الف- پیشتازترین بانو در گرایش به حق و عدالت.
اشاره
حضرت خدیجه (سلام الله علیها) پیشتازترین زن در تاریخ اسلام، در گرایش به حق و عدالت است، و این پیشتازي در اسلام،
صفحه 6 از 14
پیشگامی در ایمان، در نماز و نیایش با خداي یکتا و برپایی فرهنگ و منش مترقی، و سبقت در دست بیعت دادن با پیامبر، از
ویژگیهاي معنوي درخشان او به شمار میرود.
به ویژه که در آن شرایط تیره و تار جاهلیت، مخصوصاً در مورد زنان و دختران، که بیشتر قربانی تاریک اندیش ها و تعصبهاي
کورکورانه و خرافه سازي میشدند.
خدیجه (سلام الله علیها) هم به خاطر موقعیت اجتماعی و اقتصادي و مدیریتش، به طور طبیعی میبایست در اردوگاه مخالفان
نهضت تو حیدگریان محمد صلی الله علیه و آله قرار بگیرد، نه در اردوگاه نواندیشان و رو آورندگان و ایمان آورندگان به
آموزههاي ستم ستیز وحی و رسالت، تا چه رسد که از پیشتازان و پیشگامان اسلام و ایمان و آزادگی گردد و بر جایگاه پرفراز
چهرههاي برجسته قرار بگیرد.
به تعدادي از روایات در این موارد میپردازیم:
-1 پیشتازي در اسلام
ثُمَّ تَسْتَقْبِلُکَ » : از پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله آوردهاند که خدیجه (سلام الله علیها) به دخترش فاطمه (سلام الله علیها) فرمود
سپس به پیشواز تو میآیند مادر ارجمندت خدیجه (سلام الله » ؛«......( اُمُّکِ خَدیجَۀُ (سلام الله علیها) اَوَّلُ المُؤمناتِ بِالِله وَ بِرَسُولِهِ ( 1
.«. علیها)، آن بانویی که نخستین ایمان آورندهي به خدا و به رسولش بود
و همچنین برخی از حدیث نگاران آوردهاند که؛ پیامبر صلی الله علیه و آله در چهلمین روز از زندگیشان بود، روزي در غار
در حال نیایش با خدا و راز و نیاز با او، فرشتهي وحی بر آن حضرت فرود آمد، و در حالی که دو یار همراه او، علی « حراء »
علیهالسلام و خدیجه (سلام الله علیها) در چند قدمی آن بزرگوار بودند، مژدهي پیام رسانی و رسالت را به او داد، و این آیات را به
به نام خداوند بخشایندهي مهربان. » ؛(2)« اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذي خَلَقَ، خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَق » : قلب محمد صلی الله علیه و آله خواند
(هانی محمد!) قرآن را به نام پروردگارت که خداي آفرینندهي عالم است قرائت کن. آن خدایی که آدمی را از خون بسته آفرید...
.«
پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از آنکه آیات الهی به رایشان نازل شد، به پیش خدیجه (سلام الله علیها) آمدند، اما در راه خود به
سمت خانه، سنگها و شنها و گیاهان و درختان را میدیدند که در برابر او سرت عظیم فرود آورده بودند و بر او سلام کردند.
مرا بپوشانید و جامهام را به » (3) ؛« زَمِّلونِی وَ دَثِّرونی » : هنگامی که وارد خانه شدند، از خدیجه (سلام الله علیها) خواستند و گفتند
.«. رویم بکشید تا اندکی آرامش پیدا کنم
خدیجه (سلام الله علیها) هنگام استقبال از پیامبر صلی الله علیه و آله در سیماي ملکوتیشان درخشندگی و معنویت خاصی دید، و از
.«؟! این نور چیست » ؛« وَماهذَا النّور » ؟ پیامبر پرسیدند
خدیجه! این روشنایی، فروغ تابناك » (4) ؛« هذَا نُورُ النُّبُوَّةِ قُولِی لااِلهَ الاّ الِله، مُحَمَّدٌ رَسُولُ الَله » : پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند
.«. رسالت است، پس اینک با تمام وجود بگو خدایی جز خداي یکتا نیست و محمد صلی الله علیه و آله پیامبر خداست
این جا بود که حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، احساس ویژهاي در دلش کرد و گفت: من از زمانهاي گذشته در انتظار چنین
روزي بودم و در این مورد مطالعه و فکر کردهام، پس با همهي وجود به یکتایی خدا و رسالت محمد صلی الله علیه و آله ایمان
اي پیامبر خدا! من به آنچه خدا فرو فرستاده، ایمان آوردم و دین و آیین او را » (5) ؛« آمَنْتُ وَ صَدَّقْتُ وَ رَضیتُ وَ سَلَّمْتُ » : آورد
.«. تصدیق نمودم و به گرایش به این راه و رسم خشنود گردیدهام و در برابر فرمان خدا فرمان بردارم
صفحه 7 از 14
اَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِرَسول الله » : - و اما گفتههاي تاریخی در مورد پیشتازي خدیجه (سلام الله علیها) در اسلام زیاد است، نمونهاي از آنها
اولین کسی که ایمان آورد به رسول » (6) ؛«( صلی الله علیه و آله مِنَ الرِّجال عَلِیُّ علیه السلام وَ مِنَ النِّساء خَ دیجَه (سلام الله علیها
.«.( خدا صلی الله علیه و آله از مردان علی علیه السلام بود از زنان خدیجه (سلام الله علیها
-2 پیشتازي در ایمان
به عقیدهي عدهاي، دو واژهي اسلام و ایمان، داراي یک معنا و مفهوم است، اما از دیدگاه عدهاي دیگر با هم تفاوت دارند، چرا که
اسلام به مفهوم پذیرش و اقرار به زبان است، اما ایمان، به باور عمیق قلبی گفته میشود.
اسلام عبارت است از اعلام قانون گرایی و فرمان برداري از حق و پذیرش ره آورد وحی و رسالت است. بر همین اساس است که
امنیت انسان تضمین میشود، اما اگر این اعلام، همراه با باور و عقیدهي قلبی باشد، از آن به ایمان تعبیر میشود و به دارندهي آن،
مسلمان و با ایمان میگویند.
اما کسانی که تنها با زبان اسلام آوردهاند و به خاطر امتیاز و فرصتها و شرایط اطراف و دفع خطر و هزینه، به این راه آمدهاند،
اینها از دایرهي ایمان بیرون هستند، هرچند به ظاهر مسلمان باشند.
قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ » : این تفاوتها و نوشتهها برگرفته از آیهي شریفهي قرآن است، که میفرماید
اعراب بنی اسد و غیره » (7) ؛« لَمَّا یَدْخُلِ الْإیمانُ فی قُلُوبِکُمْ وَ إِنْ تُطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لا یَلِتْکُمْ مِنْ أَعْمالِکُمْ شَیْئاً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ
که بر تو منت گذارده و گفتند ما ایمان آوردیم به آنها بگو شما که (ایمانتان) به قلب وارد نشده به حقیقت هنوز ایمان نیاوردهاید
لکن بگویید ما اسلام آوردیم و اگر خدا و رسول وي را اطاعت کنید او از (اجر) اعمال شما هیچ نخواهد کاست و از گناه گذشتهي
.«. شما میگذرد که خدا بسیار آموزنده و مهربان است
اسلام آشکار » (8) ؛« اَلاِسْلامُ عَلانیَۀٌ، وَالاِیمانُ فِی الْقَلبِ » : از پیامبر صلی الله علیه و آله آوردهاند که در تفاوت اسلام و ایمان فرمود
.« است و به وسیلهي زبان هویدا میشود، اما ایمان باور عمیق قلبی است
مسلمان آن کسی است که » (9) ؛«... المُسْلِمُ مَنْ سَلُمَ المُسْلِمُونَ مِنْ لِسانِهِ وَ یَدْهِ » : آن گاه با دست به سینهي خود اشاره کرد و فرمود
.«. دیگران از دست و زبان او امنیت داشته باشند، و او قدرت و امکانات و مقررات خدا و حقوق مردم را پایمال نکند
بله، ایمان فراتر از اسلام است و علاوه بر اقرار آگاهانه و آزادانه به اصول و فروع دین و معارف و مقررات خدا، زندگی فردي و
اجتماعی و حتی ازدواج خود را بر اساس اندیشه و باور منش مورد نظر قرآن و آوردنده ي قرآن تنظیم میکند و رابطهاش و
رفتارش هم با خدا، خویشتن، پدیدههاي متنوع طبیعی و همنوعان بر اساس عدل و داد میشود و این میشود یک زندگی و ازدواج
معنوي و برتر که لیاقت الگو شدن را دارد.
از ویژگیهاي معنوي خدیجه (سلام الله علیها) این است که نه تنها توحید گرا و ایمان آورندهي واقعی به خدا و پیامبر و باور
کنندهي پاداش و کیفر و بهشت و دوزخ بود و در کل بانوي ایمان و باور بود بلکه در این مسیر از همهي زنان نواندیش و کمال
طلب جلوتر بود، و در ایمان واقعی به خدا و پیامبر، پیشگام تر ین و پیشتازترین زنان شد.
این ویژگی، خدیجه (سلام الله علیها)، در بسیاري از روایات بیان شده که ما به ذکر دو موردکفایت میکنیم: - پیامبر صلی الله علیه
ما اَبْدَلَنِیَ الُله خیراً مِنْها لَقَدْ » : و آله، بارها در برابر ادعاي دروغین برخی از زنان خود، در تجلیل از خدیجه (سلام الله علیها) فرمود
خداوند هرگز همسر و همراه و مشاوري بهتر از او (خدیجه) به » (10) ؛« ... آمَنَتْ بِی حِینَ کَفَرَ النّاسُ وَ صَ دَّقَتْنِی حِینَ کَذَّبَنِی النّاسُ
من ارزانی نداشت، چرا که در آن شرایط بحرانی که مردم به دعوت توحیدي من کفر میورزیدند، او با شهامت و درایت به راه و
صفحه 8 از 14
رسم آسمانی من ایمان آورد، و آنگاه که آنان من را در رسالتم، دروغگو میدانستند، او با اخلاص و درستی و راستی من را در
.« ... دعوتم گواهی داد و
چون امر نبوت ظاهر شد، خدیجه (سلام » (11) ؛«... وَجاءَتِ النُّبُوَّةَ فَأسْلَمَتْ فَهِیَ اَوَّلُ إمْرَأةٍ آمَنَتْ بِهِ » : در تاریخ همچنین آمده است
.« ... الله علیها) با اسلام رو آورد، او نخستین بانویی است که به ایمان آورد
یکی از حقایق دقیق تاریخی و روایی این است که؛
خدیجه (سلام الله علیها) نخستین بانویی است که به پیامبر و پیام آسمانی او ایمان آورد، و این ویژگی معنوي او به طوري مشهور و
معروف است که در میان تاریخ نگاران و محدثان و دانشمندان نظر مخالفی ندارد.
-3 پیشتازي در نماز