گروه نرم افزاری آسمان

مقدمه






1) (سوره اعراف آیه 26 ) زن را نیمی از پیکر اجتماع دانسته و نقش او را ) -... ولباس التقوي ذلک خیر.... وپوشش حیاءآن بهتر. 00
در رشد و تعالی انسان و جامعه انسانی مهم تلقی کرده اند. در متون دینی و منابع اسلامی نیز به نصوصی برخورد می کنیم که
2) می نگرد، )« بهشت برین را در سایه شمشیرهاي آخته مجاهدان » نشانگرجایگاه والاي زن در اجتماع است . اسلام که از یک سوي
از سوي دیگر (بهشت برین را زیر پاي مادران) ( 3) می داند، گویا با لطافتی درخور توجه نقش زن را در تربیت و پروراندن
مجاهدان صحنه نبرد و پیکار جویان راه الله تبیین می کند، حضرت امام خمینی (رضوان الله علیه) در جایگاه مبیّن و مفسّر بزرگ در
این باره فر مو ده ا ند: اسلام می خواهد شما را یک انسان کامل تربیت کند که بر دامن شما انسانهایی کامل تربیت شوند. زن مربی
جامعه است. از دامن زن انسانها پیدا می شوند مرحله اول مرد و زن صحیح از دامن زن است. مربی انسانها زن است. سعادت و
، 2) کنز العمال، ج/ 4 ) . شقاوت کشورها بسته به وجود زن است زن با تربیت خودش انسان ( 1 )تفسیر الشهید زیدین علی ص 139
3.(کنزالعمال، ج/ 4، ص 279 ، ح/ 10482 . درست می کند و با تربیت صحیح خودش کشور را آباد می کند. . ص 279 ح/ 10482
مبدا همه سعادتها از دامن زن بلند می شود زن مبدا همه سعادتها باید باشد. ( 1)زن افزون بر رسالت و مسئولیت تربیت نسلی مؤمن،
هوشمند، معتقد و متعهد رسالت حضور در صحنه هاي اجتماع را نیز دارد. بدیگر سخن، بیداري و هوشمندي زن در گرو قرار
گرفتن در گردونه هاي اجتماع و آگاه شدن از چگونگی مسائل آن است. فسادآفرینی قدرتهاي جباران و دگرگون ساختن موضع
اجتماعی زن و تبدیل نمودن او به عنصري هوس آفرین، بزرگترین ظلمی بوده که بر زن روا شده، کلام بیدارگر امام (ره) را
بخوانیم: مع الاسف زن در دو مرحله مظلوم بوده است: یکی در جاهلیت زن مظلوم بود و اسلام منت گذاشت بر انسان و زن را ازآن
مظلومیتی که در جاهلیت داشت بیرون کشید، و مرحله جاهلیت مرحله اي بود که زن را مثل حیوانات بلکه پائین تر از او، (می
دانستند). اسلام زن را از آن لجنزار جاهلیت بیرون کشید. یک موقع دیگر در ایران ما زن مظلوم شد و آن دوره شاه سابق و شاه
لاحق بود. با اسم اینکه زن را می خواهند آزاد کنند، ظلم ها کردند به زن، زن را از آن مقام شرافت و عزت که داشت پایین
کشیدند، زن را از آن مقام معنویت که داشت شئ کردند و به اسم آزادي، (آزاد زنان) و (آزادمردان) آزادي را از زن و مرد سلب
صفحه 10 از 70
کردند و زنها و جوانان ما را فاسد الاخلاق کردند. ( 2) مظلومیت اشاره شده در کلام جاودانه امام ابعاد گسترده اي داشت، زن گاه
به شکل کالایی در جامعه و زندگی مرد نمود پیدا می کرد و بیداري، آگاهی، اراده و منش انسانی اوبا تیغ جهالت گردن زده می
شد و دیگرگاه با حضور اما حضوري عریان، با شکستن حریم عفاف، زدودن آزرم و تبدیل شدن به عروسک واره اي در جهت
(2) . تمایلات حیوانی انسان نماهایی فضیلت کُش. ------------------------ ( 1 )سیماي زن در کلام امام خمینی، ص 181
سیماي زن در کلام امام خمینی، ص 13 . استاد شهید مرتضی مطهري که از معدود متفکرانی است که به مسائل زن و حقوق آن در
اسلام و نقش و جایگاهش در تاریخ به گونه اي جدي پرداخته است در آخرین اثر قلمی خود به این گذشته با دقت تمام نگریسته و
می نویسد: زنان از نظر نقش تاریخی دوره هاي سه گانه اي را طی کرده اند . در برخی دوره ها و بر اساس برخی طرز تفکرها
دخالت مستقیم زن در ساختن تاریخ منفی است. در این دوره ها زن جز در اندرون خانه کاري ندارد و نمی تواند داشته باشد و
صرفاً یک کالاي اندرونی است طبعاً در چنین شرایطی هیچیک از استعدادهاي انسانیش یعنی تفکر، آگاهی، بیداري، آزادگی،
اراده و اختیار و انتخاب، هنر و خلاقیت و ابداع و حتی عبادت و سلوك عارفانه الی الله رشد لازم را طی نمی کند. در اینگونه
جوامع در حکم یک وسیله و ابزار زندگی خانوادگی است، یک (شئ) است و به حکم اینکه محیط زندگی زن محدود است به
درون خانه و در بازار به اصطلاح آزاد دسترسی به او میسر نیست، براي مرد عزیز و گرانبها است. از اینرو زن در چنین دوره ها و
چنین محیطها یک (شیء گرانبها) است مانند هر (شی نفیس و گرانبهاي) دیگر از قبیل برلیان و الماس و غیره. در اینگونه دوره ها
تاریخ طبعاً (مذکَر) است، زنان نقش مستقیم و محسوس و ملموس در ساختن تاریخ ندارند. اگر ما به تاریخ گذشته پیش از نیم قرن
اخیر خودمان برویم عیناً همین وضع را می بینم، می بینیم زن وجود دارد اما به صورت یک (شئ عزیز و نفیس و گرانبها) و معمولًا
بی دخالت در تاریخ و حوادث تاریخی. در برخی جوامع زن خانه را رها کرده و وارد اجتماع شده است، در شؤون علمی، هنري،
فکري، سیاسی شریک مرد شده است و به صورت (شخص) درآمده است، اما نظر به اینکه مدار خویش را به کلی رها کرده و
حریم را به کنار زده و خود را رایگان در دسترس مرد قرار داده و در اماکن عمومی، کاباره ها، دانسینگها، حاشیه خیابانها حضور و
آمادگی خود را اعلام داشته است، ارزش و بهاي خود را از دست داده است. در این جوامع زن شخص است اما (شخص بی بها).
در اینگونه جوامع زن حضور خود را در صخه تاریخ ثابت کرده در حالی که پشت جبهه را رها کرده است. نقش مستقیم خود را در
سازندگی تاریخ به کف آورده اما نقش غیر مستقیم را که از آن کمتر نیست از کف داده است. آنجا که زن نقش غیر مستقیم خود
را از دست می دهد هم خود را تباه می سازد و هم مرد را. زن (مدل پهلوي) که نزدیک چهل سال قشر عظیمی از جامعه زن ایرانی
را تشکیل می داد از این نوع بود .....( 1) در واپسین سالهاي حاکمیت ستمشاهی در ایران با هدایتها و راهگشائیهاي مبشران آزادي و
مبلغان حقیقت و پرتوآفرینیهاي رهبري پیامبرگونه حضرت امام خمینی (قدس سره) زن به جایگاه والاي اجتماعی، سیاسی، فرهنگی
و معنوي خود دست یافت، به صحنه آمد و با حضور جدي خویش رویاروي ستم ایستاد، حق را فریاد کرد و در جهت آرمان بلند
الهی اسلامی گامهاي مؤثري برداشت به گفته استاد شهید در مقاله یاد شده: بانوان با ایمان ما، پس از آنکه از فرمان رهبر آگاه
شدند با حفظ اصول و موازین اسلامی از هیچگونه فداکاري در راه به ثمر رساندن انقلاب خودداري نکردند، پا به پاي مردان
راهپیمایی کردند، شعار دادند، در تظاهرات شرکت کردند، شهید دادند، زندان رفتند، شکنجه کشیدند، آواره از خانه و خانواده
شدند، در بدري کشیدند، محرومیتها متحمل شدند. به نظر می رسد اینچنین نقش تاریخی براي زن در جهان بی سابقه است. در
تاریخ اسلام خودمان تنها، در صدر اسلام امت که می بینیم بانوان نقش مؤثري از نظر سیاسی یا نظامی یا فرهنگی ایفا کرده اند.
انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران به پیروزي رسید و با تابش خورشید حق بر این سرزمین و حاکمیت نظام مقدس جمهوري
اسلامی در ایران بازنگري حقایق دین و احکام قرآن و چگونگی نگرش آن به اجتماع، مسائل اجتماع، حضور قشرهاي مختلف و
نقش آنها ضرورتی روشن یافت. در این میان شناخت حقوق ----------------------- ( 1) آهنگ مقاله نشان میدهد که
صفحه 11 از 70
استاد در ادامه آن میخواستند نقش دوره سوم تاریخی زن یعنی دوره جمهوري اسلامی ایران را باز گویند. افسوس که منافقان
فرصت نگارش بقیه مقاله را به استاد ندادند. زن، مسائل مربوط به آن، حضور یا عدم حضورش در اجتماع و کیفیت نقش
اجتماعیش از دیدگاه اسلام ذهنهاي بسیاري را جلب کرد. امام امت (ره) این فریادگر بزرگ مظلومیت انسان، به این موضوع
توجهی شگرف داشته و در بیانیه ها، سخنرانیها، زنان را به بازشناسی هویت اسلامی فرا خوانده و عملًا جایگاه اصیل آنان را در
اجتماع یادآوري کردند. و با تعیین سالروز بزرگ بانوي بشریت حضرت زهرا (س)، اسوه کامل عفاف، حیا، ایمان و حضور در
اجتماع به عنوان روز زن فرصتی فراهم آورد تا اندیشوران، عالمان و متفکران در این باره به کاوش و جستجو پرداخته و حقایق
بیشتري را عرضه کنند. در مسئله حضور زن در جامعه و چگونگی آن مهمترین بحثی که نقش بنیادین در تبیین و تحدید آن خواهد
داشت، (مسئله حجاب) است چگونگی این مسئله می تواند به گونه اي مستقیم در حضور و عدم حضور زن در جامعه تأثیر کند. این
مسئله از دیرباز در ذهنم بصورت جدي مطرح بود. از این رو به عنوان رساله کارشناسی ارشد به محضر استاد مکرم حضرت حجه
الاسلام والمسلمین جناب آقاي دکتر حجتی پیشنهاد کردم که خوشبختانه با حسن استقبال مواجه شده و کار پژوهشی و تحقیق را
آغاز نمودم. دشواریهاي راه: گستردگی دامنه بحث، تشتت آراء مفسران و فقیهان در این باره بزرگترین دشواري پژوهش بود.
موضوع تحقیق بیشتر و پیشتر از هر چیزي (موضوعی نقلی) است، که باید با استناد به منابع و جستجو در مآخذ سامان می یافت لذا
دشواري دوم مطرح بود و آن کمبود منابعی که می توانست در اختیار قرار گیرد. ارزیابی دیدگاهها و مطرح ساختن آنچه در این
میان استوارتر و دقیق تر می نمود نیز یکی دیگر از دشواریهاي بحث است، با اینهمه توفیق الهی و یاري استادان همراه بود تا در حد
توان بر این مشکلات فائق آمده و تحقیق را بدین سان که می نگریم، سامان دهم. نگاهی به فصول پایان نامه: پایان نامه در نه فصل
کلی تدوین شده است. در فصل اول به اختصار از پیشین حجاب سخن رفته و چگونگی آن در ایران، هند و جهان اسلام عرضه شده
و به برخی از داوریهاي نادرست پاسخ داده و مآلا ریشه داشتن پوشش در فطرت آدمی استنتاج شده است. در فصل دوم، از واژه ها
و کلماتی که در تفسیر آیات حجاب می توانست نقش اساسی راایفا، کند به دقت بحث شده است. فصل سوم عهده دار بحثی تحت
عنوان (زمینه هاي گسترش عفت و حفظ پوشش) در این فصل از تدابیري که اسلام براي سلامت جامعه اندیشیده، به تفصیل سخن
رفته و از عفت در زنان و غیرت در مردان به عنوان دو عامل مهم حفظ سلامت جامعه گفتگو شده، مسئله استیذان و نگاه نیز در
همین جهت تبیین شده است. فلسفه پوشش، فصل چهارم این پژوهش است که در ضمن آن چرائی لزوم پوشش بحث شده و به
حکمتها و چگونگی هاي آن اشاره شده است. فصل پنجم حدود پوشش را مطرح ساخته همچنین موارد استثناء تبیین گردیده است.
فصل ششم عهده دار بحث (کیفیت پوشش) است و به نحوه پوشیدن اندام زن و ابعاد آن رسیدگی شده است. فصل هفتم با عنوان
ع) به حجاب در گفتار و رفتار زنان اهل البیت به ویژه حضرت زهرا و زینب کبري سلام الله علیهما پرداخته )« حجاب و اهل البیت »
شده تا نمونه هاي عینی پوشش و عفاف در منظر زن مسلمان نهاده شود. در فصل هشتم پوشش زن در اجتماع با دلایل تاریخی
نگریسته شده و در ضمن شرایط خروج زن از منزل و حضور وي در اجتماع در پرتو آگاهیهاي قرآنی و روایی و فقهی بررسی شده
است. آخرین فصل به اختصار عوامل بدحجابی و بی حجابی و راه حلهاي دست یافتن زنان جامعه به پوشش اصیل اسلامی را مطرح
نموده است. در این تحقیق تا آنجا که در توان بوده کوشش شده است هیچ مطلبی بدون استناد دقیق به مرجع و منبع آن آورده
نشود. از تذوّق دوري گزیده شده و در عرضه مطالب پاي احساس به میان نیامده است. سیر تاریخی دیدگاهها تا آنجا که ممکن
بوده رعایت شده است و در میان اقوال وآراء از مراجعه به کهن ترین منابع غفلت نورزیده. در تبیین واژه ها نیز ابتدا به قدیمی ترین
متون لغوي مراجعه شده است. با اینهمه تا چه اندازه در دریافت حق توفیق یافته، قضاوت آن با خواننده گرامی است. به هرحال،
آنچه در این صفحات آمده است تلاشی است خرد درباره موضوعی بزرگ. که فرایند آن نیز در حد تلاشی است که انجام شده
است. از دانشمند مکرّم جناب دکتر سید محمد باقر حجّتی که موضوع پیشنهادي براي رساله را تصویب کردند و راهنمایی آن را
صفحه 12 از 70
بعهده گرفتند و همچنین استاد حجه الاسلام والمسلمین جناب آقاي محمد علی مهدوي راد که مشاورت آن را پذیرفته و با تلاشهاي
بی وقفه و مخلصانه این بنده را یاري رساندند و از هیچ کوشش در تدوین آن دریغ نورزیدند؟ کمال تقدیر و تشکر را می نماید. از
خداوند متعال، هدایت و توفیق را آرزومند است. فتحیه فتاحی زاده بهمن سال 1371 مصادف با شعبان المعظم 1413
فصل اول : تاریخچه ي ججاب
پوشش در ادیان واقوام پیش از اسلام بی سابقه نیست. گویا گرایش فطري انسان، او را به نوعی پوشش فرا می خوانده است. در
برخی از اقوام و ادیان به سخت گیریهاي شگفتی نسبت به پوشش برمی خوریم. در اصول اخلاقی تلمود آمده است که: اگر زنی به
نقض قانون یهود می پرداخت چنانکه مثلًا بی آنکه چیزي بر سر داشت به میان مردم می رفت و یا در شارع عام نخ می رشت یا با
هر سنخی از مردان درد دل می کرد یا صدایش آنقدر بلند بود که چون در خانه اش تکلم می نمود همسایگانش می توانستند
سخنان او را بشنوند در آن صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه و را طلاق دهد.( 1) و نیز از جمله قوانین تلموداست :
شخص باید از هر وضعی که شور و شهوات نفسانی را بر می انگیزد دوري جوید، نباید بیش از اندازه با زنان تکلم نماید و هرگز
نباید به هنگام راه رفتن پشت سر زنی (حتی زن خویش )قدم بردارد... مرد اگر در عقب -------------------- ( 1) تاریخ
تمدن، ج/ 4، ص 461 . شیرژیان گام بردارد بهتر است تا پشت سر زنی حرکت کند. ( 1) چنانچه ملاحظه می کنید آنچه درآئین
یهود و قانون تلمود آمده است اصول و دستورات سنگینی است که تحمل آن بسی دشوار می نماید. در ایران باستان نیز حجاب
سختی رایج بوده. ویل دورانت می نویسد: در زمان زرتشت پیامبر، زنان همانگونه که عادت پیشینیان بود منزلتی عالی داشتند با
کمال آزادي وروي گشاده در میان مردم آمد و شد می کردند... پس از داریوش، مقام زن مخصوصاً در میان طبقه ثروتمندان، تنزّل
پیدا کرد. زنان فقیر چون براي کار کردن ناچار از آمد و شد در میان مردم بودند آزادي خود را حفظ کردند اما در مورد زنان
دیگر، گوشه نشینی زمان حیض که برایشان واجب بود رفته رفته ادامه پیدا کرد و سراسر زندگی اجتماعی ایشان را فرا گرفت و این
امر، خود مبناي پرده پوشی در میان سلمانان به شمار میرود زنان طبقات بالاي اجتماع جرأت نداشتند که جز در تخت روان
روپوشدار از خانه بیرون بیایند ..... زنان شوهردار حق نداشتند هیچ مردي را ولو پدر یا برادرشان باشد ببینند در نقشهائی که از ایران
2) این بیانات حکایت از سخت گیري ) باستان بر جاي مانده هیچ صورت زن دیده نمی شود و نامی از ایشان به نظر نمی رسد 000
ایرانیان نسبت به حجاب می کند بطوریکه زن شوهردار پدر و برادرش از محارم وي محسوب نمی شده اند و حق رویت آنان را
نداشته. بنا به اظهارات ویل دورانت طبق آداب مجوس و همچنین یهود مقررات سنگینی در مورد زن حائض اجرا می شده لذا
- 2) همان منبع، ج/ 1، ص 434 ) . ابوداود در شان نزول آیه وَیسئَلونَکَ ----------------- ( 1 )تاریخ تمدن، ج/ 4، ص 460
432 . عَن المحیض. ... می نویسد: انس ابن مالک گفت عادت یهود این بود که همین که زنی ازآنها حائض می شد او را از خانه
بیرون می کردند، نه با او غذا می خوردند و نه از ظرف او آب می آشامیدند و نه با او در یک اطاق می زیستند لذا از رسول (ص
)در این باره سؤال شد و این آیه نازل شد رسول خدا از دوري گزیدن از آنها منع کرد و فرمود جز همبستري هیچ ممنوعیت دیگري
ندارد. ( 1) از آنچه در قرآن و شان نزول آن وارد شده روشن می شود که رفتار اسلام با زن حائض نسب به رفتار یهود و زرتشت
کاملًا متفاوت است و اسلام برخلاف یهود و زرتشت هیچگاه این زن را به عنوان شیئ پلید ندانسته، پس اگر مقصود ویل دورانت
از این عبارت که می گوید: ... و این امر خود مبناي پرده پوشی در میان مسلمانان به شمارمی رود. این باشد که علت رواج حجاب
در میان مسلمین، رفتار خشونت با ري بوده که با زن حائض می شده کاملًا غلط است چرا که توضیح دادیم اسلام چنین رفتاري را
نپذیرفته است. اشتباه دیگري که ویل دورانت مرتکب شده و آن اینکه حجاب بوسیله ایرانیان مسلمان به سایر مسلمین سرایت کرد
آنجا که می نویسد: ارتباط عرب با ایران از موجبات رواج حجاب و لواط در قلمرو اسلام بود عربان از دلفریبی زن بیم داشتند و
صفحه 13 از 70
پیوسته دلباخته آن بودند و نفوذ طبیعی وي را با تردید معمولی مردان درباره عفاف و فضیلت زن تلافی می کردند. عمر به قوم خود
می گفت: با زنان مشورت کنند و خلاف رأي ایشان رفتار کنند. ولی به قرن اول هجري مسلمانان زن را در حجاب نکرده بودند. -
1) سنن ابو داود، ج/ 1، ص 499 . مردان و زنان با یکدیگر ملاقات می کردند و در کوچه ها پهلو به ) ------------------
127 هجري )معمول شد. گوشه - پهلوي می رفتند و در مسجد با هم نماز می کردند حجاب و خواجه داري در ایام ولید دوم ( 126
گیري زنان ازآنجا پدید آمد که در ایام حیض و نفاس بر مردان حرام بودند. ( 1) جواهر لعل نهرو نیز می نویسد: ... در میان زنان
2) این نویسندگان به گونه اي نگاشته اند که گویی اسلام به حجاب توجه نداشته و ) عرب رسم حجاب و پرده وجود نداشت 000
رسم حجاب را ایرانیان به جاهاي دیگر رواج داده اند در صورتیکه این مطالب از ریشه باطل است. چرا که در روایات اسلامی وضع
زنان را پیش از نزول آیه حجاب توصیف می کند و همین امر حکایت از رواج پوشش کامل بعد از فرمان الهی دارد. در روایتی از
عایشه آمده است: مارایتُ نساءً خیراً مِن نساءِ الأنْصارِ، لَمّا نُزلت هذه الایَه قامَت کلُّ واحده الی مَرطِها الْمرحل فصَدَعت منْهُ صدعه،
فأختَمرن ،فَأَصبحنَ، کأنَّ عَلی رؤوُسهِنَّ ا لغِربان. من برتر از زنان انصار ندیدم، همین که آیات سوره نور نازل شد یک نفر از آنان
3) البته ) دیده نشد که مانند سابق بیرون بیاید، سر خود را با روسریهاي مشکی می پوشیدند گوئی کلاغ روي سرشان نشسته است 0
بررسی تاریخ بیانگر این حقیقت است که ایرانیان پوشش را به عنوان امري والا پاس داشته و بدان مفتخرند و بعضی از ممالک را
هم تحت تاثیر قرار داده اند، اما این بدان معنا نیست که ایران زمین، سرمنشاء حجاب است. ---------------------- ( 1
3) کشاف، ج/ 3، ص 231 . صابونی در روائع البیان می ) . 2) نگاهی به تاریخ جهان، ج/ 1، ص 300 ) )تاریخ تمدن، ج/ 11 ، ص 112
نویسد: ... فمِن هذه النصوص الکریمه فعُلِم انَّ الحِجابَ مفروضٌ عَلی المرئه المُسلِمَه بنصوص فی کتِاب اللّهِ قَطعیه الدِلالَه، ولَیس
کَما یزعم المُتحلِلونَ أنه مِن العاداتِ والتَقالیدِ اَلتی اوجَبَها العَصُ ر الْعَباسی... ... از این آیات کریمه دانسته شد که حجاب صراحتاً در
قرآن که دلالتش قطعی است بر زن مسلمان واجب شده و آنطور که تحلیل گران می پندارند از عادات و رسوم دوره عباسی است،(
مورد پذیرش) نمی باشد. ( 1) در هند نیز نظیر ایران قدیم حجاب شدیدي رایج بوده گویا این رسم توسط ایرانیان مسلمان در آنجا
رایج شده است. ویل دورانت می نویسد: ... رسم حجاب یعنی پرده نشینی و مستوري و انزواي زنان شوهردار با ایرانیها و مسلمانان
به هند آمد و از این رو شمال این کشور سخت تر و محکم تر از جنوب بوده است. شوهران هند و براي حفظ زنان از دست
مسلمانان نظام پرده نشینی را چنان سخت گسترش دادند که یک زن نجیب و محترم می توانست روي خود را فقط به شوهر و
پسرانش نشان دهد و در ملأ عام باید با روبنده سنگینی آمد و شد کند که صورتش را پوشیده دارد حتی پزشک معالح اگر می
خواست نبض بیماري را بگیرد زن می بایست پشت پرده بنشیند. ( 2 ) در آلمان نیز رد پایی از حجاب یافت می شود: زنان توانگران
تاجهاي زرین یا روسریهاي زربفت می پوشیدند یا گیسوانشان رابا نوارهاي زرین می بافتند، اما زنان با آزرم و محجوب دستمالی از
1) روائع البیان، ج/ 2، ص ) -------------------- ( پارچه هاي لطیف به سر می افکندند و در زیر چانه گره می زدند. ( 3
3) همان منبع، ج/ 6، ص 367 ، در میان قبایل متعدد نیز حجاب رواج داشته: ویل دورانت ) . 2 (تاریخ تمدن، ج/ 1، ص 565 ) .388
می نویسد: بالاتر از سرزمین ارمنیان و در کنار دریاي سیاه، سکاها بیابانگردي می کردند و زنان خود را سخت در پرده نگاه می
داشتند.( 1) البته در کنار اقوام و ملل مذکور قبایل وحشی و نیمه وحشی وجود داشته که از برهنه بودن هیچ احساس شرم ندارند.
هنوز قبایل فراوانی هستند که از برهنه بودن تمام بدن خود هیچ خجالت نمی کشند حتی بعضی از پوشیدن لباس عار دارند. هنگامی
که لیونیگستن از مهمانداران سیاه آفریقایی خود درخواست کرد که چون زنش قرار است بیاید، لباس بپوشند همه به خنده افتادند
هنگامی که ملکه قبیله بالوندا از لیونیگستن پذیرایی می کرد از فرق سر تا نوك آنگشتان پا برهنه بود. ( 2 ) در مورد قوم عرب نیز
روایت شده که برهنه طواف می کردند و می گفتند: لانَطوفُ فی ثیابٍ عصینا الَِله فیها. ما در لباسی که معصیمت خدا را کرده ایم،
طواف نمی کنیم. مقدس اردبیلی (ره) ذیل آیه یا بنی آدم قد انزلنا... سوره اعراف آیه 26 این مطلب را آورده است. ( 3)مودودي نیز
صفحه 14 از 70
ذیل آیه مذکور می نویسد: بواسطه این آیه پوشش بر زن و مرد واجب شد زیرا زن و مرد عریان بود و حتی عریان طواف می
کرد.( 4) آنچه مسلم وقطعی به نظر می رسداینکه حجاب قبل از اسلام در ادیان و ----------------------- ( 1 )تاریخ
2 )الحجاب، ص 270 . اقوام مختلف رواج داشته و ) . 3 )زبده ا لبیان، ص 39 ) . 2) همان منبع، ج/ 1، ص 58 ) . تمدن، ج/ 1، ص 336
اسلام مبدأ این رسم نبوده تنها تشریع حدود آن توسط اسلام صورت گرفته. اکنون پا فراتر نهاده و ادعا می کنیم که پوشش ریشه
در فطرت بشر دارد آنجا که می فرماید: فَلما ذاقَا الشَجَره بَدت لَهُما سواتهما وَطفقا یَخصِ فان عَلَیهِما مِن وَرقِ الجَنَه... سوره اعراف،
آیه 22 و آندم که چشیدند از آن درخت پدیدار شد براي ایشان عورتشان و آغاز کردند که بچسبانند بر عورتشان از برگ درخت
بهشت. وقتی حضرت آدم و حوا از بهشت هبوط کردند بدنبال ساتري از برگ درختان می گشتند و این مطلب فطري بودن پوشش
را می رساند، هرچند حد و مرزآنرا شرع معین می کند. بدین سان آنچه از این آیه به روشنی می توان بهره برد فطري بودن پوشش
است و این براي اثبات مدعا بسنده است.
فصل دوم : واژه شناسی
واژه شناسی