گروه نرم افزاری آسمان

فصل هفتم: قرآن و ریاضیات






اشاره
ص: 192
اعجاز عددي قرآن چیست؟
پرسش:
اعجاز عددي قرآن چیست؟ تاریخچه و منابع آن را بیان کنید. پاسخ:
تاریخچه:
برخی از صاحبنظران در چند دههي اخیر بعد دیگري براي اعجاز قرآن بیان کردهاند که همان اعجاز عددي قرآن است و بر این
رد پاي این فکر دیده میشود. ،« الاتقان فی علوم القرآن » باورند که یک نظام ریاضی خاصی بر قرآن حاکم است. هر چند در کتاب
«1»
«2» . بود « دکتر رشاد خلیفه » اولین بار شخصی که به طور صریح این ادعا را مطرح کرد، دانشمندي به نام
ص: 193
به سیر تاریخی اعجاز عددي قرآن میپردازیم: « تفصیل » و « اجمال » در اینجا به طور
الف. سیر اجمالی نگارشها در زمینهي اعجاز عددي:
1. اعجاز حروف مقطعه و طرح بحث اعجاز عدد 19
19622 . تکمیل بحث اعجاز عدد 19 و طرح بحث اعجاز تناسب عددي تکرار واژههاعبدالرزاق نوفل - دکتر رشاد خلیفه 1351
2002 ب. تفصیل سیر - 19753 . اعجاز عدد زوج و فردکورش جم نشان 13754 . اعجاز عدد هفتعبدالدائم الکحیل 1381 -1364
تاریخی اعجاز عددي قرآن: 1. اعجاز حروف مقطعه قرآن:
به نام (آخر الساعه) گزارشی دربارهي تحقیقات دانشمندي مصري در مورد تفسیر پارهاي از «1» چندي قبل مجلهي معروف مصري
آیات قرآن مجید به کمک کامپیوتر منتشر ساخت که اعجاب همگان را در نقاط مختلف جهان برانگیخت. این تحقیقات محصول
سه سال کوشش پیگیر و کار مداوم دکتر رشاد خلیفه ( 1962 م) شیمیدان مصري بود.
ص: 194
: 2. اعجاز عددي 19
- عبدالرزاق نوفل ( 1975 م) تحقیقات دکتر رشاد خلیفه را ادامه داد، ایشان به نتیجهي جالب دیگري رسید- با عنوان اعجاز عدد 19
ایشان میگوید: چون (بسم الله الرحمن الرحیم) داراي 19 حرف است پس نظام ریاضی خاصی براساس عدد 19 بر قرآن حاکم
است.
براي مثال چند نمونه ذکر میکنیم:
(19 *57 : الف. تعداد (ق) هایی که در سورهي (ق) وجود دارد؛ 57 مورد است که یکی از مضربهاي عدد 19 میباشد. ( 3
صفحه 69 از 88
«1» . ب. عدد کلمات اوّلین آیاتی که بر پیامبر نازل شده، 19 کلمه است
3. تناسب تکرار واژهها در قرآن:
عبدالرزاق نوفل بعداً تناسب عددي تکرار واژهها را در قرآن مطرح نمود ایشان معتقد است که کلماتی که مترادف یا متضاد هستند
به تعداد مساوي در قرآن تکرار شده است. مانند:
هر کدام 115 بار. « آخرت » و « دنیا » کلمهي
واژهي یوم 365 بار.
کلمه شیطان و ملائکه هر کدام 68 بار.
جهنم 77 و جنات با مشتقات 77 بار.
ص: 195
4. اعجاز زوج و فرد:
1375 ه-) مطرح شده است. ایشان با توجه به آیهي سوم سورهي فجر ) « کورش جم نشان » اعجاز زوج و فرد در قرآن کریم توسط
که خداوند متعال به زوج و فرد سوگند یاد کرده میگوید: شاید یک نظام عددي برمبناي زوج و فرد در قرآن کریم وجود «1»
داشته باشد.
در نهایت ایشان به این نتیجه رسیده است که جمع اعداد زوج، مساوي با جمع تعداد آیات قرآن، یعنی 6236 میباشد و جمع اعداد
فرد، مساوي 6555 است که حاصل جمع شمارهي سورهها میباشد. بدین ترتیب نمونه دیگري از اعجاز عددي قرآن را ثابت
«2» . میکند
5. اعجاز عدد هفت:
توسط مهندس عبدالدائم الکحیل ( 2002 م) مطرح شده است. ایشان با استفاده از آیهي 12 سورهي طلاق که « عدد هفت » اعجاز
نتیجه میگیرد که باید بین عدد هفت و تعالیم قرآن ارتباطی ؛« اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماوَاتٍ وَمِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ » : خداوند میفرماید
باشد، براي مثال میگوید:
نص قرآن
6643 قرآن 3466946 : بسم الله الرحمن الرحیم عدد حروف هر کلمه 7
665 56695 : تنزیلا لعزیز الرحیم عدد حروف هر کلمه 7
ص: 196
ایشان معتقد است که اگر تعداد حروف کلمات هر آیه را کنار هم بگذاریم، یکی از مضربهاي عدد هفت میباشد.
یادآوري:
برخی از مطالب اعجاز عددي صحیح و قابل قبول است امّا برخی دیگر سلیقهاي و مطابق با واقع نیست. به عنوان نمونه:
الف. در مورد حروف مقطعهي (ن) دراول سورهي (ن و القلم) گفته شده است که تعداد تکرار آن 133 مرتبه است. که براساس این
در « ن» 19 ) در حالی که در شمارش دقیق به این نتیجه میرسیم که حرف *133 : شمارش یکی از مضربهاي عدد 19 میباشد ( 7
این سوره 131 مرتبه است.
ب. در مورد تناسب تعداد تکرار کلمات قرآن، معیار دقیقی وجود ندارد چون بعضی کلمات با مشتقات آن حساب شده و بعضی
بدون مشتقات، مانند: جهنّم و جنّات.
ج. در مورد اعجاز عدد هفت در شمارش حروف کلمات مخصوصاً شمارش حرف همزه اشکالاتی وجود دارد؛ چون در بعضی
صفحه 70 از 88
موارد همزه به حساب آمده و در بعضی موارد حساب نشده است. این اختلافها به خاطر این است که معیار و قانونی براي شمارش
وجود ندارد.
نتیجه: با توجّه به آنچه بیان شد اعجاز عددي قرآن در موارد ادعا شده نیاز به بررسی بیشتر دارد؛ از این رو باید گفت: اعجاز عددي
قرآن اجمالًا و در برخی از موارد ادعا شده پذیرفته شده است.
ص: 197
معرفی منابع:
1. تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازي، ج 2، آیهي اوّل سورهي آل عمران.
.46 - 2. قرآن و اسرار آفرینش، (تفسیر سورهي رعد) استاد جعفر سبحانی، 1362 ، چاپ امیرالمومنین، انتشارات توحید، قم، ص 15
3. تناسب آیات، آیت الله محمدهادي معرفت، ترجمه شیخ عزت الله مولایینیا همدانی، 1373 ، چاپ دانش، ناشر بنیاد معارف
.162 - اسلامی، ص 151
.232 - 4. پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضاییاصفهانی، جلد اول، چاپ اوّل، 1380 ، ناشر کتاب مبین، ص 219
5. سلسله الاعجاز الرقمی، معجزه القرآن فی عصر المعلوماتیه، مهندس عبدالدائم الکحیل، چاپ اول، 2002 م، انتشارات علمیه،
دمشق.
6. اعجاز عددي قرآن کریم و ردّ شبهات، محمود احمدي، 1371 چاپ اول، انتشارات مسعود احمدي.
7. اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، بسّام نهاد جرّار، چاپ دوم، 1414 ه- 1994 ، ناشردارالنفائس.
8. عجائب العدد و المعدود فی القرآن الکریم، جمیل دیباچه، چاپ اول 1419 ه- 1999 م، ناشر مجه البیضاء، بیروت.
9. من الاعجاز البلاغی و العددي للقرآن الکریم، دکتر ابوزهراء النجدي، تاریخ 1410 ه-، 1990 م.
10 . المنظومات العددیه فی القرآن العظیم، مهندس مصطفی ابوسیف، مهندس احمد عبدالوهاب، 1418 ه-، 1998 م، ناشر مکتبه
وهبه.
ص: 198
رابطه حروف مقطعه قرآن با ریاضیات چیست؟
پرسش:
رابطه حروف مقطعه قرآن با ریاضیات چیست؟ پاسخ:
دکتر رشاد » برخی از صاحبنظران در چند دههي اخیر، ادعا کردند که یک نظام ریاضی خاصی بر قرآن حاکم است. یکی از آنها
شیمیدان مصري بود. او براي تحقیقات خود مدّتها از رایانه استفاده نمود. « خلیفه
تمام کوشش استاد مزبور براي کشف معانی حروف مقطعه قرآن، مانند (الم- یس- ق و ...) صورت گرفته است او با کمک
محاسبات پیچیدهاي ثابت کرد که رابطهي نزدیکی میان حروف مزبور با حروف سورهاي که در آغاز آن قرار گرفته است، وجود
دارد.
دکتر رشاد خلیفه مینویسد: میدانیم قرآن مجید 114 سوره دارد، که از میان مجموع این سورهها، 29 سوره در آغاز آنها حروف
مقطعه قرار دارد. جالب اینجا است که اگر مکررات آن را حذف کنیم درست نصف حروف 28 گانه الفباي عربی را تشکیل
میدهد. (یعنی أ- ح- ر- س- ص- ط- ع- ق- ك- ل- م- ن- ه-- ي) که گاهی آن را حروف نورانی مینامند.
اینک توجه شما را به نتایج جالبی که دکتر رشاد خلیفه رسیده است جلب میکنیم:
صفحه 71 از 88
ص: 199
1. حروف مقطعه یک حرفی: نسبت حرف (ق) در سورهي (ق) از تمامی سورههاي قرآن بدون استثناء بیشتر است و نیز محاسبات
نشان داد که حرف (ص) در سورهي (ص) چنین است، یعنی مقدار آن به تناسب مجموع حروف از هر سورهي دیگر بیشتر است و
«1» .( نیز حرف (ن) در سورهي (ن و القلم
2. حروف مقطعه چند حرفی: اگر چهار حرف (المص) را در آغاز سورهي اعراف در نظر بگیریم، اگر الفها و لامها و میمها و
صادهایی که در این سوره وجود دارد را با هم جمع کنیم و نسبت آن را با حروف این سوره بسنجیم خواهیم دید که از تعداد
مجموع آن در هر سورهي دیگر بیشتر است.
همچنین (المر) در آغاز سورهي رعد و (کهیعص) در آغاز سورهي مریم.
3. تاکنون بحث دربارهي حروفی بود که تنها در آغاز یک سورهي قرآن قرار داشت. اما حروفی که در آغاز چند سوره قرار دارد،
مانند: (الر- الم)، شکل دیگري دارد و آن اینکه بر طبق محاسبات کامپیوتر مجموع این سه حرف مثلًا (الف- لام- میم) اگر در
مجموع سورههایی که با الم آغاز شده است حساب شود و نسبت آن با مجموع حروف این سورهها به دست آید، از میزان هر یک
«2» . از سورههاي دیگر قرآن بیشتر است
ص: 200
4. محاسبات کامپیوتري نشان داد که حاصل جمع حروف مقطعه در هر سوره، یکی از مضربهاي عدد 19 میباشد براي روشن
«1» . شدن مطلب به جدول زیر توجه فرمایید
این جدول تمام حروف مقطعه اوائل سورههاي قرآن را نشان میدهد.
حروف
19 ر :457 19 م 86838683 :620 19 ل 1178011780 :921 شماره حروف در سورههاي آنآخر تقسیمشان بر 19 ا 1749917499
19 ط ه- :26 19 ط س 494494 :7 19 ن 133133 :6 19 ق 114114 :16 19 ح 304304 :8 19 ص 152152 :65 12351235
19 :38 19 ع س ق 722722 :51 19 ي س 969969 :31 589589
ص: 201
ح م
19 ا ل م ر :483 19 ط س م 91779177 : 1606 19 ا ل ر 3051430514 : 1998 19 ا ل م 3796237962 : 473 89878987
19 :10875 19 جمعاً 206625206625 :2006 19 ا ل م ص 3811438114 :2063 3919739197
ص: 202
ردیف
سورههاشمارهي سوره هاآیه هایی حروف مقطع ها ل مرصحط سه- یعقنک جمع حروف در سورهها 1 البقره 2 أ ل م 99912
257 یونس 10 أ ل ر 31523 116098 25781 الاعراف 7 أ ل م ص 52584 88512 459232 آل عمران 3 أ ل م 5157143 042195
1335 الرعد 13 أ ل م ر 715018 81225 140 یوسف 12 أ ل ر 824057 2788 3242 13539 هود 11 أ ل ر 5146 1225 725 225
503323 999 394 الحجر 15 أ ل ر 25 45216 12547 ابراهیم 14 أ ل ر 012069 926013
ص: 203
10
489339 النمل 27 28314 الشعراء 26 ط س م 361513 261683 طه 20 ط ه- 24212 4512 2137 مریم 19 ك ه- ي ع س 79811
صفحه 72 از 88
ط س 279212014 القصص 28 ط س م 4611910058015 العنکبوت 29 أ ل م 784554347168516 الروم 30 أ ل م
545396318125917 لقمان 31 أ ل م 34829817782218 السجده 32 أ ل م 26815415858019 یس 36 ي س 4823728520 ص
38 ص 2828
ص: 204
21
غافر 40 ح م 3896445322 فصلت 41 ح م 2765833423 الشوري 42 حمعسق 3085352995757024 الزخرف 43 ح م 26225
22737 ق 50 ق 575729 القلم 68 20031 الاحقاف 41 ح م 26428 14516 الجاثیه 45 ح م 23127 31745 الدخان 44 ح م 16126
1749911 780868 31215 152304 1073874 8258222 111412313 ن 123123 جمعاً 741816
ص: 205
نتیجهگیري:
تعداد زیادي از دانشمندان مسلمان نظم ریاضی قرآن را دنبال کرده و به نتایج قابل توجهی رسیدهاند، هر چند برخی محاسبات آنها
خطا بوده و یا با اعمال سلیقه و ذوق شخصی همراه بوده است.
در مقابل، گروه دیگري از نویسندگان و صاحبنظران قرآنی، این مطالب را نمیپذیرند و برخی محاسبات آنان را خطا میدانند.
از سخنان هر دو طرف استفاده میشود که نظم ریاضی قرآن، به صورت موجبه جزئیه (یعنی در برخی از موارد ادعا شده) مورد
پذیرش موافقان و مخالفان اعجاز عددي واقع شده است و این مطلب از شگفتیهاي علمی قرآن به شمار میآید. اما به صورت
«1» . موجبه کلیّه (یعنی در همهي موارد ادعا شده) مورد قبول نیست
اعجاز عددي و اشکالات آن:
کسانی که اعجاز عددي را قبول ندارند، به مطالب زیر استناد کردهاند:
1. قرآن از طریق قرآن شناخته میشود و در این طریق سخنی از اعجاز عددي نیست.
قسمتی از آیات قرآن که ماهیت قرآن را معرفی میکند عبارتند از:
ص: 206 «2» « ذلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُديً لِلْمُتَّقِینَ »
آن کتاب [با عظمت هیچ تردیدي در آن نیست. [و] راهنماي پارسایان (خود نگهدار) است.
ماهِ رمضان (ماهی است) که قرآن در آن فرو «1» « شَ هْرُ رَمَ َ ض انَ الَّذِي أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُديً لِلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدي وَالْفُرْقَانِ »
فرستاده شد، در حالی که [آن قرآن راهنماي مردم و نشانههایی از هدایت و جدا کننده [حق از باطل است.
در حقیقت این قرآن، بدان (شیوهاي) که آن پایدارتر است، راهنمایی میکند؛ «2» « إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدِي لِلَّتی هِیَ أَقْوَمُ »
چنانکه ملاحظه میکنید قرآن خود را نور، حکمت، علم، ذکر، هدایت و موعظه ... معرفی میکند و همهي این عناوین در پرتو
توجّه به محتواي قرآن و پیروي از رهنمودهاي آن میسر میشود نه از طریق دقّت در ساختار لفظی و کشف تناسب و توازن حروف
و کلمات این کتاب آسمانی. بنابراین در هیچ جاي قرآن حتّی به طور تلویحی نیز به اینگونه کاوشها دعوت نشدهایم.
است. قرآن بعد از ذکر داستان آنها، اظهار تاسف میکند که چرا « اصحاب کهف » یکی از داستانهاي عبرتانگیز قرآن داستان
مردم به جاي اینکه به پیام این قصه توجّه کنند و راه اصحاب کهف را بپیمایند خود را مشغول مطالب حاشیهاي و فرعی قصه
«3» . نمودهاند و بر سر تعداد اصحاب کهف با هم جدال میکنند
ص: 207
2. آیا حدیثی از معصومین (ع) به ما رسیده است که قرآن را کتابی اسرارآمیز، معماگونه و حاوي فرمولهاي ریاضی و از مقولهي
صفحه 73 از 88
رمل و جفر معرفی کرده باشد. پاسخ منفی است. هرگز در بیانات امامان معصوم و سیرهي عملی آنها مشاهده نشده است که قرآن را
از این منظر بنگرند، و مطالبی هر چند تلویحی در مورد تعداد حروف و کلمات قرآن و روابط ریاضی بین آنها، بیان نموده باشند.
در احادیث نیز قرآن را علم، حکمت و نور خوانده شده است.
در مورد حروف مقطعه به این نتیجه میرسد که همواره معدل تکرار حروف مقطعه در سورهاي خاص، از معدل « رشاد خلیفه » .3
تکرار حروف دیگر بیشتر است. چنانکه در سورهي (ق) حرف (ق) معدلی بالاتر از سایر حروف در این سوره، و سایر سورههاي
دیگر قرآن دارد؛ و یا حرف (ن) در سورهي (ن و القلم) بزرگترین رقم نسبی را دارد.
هم عقیده میشدیم اما در اینجا با « تئوري نظم ریاضی قرآن » اگر آمارها با موارد نقض روبرو نمیشد ما هم با ایشان و سایر پیروان
استثناهاي فراوانی روبرو میشویم. براي مثال:
در حدّي است که معدل تکرار آن از معدل تکرار (ق) (در ،« الفلق » و « القیامه » و « الشمس » 1. تعداد تکرار حروف (ق) در سورههاي
بیشتر میباشد. (« ق» سورهي
که دو حرف (ط+- ه) وجود دارد با پنج استثناء روبرو میشویم: 1. حج 2. نور 3. فتح 4. مجادله 5. توبه « طه » 2. در سورهي
نتیجه برعکس است. یعنی یاء و سین کمترین تکرار را به خود اختصاص دادهاند. ،« یس » 3. در مورد سورهي
ص: 208
بیشتر از تکرار آن در سورهي (ن و القلم) است. « حجر » 4. در مورد حرف (ن) در سورهي (ن و القلم) میبینیم تکرار آن در سورهي
«1»
در مورد مضربهاي عدد 19 اشکالات فراوانی وجود داردکه ما به چند مورد اشاره میکنیم:
5. حرف مقطعهي (ن) در اول سورهي (ن و القلم) 131 مورد است، که در این صورت از مضربهاي عدد 19 نمیباشد. در حالی
(7 *133 : که قائلین به اعجاز عدد 19 میگویند: 133 مورد است. ( 19
6. در سورهي طه مجموع ط+- ه 239 مورد است، نه 342 و 239 ، یکی از مضربهاي عدد 19 نمیباشد.
7. در شمارش حرف (ل) در چهار مورد اشتباه صورت گرفته است:
که در این آیه 7 مورد لام شمارش شده در حالی که 8 مورد میباشد. « روم » الف: آیه 21 سورهي
که در این آیه 5 مورد لام شمارش شده در حالی که 6 مورد است. « یونس » ب: آیهي 58 سورهي
که در این آیه 8 مورد لام شمارش شده در حالی که 9 مورد است. « هود » ج: آیهي 70 سورهي
که در این آیه 5 مورد لام شمارش شده در حالی که 6 مورد است. « ابراهیم » د: آیهي 41 سورهي
ص: 209
بنابراین مجموع (ا+ ل+ م) در سورهي روم یکی از مضربهاي عدد 19 نمیباشد و همچنین مجموع (ا+ ل+ ر) در سورههاي هود،
«1» . یونس و ابراهیم
منابع براي مطالعه بیشتر:
.416 - 1. تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازي، دارالکتب الاسلامیه، ج 2، ص 413
2. پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضاییاصفهانی، جلد اول، چاپ اول، 1380 ، ناشر کتاب مبین.
3. اعجاز عددي قرآن کریم و ردّ شبهات، محمود احمدي، چاپ اول، 1371 ، انتشارات مسعود احمدي.
ص: 210
چرا در قرآن کریم زن ومرد هر کدام 24 بار آمده است؟ دلیل علمی یا معنوي دارد؟ توضیح دهید؟
صفحه 74 از 88
پرسش:
چرا در قرآن کریم زن ومرد هر کدام 24 بار آمده است؟ دلیل علمی یا معنوي دارد؟ توضیح دهید؟ پاسخ:
مطرح شد، و « عبدالرزاق نوفل » این پرسش در مورد اعجاز تناسب عددي تکرار واژهها است که اولین بار توسط شخصی به نام
بعدها توسط دانشمندان مسلمان دیگر دنبال شد و به نتایج قابل توجهاي رسیدند.
میگویند: « اعجاز تناسب عددي واژهها » قائلین به
تناسب و تساوي و هماهنگی در اعداد و ارقام کلمات و موضوعات شبیه و مغایر با هم، در قرآن امري بسیار شگفتانگیز است. هیچ
آن نیز رعایت تناسب شده باشد، قادر « کلمات و الفاظ » آنقدر متعالی باشد و در ،« معنا و محتوا » بشري برآوردن کتابی که از نظر
نیست.
این تناسب شگفتانگیز در شرایطی فراهم شده که قرآن در طول 23 سال در شرایط گوناگون نازل شده و هر بخشی از کلمات آن
در حادثهي خاصی بوده است. و بعد از نزول نیز، از اصلاح و تنظیم بعدي برخوردار نبوده است.
این تساوي و توازن عددي، بدین صورت به وجود نیامده باشد که این کلمات متقابل، در همه جاي قرآن در کنار هم ذکر شده و
در نتیجه چنین تقابلی حاصل شده باشد. زیرا چنین تقابل و توازنی یک توازن خود به خودي (و فاقد ارزش قابل ذکر) خواهد بود.
است، در هیچ آیهاي از آیات قرآن به همراه آن ذکر نشده و بلکه در هیچ سورهاي نیز، این « میتاً » مقابل « حیّا » به عنوان مثال: کلمه
دو کلمه با هم
ص: 211
جمع نشدهاند. با این حال توازن عددي میان دفعات تکرار کلمه در سرتاسر قرآن برقرار است.
«1» : براي مثال به نمونههایی اشاره میکنیم
«2» . و مشتقاتش که هر کدام 115 بار تکرار شده است « آخرت » و مشتقاتش برابر است با لفظ « دنیا » 1. لفظ
«3» . و مشتقاتش که هر کدام 145 بار تکرار شده است « موت » و مشتقاتش برابر است با لفظ « حیات » 2. لفظ
«4» . و مشتقاتش که هر کدام 167 بار تکرار شده است « سیئات » و مشتقاتش برابر است با لفظ « صالحات » 3. لفظ
«5» . و مشتقاتش که هر کدام 88 بار تکرار شده است « شیاطین » و مشتقاتش برابر است با لفظ « ملائکه » 4. لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 79 بار تکرار شده است. « رحمه » و مشتقاتش برابر است با لفظ « هدي » 5. لفظ
، ص: 212
«1» . و مشتقاتش که هر کدام 49 بار تکرار شده است « نور » و مشتقاتش برابر است با لفظ « عقل » 6. لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 75 بار تکرار شده است. « شکر » و مشتقاتش برابر است با لفظ « مصیبه » 7. لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 11 بار تکرار شده است. « استعاذه » و مشتقاتش برابر است با لفظ « ابلیس » 8. لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 20 بار تکرار شده است. « ثواب » و مشتقاتش برابر است با لفظ « برّ » 9. لفظ
«2» . و مشتقاتش که هر کدام 77 بار تکرار شده است « جنات » و مشتقاتش برابر است با لفظ « جهنم » 10 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 4 بار تکرار شده است. « طفل » و مشتقاتش برابر است با لفظ « شیخ » 11 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 4 بار تکرار شده است. « عقیم » و مشتقاتش برابر است با لفظ « نسل » 12 . لفظ
«3» . و مشتقاتش که هر کدام 50 بار تکرار شده است « ینفع » و مشتقاتش برابر است با لفظ « یفسد » 13 . لفظ
ص: 213
صفحه 75 از 88
و مشتقاتش که هر کدام 8 بار تکرار شده است. « بهتان » و مشتقاتش برابر است با لفظ « برهان » 14 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 8 بار تکرار شده است. « حجاب » و مشتقاتش برابر است با لفظ « ثیاب » 15 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 9 بار تکرار شده است. « عزم » و مشتقاتش برابر است با لفظ « وهن » 16 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 11 بار تکرار شده است. « سفیه » و مشتقاتش برابر است با لفظ « مجنون » 17 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 21 بار تکرار شده است. « کتم » و مشتقاتش برابر است با لفظ « نشر » 18 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 4 بار تکرار شده است. « عفه » و مشتقاتش برابر است با لفظ « رذیله » 19 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 4 بار تکرار شده است. « اغضض » و مشتقاتش برابر است با لفظ « عوره » 20 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 5 بار تکرار شده است. « طرفاً » و مشتقاتش برابر است با لفظ « وسطاً » 21 . لفظ
«1» . و مشتقاتش که هر کدام 2 بار تکرار شده است « نحس » و مشتقاتش برابر است با لفظ « سعید » 22 . لفظ
ص: 214
«1» . و مشتقاتش که هر کدام 7 بار تکرار شده است « بنی آدم » و مشتقاتش برابر است با لفظ « فرقان » 23 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 26 بار تکرار شده است. « عقاب » و مشتقاتش برابر است با لفظ « جحیم » 24 . لفظ
و مشتقاتش که هر کدام 29 بار تکرار شده است. « عدل و قسط » و مشتقاتش برابر است با لفظ « حساب » 25 . لفظ
«2» . به معناي روز با تمام مشتقاتش، 365 مرتبه در قرآن به کار رفته که برابر با تعداد روزهاي سال میباشد « یوم » 26 . لفظ
بررسی:
بسیاري از این آمار و ارقام که در تناسب واژگان قرآن از نویسندگان مختلف نقل شده است در مقام محاسبه، درست نیست. و
نیازمند نگاه خوشبینانه است. و بر فرض صحت، نیازمند توجیهات و تکلفات فراوانی است که عملًا این تناسبها را از اعجاز بودن
دور میکند. براي مثال:
را به صورت مفرد در نظر « یوم » براي اینکه به عدد 365 برسند (عدد روزهاي سال) گفتهاند: باید « یوم » 1. در شمارش کلمهي
بگیریم. زیرا اگر ایام و یومین را به حساب آوریم، به عدد مطلوب نمیرسیم.
ص: 215
اما باز هم منظور آنها تأمین نمیشود زیرا یومئذٍ و یومکم و یومهم نیز باید از فهرست خارج شود در حالی که اینها هم مفرد هستند.
را نیز از « فالیوم » و « الیوم » و « بالیوم » هیچ حرفی متصل نباشد، در این صورت باید « یوم » اگر منظور ایشان از مفرد این است که به
فهرست خارج کرد و در این صورت آمار ما از 365 بسیار کمتر میشود. خلاصه این افراد براي رسیدن به عدد 365 از هیچ اسلوب
منقطی پیروي نکردهاند.
2. در مواردي که آمارشان به حد نصاب نمیرسد، به دنبال مشتقات آن واژهي خاص رفته و میکوشند با اضافه کردن مشتقات
نصاب لازم را تهیه کنند. و این سؤال بیجواب میماند که چرا در بعضی موارد باید مشتقات را به حساب آوریم و در بعضی موارد
فقط به آمار مفرد آن واژه بسنده کنیم. و عجیبتر اینکه میگویند: در بعضی واژهها مثل: جهنم و جنات، در یکی به صورت مفرد و
در دیگري به ضم مشتقات باید به مطلوب نایل شد.
و مشتقات را شمارش « یفسد » 3. در مواردي نیز دو واژهاي در مقابل هم قرار میگیرند که اصلًا ربطی به هم ندارند. مثلًا واژهي
میروند. در حالی که براي آشنایان به زبان عربی واضح « ینفع » برابر نیست، سراغ واژهي « یُصلح » میکنند و چون با تعداد واژهي
مقایسه کردهاند: بین « اقوال » بسنجند با « قلنا » را با « قلتم » یا به جاي اینکه .« ینفع » میباشد نه « یصلح » در مقابل « یفسد » است که
وَاصْبِرْ عَلَی مَا » : کرد؟ مگر قرآن نمیفرماید « شکر » نمود و یا « صبر » چه ارتباطی هست؟ آیا در برابر مصیبت باید « شکر » و « مصیبت »
صفحه 76 از 88
و مشتقات آن ( 103 ) با تعداد واژهي مصیبت « صبر » به احتمال قوي، آقایان وقتی دیدهاند واژهي « أَصَابَکَ إِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزِمِ الْأُمُورِ
رفتهاند. « شکر » مساوي نیست، سراغ واژهي
ص: 216
مورد پرسش:
با مشتقاتش « امراه » به صورت مفرد، برابر است با لفظ « رجل » در مورد تکرار لفظ زن و مرد در قرآن در برخی منابع آمده است لفظ
با مشتقاتش قرار « امراه » را به صورت مفرد در مقابل لفظ « رجل » در اینجا میبینیم لفظ «1» . که هر کدام 24 بار تکرار شده است
دادهاند تا نصاب لازم کامل گردد.
73 مرتبه و ریشهي « ر ج ل » و شمارش کامپیوتري کلمات قرآن میبینیم که ریشهي « معجم المفهرس » در حالی که با مراجعه به
با تمام مشتقاتش 28 بار تکرار « امراء » به صورت مفرد 16 بار و لفظ « رجل » 37 مرتبه تکرار شده است. که در این دفعات لفظ « مرء »
شده است.
با تمام مشتقاتش یکی باشد، چه دلیلی وجود دارد « امراه » به صورت مفرد با تعداد تکرار لفظ « رجل » و بر فرض که تعداد تکرار لفظ
که یکی را به صورت مفرد حساب کنیم و دیگري را با تمام مشتقاتش؟
بنابراین به نظر میرسد این ادعا در مورد برابري لفظ زن و مرد در قرآن صحیح نیست.
ص: 218
موافقان و مخالفان اعجاز عددي چه استدلالی دارند؟
پرسش:
موافقان و مخالفان اعجاز عددي چه استدلالی دارند؟ پاسخ:
اعجاز قرآن ابعاد گوناگونی دارد، که یکی از این ابعاد، اعجاز عددي قرآن کریم است. تا چند سال اخیر این راز علمی پنهان مانده
برداشته شد. در رأس این گروه افرادي همچون رشاد « نظم ریاضی قرآن » بود و با ظهور رایانههایی که دقت بالایی دارند، پرده از
خلیفه و عبدالرزاق نوفل و ... هستند.
در مقابل آنان گروه دیگري از نویسندگان وصاحبنظران قرآنی، قرار دارند که این مطالب را نمیپذیرند و برخی محاسبات آنان
را خطا آلود میدانند. حتی برخی نویسندگان با شدت هر چه بیشتر قسمتی از این مطالب را توطئهي بهائیت معرفی میکنند و آن را
«1» . یک جریانی انحرافی میدانند و در این مورد به ادعاي نبوت رشاد خلیفه و کشته شدن او استشهاد میکنند
در اینجا گزارشی از کتابها و نویسندگان دو گروه بیان میکنیم.
ص: 219
الف: موافقان اعجاز عددي قرآن:
در این مورد افراد زیادي کتاب نوشتهاند که به مهمترین آنها اشاره میکنیم:
1. معجزه القرآن الکریم، دکتر رشاد خلیفه:
متولد شد و درسال 1971 م درشهر مکه به جرگهي نائبان مکتب « طنطه » دکتر رشاد خلیفه در خانوادهاي از صوفیان مصر در شهر
قاهره گذراند، و سپس کارشناسی « عینالشمش » تصوف در آمد. او تحصیلات جدید خود را تا کارشناسی در دانشکده کشاوزي
1964 م) در - 1961 م) آمریکا گذراند و دکتراي خود را در دانشگاه کالیفرنیا ( 1962 - ارشد خود را در دانشگاه آریزونا ( 1959
«1» . رشته بیوشیمی گیاهی دریافت کرد
صفحه 77 از 88
او به مدت سه سال در مورد قرآن با استفاده از رایانه تحقیق کرد و نتیجهي این تحقیقات را در سال 1351 ش به روزنامههاي دنیا
«2» . داد
2. الاعجاز العددي للقرآن الکریم، عبدالرزاق نوفل:
توسط مصطفی حسینی ترجمه شده « اعجاز عددي در قرآن کریم » این کتاب در سه جزء جداگانه چاپ شده است. و تحت عنوان
«3» . است
ایشان تلاش کرده تا نظام ریاضی تکرار واژهها را در قرآن نشان دهد. براي مثال:
، ص: 220
واژهي دنیا 115 بار و واژهي آخرت نیز 115 بار آمده است.
«1» . واژهي شیطان و ملائکه هر کدام 68 بار در قرآن آمده است
3. تفسیر نمونه، آیهالله مکارم شیرازي:
ایشان در جلد دوم تفسیر نمونه ذیل آیهي اول سورهي آلعمران بحثی را از دکتر رشاد خلیفه به صورت مبسوط گزارش میکنند.
ولی قضاوت در مورد صحت و سقم آن را نیازمند بررسی فراوان میدانند و در پایان قضاوتی نمیکنند.
ایشان پس از ذکر مطالب دکتر رشادخلیفه این نتایج را میگیرند:
الف: رسم الخط اصلی قرآن را حفظ کنید.
ب: این مطالب دلیل دیگري بر عدم تحریف قرآن است.
ج: اشارات پر معنا: در بسیاري از سورههایی که با حروف مقطعه آغاز میشود، پس از ذکر این حروف اشاره به حقانیت و عظمت
قرآن شده است مانند:
«3» و «2» « الم. ذلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُديً لِلْمُتَّقِینَ »
4. اعجاز عددي قرآن کریم و رد شبهات، محمود احمدي.
،،،
ص: 221
ایشان کوشش نموده است تا اشکالاتی را که بر اعجاز عددي و محاسبات رشادخلیفه نمودهاند جواب دهد.
5. اعجاز ریاضی زوج و فرد در قرآن کریم، کورش جمنشان:
ایشان با توجه به آیهي سوم سورهي فجر، که خداوند متعال به زوج و فرد سوگند یاد کرده است به فکر افتاده است که شاید یک
نظام عددي بر مبناي زوج و فرد در قرآن باشد.
6. معجزه القرآن فی عصر المعلوماتیه، المهندس عبدالدائم الکحیل:
نتیجه میگیرد « اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماوَاتٍ وَمِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ » : ایشان با استفاده از آیهي 12 سورهي طلاق که خداوند میفرماید
که باید بین عدد هفت وتعالیم قرآن ارتباطی باشد.
ب: مخالفان اعجاز قرآن عددي قرآن کریم:
در این مورد به چند کتاب ومقاله برخورد کردیم که به آنها اشاره میکنیم:
1. تسعه عشر ملکاً، بیان ان فریقه الاعجاز العددي للقرآن خدعه، حسین ناجی محمد محی الدین:
ایشان به کسانی که عدد 19 را یکی از اسرار قرآن میدانند به شدت حمله میکند و آن را نوعی دروغ بستن به خدا دانسته است.
سپس متذکر میشود که عدد 19 از شعارهاي بهائیان است که در نظر مسلمانان مرتد و کافر هستند.
صفحه 78 از 88
2. اعجاز عددي و نظم ریاضی قرآن، عباس یزدانی:
ص: 222
ایشان در مقالهاي مفصل در مجلهي کیهان اندیشه اشکالات متعددي نسبت به برخی از کتابها و مقالاتی که اعجاز عددي را
پذیرفتهاند، مطرح میکند و این جریان را انحرافی دانسته که موجب سرگردانی افراد میشود.
3. پژوهش در اعجاز علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی:
ایشان مینویسند:
نظم ریاضی قرآن یک مطلب شگفتانگیز است. چرا که یک فرد امی و درس ناخوانده در طی 23 سال، کتابی با نظم خاص
ریاضی آوردهاست. اما آیا میتوان ادعا کرد که این نظم ریاضی اعجاز قرآن را نیز ثابت کند؟
در اینجا دو اشکال عمده وجود دارد: نخست آنکه، این مطلب از لحاظ صغري قابل خدشه است چرا که نظم ریاضی به صورت
موجبهي کلیه اثبات نشده، و کثرت مطالب اثبات شده طوري نیست که اعجاز را ثابت کند.
و دوم آنکه، از لحاظ کبري قابل خدشه است چرا که قرآن کریم که تحدي و مبارزه طلبی کرده است (که اگر میتوانید مثل قرآن
را بیاورید) تحدي آن عام نیست وشامل همهي جنبههاي اعجاز قرآن نمیشود و در قرآن نیز اشارهاي به اعجاز عددي آن نشده
است.
ایشان اضافه میکند: هر چند که ما در فصل اول کتاب به اشکال دوم پاسخ دادیم و بیان کردیم که ممکن است تحدي قرآن عام
«1» . باشد اما اشکال اول هنوز سر جاي خود باقی است، پس اعجاز علمی قرآن از طریق اعجاز عددي آن فعلًا قابل اثبات نیست
،،
ص: 224
منابع