فصل سوم: معاشرت
اشاره
ص: 153
آیین معاشرت و ارتباط جوان مسلمان با جنس موافق و مخالف چیست؟
پرسش:
آیین معاشرت و ارتباط جوان مسلمان با جنس موافق و مخالف چیست؟ پاسخ:
مقدمه:
برقراري ارتباط و بهرهبرداري از معاشرت با دیگران، از لوازم زندگی است؛ زیرا بدون ارتباط و معاشرت، ادامه زندگی سخت و یا
غیرممکن خواهد شد. قرآن مجید در این باره در سوره زخرف آیهي 32 میفرماید:
آیا آنان رحمت پروردگارت را تقسیم میکنند؟! ما وسایل زندگی آنان را در زندگی پست (دنیا) بین آنان تقسیم کردیم و »
رتبههاي برخی آنان را بر برخی [دیگر] برتري دادیم، تا برخی آنان برخی [دیگر] را به خدمت گیرند؛ و رحمت پروردگارت از
«. آنچه جمعآوري میکنند بهتر است
این مطلب در آیه 62 سوره نور با بیانی دیگر آمده و ضرورت زندگی دسته جمعی و معاشرت انسانها با یکدیگر، لازمه زندگی
معرفی شده است.
صفحه 54 از 98
از آنجا که دین اسلام جامع و کامل است، همان گونه که معاشرت را لازمه زندگی میداند، براي آن حد و مرزهایی نیز قرار داده
است که با توجه
ص: 154
به دستورهاي اسلام محدودیتهاي جوان مسلمان در ارتباط تبیین میشود. منظور از محدودیت روابط و معاشرتها در دین اسلام
روشن شدن حد و مرز است و با آزادي انسان، ناسازگار نمیباشد؛ به تعبیر دیگر، تعیین حد و مرز براي روابط و معاشرتها یکی از
کارکردهاي دین جامع و کامل اسلام است.
اسلام از سویی معاشرت و ارتباط را ضرورتی براي جامعه رو به پیشرفت و ترقی میداند، و از سوي دیگر، همین ارتباط و معاشرت
را قانونمند و هدفمند کرده و روابط را با توجه به همین اهداف مدیریت میکند.
با تقسیمبندي اقسام ارتباط، حدود و مرزهاي هر قسم مشخص میشود:
الف- ارتباط با جنس موافق
در نگاه ابتدایی و سطحی، جوان مسلمان در ارتباط با جنس موافق هیچ محدودیتی ندارد، ولی در این نوع ارتباط نیز
محدودیتهایی وجود دارد:
1. نوع نگاه (توضیح آن در بخش جنس مخالف خواهد آمد)؛
ص: 155
2. رعایت حقوق معاشرت؛
3. سخن گفتن و پیشگیري از انحرافهاي دروغ، غیبت و تهمت که از گناهان زبان محسوب میشود و نتیجه ارتباط و معاشرت
است.
ب- ارتباط با جنس مخالف
در این مورد افراد به دو دسته تقسیم میشوند، نخست افراد محرم؛ یعنی خویشاوندانی مانند پدر، مادر و همسر که احکام خاص
دارند و انسان محدودیت کمتري در ارتباط با آنها دارد و دیگر افراد نامحرم مانند افراد بیگانه که در ارتباط با آنها انسان
محدودیت بیشتري دارد.
ص: 157
راههاي ارتباط
ص: 158
2. سخن گفتن یکی از شیوههاي رایج ارتباط و معاشرت است.
در یک تقسیمبندي کلی:
ص: 159
تفاوت این قسمت با نگاه کردن در این است که در نگاه کردن به نامحرم، غیر از دست و صورت جایز نبود، ولی در صحبت کردن
تنها قصد شهوت مانع است، و از این باب، معاشرت در تعلیم و تعلم، خرید و فروش و معاملات و سایر معاشرتهاي روزمره جایز
«1» . میباشد؛ مشروط به اینکه در آنها قصد لذت نباشد
3. سومین راه ارتباط و معاشرت دست دادن و تماس فیزیکی است:
تماس بدنی با کسانی که نگاه کردن به آنان حرام است، جایز نیست؛ » چنانچه از آیات و روایات بر میآید و در فقه آمده است
صفحه 55 از 98
بنابراین، دست دادن
ص: 160
«. زن و مرد بیگانه با هم جایز نیست، ولی دست دادن از زیر لباس [یا با دستکش اشکالی ندارد، ولی نباید دست همدیگر را بفشارند
و به قصد لذت هم نباشد.) ) «1»
4. نامهنگاريهاي عادي یا رایانهاي (چت)
از شیوههاي متدوال امروزي که با استفاده از رایانه رواج یافته است، نامهنگاري اینترنتی است که اگر قصد شهوترانی در آنها
نباشد، از نظر شرعی اشکالی ندارد، هرچند که از نظر اتلاف عمر، هر انسانی مسئول پاسخگویی نسبت به چگونگی گذران عمر
پنج چیز را پیش از پنج چیز غنیمت شمار، جوانیت را پیش از پیري، » : خویش است؛ چنانکه از پیامبر اکرم روایت شده است
«2» «. سلامتت را پیش از بیماري، تمکنت را پیش از تهیدستی، فراغتت را پیش از گرفتاري و زندگانیت را پیش از مرگ
5. بهرهبرداري جنسی
از نظر قرآن و روایات هرگونه بهرهبرداري جنسی به زن و شوهر اختصاص دارد:
ص: 161
قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ ... وَالَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَ افِظُونَ إِلَّا عَلَی أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ فَمَنِ ابْتَغَی وَرَاءَ ذلِکَ »
تصریح به ویژگی خاص مؤمنان در ابتداي سوره و نیز تصریح به تجاوزگري در صورت عدم پایبندي به «1» «. فَأُولئِکَ هُمُ الْعَادُونَ
تجاوزگران) به ) « متجاوزون » که به معناي « عادون » این اصل، از مهمترین دلایل تأکید قرآن مجید بر اینگونه روابط است. تعبیر
حدود الهی آمده، سختترین تعبیري است که در اینباره شده است.
افزون بر این، در آیات آغازین سوره نور دربرخورد جدي با زناکار، پیامبر خود را از برخورد مهربانانه با این پدیده شوم و زیانآور
بر حذر و اعلام میدارد که عدهاي از مومنان میباید بایستی عذاب و شکنجهاي که براي این گناه مقرر شده است، را شاهد باشند؛
«2» . و از سوي دیگر آنها را از نظر اجتماعی مطرود و معاشرت با آنان را ممنوع کرده و ازدواج با آنان را اجازه نمیدهد
وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَی إِنَّهُ کَ انَ فَاحِشَهً وَسَاءَ سَبِیلًا؛ و نزدیک زنا نشوید؛ [چرا] که آن، » : قرآن کریم در سوره اسراء آیه 32 میفرماید
.« زشتکاري است، و بد راهی است
ص: 162
وَالَّذِینَ ... وَلَا یَزْنُونَ وَمَن یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثَاماً؛ ... و هر کس این (کارها) را انجام دهد، [کیفرِ] » : و در سوره فرقان آیه 68 میفرماید
«. گناه را خواهد دید
لذت معاشرت و گفتگوي با جنس مخالف هرچند شیرین باشد، کوتاه مدت است و حزن و اندوه و نگرانی طولانی را به دنبال
خواهد داشت.
آري، خداوند تمایل و غریزه جنسی را مانند غرایز و تمایلات دیگر در وجود انسان به امانت گذاشته و ما در قبال آن سه راه داریم:
1. سرکوب کردن یا از بین بردن غریزه جنسی؛
2. رها کردن افسار شهوت و غریزه جنسی؛
3. تحت برنامه دین درآوردن آن.
راه اول: یعنی راه سرکوب که باعث نقص جسمانی شده، و به دنبال آن بسیاري از استعدادهاي درونی انسان نابود میگردد و اجازه
شکوفایی و رشد نمییابد و دین اسلام با این راه مخالف است.
راه دوم: رها کردن افسار شهوت که این هم موجب هلاکت انسان و بروز بیماريهاي روحی و جسمی میشود که امروزه در
صفحه 56 از 98
بسیاري از کشورهاي غربی شاهد آن میباشیم و اسلام با این راه نیز مخالف است.
راه سوم: اینکه نه این غریزه و نعمت الهی را سرکوب کنیم، و نه آن را رها نماییم، بلکه طبق دستورهاي دین شهوت خود را
مدیریت کنیم؛ از این رو
ص: 163
و روزه گرفتن «4» دوري از تخیلات شیطانی «3» ، دوري از ناپاکان «2» ، کنترل چشم «1» ، در اسلام براي کنترل شهوب به، ازدواج
توصیه شده است «5»
نتیجهگیري:
از آنچه بیان شد، نتیجه میگیریم که دین اسلام نه تنها با معاشرت مخالف نیست بلکه به آن توصیه نیز میکند، ولی معاشرتی را
میپذیرد و به آن توصیه میکند که داراي ضوابط خاص خود باشد، و به تعبیر دیگر قانونمند و هدفمند باشد؛ زیرا اگر هدفمند و
قانونمند شد، این معاشرت به سیر تکاملی انسان کمک میکند، ولی اگر بدون ضابطه باشد، رهزن انسان میشود و مشکلات
فراوانی به بار میآورد که نمونههاي آن را در برخی جوامع شاهد هستیم.
جامعه « بهداشت جسمی » و « بهداشت روانی » است و با رعایت آن « مصونیت » نیست بلکه مایه « محدودیت » بنابراین، دستورهاي دین
تامین میشود.
ص: 165
آیات مربوط به