باب سی و ششم عوض دادن بخوبیها و نکوهش بدي کردن در برابر نیکی و در باره اینکه مؤمن گمنام است
قرآن مجید
-1 الروم (آیه 39 ) و آنچه بریا دهید تا در اموال مردم فزونی یابد نزد خدا فزون نشود. آداب معاشرت-ترجمه جلد شانزدهم (7)
3- المدثر (آیه 6) و منت منه تا ( 2- الرحمن (آیه 60 ) آیا پاداش نیکی کردن جز نیکی است. ( 2 (1) بحار الانوار، ج 2، ص: 30
فزون طلب باشی.
اخبار باب
( -1 علل الشرائع: بسندش تا رسول خدا (ص) که دست خدا بالاي سر مکفرین (گمنامان) باشد که برحمت در پرواز است. ( 4 (3)
-2 همان: بسندي که میرسد بامام ششم (ع) که فرمود: مؤمن مکفر و گمنام است زیرا کار خیرش بدرگاه خدا عز و جل بالا میرود و
-3 ( در میان مردم منتشر نشود و کافر نامدار و مشهور است زیرا کار خیرش در میان مردم منتشر شود و بسوي آسمان بالا نرود. ( 5
همان: بسندش تا امامان (ع) فرمود: رسول خدا (ص) گمنام است قدردانی احسانش نشده با اینکه بقریش و عرب و عجم احسان
کرده، چه کسی بالاتر از رسول خدا (ص) باین خلق احسان کرده و ما خاندان هم ناسپاسی شدیم احسان ما را قدر نشناسند و
4- معانی الاخبار: بسندش تا امام باقر (ع) که ( مؤمنان خوب هم گمنام و سپاس نشدهاند و قدردانی از کارهاي خیرشان نشود. ( 6
امیر مؤمنان (ع) فرمود: هر که عوضی دهد برابر خوبی که باو شده است پاداش داده، و هر که دو برابر عوض دهد قدردانی کرده و
هر که قدردانی کند رادمرد است و هر کس بداند کار خویش خوبی بخود او است در نیکی کردن بمردم کندي نکند، و دوستی
آنها را پر نخواهد، از دیگري مخواه شکر آنچه به خود کردهاي و آبرویت را بدان حفظ کردهاي، و بدان که نیاز خواه از تو
5- خصال: بسندش تا امام باقر (ع)، ( آبرویش در برابر آبروي تو حفظ نکرده تو آبروداري کن از اینکه جواب رد باو ندهی. ( 7
فرمود: چهارند که زودتر کیفر کشند: کسی که باو احسان کردي و در عوض بتو بدي کرده، و کسی که باو ستمی نکردي و او بتو
ستم کرده، و کسی که با او پیمانی بستی و قصد تو وفاء کردنست و قصد او پیمان شکستن، و کسی که با خویشانش صله رحم کند
6- همان: در وصیت پیغمبر (ص) بعلی مانندش آمده. ( 9) گویم: پاداش دادن باحسان با چند سند ( و آنها با او قطع رحم کنند. ( 8
صفحه 25 از 177
7- کتاب حسین بن سعید: بسندي تا امام ششم که میفرمود: در قرآن خدا یک آیه ثبت است، ( در باب کلیات مکارم گذشته. ( 10
گفتم: آن کدام است؟ فرمود قول خدا تبارك و تعالی ( 60 سوره الرحمن) آیا جزاء احسان جز احسانست "بر کافر و مؤمن و نیک و
بد همه حکمفرما است، هر که به اوص: 31 خوبی شد بر اوست که عوض
8- همان: بسندش ( بدهد و عوض دادن همین نیست که بمانند او بوي خوبی کند بلکه این را هم بداند که فضل تقدم با اوست. ( 1
تا رسول خدا (ص) که فرمود: هر که بنام خدا از شما درخواست کرد باو بدهید، و هر که احسانی بشما کرد عوضش بدهید و اگر
9- همان: بسندي تا امام ششم (ع) که خدا خلقی از بندههاش آفریده ( نتوانید آنقدر باو دعا کنید که پندارید باو عوض دادید. ( 2
که به مستمندان شیعه ما کمک کنند تا بدان ثوابشان دهد، رسول خدا (ص) فرمود: همین بس است در ستایش برادري که بتو
احسانی کرده که بگوئی خدا جزاي خیرت دهد، و چون در غیابش نام او را برند بگوئی خدا جزاي خیرش دهد، در این صورت باو
10 - اختصاص: امام صادق (ع) فرمود: لعنت خدا بر آنکه راه کار خیر را بندد و آن کسی است که باو احسان ( عوض دادي. ( 3
11 - الدره الباهره: امام کاظم (ع) فرمود: احسان یک غل است بر ( شود و او ناسپاسی کند و مانع شود که بدیگري خیري رساند. ( 4
12 - مجمع البیان (ج 9 ص 208 ): بسندي تا امام ششم (ع) که ( گردن گیرنده که آن را نگشاید جز عوض دادن یا تشکر. ( 5
13 - نهج البلاغه: امیر مؤمنان (ع) فرمود: ( میفرمود: یک آیه در قرآن خدا ثبت است (و قریب مضمون شماره 7 را آورده). ( 6
( بدکردار را بازدار به پاداش دادن به خوشکردار. ( 7
باب سی و هفتم باز هم در اینکه مؤمن گمنام است و از کار خیرش قدردانی نشود.
1- نوادر راوندي: بسندي تا رسول ( 8) گویم: اخبار بسیاري در باب جداگانهاي بهمین عنوان در کتاب ایمان و کفر گذشت. ( 9 )
خدا (ص) که نیکوکار نکوهش شده و رانده شده است ( 10 ) و بهمین سند است که آن حضرت فرمود: برتر مردم در مقام بدرگاه
خدا نیکوکاریست که احسانش ناسپاسی شود و قدرش ندانند ( 11 ) و بهمین سند آن حضرت فرمود: دست خدا بالاي سر
گمنامانست و برحمت در پرواز است. (بسا که مقصود از این اخبار مردان خیر مسندي هستند که پنهانی کار خیر کنند و نمیخواهند
کسی از کار خیر آنها آگاه شود و این گونه مردم بندگان صالح ناشناختهاند که بگمنامی زندگی کنند و بزبانی آنها را ابدال
(1) خوانند مترجم).ص: 32
باب سی و هشتم: باب هدیه و پیشکش
آیات قرآن مجید
2) و راستش من فرستنده هدیهاي هستم بسوي آنان. ) ( : النمل (آیه 35
اخبار باب
-1 خصال: بسندش تا امام ششم (ع)، فرمود: چه خوب است چیزي که هدیه باشد جلو درخواست حاجت، و فرمود: بهم هدیه (3)
2- همان: بسندش تا امام ششم (ع) که هدیه سه جور است: هدیه در عوض ( کنید تا دوست هم باشید زیرا هدیه کینهها را ببرد. ( 4
3- حسین بن سعید: بسندش تا رسول خدا (ص) که چه خوبست هدیه کلید بر ( هدیه، هدیه سازش، هدیه براي خدا عز و جل. ( 5
( 4- همان: بسندش تا رسول خدا (ص) فرمود: چه خوبست چیزي که هدیه باشد که کینه برانداز است. ( 7 ( آوردن نیازها است. ( 6
-5 امالی طوسی: بسندي تا ابی قتاده که امام ششم (ع) فرمود: بهم هدیه میدهید گفت: آري یا ابن رسول الله فرمود ادامه دهید هدیه
صفحه 26 از 177
6- نوادر راوندي: بسندي تا رسول خدا (ص) که از گرامیداشت مرد براي برادر ( را باینکه ظرفها را پس فرستید به صاحبش. ( 8
7- نهج البلاغه: پیغمبر در بیان ( مسلمانش اینست که تحفه او را بپذیرد یا از آنچه در دست دارد تحفه دهد و چیزي فراتر نرود. ( 9
اهل فتنه فرمود: می را بنام نبیذ حلال شمارند و حرام را بنام هدیه (مقصود رشوه است) و ربا را بنام فروش (و خرید) که حیله شرعی
( است مانند رهن معروف در مستغلات. ( 10
باب سی