بی حد و ستایش بی عدد معبودی را بسزد که پروردگار عالمیان است».

انجام افتاده: «مرویست از حضرت امام موسی علیه السلام فرمود که هر که زیارت قبر فرزند من علی را باشد من او را نزد».

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین در حاشیه و متن و نشانها شنگرف، عبارات عربی بر فراز آن با خط شنگرف نشانی دارد، ابتدای نسخه وقفنامه محمدحسین بن کربلایی جعفر به تاریخ 1291 که مقداری از وقفنامه به علت فرسودگی از بین رفته و مرمت شده است، پایان وقفنامه مهر بیضوی «محمدحسین بن جعفر» در برگ 217 یادداشتی اخلاقی از ملا حسن عطار به تاریخ جمعه 12 ذی الحجه 1314 موجود است، تصحیح شده، نسخه فرسوده شده و اول و آخر آن ترمیم شده است، جلد تیماج قهوه ای سوخته فرسوده.

ص :514

344 گ، 24 س، 20×30 سم

(61)

اشارات الاصول (اصول عربی)

از: محمدابراهیم بن محمدحسن کرباسی اصفهانی (1262 ق)

به شماره 57 رجوع شود.

نسخه حاضر جلد اول اشارات الاصول است.

آغاز: «الحمد للّه الذی ... و بعد فهذه اشارات إلی مفاتیح الأحکام حسب ما یقتضیه الأوقات و الأیام و أرجوا من اللّه الحفظ من الذلل».

انجام: «و المجمل والمبین و المنطوق و المفهوم و النسخ و یتلوه الجزء الثانی فی الأدله الشرعیه و التعرض و الترجح و الاجتهاد و التقلید».

نسخ بسیار زیبا، بی کا (نام کاتب گویا به عمد از میان نوشته آخر پاک شده است)، شوال 1245، مجدول طلایی دارای کتیبه آغازین زیبا، عناوین در متن و حاشیه شنگرف، نسخه در حاشیه و بین سطور تصحیح شده، دارای حواشی با عنوان «منه ادام اللّه ایامه بمحمد و آله» می باشد، نسخه دارای بلاغات است و در پایان آن آمده: «قد بلغ المقابله من نسخه قابلها مع نسخه الاصل بقدر الوسع و الطاقه»، جلد تیماج قرمز ضربی.

290 گ، 25 س، 20×30 سم

(62)

مقامات الحریری (ادب عربی)

ص :515

از: ابو محمد، قاسم بن علی حریری (516 ق)

این کتاب شامل پنجاه مقامه ادبی است که مؤلّف در آن از روش نگارش مقامات بدیع الزمان همدانی پیروی کرده است. داستان سرا در این مقامات، شخصی است به نام ابو زید سروجی و شخصیت اصلی داستان نیز حارث بن همام می باشد.

این مقامات دارای استعاره ها و کنایه ها و امثال و معماهای بسیاری است که فهم آنها نیاز به قدرت ادبی بالایی دارد و ادبا در شرح لغات و مشکلات آن کتابهایی نگاشته اند. همچنین در این کتاب مطالبی به صورت پند و اندرز، لطایف و ظرایف و شعر ارائه شده است.

[مرعشی، ج 5، ص 239؛ مرکز احیاء، ج 2، ص 197]

آغاز: «بسمله، اللّهم إنّا نحمدک علی ما علمت من البیان و الهمت من التبیان کما نحمدک علی ما اسبغت من العطاء».

انجام: «و أهل المغفره و ولیّ الخیرات فی الدنیا و الآخره الحمد للّه رب العالمین و صلوته علی سیدنا محمد النبی الأمی و آله الأکرمین و حسبنا اللّه و نعم الوکیل».

نستعلیق زیبا، بی کا، 1234 ق، مجدول طلایی، دارای کتیبه آغازین زیبا، اول نسخه یادداشت تولدی به تاریخ 1328، عناوین شنگرف یا نانوشته، دارای حواشی مختصر با عنوان «قاموس» و «ق» در بین سطور و حاشیه، جلد تیماج حنایی ضربی طلائی.

189 گ، 10 س، 5/21×30 سم

(63)

من لایحضره الفقیه (حدیث عربی)

از: شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی (381 ق)

ص :516

به شماره 17 رجوع شود.

آغاز: «بسمله، اللّهم إنّی أحمدک و أشکرک و أومن بک و أتوکل علیک و أقرّ بذنبی إلیک و أشهدک أ نّی مقر بوحدانیتک».

انجام: «کان له من انبیائک و رسلک ثقل و أهل بیت فعلی و فاطمه و الحسن و الحسین أهل بیتی و ثقلی فأذهب عنهم الرجس و طهّرهم تطهیراً».

نسخ، بی کا، 1066 ق، عناوین و نشانیها شنگرف، کاغذ و خط 8 برگ اول با بقیه نسخه فرق دارد، دارای حواشی بسیار در متن و حاشیه با عناوین «ص»، «سمع»، «الوافی»، «ا ف ی ع»، «سلطان»، «میرزا محمد»، «ا م ن»، «تاج»، «م د»، «فخرالدین»، «تقی ره»، «م د ر»، «م ح ق»، «مراد»، «ابوالقاسم» و غیره می باشد، در حاشیه برگ 71 آمده: «شیخ ملا محمد تقی سلمه اللّه»، در متن و حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، مقابله شده و نشانه بلاغ دارد، نسخه به علت فرسودگی مرمت شده است، در پایان نسخه مشیخه من لایحضر آمده و ناقص است، جلد تیماج قهوه ای سوخته اطراف حنایی.

407 گ، 23 س، 5/29 × 5/21 سم

(64)

الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره(فقه عربی)

از: یوسف بن احمد بن ابراهیم بحرانی (1186 ق)

به شماره 12 رجوع شود.

آغاز: «و به نستعین علی القوم الظالمین، بسمله، اللهم اجعلنی من المتطهرین التوابین

ص :517

برحمتک یا أرحم الراحمین الحمد للّه الذی هدانا».

انجام افتاده: «فالبحث هنا یقع فی مقاصد ثلثه، الأول فی بیان الحیض و هو الدم المتصف اشتباهه بالعذره التی تراه المرأه».

نسخه حاضر جلد اول کتاب است.

نسخ، جعفر بن عبدالحسین عطار طریحی، بی تا، در ابتدای نسخه وقفنامه نسخه توسط حاج ملا عبدالرحیم نجف آبادی به تاریخ 1251 با مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم» مشهود است، عناوین در متن و حاشیه شنگرف یا درشت با شنگرف تزیین شده، در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، دو ورق از اواسط کتاب با قلم دیگر بازنویسی شده است، جلد تیماج مشکی ضربی فرسوده.

205 گ، 28 س، 20×30 سم

(65)

تهذیب الاحکام(حدیث عربی)

از: شیخ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن طوسی (460 ق)

به شماره 58 رجوع شود.

نسخه حاضر از کتاب زیارات تا پایان کتاب است.

آغاز: «المزار من کتاب التهذیب. کتاب الزیارات. مختصر فی أنساب النبی و الأئمه علیهم السلام و زیارتهم و تواریخ ذکر مشاهدهم».

انجام: «فقتله المسلمون ثم علم الامام بعد فقال یعتق رقبه مؤمنه و ذلک قول اللّه عز و جل و إن کان من قوم عدو لکم».

ص :518

نسخ، یوسف بن یعقوب طالقانی، شنبه 25 شوال 975 پایان کتاب نکاح، در پایان همین صفحه آمده: «هذا من جمله کتب استکتب لی اخی و انا صاحب فضل اللّه بن حبیب اللّه بن جعفر بن حسن بن علی بن مرتضی بن علی الحسینی الخورزنی»، با سجع مهر دایره ای «... اللّه الغنی فضل اللّه بن حبیب اللّه الحسینی»، ابتداء نسخه مهر چهارگوش «محمد رسول اللّه»، عناوین و نشانها شنگرف یا درشت، در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، مقابله شده و علامت بلاغ دارد، نسخه مرمت شده است، جلد تیماج زرشکی فرسوده با عطف تیماج قهوه ای.

375 گ، 25 س، 21×30 سم

(66)

حق الیقین (اعتقادات فارسی)

از: ملاّ محمد باقر بن محمد تقی مجلسی (1110 ق)

اصول دین پنج گانه و ضروریات اعتقادات دینی و شماره گناهان کبیره و پاره ای از موضوعات اخلاقی و آداب اسلامی را به طور نسبتاً مفصل که به بسیاری از ادله تقلید در آن تمسک شده است، مخصوصاً بحث امامت را با توضیحاتی به عنوان «مؤلّف گوید» گزارش کرده و گویند آخرین تألیفات علاّمه مجلسی می باشد. این کتاب به نام شاه سلطان حسین صفوی تألیف شده و آخر ماه شعبان 1109 به پایان رسیده است و دارای شش باب و یک خاتمه مشتمل بر فصول و مقاصد می باشد.

[مرعشی، ج 3، ص 201]

آغاز افتاده: «قرآن را چنانچه نازل شده لفظاً و معنی برای ایشان بیان کند تا طریق

ص :519

ضلالت».

انجام افتاده: «خلق دیگر خواهد که او را بیگانگی عبادت کنند و زمین دیگر خواهد آفرید که ایشان را بر دارد و آسمان».

نسخ زیبا، بی کا، بی تا، عناوین و نشانیها شنگرف، فراز رؤوس مطالب با خط شنگرف نشانی دارد، نسخه صحافی و ترمیم شده و اشتباهاً یک ورق از خاتمه کتاب در ابتداء نسخه صحافی شده است، تنها یک مورد تصحیح در نسخه دیده می شود، جلد تیماج قهوه ای سوخته ضربی فرسوده.

462 گ، 16 س، 18×29 سم

(67)

ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل (فقه عربی)

از: سید علی بن محمدعلی طباطبائی حائری (1231 ق)

شرح مزجی مفصل مشهوری است بر کتاب «المختصر النافع» محقق حلی، این شرح به نام «الشرح الکبیر» نیز مشهور است.

[مرعشی، ج 6، ص 281]

نسخه حاضر جلد اول کتاب است.

آغاز افتاده: «الداله بظاهرها علی النجاسه کما استدل بها لها و لا اعتبار للنیه فی حصول التطهیر فیحصل مع عدمها و یدل علیه فی الجمله».

انجام: «و یشکل مع عدمها، لعدم انصراف إطلاق الکفاله إلاّ إلی احضار المکفول حال الحیاه، و لکن الأحوط ذلک».

نسخ، صفرعلی بن اسماعیل صباغ نجف آبادی، روز

ص :520

دوشنبه هفتم جمادی اول 1230 پایان کتاب صلات و در پایان نسخه روز سه شنبه هجدهم ماه محرم الحرام سال 1231، نسخه مقابله شده و در انتهاء یادداشت مقابله توسط حامد بن محمدحسن خراسانی قاینی در شب جمعه دهه اول ماه مبارک رمضان سال 1244 در دارالسلطنه اصفهان موجود است، عناوین شنگرف، متن مختصر بر فراز آن با خط شنگرف نشانی دارد، در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، نسخه وقفی است و علامت وقف بر برخی صفحات دیده می شود، در پایان کتاب صلات دو مهر بیضوی «یا عباس علی» و «یا حامد» آمده است، روی جلد موجود نیست. جلد تیماج سیاه فرسوده.

302 گ، 27 س، 18×5/27 سم

(68)

قرآن کریم

نسخ معرب، بی کا، بی تا، نام سوره ها شنگرف و فواصل آیه ها با علامت شنگرف مشخص شده، دارای علائم تجویدی با خط شنگرف می باشد، در آخر نسخه افتادگی دارد که تا اواسط سوره فجر آمده، اوراقش فرسودگی زیاد دارد، و مرمت شده و مقداری از آن بازنویسی شده، ابتداء هر سوره فضیلت آن به صورت مختصر در حاشیه آمده

ص :521

است، پشت جلد موجود نیست، جلد تیماج قهوه ای فرسوده عطف تیماج حنایی.

229 گ، 17 س، 22×36 سم

(69)

عین الحیاه(اخلاق فارسی)

از: ملاّ محمد باقر بن محمد تقی مجلسی (1110 ق)

شرح مفصلی است بر حدیثی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در آن پندها و اندرزهای اخلاقی و دینی به ابوذر غفاری می دهد، آن حدیث را طبرسی در مکارم الاخلاق ص 539 آورده است. مؤلّف، فصول بسیار مفصل و زیبایی در مکارم اخلاق که مؤمنان باید بدان ها متصف باشند بیان کرده است. قمست هایی از این شرح در بیان فضیلت قرآن، دعا و اذکار می باشد.

آغاز: «بسمله، لآلی حمد و جواهر ثنا تحفه بارگاه جلال کبریای حکیمی که الواح ارواح قابله نوع بشر را که مظهر غرایب صنع قضا و قدر است».

انجام: «در حیات و ممات این حقیر خاکسار و ذره بیمقدار از دعای طلب مغفرت سئیات و رفع درجات محروم نگردانند».

نسخ خوانا، حسن بن مرحوم اللّه وردی، اول ماه ربیع الاول سال 1235، عناوین شنگرف، وقفنامه کتاب به تاریخ ذی الحجه 1252 در صفحه دوم نسخه موجود است، عبارات عربی معرب، در آخر نسخه یادداشت تسلیم ارثی به تاریخ 1266 موجود می باشد، ظاهراً نسخه تصحیح شده است، در ابتداء نسخه یادداشت فوت ملا عبدالرحیم بن محمدجعفر به تاریخ 21 ذی الحجه 1258 موجود است،

ص :522

جلد تیماج قهوه ای ضربی.

227 گ، 29 س، 21×30 سم

(70)

القوانین المحکمه(اصول عربی)

از: میرزای قمی، ابوالقاسم بن حسن گیلانی قمی (1231 ق)

به شماره 19 رجوع شود.

آغاز: «الحمد للّه الذی هدانا إلی أصول الفروع و فروع الأصول و أرشدنا إلی شرائع الأحکام بمتابعه الکتاب و سنن الرسول».

انجام: «و غافر الخطیئات و صلی اللّه علی محمد و أهل بیته الطاهرین المطهرین علی الأرجاس و الأدناس أفضل الصلوات و أکمل التحیات».

نسخ، عبدالهدی بن عبدالمؤمن، 10 ربیع الثانی 1223، در پایان تاریخ کتابت دو مهر بیضوی «عبده الراجی کرمعلی»، عناوین و نشانیها شنگرف، در ابتدا و انتهاء کتاب یادداشت وقف کتاب به کتابخانه الحجه نجف آباد به تاریخ 10/5/51 آمده است، صفحه اول کتاب بازنویسی شده است، نسخه در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، دارای حواشی با عنوان «منه دام ظله»، در ابتداء نسخه یادداشت تملکی به تاریخ 3 ربیع الاول 1344 با مهر بیضوی «... محمد حسن موسوی؟» موجود می باشد، جلد تیماج مشکی ضربی.

305 گ، 23 س، 5/20 × 31 سم

(71)

ص :523

مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان (فقه عربی)

از: احمد بن محمد مقدس اردبیلی (993 ق)

به شماره 6 رجوع شود.

آغاز: «بسمله، الأول فی شرایط الاصطیاد قد یطلق علی أخذ الصید و اثباته بأیّ وجه اتفق بالید».

انجام: «و جعلنا من المؤمنین ثم من الذین یفهم مسائل الحلال و الحرام من أدلتها من الکتاب و السنه و الاجماع تمت».

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین نانوشته، ابتداء نسخه وقفنامه کتاب توسط ملا عبدالرحیم نجف آبادی به تاریخ 10 رمضان 1281 با مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم» آمده است، جلد تیماج مشکی ضربی.

291 گ، 30 س، 21×30 سم

(72)

الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی العاملی (966 ق)

به شماره 3 رجوع شود.

آغاز افتاده: «غیر رافع منه و التیمم بدلاً منهما إن قیل به و ینتقض فی طرده».

انجام: «آخر کلام المصنف قدّس اللّه روحه و نحن نحمد اللّه تعالی علی توفیقه... و اختم بخیر یا کریم».

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین شنگرف، بر فراز متن لمعه خط شنگرف دارد، نسخه در متن و حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، دارای حواشی بسیار با عناوین «جمال

ص :524

سلمه اللّه»، «م ح سلمه اللّه»، «سمع»، «سلطان»، «ابراهیم ره»، «مدارک»، «منه سلمه اللّه»، «شرح جعفریه»، «سجع فاضل»، «ع ف»، «منه»، «ق»، «رضی عفی عنه»، «ملا احمد»، «سجع زین علی»، «12»، «سید بدرالدین»، «بدرالدین نعمه اللّه تعالی»، «منه علی یع»، «یاماج»، «مولانا رضی الدین سلمه اللّه»، مقابله شده دارای علائم بلاغ می باشد، نسخه فرسوده شده و مقداری پارگی دارد، در چند جای نسخه مهر چهارگوش «أفوض أمری إلی اللّه عبده مهر علی» دیده می شود، جلد تیماج زرکوب گل و بوته دار فرسوده.

254 گ، 31 س، 21×30 سم

(73)

ریاض المسائل(فقه عربی)

از: سید علی بن محمدعلی طباطبائی حائری (1231 ق)

به شماره 67 رجوع شود.

آغاز افتاده: «بالعشر للصحیح و بالذی ینبت اللحم و الدم فقال کان یقال عشر رضعات و نحوه غیره».

انجام: «بجنایه الآدمی علی مثله خطأً لا مطلقاً و حیث انتهی الکلام ... و یشیر إلیه جابرا بذلک حتی شکر و من اللّه أجراً جزیلاً».

نسخ، بی کا، بی تا، نسخه دارای بلاغات است، عناوین شنگرف، متن مختصرالنافع بر فراز آن خط شنگرف دارد، در متن و حاشیه تصحیح شده نسخه بدل دارد، نسخه

ص :525

وقفی است و علامت وقف بر روی نوشته ها موجود است، جلد چرم حنایی.

380 گ، 29 س، 20×30 سم

(74)

ریاض المسائل (فقه عربی)

از: سید علی بن محمدعلی طباطبائی حائری (1231 ق)

به شماره 67 رجوع شود.

آغاز: الحمد للّه رب العالمین ... ، کتاب العتق؛ العتق و هو لغه الخلوص و منه یسمی عتیقا خلوصه من ایدی الجبابره».

انجام: «ممن یقف علی هذا التعلیق و یری فیه خطاً أو ذللاً أن یصلحه و بینه علیه و یوضحه و یشیر إلیه بذلک منی شکرا جمیلاً و من اللّه أجرا جزیلا».

نسخ، محمدحسین بن محمدعلی، عصر روز دوازده ماه ذی الحجه سال 1255، عناوین شنگرف یا نانوشته، برخی متن عبارات مختصر النافع بر فراز آن خط شنگرف دارد، جلد تیماج قرمز ضربی مقوایی.

215 گ، 31 س، 21×30 سم

(75)

جواهر السنیه فی الاحادیث المرضیه (حدیث فارسی)

از: علی اصغر بن کریم خوی(1)

ص :526

1- 1) در ابتداء نسخه نام مؤلّف «محمدباقر بن محمدتقی بن محمدکریم» آمده است اما در آخر نسخه آمده: «قد تمت المجلد الأول الجواهر السنیه فی أسرار معرفه الجبار و أسرار محمد... تصنیفها و تألیفها و کاتبها علی یدالضعیف... علی اصغر بن کریم» که این نام مطابق است با نامی که در نسخه 6300 کتابخانه ملی آمده است.
مصنف می فرماید: از این ذره بی مقدار التماس نمودند که کتاب در بیان احادیث سنه و دلایل مستحسنه که از طریق مستقیمه ائمه طاهرین علیهم السلام به اسانید معتبره به این قلیل البضاعت رسیده باشد تحریر نماید، این کتاب در 20 باب مرتب شده است به این ترتیب:

باب اول: در بیان توحید و معرفت خداوند.

باب دوم: در ذکر احوالات سید کاینات.

باب سوم: در بیان تولد سید لولاک خاتم الانبیاء.

باب چهارم: در ذکر احوالات سید الاوصیاء علی بن ابی طالب علیه السلام .

باب پنجم: در مناقب سید الاوصیاء.

باب ششم: در احوالات فاطمه زهرا علیهاالسلام .

باب هفتم: در احوالات حسن علیه السلام .

باب هشتم: در احوالات امام حسین علیه السلام .

باب نهم: در احوالات سید الساجدین علیه السلام .

باب دهم: در احوالات امام محمد باقر علیه السلام .

باب یازدهم: در احوالات امام جعفر صادق علیه السلام .

باب دوازدهم: در احوالات امام موسی علیه السلام و تولد او.

باب سیزدهم: در احوالات امام رضا علیه السلام تولد و وفات او.

باب چهاردهم: در احوالات امام محمدتقی علیه السلام و تولد او.

باب پانزدهم: در احوالات امام علی نقی علیه السلام .

باب شانزدهم: در احوالات امام حسن عسکری علیه السلام .

باب هفدهم: در احوالات صاحب الامر علیه السلام .

ص :527

باب هجدهم: خلقت عرش و ماتحته.

باب نوزدهم: احوالات قاف و ما کان فیه.

باب بیستم: در ذکر ابتدای خلقت دنیا.

آغاز: «الحمد للّه المدبر للملک و الملوک المتفرد بالعز و الجبروت یا مبدع الارکان و الاصول و یا خالق النفوس و العقول».

انجام: «و انزلنی شفاعتهم فإنهم الحق و الحق معهم و لا تفرق بینی و بینهم أبداً یا رب العالمین».

نستعلیق زیبا، علی اصغر بن کریم، 1254 ق، عناوین و نشانیها شنگرف، بر فراز رؤوس مطالب با خط شنگرف نشانی دارد، صفحات مجدول با رنگ مشکی و شنگرف می باشد، نسخه تصحیح شده، فهرست عناوین و احادیث کتاب در اول نسخه به صورت جدول با شنگرف و مشکی آمده است، بر روی برخی اوراق علامت وقف دیده می شود، چند برگ آخر نسخه روایاتی از مشارق انوار الیقین و غیره آمده است، جلد تیماج قهوه ای سوخته فرسوده.

239 گ، 17 س، 20×30 سم

(76)

جامع المعجزات (فضایل معصومین فارسی)

از: محمد واعظ اصفهانی

به شماره 25 رجوع شود.

نسخه حاضر جلد دوم کتاب است.

ص :528

آغاز: «حمدله، اما بعد چنین گوید تراب اقدام دوستان ابو تراب امیرالمؤمنین و گل چین بساطین مناقب ائمه طاهرین علیه السلام».

انجام: «تا آنکه نماند احدی از فرزندان ما مگر آنکه یک مرتبه ایشان را به قتل رساند پس در آن وقت خشم ما و شیعیان ما فرو نشیند و اندوه ما زایل گردد».

نسخ خوانا، بی کا، بیست و هشتم ماه شعبان المعظم سال 1259، ابتدای نسخه وقفنامه کتاب توسط ملا عبدالرحیم به تاریخ 14 ذی القعده 1281 موجود است، عناوین شنگرف، عبارات عربی با خط شنگرف بر فراز آن نشانی دارد، جلد تیماج مشکی عطف آن ترمیم شده.

232 گ، 25 س، 20×30 سم

(77)

انساب النواصب (تاریخ فارسی)

از: علی بن داود خادم استرآبادی (11 ق)

مؤلّف این کتاب، تاریخ، نسب و حالات گروهی از کسانی که با حضرت علی علیه السلام دشمنی ورزیده اند را به طور مفصل ذکر می کند که در پنجاه و یک باب تألیف گشته است. این کتاب در سال 1076 به پایان رسیده است.

آغاز: «شکر و سپاس بیحد و قیاس، خالقی راست جل شأنه و عظم سلطانه که طینت طیبه انبیا و اولیا را از میاه لطیفه نظیفه هذا عذبٌ فراتٌ سرشته».

انجام: «لجمیع المؤمنین و المؤمنات بحق محمد سید المرسلین و علی خیر الوصیین و الائمه المعصومین صلوات اللّه علیهم اجمعین برحمتک یا ارحم الراحمین».

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین شنگرف یا نانوشته، فراز برخی عبارات با خط شنگرف نشانی دارد، جلد تیماج مشکی

ص :529

ضربی.

162 گ، 23 س، 21×29 سم

(78)

[اللغه](لغت عربی)

از: حسام الدین رمضان الخجندی

فرهنگ عربی است به عربی با ترجمه لغات به فارسی بین سطرها، الفاظ به ترتیب ابواب مجرد و مزید صرفی تنظیم شده و در هر باب فاء الفعل و عین الفعل و لام الفعل رعایت می شود، چون آغاز کتاب افتاده مشخصات کتاب معلوم نیست.

[مرعشی، ج 8، ص 164]

آغاز: «جَذَبَهُ جَذْباً وَ ِهیَ الجَذْبَهُ جَلَبَهُ یَجْلِبُهُ وَ یَجْلُبُهُ جَلْباً وَ جَلَباً وَ هُوَ الجَلِیْبُ وَ الجَلَبُ حَصَبَهُ».

انجام: «و یطفق طفقا علق یفعل کذا لیس زید ذاهبا هات کذا. تمت الکتاب ... حسام الدین رمضان الخجندی ... فی بلده خوارزم سنه خمسه و اربعین و سبع مأته(1)».

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین و نشانیها شنگرف، چند برگ آخر نسخه پارگی دارد و مقداری از آن ترمیم شده است، نسخه تصحیح شده و دارای حواشی می باشد. در پایان نسخه آمده: «اشر هنا الکتاب فی دار یهودای اصفهان محمدجعفر امامی؟ و حاجی الحرمین الشریفین حاجی کلب علی بیک امامی؟ فی شهر رمضان المبارک سنه سته و عشرین و الف»، جلد تیماج حنائی لبه دار.

ص :530

1- 1) با توجه به ظاهر نسخه نام مؤلّف و تاریخ تألیف کتاب باشد.
178 گ، 9 س، 5/17×5/28 سم

(79)

مجموعه:

1) فقه اللغه (سر الادب فی مجاری کلام العرب) «1 پ 104 ر»(ادب عربی)

از: ابومنصور، عبدالملک بن محمد ثعالبی (429 ق)

این کتاب در دو قسم است: قسم اول اسماء چیزهای مخصوص، دارای سی باب در هر بابی چند فصل است، قسم دوم در بعضی از قواعد ادبی که عرب در کلام خود آنها را می آورند، با شواهدی از قرآن کریم، و این قسم دارای فصول کوتاه زیادی است، قسم دوم را به نام «سر العربیه» خوانده اند.

[مرعشی، ج 1، ص 133]

آغاز: «بسمله، أما بعد حمد اللّه علی آلائه و الصلوه علی محمد و آله فإنّ من أحب اللّه أحب رسوله محمد المصطفی صلی الله علیه و آله ».

انجام: «الماء ربا النبت زکا الزرع أراع الطعام من الریع و هو النزل».

2) المغرب فی ترتیب المعرب(لغت عربی)

از: ابوالفتح، ناصر بن عبدالسید مطرزی (610 ق)

مواد لغوی در این کتاب به ترتیب حروف آغاز کلمات تنظیم شده و مقید است که الفاظ غریبی که فقها به کار می بندند یا در بعضی از احادیث آمده گرد آورد.

[مرعشی، ج 15، ص 11]

آغاز: «و احمده علی أن خول جزیل الطول و سدد الاصابه فی الفعل و القول و أرشد الی مناهج الهدی».

انجام: «یناق البطریق بتخفیف النون بعد الیاء المفتوحه کذا قرأناه و فی معرفه الصحابه

ص :531

مقید بالتشدید و هو الذی برأسه ابوبکر لیومها فی شی ء».

3) رساله فی النحو (ذیل المغرب)(نحو عربی)

از: ابوالفتح، ناصر بن عبدالسید مطرزی (610 ق)

رساله کم حجم و پرمحتوایی است که مؤلّف، آن را ذیل کتاب المغرب فی ترتیب المعرب قرار داده است، این رساله دارای 4 باب بدین ترتیب است:

الباب الاول: فی المقدمات.

الباب الثانی: فی شیء من تصریف الأسماء.

الباب الثالث: فی ما لایتصرف من الأفعال.

الباب الرابع: فی الحروف.

[مرعشی، ج 28، ص 138]

آغاز: «ذیلت بها کتابی هذا مضمنا إیاها ما تشتت فی أصل العرب من الادوات».

انجام: «و هذا له شرح فیه طول و فیما ذکرت هنا مقنع و من اللّه التوفیق».

2) المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر «106 پ 258 ر» (لغت عربی)

از: احمد بن محمد بن علی فیومی (734 ق)

فرهنگی است به ترتیب حروف آغاز کلمه، برای الفاظ غریبی که در «شرح الوجیز» رافعی آمده با زیادتهایی از لغت و الفاظ مشتبه این کتاب. در تحریر اول بسیار مفصل و با شرح شواهد و ذکر تعاریف کلمه بود، که به علت طولانی شدن، مؤلّف به اختصار به آن پرداخت. تألیف کتاب در دهه آخر شعبان 734 به پایان رسید، گفته شده این کتاب از بیش از هفتاد کتاب گرفته شده است.

[مرعشی، ج 6، ص 172]

آغاز: «بسمله قال العبد الفقیر إلی اللّه تعالی احمد بن محمد بن علی المغربی الحمد

ص :532

للّه... أما بعد فإنّی کنت جمعت کتاباً و أوسعت فیه».

انجام: «و نسأل اللّه تعالی حسن العاقبه فی الدنیا و الآخره و أن ینفع به طالبه و الناظر فیه و أن یعاملنا بما هو أهله».

نسخ، فتحعلی بن محمدعلی نجف آبادی، 1274، پایان رساله اول، عناوین و نشانیها شنگرف کاتب سه رساله اول با رساله چهارم فرق دارد، سه رساله اول در حاشیه نسخه بدل دارد، چند جای نسخه مهر بیضوی «عبده محمد جعفر بن محمد صفی» وجود دارد، رساله چهارم در حاشیه تصحیح شده است، وقفنامه کتاب در اول نسخه با مهر بیضوی «محمدجعفر بن محمد صفی» موجود است، ولی نوشته های وقفنامه محو شده است. جلد تیماج مشکی ضربی.

(80)

الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه(فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

به شماره 3 رجوع شود.

نسخه حاضر از ابتدای کتاب اجاره است.

آغاز: «کتاب الاجاره و هی العقد علی تملک المنفعه المعلومه بعوض معلوم فالعقد بمنزل الجنس یشمل سایر العقود و خرج بتعلقه بالمنفعه».

انجام: «و عفی عن سیئاته و زلاته بجوده و کرمه علی ضیق المجال و تراکم الأهوال الموجبه لتشویش البال».

نسخ خوانا، بی کا، عناوین اصلی شنگرف یا نانوشته، بقیه

ص :533

عناوین و همچنین مطالب مهم با خط شنگرف بر بالای آن و در مواردی هم با خط سیاه نشانی دارد، نسخه در حاشیه و بین سطور تصحیح شده و نسخه بدل دارد، دارای حواشی با رمزهای «ق»، «منه ره»، «12»، «ص»، «دیلماج»، «سلطان»، می باشد. در ابتدای نسخه وقف نامه حاج شیخ نصراللّه قضایی نجف آبادی به تاریخ 21/10/1350 ش آمده، جلد تیماج قهوه ای ضربی فرسوده.

257 گ، 17 س، 21×30 سم

(81)

قوانین المحکمه (قوانین الاصول)(اصول فقه عربی)

از: میرازی قمی، ابوالقاسم بن حسن گیلانی (1231 ق)

به شماره 19 رجوع شود.

آغاز: «الحمد للّه رب العالمین و الصلوه و السلام علی خیر خلقه محمد و آله أجمعین فهذه نبذه من المسائل الأصولیه و جمله من مبان المسائل الفقهیه».

انجام: «إنّه ولیّ الخیرات و غافر الخطیئات و صلی اللّه علی محمد و أهل بیته الطاهرین المطهرین من الارجاس و الادناس افضل صلوت».

نسخ، بی کا، عصر مؤلّف، عناوین مشکی درشت یا نانوشته، در حاشیه و متن تصحیح شده و نسخه بدل دارد، نسخه مقابله شده و امضای بلاغ دارد، دارای حواشی در بین سطور و حاشیه با عناوین «منه دام ظله» و «ص» می باشد، برخی عبارات خط خوردگی دارد، جلد تیماج

ص :534

قهوه ای ضربی.

274 گ، 30 س، 20×30 سم

(82)

ارشاد الاذهان الی احکام الایمان(فقه عربی)

از: علامه حلی؛ حسن بن یوسف بن مطهر (726 ق)

به شماره 42 رجوع شود.

آغاز: «الحمد للّه المتفرد بالقدم و الدوام المتنزه عن مشابهه الأعراض و الأجسام، المتفضل بسوابغ الأنعام، المتطول بالفواضل الجسام».

انجام افتاده: «لو ضربه علی رأسه فذهب عقله انتظر سنه فإن مات فالدیه فی النفس و إن بقی و لم یرجع فالدیه للعقل و لو اشتبه».

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین و نشانیها شنگرف یا نانوشته یا مشکی درشت می باشد، نسخه در متن و حاشیه تصحیح شده، نسخه بدل دارد و دارای حواشی بسیار با عناوین «منه»، «ع ل»، «حاشیه شرایع شیخ علی»، «شرح عد ع ل»، «ق»، «ص»، «زین»، «زین فی نافع»، «فخرالدین»، «کاتب»، «تحریر» و غیره می باشد، اول نسخه ابیات پراکنده و چند یادداشت به تاریخهای 1282، 1284 و 1319 آمده است، چند برگ اول بازنویسی شده، نسخه ترمیم و وصالی شده، یادداشت ملکیت عبداللّه بن محمد حسین به تاریخ 1299 با مهر بیضوی «لا اله الا اللّه الملک الحق المبین عبداللّه» در برگ 19 موجود است، جلد تیماج قهوه ای ضربی فرسوده.

ص :535

104 گ، 23 س، 20×29 سم

(83)

مجموعه:

قرب الاسناد (2 پ 43 ر»(حدیث عربی)

از: ابوالعباس عبداللّه بن جعفر حمیری (ق 4)

مؤلّف، احادیث و روایت هایی را که از جهت سند به معصوم کوتاه باشد را آورده است، در این کتاب احادیث معصوم جداگانه گردآوری شده است. بعضی از قسمت های آن مفقود است.

[الذریعه، ج 11، ص 197]

آغاز: «عن مسعده بن صدقه قال حدثنا جعفر عن أبیه قال کان علی علیه السلام یقول فی دعائه و هو ساجد: اللهم إنّی أعوذ بک أن تبتلینی ببلیه».

انجام: «علی ظهری فتأتیها الشهوه و تنزل الماء أفعلیها غسل أم لا قال نعم اذا جاءت الشهوه و انزلت الماء وجب علیها الغسل».

2) الغیبه (44 ر 110 ر)(اعتقادات عربی)

از: شیخ الطائفه، ابی جعفر محمد بن حسن طوسی (460 ق)

مؤلّف، این کتاب را پیرامون غیبت حضرت ولی عصر (عج) و اثبات وجود آن حضرت و علت طولانی شدن غیبت ایشان، به درخواست یکی از بزرگان نگاشته اند و به سال 447 بدین کار اشتغال داشته اند.

آغاز: «الحمد للّه الذی هدانا لحمده و جعلنا من أهله و وفقنا للتمسک لدینه و الانقیاد لسبیله و لم یجعلنا من الجاحدین لنعمته».

انجام: «قال تسع عشره سنه ثم یخرج المنتصر فیطلب بدم الحسین و دماء أصحابه

ص :536

فیقتل فیسیر حتی یخرج السفاح».

نسخ، بی کا، بی تا، عناوین و نشانیها شنگرف، در حاشیه و متن تصحیح شده و نسخه بدل دارد، نسخه مقابله شده و نشانه بلاغ دارد، ابتدای نسخه وقفنامه کتاب به تاریخ 1287 با مهر بیضوی «محمد جعفر بن محمد صفی» موجود است، دارای حواشی با عناوین و رموز «بهاء دام ظله»، «تد»، «م ق»، «ص» و «ق» می باشد، در پایان هر دو رساله یادداشتی از تاج الدین حسن بن محمد اصفهانی (پدر فاضل هندی) به تاریخهای 1087(1) و 1088 با عبارت: «بلغ نظری...» آمده است، در برگه آخر نسخه فهرست مختصری از کتاب الغیبه آمده است، جلد تیماج حنایی.

110 گ، 31 س، 21×30 سم

(84)

روضه الصفا فی سیره الأنبیاء و الملوک و الخلفاء (تاریخ فارسی)

از: میرخواند محمد بن خاوند شاه بن محمود خوارزمشاهی (903 ق)

این کتاب تاریخ عمومی از آغاز خلقت جهان تا عصر مؤلّف است، بنا بود در یک مقدمه و هفت جلد و یک خاتمه باشد، ولی موفق به نوشتن جلد هفتم و خاتمه نشد و

ص :537

1- 1) لازم به ذکر است که در الذریعه، ج 11، ص 197 و جاهای دیگر تاریخ فوت پدر فاضل هندی را 1085 بیان می کند و در این جلد احتمال فوت ایشان را در تاریخ 1098 داده است با توجه به این یادداشت معلوم می شود که تاریخ اولی درست نیست و احتمال دوم تقویت می شود.
نوه او خواندمیر، آن را به پایان رسانید.

این نسخه جلد سوم می باشد.

آغاز: «حمد و سپاسی که مقدسان ملأ اعلی از ادای شمه از آن عاجز آیند و شکر و سپاسی که معتکفان صوامع بالا در گفتن آن به تقصیر اعتراف نمایند».

انجام: «بیت:

آیا حسود تو در دست روزگار ذلیل زهی وجود تو بر صنع کردگار گواه

ز جود لا نرود بر وجود تو هرگز مگر در اشهد ان لا اله اللّه»

نسخ، روز چهارشنبه ماه صفر سال 1019، عناوین و نشانیها شنگرف و برخی نانوشته، با خط مشکی و قهوه ای جدول بندی شده، نسخه صحافی و ترمیم شده است، در حاشیه تصحیح شده، در حاشیه چند برگ اول مطالبی تاریخی آمده است، جلد تیماج قهوه ای ضربی سوخته.

166 گ، 34 س، 17×29 سم

(85)

قرآن کریم

نسخ، بی کا، بی تا، 16 آیه از اول سوره بقره افتادگی دارد، این قرآن از طرف غلامرضا عرشی نجف آبادی در روز پانزدهم جمادی الاول، وقف مدرسه الحجه نجف آباد گردیده است، بعضی علائم و نام سوره ها و علائم تجدید و سررسید جزءها با شنگرف، نسخه ترمیم و وصالی شده و برخی عبارات بازنویسی شده است، نسخه فرسوده شده، برخی عبارات به علت آب خوردگی و رطوبت از بین رفته

ص :538

و چند برگ اول و آخر نسخه پارگی دارد، جلد تیماج مشکی ضربی فرسوده با عطف تیماج قهوه ای.

332 گ، 14 س، 5/16×22 سم

(86)

التبیان فی تفسیر القرآن (تفسیر عربی)

از: شیخ الطائفه، ابی جعفر محمد بن حسن طوسی (460 ق)

اولین تفسیر مفصل شیعی است که شامل علوم قرآنی، قرائت، اعراب و اسباب نزول و عقائد و وجوه ادبی و روایات ائمه اطهار است. در این تفسیر اقوال مفسرین شیعه و سنی مورد بررسی قرار گرفته است. در آغاز مقدمه مفصلی در اهمیت قرآن و تفسیر و چگونگی نزول و نام های قرآن و تعداد کلمات و حروف و... دارد.

آغاز: «قوله: قالَ الْمَلأُ مِنْ قَومِ فِرْعَوْنَ إِنَّ هذَا لَساحِرٌ عَلیمٌ یُریدٌ أنْ یُخْرِجَکُمْ مِنْ أَرْضِکُمْ فَماذا تَأمُرُونَ، آیتان بلاخلاف».

انجام: «لأنّ الأول لا یقع إلاّ حقا و الآخر یجوز أن یکون حقاً فی الظاهر و إن کان فاسداً فی الباطن؛ هذا آخر سوره یونس».

نسخ، سال 671 ق، علی بن ابی المیامین علی بن احمد بن علی بن امینا، این نسخه نفیس از آیه 109 سوره اعراف تا آخر سوره یونس می باشد، البته از آیه 125 سوره اعراف تا 170 این سوره موجود نیست. و دارای بلاغات است و چند جای نسخه آمد: «قبوبل بأصله»، کل کتاب معرب است، عنوان «قوله تعالی» با مشکی درشت، اول نسخه دو یادداشت تملک به تاریخهای 757 و 1069 و همچنین وقفنامه محمدجعفر بن محمد صفی به تاریخ 14 محرم

ص :539

1279 با مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمد صفی» موجود است، تصحیح شده است، نسخه ترمیم و وصالی شده است، و در پایان چند معجزه از پیامبر اکرم از کشف الغمه نقل شده است، جلد تیماج قهوه ای ضربی.

(87)

مجموعه:

1) الوافی «1 ر 294 ر» (حدیث عربی)

از: ملا محسن بن مرتضی فیض کاشانی (1091 ق)

مؤلّف احادیث و روایت های کتب چهارگانه: اصول کافی، من لا یحضره الفقیه، تهذیب و استبصار را در سه مقدمه و چهارده کتاب و یک خاتمه گردآورده که در هر فصل ابتدا آیات مناسب را ذکر و پس از آن احادیث را آورده است.

روایاتی را که احتیاج به تفسیر و توضیح داشته است به عنوان «بیان» شرح داده است، تألیف آن به سال 1068 ق به پایان رسیده است.

نسخه حاضر جلد دوم و سوم کتاب است.

آغاز: «نحمدک اللهم یا من هدانا بأنوار القرآن و الحدیث لمعرفه الفرایض و السنن و نجانا بسفینه أهل بیت نبیه من أمواج الفتن».

انجام: «قال الصادق علیه السلام شفاعتنا لأهل الکبایر من شیعتنا و أما التائبون فإنّ اللّه تعالی یقول ما عَلَی الْمُحْسِنِینَ مِنْ سَبِیْلٍ».

نسخ، بی کا، 1102 ق، عناوین و نشانیها شنگرف یا مشکی درشت، در متن و حاشیه تصحیح شده و دارای نسخه بدل و حواشی در متن و حاشیه با عناوین «شرح»، «منه»، «سمع»، «ق»، «ص»، «ولد المصنف»، «12»، «منه

ص :540

دام ظله» و «منه دام فیضه» می باشد، ابتدای نسخه و آخر جزء دوم وافی دو صورت وقفنامه از محمد جعفر بن محمد صفی به تاریخ های 22 ذی الحجه 1278 و غره محرم 1279 با مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمدصفی» موجود است، موریانه به نسخه آسیب رسانده است، جلد مقوایی عطف تیماج قهوه ای.

437 گ، 20 س، 20 × 27 سم

(88)

الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (فقه عربی)

از: شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد شامی عاملی (966 ق)

به شماره 3 رجوع شود.

آغاز: «الحمد للّه الذی شرح صدورنا بلمعه من شرایع الاسلام کافیه فی بیان الخطاب و نوّر قلوبنا من لوامع دروس الأحکام بما فیه تذکره».

انجام: «و عدم انتقاله و ملک الغیر له و فی المده یحلف المنکر لأصاله عدم ما یدعیه الآخر من الزیاده».

نسخ، محمدباقر بن قربانعلی مازندرانی، چهاردهم ربیع الاول سال 1237 در دارالخلافه تهران، عناوین و نشانیها شنگرف یا مشکی درشت، متن لمعه با خط شنگرف بر فراز آن نشانی دارد، اول نسخه یادداشت ملکیتی با مهر چهارگوش «ابن... نصراللّه» موجود است، دارای حواشی بسیار در حاشیه و بین سطور با عناوین و رموز «منه ره»، «میرزا ابراهیم»، «شیخ جعفر»، «ق»، «ع

ص :541

ل»، «جم»، «سلطان»، «احمد»، «مراد ره»، «بهائی»، «م ح د»، «سلطان محمود»، «میرزا محمد دلماج»، و غیره، نسخه بین سطور و حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، پایان نسخه دو مهر چهارگوش «ابن... اللّه نصراللّه» موجود است، کاغذها الوان، جلد تیماج قهوه ای.

27 گ، 22 س، 17×27 سم

(89)

مجمع البحرین و مطلع النیّرین(لغت عربی)

از: فخرالدین بن محمد علی طریحی نجفی (1078 ق)

فرهنگی است به ترتیب حروف آخر کلمه در بیست و هشت کتاب، که هر کتاب شامل چند باب و فصل است. در این فرهنگ از کلمات لغوی مشکل که در قرآن کریم و احادیث شریفه به کار رفته بحث می کند، و بسیاری از مطالب متفرق مفید را نیز به طور مختصر می آورد، و در آخر کتاب سی و یک فایده لغوی و ادبی را اضافه می نماید. تألیف آن در روز سه شنبه، ششم رجب 1079 به پایان رسیده است.

[مرعشی، ج 3، ص 21]

آغاز: «الحمد لمن خلق الانسان و علمه البیان و التبیان و اوضح له الهدی و الایمان و الصلوه علی من خص بالفرقان».

انجام: «و شیء یسیر أی هیّن و منه الحدیث إنّ الکیّس لدیّ الحق یسیرا أی هیّن لین و فیه قله العیال الیسارین و هو ظاهر».

نسخ زیبا، علی ابن سلطان نجف آبادی بهشت بنیاد، سه شنبه ماه ربیع الآخر سال 123؟، در آغاز کتاب وقف اولاد ذکور و طلبه علوم دینی نجف آباد گردیده به سال

ص :542

1307، عناوین و لغات در متن و حاشیه شنگرف، در حاشیه تصحیح شده، دارای مهری بنام «عبده محمد جعفر» که کتاب از عالیجناب ملا عبدالرحیم نزدش امانت بوده است، جلد تیماج قهوه ای سوخته.

291 گ، 27 س، 18×27 سم

(90)

حق الیقین(اعتقادات، فارسی)

از: ملا محمدباقر بن محمدتقی مجلسی (1110 ق)

آغاز افتاده: «صدای عظیمی ظاهر شود که جمیع حوریان کریم منان برای دوستان خود در قصرهای جنان مهیا گردانیده».

انجام افتاده: «و ندا کردند در میان مردم الصلاه جامعه و میان دو درخت را از برای آن حضرت».

نستعلیق، بی کا، بی تا، عناوین شنگرف و برخی عناوین در حاشیه با مشکی درشت، موریانه به نسخه آسیب رسانیده و نسخه وصالی و صحافی شده و برخی اوراق آن جابه جا شده است و نسخه دارای تصحیحاتی در حاشیه می باشد، لازم به تذکر است که در ابتداء این نسخه، نصاب الصبیان سنگی صحافی شده است، جلد مقوایی.

180 گ، 23 س، 17×26 سم

(91)

الصافی(تفسیر عربی)

ص :543

از: ملا محسن بن مرتضی فیض کاشانی (1091 ق)

تفسیر مختصر مشهوری است که بیشتر به مضامین احادیث اهل بیت علیهم السلام در تفسیر آیات می پردازد و کمتر به گفته های مفسران عنایت دارد. این کتاب دارای دوازده مقدمه است در فضیلت قرآن و جمع و تدوین آن و چگونگی تفسیر و نزول آیات و کیفیت تلاوت و آداب آن در اواخر سال 1075 ق موافق جمله «تم کتاب الصافی» تألیف کتاب به پایان رسیده است.

[احیاء تراث، ج 1، ص 411]

این نسخه از سوره کهف تا پایان قرآن می باشد.

آغاز افتاده: «الرقیم فهما لوحان من نحاس مرقوم مکتوب فیهما أمر الفتیه».

انجام افتاده: «قال القوت من الطعام و الماء البارد فقال لئن أوقفک اللّه یوم القیامه بین یدیه».

نسخ، بی کا، عصر مؤلّف، عناوین و نشانیها شنگرف، آیات قرآن معرب و بر فراز آن با خط شنگرف نشانی دارد، آغاز هر جزء با شنگرف در حاشیه مشخص شده است، در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، نسخه مقابله شده و دارای امضای بلاغ می باشد، دارای حواشی با عناوین و رموز «منه دام ظله»، «سمع منه»، «قاضی»، «مصباح»، «ص»، «ق» و غیره می باشد، نسخه وقفی در برخی اوراق بر روی نوشته ها علامت وقف دارد، جلد مقوایی با عطف پارچه ای.

313 گ، 21 س، 185 × 26 سم

(92)

ص :544

مواهب علیه(تفسیر فارسی)

از: کمال الدین حسین بن علی کاشفی بیهقی (910 ق)

کاشفی تفسیر مفصلی شروع کرد به نام «جواهر التفسیر»، ولی پس از نگارش جلد اول آن کار تألیف به تعویق افتاد، بدین جهت این تفسیر مزجی بسیار مختصر را به نام میرعلی شیرنوائی (907 ق) پرداخت تا با فرصت بیشتر و در وقت مناسب به تفسیر مفصل خود بپردازد. در ماه محرم 897 بدین کتاب شروع کرده و دوم شوال 899 موافق جمله «دوم ز شهر شوال» آن را به پایان برده است. در این تفسیر مزجی مختصر، بعضی از وجوه تفسیری و اشاره به اسباب نزول صحیح و قصص انبیاء و برخی سخنان ارباب تحقیق و کاشفی آمده در بیشتر جاها قرائت عاصم را اختیار می کند.

[احیاء تراث، ج 1، ص 147]

این نسخه از سوره مریم تا پایان قرآن می باشد.

آغاز: «کهیعص در موهبه صوفیا بادیه از مواهب الهی که حضرت شیخ رکن الدین علاءالدوله سمنانی».

انجام:

«گفتم مه و سال و روز و تاریخ نویس فی الحال دوم ز شهر شوال نوشت».

نستعلیق، صفرعلی بن آقا اسماعیل نجف آبادی، 19 ذی الحجه 1239، عناوین و نشانیها شنگرف، آیات قرآن مشکی درشتر از متن، معرب بر فراز آن با خط شنگرف نشانی دارد، ابتداء نسخه وقفنامه کتاب توسط مهدی باقر بن محمدعلی نجف آبادی به تاریخ 1315 می باشد، یک یادداشت تولد به تاریخ 1281 و یک یادداشت مبنی بر کتابهایی که نزد مردم دارم به تاریخ 1279 در برگ اول

ص :545

دیده می شود، دارای حواشی مختصر، در حاشیه تصحیح شده، موریانه به نسخه آسیب زده ولی به نوشته ها آسیب نرسیده، در ابتداء هر سوره روایتی از ابن ابی کعب در فضیلت قرائت آن سوره در حاشیه آمده است، برخی از اوراق نسخه مخصوصاً اواخر آن مفقود شده، چند برگ آخر پارگی دارد، جلد تیماج قهوه ای فرسوده.

251 گ، 26 س، 18 × 5/25 سم

(93)

تهذیب الاحکام (حدیث عربی)

از: شیخ الطائفه، ابی جعفر محمد بن حسن طوسی (460 ق)

به شماره 58 رجوع شود.

نسخه حاضر از ابتدای کتاب صوم تا پایان می باشد.

آغاز: «کتاب الصیام، باب فرض الصیام، قال اللّه تعالی یا أیها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون».

انجام: «یعنی الأخرس حق و لا طلبه بوجه من الوجوه و لا سبب من الأسباب ثم غسله و أمر الأخرس أن یشریه فامتنع فالزمه الدین».

نسخ، محمدقاسم بن محمدصفی، جمادی الثانی 1094، عناوین و نشانیها شنگرف، نسخه دارای بلاغات است و در آخر نسخه و چند جا «بلغ سماعاً اعزه اللّه تعالی» دارد. تمام احادیث را کسی بررسی سندی کرده و صحیح و ضعیف بودن آن را مشخص کرده است. تا برگ 130 دارای حواشی زیادی است. برخی حواشی از «م ق ر مد ظله

ص :546

العالی»، «م ت ق ره» که ظاهر مجلسین می باشند، نسخه در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، دارای وقف نامه ای از واقف که ملا حبیب اللّه فرزند ملا حسنعلی می باشد با مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم»، کتاب در تملک شیخ جعفر نجف آبادی بوده است، جلد تیماج قهوه ای لبه دار.

274 گ، 23 س، 5/18 × 25.

(94)

حاشیه الروضه البهیه (فقه عربی)

از: سید جمال الدین محمد بن الحسین خوانساری (1125 ق)

حاشیه مفصلی است بر کتاب «الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه» شهید دوم که با عناوین «قوله، قوله» آمده است، بیشتر این حاشیه به توضیح گفته های شهید و ادله مسائل پرداخته و در بعضی فرازها به گفتگو می پردازد، تألیف کتاب در ماه رمضان سال 1104 به پایان رسیده است.

[مرکز احیاء، ج 3، ص 442]

آغاز: «الحمد للّه رب العالمین و الصلوه علی خیر خلقه محمد و آله الطاهرین قوله فی الحاشیه ما کان متعلقه عاماً أی من الأفعال العامه التی».

انجام: «و سقوط التیمم بدل الغسل، إذ لا شاهد له أصلا و قد ظهر بما ذکرنا بعض الشواهد علی ترجیح التفسیر الأخیر فتأمل».

نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، عناوین «قوله قوله» شنگرف و بیشتر نانوشته، نسخه مقابله شده و امضای بلاغ دارد، در حاشیه تصحیح شده است، ابتداء نسخه وقفنامه کتاب

ص :547

توسط ملا عبدالرحیم مذکور در نسخه های قبل به تاریخ 1251 با مهر بیضوی «بسم اللّه الرحمن الرحیم» موجود است، در برگ دوم یادداشت شده که این کتاب از جمله کتب مرحوم آیت اللّه شیخ احمد نجف آبادی است که به کتابخانه مدرسه الحجه نجف آباد هدیه داده است با مهر چهارگوش «العبد محمدحسن حسینی...»، جلد رو را ندارد، پشت جلد تیماج قهوه ای ضربی سوخته.

229 گ، 19 س، 5/17 × 24 سم

(95)

تهذیب الاحکام (فقه عربی)

از: شیخ الطائفه ابی جعفر محمد بن حسن طوسی (460 ق)

به شماره 58 رجوع شود.

آغاز: «الحمد للّه ولیّ الحمد و مستحقه و صلوته علی خیرته من خلقه محمد و آله و سلم تسلیما ذاکرنی بعض الأصدقاء أیده اللّه ممن أوجب حقه».

انجام: «عن أبی عبداللّه علیه السلام قال سألته عن الجنازه لم أدرکها حتی بلغت القبر صلی علیها قال إن ادرکتها قبل أن یدفن فإن شئت فصل علیها».

نسخ زیبا، عبدالرزاق بن علیشر بن کمال الدین العباسی، هفتم ماه صفر سال 994، عناوین و نشانیها شنگرف، دارای سرلوح بسیار زیبا در آغاز هر کتاب، نسخه در بین سطور و حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، صفحات مجدول به زر و لاجورد، دارای حواشی مختصر با عناوین و رموز «نهایه»، «ع ا ه»، «ق» و غیره می باشد، در پایان

ص :548

کتاب طهارت و پایان نسخه متن بلاغی مهمی دارد که نشان می دهد ملا محمدباقر سبزواری صاحب ذخیره متن را دو مرتبه با نسخ مصحح مقابله کرده و در مرتبه سوم با نسخه ای که دارای بلاغ از شهید ثانی است مقابله کرده و در نسخه متن بلاغی شهید ثانی را که در سال 956 بوده نیز به تمامه ذکر کرده است. تاریخ کتابت بلاغ مرحوم سبزواری در پایان کتاب طهارت در 24 ذی القعده سال 1042 می باشد، در ابتداء نسخه وقفنامه کتاب توسط محمدجعفر بن محمدصفی فارسی به تاریخ 1279 با مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمدصفی» موجود می باشد، جلد تیماج قهوه ای زرکوب.

286 گ، 25 س، 17×27 سم

(96)

أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر عربی)

از: قاضی ناصرالدین عبداللّه بن عمر بیضاوی (685 ق)

تفسیر مزجی مختصری است که با اضافه از چند تفسیر دیگر تلخیص شده و با استنباط آنچه بیضاوی خود به دست آورده است نگاشته شده، بنا به گفته وی این تفسیر چکیده و تلخیص بیانات صحابه و تابعین و علمای سلف و متأخرین است.

آغاز: «الحمد للّه الذی نزل الفرقان علی عبده لیکون للعالمین نذیرا فتحدی بأقصر سوره من سوره مصاقع الخطباء من العرب العرباء».

انجام: «رتب استحقاق الحمد علی إنزاله تنبیها علی أ نّه أعظم نعمائه و ذلک لأ نّه الهادی إلی ما فیه کمال العباد».

ص :549

نسخ، بی کا، حدود قرن دهم، عناوین مشکی درشت، بر فراز آیات قرآن با خط شنگرف نشانی دارد، نسخه در حاشیه و بین سطور تصحیح شده و نسخه بدل دارد، برخی اوراق نسخه از اول و آخر و وسط بازنویسی شده، ابتداء نسخه چند یادداشت تملک به تاریخهای 1024 و 1082 با دو مهر دایره ای «العبد منصور بن علی...» و «بنده شاه نجف روح اللّه»، وقفنامه کتاب به تاریخ 1279 با مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمدصفی» در ابتداء نسخه موجود می باشد، نسخه به علت پارگی زیاد، صحافی و وصالی شده است، جلد تیماج حنایی ضربی.

391 گ، 23 س، 16×5/25 سم

(97)

المطول (فی شرح التلخیص) (بلاغت عربی)

از: سعدالدین بن عمر تفتازانی (793 ق)

شرح مزجی مفصلی است بر کتاب «تلخیص المفتاح» خطیب دمشقی. این شرح به نام معزالدین ابوالحسین محمد کوت نوشته شده است. مؤلّف در جرجان خوارزم به تاریخ دوشنبه دوم رمضان 742 شروع نموده است و در هرات به تاریخ چهارشنبه 19 صفر 748 به پایان رسیده است.

آغاز: «الحمد للّه الذی ألهمنا حقائق المعانی و دقائق البیان و خصصنا ببدائع الایادی و روایع الاحسان، اتقن بحکمته نظام العالم».

انجام: «من الأصول المذکوره فی الفنون الثلاثه و تفاصیل ذلک مما لا تفی بها الدفاتر بل لا یمکن الاطلاع علی کونها إلاّ لعلاّم الغیوب».

ص :550

نستعلیق و نسخ، بی کا، بی تا، متن با خط شنگرف یا مشکی بر فراز آن نشانی دارد، دارای حواشی با عناوین و رموز «چلبی عفی عنه، ره»، «منه»، «لمحرره»، «میر سید شریف عفی عنه»، «12»، «شاهرودی»، «شیخ محمد سلمه اللّه»، «ابیوردی»، «5»، «م ن» و غیره می باشد، در اواخر نسخه حواشی کمتری دارد. چندین مرتبه قلم نسخه تغییر می کند ظاهراً دو کاتب با کمک هم کتاب را نگاشته اند، کاغذها الوان می باشد، دو یادداشت تملک یکی به تاریخ 1284 توسط محمد اسماعیل بن حاج ملا علی طهرانی با مهر بیضوی «عبده محمد اسماعیل بن ملا علی» و دیگر به تاریخ 1314 در اول نسخه موجود می باشد، جلد تیماج مشکی فرسوده.

281 گ، 22 س، 15×26 سم

(98)

مجمع البیان لعلوم القرآن (تفسیر عربی)

از: ابو علی فضل بن حسن بن فضل طبرسی (548 ق)

به شماره 35 رجوع شود.

آغاز: «سوره النساء هی مدنیه کلها و قیل أنها مدنیه إلاّ قوله إن اللّه یأمرکم أن تؤدوا الأمانات إلی أهلها الآیه و قوله و یستفتونک».

انجام افتاده: «أرفع درجه منه تجری من تحتهم الأنهار قیل إنّه فی موضع الحال أی یجری ماء الأنهار».

نسخه حاضر جلد چهارم کتاب است.

ص :551

نسخ، امین الدین محمد بن حبیب اللّه سنعر یزدی، شعبان 968، عناوین شنگرف، در حاشیه تصحیح شده و نسخه بدل دارد، ابتداء نسخه وقفنامه کتاب به تاریخ 25 محرم 1279 با مهر بیضوی «عبده محمدجعفر بن محمدصفی» موجود می باشد، همچنین یادداشت تملک و امانتی با مهر چهارگوش ناخوانا در ابتداء نسخه دیده می شود، جلد تیماج مشکی پشت جلد موجود نیست.

25 س، 19×5/24 سم

(99)

عنوان: ؟

از: ؟

مباحث مختلفی است در اخلاق و آداب اسلامی که با روایات و اشعار بیان شده است. مؤلّف در برگ 24 کتاب می فرماید: این مطلب را به چهارده مجلس مطابق فصل آخر باب اول مرتب گردانیده و در هر مجلس انشاء اللّه تعالی به ذکر قسمی از آن می پردازد.

آغاز افتاده: «و اشک گوشه چشمی رسم وداع بازماندگان بجا می آورد و پای بر رکاب مرکب».

انجام افتاده: «یعنی هر آینه یک تسبیح که خدای تعالی آن را قبول کند بهتر است از آنکه».

نستعلیق، بی کا، احتمالا قرن 12، عناوین نانوشته، در حاشیه تصحیح شده، سه یادداشت یکی به تاریخ 1159 در برگ 89 و دیگری به تاریخ 1184 در برگ 72 و دیگری به تاریخ 1246 در برگ 105 موجود می باشد،

ص :552

نسخه فرسوده و آسیب دیده است. جلد تیماج قهوه ای سوخته فرسوده.

106 گ، 21 س، 18 × 24 سم

(100)

وسائل الشیعه (حدیث عربی)

از: محمد بن حسن حر عاملی (1104 ق)

به شماره 13 رجوع شود.

نسخه حاضر از ابتدای نکاح تا آخر اطعمه است.

آغاز افتاده: «صالح التیملی عن أیوب بن نوح عن محمد بن سنان عن رجل عن أبی عبداللّه علیه السلام قال أتی رجل النبی صلی اللّه علیه و آله».

انجام: «فإن جاء طالبها غرموا له الثمن فقیل یا أمیرالمؤمنین علیه السلام لا یدرس سفره مسلم أو سفره مجوسی فقال هم فی سعه حتی یعلموا».

نسخ، بی کا، 23 رجب 1086، عناوین و نشانیها شنگرف، بر فراز مطالبی که خود مؤلّف با «اقول» فرموده با خط شنگرف نشانی دارد، نسخه در حیات مصنف با نسخه ای که با خط مؤلّف بوده به تاریخ دوشنبه 27 ربیع الثانی 1099 مقابله و تصحیح شده است، یادداشت عاریتی به تاریخ 1259 توسط علامه الزمان و نادره..... شیخ سلیمان بن احمد بن حسین بن عبدالجبار با مهر بیضوی «الراجی عفو الغفار حسین بن عبدالجبار» در پایان نسخه آمده است، دارای حواشی با عناوین «منه سلمه اللّه تعالی»، «فهرست»، «12» و غیره می باشد، موریانه به نسخه آسیب رسانیده و برخی اوراق نسخه رطوبت دیده است، جلد

ص :553

مقوایی فرسوده.

455 گ، 23 س، 19×26 سم

ص :554

عکس خطی من لا یحضره الفقیه شماره (95)

ص :555

عکس خطی من لا یحضره الفقیه شماره (95)

ص :556

عکس خطی مقامات الحریری شماره (62)

ص :557

عکس خطی من لا یحضره الفقیه شماره (95)

ص :558

عکس خطی مسالک الافهام شماره (50)

ص :559

عکس خطی قرب الاسناد شماره (83)

ص :560

عکس خطی جواهر السنیه شماره (75)

ص :561

عکس خطی تهذیب الاحکام شماره (65)

ص :562

عکس خطی الغیبه شیخ طوسی شماره (83)

ص :563

عکس خطی التبیان شماره (86)

ص :564

عکس خطی اشارت الاصول شماره (61)

ص :565

عکس خطی وسائل الشیعه شماره (100)

ص :566

عکس خطی من لا یحضره الفقیه شماره (95)

ص :567

عکس خطی مجمع البیان شماره (35)

ص :568

ص :569

فهرست موضوعی رساله های میراث اول تا دهم

اجازات

* اجازات خاندان روضاتیان (1) / ج 2

* اجازات خاندان روضاتیان (2) / ج 4

* اجازات علاّمه ملاّ محمّدتقی مجلسی / ج 6

اخلاق و عرفان

* گزیده رساله اخلاق آیت اللّه ریاضی / ج 3

* منبع الخیرات / ج 10

اصول

* اقل و اکثر ارتباطی / ج 6

* حجیه الأخبار والإجماع/ ج 4

* حلو التناول و سهل التداول فی مسئله التداخل / ج 10

تاریخ

* تاریخ فلسفه / ج 9

* مدارس اصفهان؛ گزارشی از وضعیت حوزه های اصفهان برای ظل السلطان / ج 6

* مصاحبه آیت اللّه مظاهری (مقدمه ج 2)


* یک ماه در اصفهان / ج 7

تراجم

* ترجمه العلامه الشیخ محمدحسین النجفی الاصفهانی / ج 5

* مکارم الآثار / زندگینامه شیخ الرئیس / ج 2

تفسیر

* إعجاز القرآن / ج 9

* دابه الأرض / ج 5

حدیث

* اربعین حدیث / ج 7

* استحباب التختم بالعقیق/ ج 3

* الأنوار اللاّمعه لزوار الجامعه / ج 8

* تقدم نماز زیارت در زیارت از بعید / ج 5

* خطبه البیان / ج 5

* شرح خطبه شقشقیه / ج 1

* شرح خطبه متّقین / ج 2

* شرح فقره ای از نهج البلاغه / ج 6

* شرح مناجات خمسه عشر/ ج 9


ص :543


دعا

* مفتاح الجنان در شرح دعای صباح / ج 3

شعر

* دیوان قَدْریه / ج 4

* گل گلشن (منتخب گلشن راز) / ج 2

* مرآت العاشقین / ج 3

فقه

* أحکام ذی الید / ج 9

* احکام المیاه (تقریرات علاّمه فقیه شیخ محمّدرضا نجفی اصفهانی) / ج 4

* أسئله و أجوبه فقهیّه / ج 3

* تعلیقات تهذیب الأحکام از کتاب طلاق تا دیات / ج 7

* حجله العرایس / 10

* حقیقت منی، مذی، وذی، ودی / ج 10

* رسائل فقهی (1) / ج 1

* رسائل فقهی (2) / ج 1

* رساله فی الحبوه / 10

* رساله فی عدم انفعال الماء القلیل / ج 9

* سؤال و جواب فقهی / ج 3

* شرب الغلیان فی شهر رمضان / ج 4

* شصت استفتاء فقهی از شیخ بهایی / ج 6

* قبض الوقف / ج 2


* اللؤلؤ المکنون فی وقت فضیله الظهرین / ج 4

* مشارع الاحکام فی تحقیق مسائل الحلال والحرام / ج 5

* هفت استفتای فقهی از شیخ بهایی / ج 5

فلسفه

* الرّقیمه النّوریّه / ج 6

* لب النظر فی علم المنطق / ج 10

فهرست

* فهرست نسخ خطی حوزه علمیه نجف آباد (بخش اول) / ج 10

* فهرستواره نسخه های خطی شهرداری اصفهان / ج 10

کتابشناسی

* الفهرست؛ کتابشناسی آثار ملاّ حبیب اللّه کاشانی / ج 5

* کتابشناسی بهاءالدین محمّد مختاری نائینی / ج 7

* کتابشناسی محمد رفیع رشتی اصفهانی / ج 10

کلام

* إجاله الفِکَر/ ج 1


ص :544


* أجل محتوم / ج 1

* تجسّم الأعمال / ج 1

* رساله طاهریه / ج 8

* رساله المهدیه / ج 9

* سهو النّبی / ج 1

* مباحث اعتقادیه / ج 10

معانی و بیان

* نخبه التبیان فی علم البیان / ج 6

منشآت

* منشآت و مکاتبات / ج 4


نجوم

* بیست فصل در تقویم / ج 7

نحو

* شرح عوامل نحو / ج 3

* هدایه الضبط / ج 8

نقد و نظر

* نجعد المرتاد / ج 1

هیئت

* قبله البلدان / ج 2


ص :545



فهرست مؤلفین رساله های میراث اوّل تا دهم



فاضل هندی، بهاءالدین فاضل اصفهانی

* إجاله الفِکَر / ج 1

* شرح عوامل نحو / ج 3

محقق خواجوئی، محمّد اسماعیل خواجوئی

* أجل محتوم / ج 1

* تجسّم الأعمال / ج 1

* تعلیقات تهذیب الأحکام از کتاب طلاق تا دیات / ج 7

* سهو النّبی / ج 1

* وحدت وجود / ج 1

کلباسی، میرزا ابوالمعالی

* شرح خطبه شقشقیه / ج 1

موسوی شفتی، سیّد محمدباقر

* رسائل فقهی (1) / ج 1

* رسائل فقهی (2) / ج 1

* سؤال و جواب فقهی / ج 3

نجفی، ابوالمجد شیخ محمّدرضا

* نجعه المرتاد / ج 1

حسینی زنجانی، سیّد احمد

* احکام المیاه (تقریرات علاّمه فقیه شیخ

محمّدرضا نجفی اصفهانی) / ج 4

ادیب، شیخ عبّاسعلی

* قبله البلدان / ج 2

بروجردی اصفهانی، شیخ منیرالدّین

* أسئله وأجوبه فقهیّه / ج 3

* قبض الوقف / ج 2

مجلسی، محمّدتقی

* اجازات علاّمه ملاّ محمّدتقی مجلسی / ج 6

* خطبه البیان / ج 5

* شرح خطبه متّقین / ج 2

چهارسوقی، سیّد محمّدباقر

* اجازات خاندان روضاتیان / ج 2

معلم حبیب آبادی، محمّدعلی

* مکارم الآثار / زندگینامه شیخ الرئیس / ج 2

نجفی اصفهانی، آیه اللّه مجدالدین

* ترجمه العلامه الشیخ محمدحسین النجفی الاصفهانی/ ج 5

* گل گلشن (منتخب گلشن راز) / ج 2


ص :546


کلباسی، آیت اللّه حاج میرزا رضا

* مفتاح الجنان در شرح دعای صباح / ج 3

عاصی اصفهانی رشتی، شیخ محسن

* مرآت العاشقین / ج 3

ریاضی نجف آبادی، آیت اللّه شیخ ابراهیم

* گزیده رساله اخلاق / ج 3

خوزانی، مولا محمّد ابراهیم

* استحباب التختم بالعقیق / ج 3

رازی نجفی اصفهانی، شیخ محمدتقی

* شرب الغلیان فی شهر رمضان / ج 4

شهدادی مصاحبی نائینی، میرزا محمّد

* اللؤلؤ المکنون فی وقت فضیله الظهرین / ج 4

حجّت نجف آبادی، آیت اللّه سیّد ناصرالدین

* دیوان قَدْریه / ج 4

فاضل سراب، محمّد بن عبدالفتاح تنکابنی

* التعلیقات علی زبده البیان/ ج 8

* حجیه الأخبار والإجماع / ج 4

خوانساری، آقا حسین

* منشآت و مکاتبات / ج 4

چهارسوقی، آیت اللّه میرزا محمّد هاشم

* اجازات خاندان روضاتیان (2) / ج 4

علوی عاملی، میر سیّد احمد


* تقدم نماز زیارت در زیارت از بعید / ج 5

* دابه الأرض / ج 5

* شرح فقره ای از نهج البلاغه / ج 6

شیخ بهایی، بهاءالدین محمد بن حسین عاملی

* هفت استفتای فقهی / ج 5

اصفهانی، شیخ محمدحسین (صاحب فصول)

*مشارع الاحکام فی تحقیق مسائل الحلال والحرام / ج 5

کاشانی، ملاّ حبیب اللّه

* شرح مناجات خمسه عشر / ج 9

* الفهرست (کتابشناسی آثار ملاّ حبیب اللّه * کاشانی) / ج 5

لب النظر فی علم المنطق / ج 10

* نخبه التبیان فی علم البیان / ج 6

* هدایه الضبط / ج 8

نوری، ملاّ علی

* الرّقیمه النّوریّه / ج 6

* مباحث اعتقادیه، / ج 10

جزائری، شیخ صالح

* شصت استفتاء فقهی از شیخ بهائی / ج 6

عاملی، سید جواد (صاحب مفتاح الکرامه)


ص :547


* اقل و اکثر ارتباطی / ج 6

اصفهانی، محمدنصیر بن محمّدصادق

* اربعین حدیث / ج 7

اصفهانی، محمدنصیر بن عبداللّه

* بیست فصل در تقویم / ج 7

نخعی، فرهنگ

* یک ماه در اصفهان / ج 7

ناشناخته

* مدارس اصفهان گزارشی از وضعیت حوزه های اصفهان برای ظل السلطان / ج 6

پاچناری اصفهانی، عبدالرّحیم بن کرم علی

* رساله طاهریه / ج 8

اصفهانی، مولی محمد صادق

* رساله المهدیه / ج 9

حجّت نجف آبادی، حکیم سید ناصرالدین

* رساله فی عدم انفعال الماء القلیل / ج 9

* دیوان قَدْریه / ج 4

امامی، حکیم میرزا باقر

* تاریخ فلسفه / ج 9

اصفهانی، سید حسن بن محمدتقی

* إعجاز القرآن / ج 9

شفتی، سید اسداللّه بن محمدباقر

* رساله فی الحبوه / ج 10


آرانی کاشانی، محمدعلی بن محمدحسن

* منبع الخیرات / ج 10

خاتون آبادی، ملا محمدباقر بن اسماعیل

* حجله العرایس / ج 10

موسوی خوانساری، زین العابدین

* حلو التناول و سهل التداول فی مسئله التداخل / ج 10

کلباسی، محمدجعفر بن محمدطاهر

* حقیقت منی، مذی، وذی، ودی / ج 10


ص :548

ص :549