گروه نرم افزاری آسمان

فصل سوم: حجاب در آیات قرآن و روایات اسلامی







حجاب در روایات اسلامی
پیامبر گرامی اسلام و ائمه معصومین (علیهم السلام) علاوه بر تأکیداتی که بر رعایت حجاب داشتهاند، با ارائه دستورالعملهایی،
جامعه اسلامی را به سوي تهذیب و پاکی، رهنمون گشتهاند که در این قسمت، برخی از آنها را نقل میکنیم. پرهیز از پوشش بدن
نما و نازك روزي، اسماء که خواهر زن پیامبر بود با جامه بدن نما و نازکی به خانه پیامبر آمد. پیامبر، روي خود را از او
. «? اي اسماء! زن، وقتی به حد بلوغ رسید، نباید جایی از بدن و اندامش دیده شود، مگر صورت و دستها » : برگرداند و فرمود
خداوند، مردانی که شبیه زن میشوند و زنانی را که خود را شبیه مرد قرار » : پرهیز از شبیه شدن به جنس مخالف پیامبر فرمود
e جایز نیست که زن خود را شبیه مرد نماید؛ زیرا پیامبر » : نیز، در ضمن حدیثی فرمودند y امام باقر . «? میدهند، نفرین کرده است
عفت نسبت به . «? مردانی که خود را شبیه زنان میکردند و همچنین زنانی که خود را شبیه مردها قرار میدهند، نفرین کرده است
دوري از چشم چرانی از امام صادق نقل . «? نسبت به زنان مردم، عفیف باشید تا زنان شما عفیف بمانند » : زنان مردم پیامبرفرمود
«? چشم چرانی، تیري است مسموم از تیرهاي شیطان؛ چه بسا، نگاهی که حسرتهاي طولانی را در پی دارد » : شده که میفرماید
نهی فرمودند از اینکه زنی براي غیر همسرش، خود را بیاراید، پس e آرایش و استعمال عطر در خارج از خانه رسول گرامی اسلام
هرزنی که خود را خوشبو » : فرمودند e اگر مرتکب چنین عملی شود بر خدا سزاوار است که او را در آتش بسوزاند ? .رسول اکرم
سازد (به گونهاي که نامحرم آن را استشمام کند)، سپس از منزل خارج شود، تا هنگام بازگشت به خانه مورد لعنت (ملائکه) قرار
شرفیات شدیم در حالی که او به شدت گریه میکرد، e به خدمت رسول خدا u حضرت علی فرمودند: به همراه فاطمه . «? میگیرد
گفتم: پدر و مادرم فداي تو باد! چه چیز این چنین شما را گریان ساخته است! فرمودند: شبی که مرا به معراج بردند زنانی از امتم را
در عذابی شدید و در وضع بدي دیدم که از شدت عذابشان گریستم، سپس احوال آنها را برایم شرح دادند، فاطمه فرمود: اي
زنی که با مویش آویخته شده بود، در دنیا مویش » : محبوب و روشنی چشم من! ما را از عمل آنها با خبر ساز، پس حضرت فرمودند
را از نامحرمان نمیپوشاند، زنی که با زبانش آویخته شده بود، همسرش را آزار میداد و آنکه گوشت بدن خود را میخورد بدنش
. «? را براي دیگران تزیین میکرد و آنکه با قیچی گوشتش چیده میشد کسی بود که خویشتن را بر مردان نامحرم عرضه میداشت
رسول گرامی ، اموري را بر زنان لازم شمردند و از آنان پیمان گرفتند. از » : اختلاط، خلوت و تماس با نامحرم امام صادق فرمودند
هر کس با زن نامحرمی مصافحه کند (با او دست » : رسول گرامی فرمودند . «? جمله اینکه از هم نشینی با مردان نامحرم بپرهیزند
براي زن شایسته نیست » : پیامبر فرمودند . «?? دهد) روز قیامت در غل و زنجیر بسته خواهد شد، سپس به آتش روانه خواهد گشت
توصیف زنان نزد نامحرمان رسول اکرم . «?? که در وسط مسیر، راه برود، بلکه شایسته است که در کنار مسیر، راه حرکت کند
کسی که زنی را براي مردي وصف نماید و آن مرد به واسطه آن وصف آلوده، به گناه شود از دنیا نمیرود مگر اینکه » : فرمودند
پوشیدگی براي زن سودمندتر است و » : اهمیت غیرت مردان و پوشش زنان امام علی فرمودند . «?? مورد غضب الهی واقع شود
نزدیکترین حالت . «?? مردي که غیرت ندارد انسانی است که قلبش وارونه است » : امام صادق . «?? زیبایی او را پایدارتر میسازد
خبر این سؤال به حضرت زهرا رسید. «؟ زنان در چه حالتی به خداوند نزدیکترند » : زن به خدا پیامبر اکرم از اصحاب خود پرسیدند
پیامبر با شنیدن این پاسخ از دختر گرامیش .« نزدیکترین حالت زن به خدا هنگامی است که درون خانه خود باشد »: ایشان فرمودند
گاهی براي خانواده رسول خدا « حولاء » خشم خدا از خودنمایی زنان زنی عطر فروش به نام . «?? فاطمه پاره تن من است » : فرمودند
اي حولاء! زینتهایت را براي غیر شوهرت آشکار نکن. براي زن روا نیست » : عطر میآورد. روزي پیامبر خطاب به او فرمودند
ساقهاي دست و پاي برهنهاش را نامحرم ببیند. اگر کسی چنین کند لعنت و خشم خدا و لعنت فرشتگان بر او خواهد بود و عذاب
صفحه 20 از 66
دردناکی براي خود آماده کرده است... زنانی که به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشند، زیبایی و زینتهاي خود را براي نامحرمان
خیر و صلاح زن امیرمؤمنان علی در . «?? آشکار نمیکنند که اگر چنین کنند، دین خود را فاسد و خشم خدا را برانگیختهاند
پسرم! همسرانت را در حجاب داشته باش، زیرا خیر تو و آنها در حجاب کامل آنهاست » : وصایاي خود به امام حسن مجتبی فرمودند
شیوه پوشش . «?? و نیز با حجاب کامل از خانه بیرون رفتن آنها، بهتر از آن است که نامحرم غیر مورد اعتمادي به منزلت وارد شود
براي زن سزاوار نیست که هنگام بیرون رفتن از خانهاش، لباسش را جمع و فشرده نماید و به بدنش » : رسول اگرامی اسلام فرمودند
زنان جهنمی رسول گرامی اسلام در گفتاري زنان اهل دوزخ را که حتی بوي بهشت به مشام آنها نمیرسد چنین . «?? بچسباند
زنانی که بدحجاب با زرق و برق خود را به مردم نشان میدهند و هوسهاي آنها را به سوي خود جذب میکنند » : معرفی کردند
مردان بی غیرت امیرمؤمنان علی خطاب به مردم کوفه فرمودند: . «?? وموهاي سرشان همچون کوهانهاي شتر سبک سر عربی است
. «?? به من خبر رسیده که زنان شما در مسیر راهها به مردان تنه میزنند، آیا حیا نمیکنید. لعنت خدا کسی را که غیرت نمیورزد »
اگر زن چنین نماید (و خود » : سزاواران دوزخ پیامبر اسلام نهی کردند از اینکه زن، خود را براي غیر شوهر، آرایش کند. و فرمودند
بوي جهنم پیامبر گرامی اسلام . «?? را براي غیر شوهرش آرایش کند) بر خداوند سزاوار است که او را در آتش دوزخ بسوزاند
هر زنی که عطر استعمال کند و از منزل خارج شود و بر گروهی از افراد نامحرم عبور کند تا بوي عطر وي را استشمام » : میفرمایند
دوست داشتنیترین عفاف (خویشتنداري) نزد، خدا » : عفت و حیا رسول گرامی اسلام فرمودند . «?? نمایند، چنین زنی زناکار است
نسبت به زنان مردم » : امام صادق فرمودند . «?? میوه عفاف، محفوظ ماندن است » : امیرمؤمنان فرموند . «?? عفت شکم و دامن است
امام سجاد فرمودند: . «?? عفت انسان به اندازه حیاي اوست » : امام علی فرمودند . «?? عفت ورزید تا نسبت به زنان شما عفت ورزند
حیا » : امام علی فرمودند . «?? هیچ چیز بعد از شناخت خدا، در پیشگاه او، بهتر از کنترل شکم (از غذاي حرام) و کنترل دامن نیست »
حیا انسان »: امام علی فرمودند . «?? خداوند حیا و پوشیدگی بندگانش را دوست دارد » : پیامبر اکرم فرمودند . «?? عامل عفت است
حیا و ایمان با یکدیگر و به هم پیوستهاند، پس اگر یکی از آن دو از میان » : امام باقر فرمودند . «?? را از عمل زشت باز میدارد
کسی » : رسول اکرم فرمودند . «?? حیا، تمام دین است » : رسول اکرم فرمودند . «?? برود، دیگري نیز به دنبالش از بین خواهد رفت
. «?? عاقلترین انسانها، با حیاترین آنهاست » : امام علی فرمودند . «?? که از مردم حیا نداشته باشد از خداوند نیز حیا نخواهد داشت
- ? ______________________________سنن ابی داود: ج، ? ص- ?. ??? همان- ?. همان: ص-?. ???
وسایل الشیعه: ج، ?? ص- ?. ??? همان: ص- ? ??? وسایل الشیعه: ج، ? باب- ?. ??? وسایل الشیعه: ج، ? ص-?. ???
وسائل الشیعه: ج، ? ص- ?. ??? وسائل الشیعه: ج، ? ص- ??. ??? وسایل الشیعه: ج، ?? ص- ??. ??? پوشش زن در اسلام:
ص- ??. ?? وسایل الشیعه: ج، ? ص- ??. ??? عیون الحکم و المواعظ: ص- ??. ??? وسائل الشیعه: ج، ?? ص-??. ???
فاطمهالزهرا بهجه قلب المصطفی: ص- ??. ??? مستدرك الوسائل: ج، ?? ص - ??. ??? تحف العقول: ص- ??. ?? فروع
کافی: ج، ? ص- ??. ??? فروع کافی: ج، ? ص- ??. ??? وسائل الشیعه: ج، ?? ص- ??. ??? امالی صدوق: ص ??? بحار
الانوار: ج، ??? ص- ??. ??? نهج الفصاحه: ترجمه ابوالقاسم پاینده، ص- ??. ??? میزان الحکمه: ج، ? ص- ??. ??? همان:
جلد، ? ص- ??. ??? همان: جلد، ? ص- ??. ??? همان: جلد، ? ص- ??. ??? پوشش زن در اسلام: به نقل از مجالس السنیه:
ج ??. ? میزان الحکمه: ج، ? ص- ??. ??? مستدرك الوسائل: ج، ? ص- ??. ??? میزان الحکمه: ج، ? ص- ??. ??? همان.
- ??همان- ??. همان، ص- ??. ??? پوشش زن در اسلام: به نقل از غرر الحکم و میزان الحکمه، ج، ? ص ??? و.???
حجاب در آیات قرآنی
در قرآن کریم، آیاتی چند به طور صریح، در مورد حجاب و کیفیت آن نازل شده است. در سوره نور، طی آیات مفصلی آمده
صفحه 21 از 66
و به مردان مؤمن بگو که چشمهاي خود را(از نگاه به نامحرمان) فروگیرند و نیز دامان خویش را، که براي ایشان پاکیزهتر ...» : است
است. همانا خداوند به آنچه انجام میدهند، آگاه است. و به بانوان با ایمان بگو چشمهاي خود را( از نگاه هوسآلود) فروگیرند و
دامان خویش را حفظ کنند و زینتهاي خود را جز آن مقداري که ظاهر است، ننمایند و زینتهاي خود را آشکار نسازند، و
روسريهاي خود را بر سینه افکنند وزینت خود را آشکار نسازند مگر براي شوهرانشان یا پدرانشان یا پدر شوهرانشان یا برادرانشان،
پسر برادرانشان، زنان هم کیششان، کنیزانشان، مردان سفیهی که تمایلی به زنان ندارند، و یا کودکانی که غیر ممیّز هستند. و پاهاي
خود را بر زمین نکوبند تا زینتهاي پنهانشان آشکار شود. و همگی به سوي خداوند باز گردید، اي مؤمنان! باشد که رستگار
اي پیامبر! به همسران و دختران خویش و بانوان با ایمان بگو روسريهاي بلند » : همچنین در سوره احزاب آمده است ).«? ( شوید
خود رافروافکنند تا به عفاف و حریت شناخته شوند و مورد آزار و تعرض هوسرانان قرار نگیرند و خداوند، آمرزنده و مهربان
اي زنان پیامبر! شما اگر تقوا داشته باشید، همانند دیگران نیستید. بنابراین، هرگز نرم و نازك با مردان، سخن مگویید تا ).«?» ( است
آن که دلش بیمار است، به طمع افتد. بلکه متین و نیکو سخن بگویید و خانه را منزلگاه خویش قرار دهید و هرگز مانند دوره
جاهلیت نخستین، (براي نامحرمان )آرایش و خودآرایی نکنید و نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید و از خدا و رسولش اطاعت
سوره نور: آیات ?? : و) ?. (?? سوره احزاب: آیه) ?. (?? سوره احزاب: آیات ?? و.?? ).«?) - (? نمایید)
فصل چهارم: حجاب از دیدگاه اندیشمندان غیر مسلمان
گزارشی از رادیو فرانسه
در ویرجینیاي آمریکا طرحی در سال سوم راهنمایی براي » : به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامی ایران و به نقل از رادیو فرانسه
جدا کردن دختران از پسران در کلاس، در دست آزمایش است. چون آموزگاران پی بردهاند که دختران به خصوص در ریاضیات
و علوم بدون حضور پسران راحتتر آموزش میبینند. به گفته آموزگاران، دختران در کلاسهاي مختلط براي آنکه مورد تمسخر و
انتقاد پسرها قرار نگیرند کمتر در بحثها شرکت میکنند. در حالی که در غیاب پسرها بهتر و راحتتر به سؤالات جواب میدهند.
ظاهر نتایج اولیه این آزمایشها رضایت بخش بوده است. به گفته آموزگاران به خصوص دختران خجالتی در کلاسهاي دخترانه
راحتتر هستند، اما انجمنهاي متعددي از جمله انجمن ملی زنان آمریکا با این طرح به مبارزه برخاسته است و آن را جدایی و
روزنامه جمهوري اسلامی.????/?/??: ).«?) -------------- (? تبعیض جنسی آشکار میداند)
نظر رئیس انستیتو تعلیم و تربیت آلمان
حضور مجزاي دختران و پسران در کلاسهاي درس بخصوص در دوره ابتدایی میتواند در یادگیري دختران تأثیر به سزایی داشته
باشد. در پی تحقیقات انستیتو پژوهشی پلانک آلمان میل و رغبت دختران براي یادگیري علوم ریاضی در کلاسهاي مختلط رضایت
بخش نیست.
نظر جودیت میلر
با اشاره به گرایش « زنان در آغوش اسلام امنیتی تازه مییابند » خبرنگار روزنامه نیویورك تایمز طی مقالهاي با عنوان « جودیت میلر »
چه چیزي این بازگشت را میسر ساخته است؟ بازگشتی که به معناي واقعی در » : روز افزون زنان مسلمان به حجاب مینویسد
آزاديهاي شخصی و سیاسی صورت گرفته است؟ پاسخ آن در ارمغانهایی است که اصول گرایان اسلامی به روح و روان جامعه
صفحه 22 از 66
مدرن خاور میانه و به زن و مرد آن تقدیم کردهاند. پوشش (حجاب) براي زن این امکان را فراهم ساخته که در شهرهاي شلوغ
بتواند به راحتی فعالیت کند و، از مزاحمت مردان جوان و نوجوانی که در جستجوي کار از اطراف و اکناف کشور به پایتخت
سرازیر شدهاند در امان بماند. این لباس یک پیام غیر قابل تردید به اطرافیان میفرستد. حجاب میگوید: این زن نجیب است. با او
).«?------ ( کار نداشته باشید. و به وي اجازه میدهد بدون اینکه مورد آزار جنسی قرار گیرد در اتوبوسهاي شلوغ شهر سوار شود
) ?-------------------------------------------- (روزنامه رسالت.?? ??/?/?:
نظر چارلی چاپلین
برهنگی بیماري عصر ماست، من پیرم » : که یکی از کمدینهاي مشهور جهان است در نامهاي به دخترش مینویسد « چارلی چاپلین »
).«?-------- ( و شاید حرفهاي خندهآور بزنم، اما به گمان من تن عریان تو باید مال کسی باشد که روح عریانش را دوست داري
) ?------------------------------------------ (آخرین تصویر چارلی: ص.??
نظر ویل دورانت
آنچه بجوییم و نیابیم عزیز و گرانبها میگردد. زیبایی به قدرت میل »: فیلسوف و نویسنده مشهور معاصر مینویسد « ویل دورانت »
بستگی دارد و میل با اقناع و ارضا، ضعیف و با منع و جلوگیري، قوي میگردد. مرد جوان به دنبال چشمان پر از حیاست و بیآنکه
).«?--------------------------- ( بداند، حس میکند که این خودداري ظریفانه از یک لطف و رقت عالی خبر میدهند
) ?------- (فلسفه حجاب، اسداللّه محمدينیا:، ص ?? و.??
نظر برتراند راسل
از لحاظ هنر، مایه تأسف است که به آسانی به » : که از فلاسفه مشهور غرب در قرن معاصر به شمار میرود میگوید « برتراند راسل »
).«?------------------- ( زنان بتوان دست یافت و خیلی بهتر است که وصال زنان دشوار باشد، بدون آنکه غیر ممکن گردد
) ?--------------- (فلسفه حجاب، اسداللّه محمدينیا:، ص ?? و.??
نظر آلفرد هیچکاك
من معتقدم که زن هم باید مثل فیلمی پر هیجان باشد. بدین معنی که ماهیت خود را » : فیلمساز مشهور فرانسوي میگوید « هیچکاك »
کمتر نشان دهد و براي کشف خود، مرد را به نیروي تخیّل و تصوّر زیادتري وا دارد. باید زنان پیوسته بر همین شیوه رفتار کنند.
یعنی کمتر ماهیت خود را در معرض نمایش قرار دهند و بگذارند مرد براي کشف آنها بیشتر به خود زحمت بدهد. زنان شرقی تا
چند سال پیش به خاطر حجاب و نقاب و روبندي که به کار میبردند خود به خود جذاب مینمودند و همین مسأله، جاذبه
نیرومندي بدانها میداد. اما به تدریج با تلاشی که زنان این کشورها برايبرابري با زنان غربی از خود نشان میدهند؛ حجاب و
).«?--------- ( پوششی که دیروز بر زن شرقی کشیده شده بود، از میان میرود و همراه آن از جاذبه جنسی او هم کاسته میشود
) ?------------------------- (فلسفه حجاب، اسداللّه محمدينیا:، ص ?? و.??
نظر خانم گاندي
ايزنان! اگر آرایش کردن شما تنها به منظور جلب شهوت » : که از چهرههاي معروف هند به شمار میرود میگوید « گاندي » خانم
صفحه 23 از 66
).«?---------------------------------- ( مرد است، از این کار خودداري کنید و زیر بار چنین خفت و خواري نروید
) ?(فلسفه حجاب، اسداللّه محمدينیا:، ص.??
نظرخانم ساچیکو موراتا
وي اهل هوکائیدوي ژاپن است که بعد از اتمام تحصیلات به دانشکده حقوق دانشگاه چلیا در رشته حقوق قضایی راه یافت و موفق
به دریافت مدرك لیسانس شد و بعد از آن، براي تحقیق در زمینه فقه اسلامی به ویژه فقه جعفري به ایران آمد و در دانشگاه الهیات
و معارف اسلامی به اخذ دکترايالهیات نایل گردید. ایشان بودایی مذهب و همسرش مسیحی است و احتمالا بعد از انقلاب اسلامی
مسلمان شده است. وي در مصاحبهاي به سوالات بسیاري پاسخ داد که ما یک سؤال آن را در اینجا میآوریم. خبرنگار: به نظر شما
حتما محجوبه » : میگوید « ساچیکو موراتا » حجاب یعنی چه؟ شما محجوبه بودن خانمها را ترجیح میدهید یا مکشوفه بودن را؟ خانم
بودن را ترجیح میدهم و حد معقول پوشش را میپسندم؛ زیرا لطف زن به محجوبه بودن اوست. اصولا طبع هر انسانی طالب کشف
تنوعهاست. وقتی زنان به شکل امروزي مکشوفه باشند، چیزي براي جلب توجه مرد باقی نمیگذارند. هر چیز با اهمیتی وقتی
چندین بار رویاروي قرار گیرد، اهمیت خود را از دست میدهد و این موضوع در تحکیم روابط زناشویی نقش بسیار مهم و مؤثري
دارد. در مغرب زمین که زنها قیود را گسستهاند و انواع لباسهايکوتاه و زننده میپوشند، روابط زناشویی آنان از کمترین
فلسفه حجاب، اسداللّه ).«?) ------------------------------------------- (? استحکامیبرخوردار نیست)
محمدينیا: ص.??
فصل پنجم: عفاف و حیا
رنگ چادر مشکی از نظر روانشناسی
لذا آن کسی که سیاه میپوشد، میخواهد نشان دهد که )«? ؛( سیاه نمایانگر مرز مطلق است » در روانشناسی رنگها میخوانیم که
مرزي را ایجاد کرده است. اما این که این مرز براي چیست، در موقعیتهاي مختلف ممکن است متفاوت باشد. گاه لباس سیاه را در
ماتم و عزا میپوشند، براي آنکه نشان دهند بین آنها و عزیزشان فاصله افتاده و مرز زندگی آنها را از هم جدا کرده است و یا نشان
دهند که در حریم خانه و خانواده آنها حادثهاي رخ داده است که انجام برخی از کارهاي معمولی که سایر خانوادهها انجام میدهند
براي آنان میسر نیست. اما گاهی هم سیاه میپوشند نه براي عزا و ماتم، بلکه براي مشخص کردن مرزها و حریمهاي اجتماعی، و
حجاب یک خانم مسلمان یا چادر سیاه از این دسته است. وقتی که خانمی چادر مشکی به سر میکند و با وقار و متانت تمام، قدم
به عرصه اجتماع میگذارد، با این نحوه پوشش میخواهد نشان دهد که هر کسی حق ندارد به این حریم پاك، مقدس و خصوصی
وارد شود. این حریم، حریم حرمت، حیا و احترام است. نه جاي هرزگی، آلودگی و هوسبازي. در واقع او با حجاب مشکی و چادر
سیاه بین خود و مردان نامحرم مرزي عاقلانه ایجاد میکند، او با این سیاهی ظاهري اما ریشهدار در درون خود، میخواهد نگاه تیز و
برنده هرزگی را بشکند و نگذارد در حریم عفاف، پاکی و نجابت او نامحرمی وارد شود و حرمت او را از بین ببرد. لذا چادر
مشکی به منزله حرمت و احترام است. مرز ادب، کرامت، حیا و عفت است. مرز آداب است و نشان میدهد که در این محدوده باید
حریم را نگه داشت و به صاحب حرم با دیده احترام و ادب نگریست. از نظر روانی نیز وقتی انسان پارچه سیاهی را میبیند، دیگر
چندان رغبتی به نگاه کردن پیدا نمیکند و خود به خود نظر را بر میگرداند. نگاه به رنگهاي روشن، چشم را باز و رغبت مشاهده
و تمرکز بر دیدن را چند برابر میکند. به عبارت دیگر از دیدگاه روانشناسی رنگها با نگاه به رنگهاي تیره به ویژه رنگ سیاه
صفحه 24 از 66
که بیرنگی مطلق است تقریباً تمام رغبتها را از بین میبرد. بنابراین باید به روانشناسی و جامع نگري زن ایرانی آفرین گفت که
براي حفظ حرمت، عفت و پاکدامنی خود و همچنین پاسداري از مرزهاي زندگی فردي و اجتماعی خویش و براي سالم سازي
محیط اجتماعی خود، بهترین حجاب یعنی چادر و مناسبترین رنگ یعنی مشکی را انتخاب کرده است. زنان و دختران نجیب
ایرانی براي حفظ حرمت و احترام خود و براي سالم سازي محیط اجتماعی خویش و براي دور نگه داشتن خود و جامعه از
آلودگیها، وقتی که از خانه بیرون میآیند چادر مشکی بر سر میکنند و پس از انجام کارهاي روزمره و ضروري خود با قلبی آرام
و فکري آزاد و سالم وقتی که به خانه بر میگردند چادر مشکی را از سر بر میدارند و در محدوده خانه با پوشیدن بهترین لباسها
و با جذابترین رنگها، طراوت، زیبایی، گرمی و شادابی خود را براي همسر و همدم و مونس خویش به نمایش میگذارد و به
محیط خانه صمیمیت، صفا و آرامش میبخشند و به شریک زندگی خود با کمال سرافرازي و صداقت اعلام میدارند که امانت
وجودم را در صیانت صدف محکم چادر مشکی بدون دستبرد نگاههاي آلوده به خانه برگرداندهام. علم روانشناسی میگوید:
با این نگاه باید گفت: آن کس که در مقابل نامحرم سیاه میپوشد در «. یعنی سفید است « بله » ، بوده و نقطه مقابل « نه » سیاه به معنی »
بگوید. و آن کس که رنگ سفید، رنگارنگ و جذاب میپوشد راه نگاهها را به سوي خود باز میگذارد « نه » واقع میخواهد به او
و در واقع خواسته یا ناخواسته خود را در معرض نگاههاي هرزه و آلوده قرار میدهد و وسیله آلودگی انحراف و جامعه را فراهم
سفید به صفحه خالی میماند که داستان را باید روي آن » : میکند. ماکس لوشر متخصص در روانشناسی رنگها معتقد است
بنابراین زنی که در برابر نامحرم و در بیرون از خانه «. نوشت، ولی سیاه نقطه پایانی است که در فراسوي آن هیچ چیز وجود ندارد
لباس سفید و رنگارنگ میپوشد، از ایمنی کمتري برخوردار است ولی زنی که چادر سیاه میپوشد، حداکثر ایمنی را براي خود
ایجاد کرده است و نشان میدهد که اینجا نقطه پایان نگاههاي نامحرمان است و در فراسوي این پوشش جایی براي نفوذ نگاهها و
سیاه نشانگر ترك علاقه یا انصراف نهایی » : نیتهاي ناپاك نیست. در جاي دیگري در بحث روانشناسی رنگها میخوانیم که
بوده و از تاثیري قوي بر هر رنگی که در همان گروه (در کنار آن) قرار گرفته باشد، برخوردار است و خصلت آن رنگ را مورد
از این رو کسی که چادر مشکی میپوشد، میخواهد با رنگ سیاه چادر دائماً جلوه و نماي خود را «. تأکید و اهمیت قرار میدهد
نفی کند و خود را از نگاههاي دیگران دور نگه دارد. رنگ مشکی چادر او نشانگر ترك علاقه یا انصراف نهایی است. یعنی چادر
مشکی به نگاههاي نامحرم میگوید: هیچ جایگاهی براي نگاه شما در من وجود ندارد و من کاملًا از شما روي گردانم و به دیگران
میگوید که نگاه شما به سوي من جز ضرر براي خودتان و من نتیجه دیگري ندارد. وقتی رنگ مشکی در کنار رنگ دیگري قرار
میگیرد، تأثیر آن رنگ را تقویت کرده، خصلت آن رنگ را مورد تأکید و اهمیت قرار میدهد. به عنوان مثال اگر لباس سیاهی در
کنار یک پنجره رنگین آویزان باشد، هر بینندهاي که به آن سو بنگرد نگاه او به طرف پنجره جلب خواهد شد و به لباس توجهی
نخواهد کرد. این امر به خاطر آن است که رنگ سیاه لباس، خاصیت خود را نفی کرده و در عوض خاصیت رنگ پنجره را تقویت
نموده است. به همین علت وقتی خانمی چادر مشکی به سر میکند و در خیابان راه میرود، ناظري که از دور به او و اشیاي فراوان
رنگی اطراف مثل اتومبیلها، مغازهها و غیره نگاه میکند، بیاختیار اشیا و پوشش رنگی نظر او را به خود جلب کرده و در بسیاري
اوقات شخص بیننده اصلًا به آن رنگ مشکی توجهی نکرده و رد میشود. آري! بانوانی که میخواهند به بهترین شکل عفت و
پاکدامنی خود را حفظ کنند و تیرهاي زهرآلود نگاه غیر خودي را دفع کنند، حجاب برتر یعنی چادر را میگزینند. بنابراین بهترین
حجاب زنان در بیرون از خانه و در محیط اجتماع و به طور کلی در برابر نامحرمان، چادر مشکی است که علم روانشناسی نیز آن
را تأیید میکند) ?. ----------------------------------------- (ر.ك. روان شناسی رنگها: ماکس لوشر: ترجمه
ویدا ابی زاده.
آیا چادر مشکی، سبب افسردگی روحی است؟
صفحه 25 از 66
برخی میگویند: اولا چادر گران است و مانتو از نظر اقتصادي با صرفه تر میباشد و ثانیا: رنگ مشکی باعث به وجود آمدن انواع
ناراحتیهاي روحی و روانی و سبب افسردگی میگردد، پس بهتر است چادر مشکی به چادر صورتی و زرد و قرمز تبدیل گردد. در
رد این نظریه بیان مطالب زیر مفید است. اول: این که وقتی یک زن چادري که در طول یک یا دو سال یک چادر بیشتر لازم ندارد
با خانمی که بدون چادر هر هفته با یک لباس و یک نوع رنگ به همراه انواع آرایش بیرون میآید در نظر میگیریم به مراتب از
نظر اقتصادي چادر با صرفه تر خواهد بود. بلکه آن خانمهایی که همواره به چادر اشکال میکنند گاهی مانتویشان چندین برابر
قیمت یک چادر است. دوم: این که مگر زن مسلمان میخواهد همیشه چادر سرش نماید تا رنگ مشکی اثر منفی از جهت روانی
داشته باشد، بلکه چادر را براي اوقات کمی که در بیرون از منزل هست استفاده میکند و در درون خانه و مکانی که نامحرم نیست
میتواند از لباسهاي خوشرنگ و مناسب استفاده کند که اسلام هم روي این موضوع تاکید نموده است. سوم: این که اگر این
حرف شما صحت داشته باشد باید هم خانمهاي بدحجاب و زنانی که از انواع لباسها و اقسام رنگهاي شاد در خیابان استفاده
میکنند و نظر مردان به ویژه جوانان لاابالی را به خود جلب میکنند باید از نظر روانی و روحی سالمترین زنان باشند و از نظر
اجتماعی و اخلاقی و مشکلات خانوادگی مانند طلاق، متارکه و... کمترین ناراحتی نداشته باشند. در حالیکه آمار چیز دیگري را
نشان میدهد و اصلا بر مبناي شما جوامع غربی باید شادابترین و سالمترین مردم را از نظر روحی و اخلاقی داشته باشند. در حالی
که همه میدانند و خود غربیها هم بارها اعتراف کردهاند که کشورهاي غربی بالاترین آمار را از نظر مشکل اخلاقی و روحی در
بین جامعه خود دارند. چهارم: این که اگر چه بعضی از رنگها بر دیگر بعض، از جهات مختلف برتري دارند. ولی تمام رنگها اعم
از سفید و آبی و قرمز و سیاه نشانه عظمت و قدرت خداي تواناست. بر همین اساس قرآن کریم رنگ سیاه بعضی از کوهها را جزء
آیات و نشانه قدرت حق تعالی میداند. اگر رنگ سیاه به گمان شما این قدر از نظر روانی براي بشر خطرناك بود خداوند حکیم
قسمتی از طبیعت و بعضی از انسانها و چیزهاي دیگر را سیاه نمیآفرید و اگر حرف شما صحت داشت بایستی خداوند حکیم رنگ
سیاه را از عالم هستی میزدود. پس وجود آن، نشانه زیبایی نظام آفرینش اعم از کوه، انسان و اشیاء دیگر است. از همه مهمتر وقتی
انسانی اطلاع از دین و رابطه مناسبی با آن و معنویت نداشت دچار جهل و تحت تاثیر تبلیغات دشمنان اسلام قرار میگِیرد و الا با
این همه آثار و فواید حجاب بالاخص چادر اینقدر اشکال و سر و صدا ندارد. و باید بدانیم ریشه تمام این مسائل دو چیز است.
یکی عدم معنویت و نداشتن آگاهی از دین در بعضی از مسلمانان و دیگر آنکه دشمن میداند تا وقتی که این حجاب و چادر بر
سر زنان و غیرت در بین مردان وجود دارد نمی تواند به آن اهدافش برسد.
آیا چادر مانع فعالیت بانوان است؟
با توجه به عصر ماشین و صنعت آیا استفاده از چادر براي بانوان جهت فعالیت روزانه در محیط کار ایجاد مشکل میکند؟ اولًا: باید
توجه داشت که بیشتر چیزهایی که بشر مورد استفاده قرار میدهد بدون زحمت نیست حتی غذا خوردن و نوشیدن آب. ولی براي
منافع عظیمی که دارد آن زحمت را تحمل میکند. ثانیا: بانوان نیز میتوانند از چادري استفاده کنند که رفت و آمد به محل کار
براي آنان سختی به بار نیاورد و چه بسا بانوان شاغلی که همچون نمایندگان مجلس، خبرنگاران، گویندگان تلویزیون و زنان
کشاورز و روستایی مخصوصاً آنها که در شالیزار میباشند با چادر مشغول فعالیت روزانه هستند بدون اینکه مزاحمتی براي ایشان
ایجاد کند حتی در بعضی از موارد بیشتر از مردان کار میکنند.
حجاب و جذابیت
صفحه 26 از 66
اصولاً ارتباط کمتر و دوري از شیء مطلوب، جذابیت آن را بیشتر میکند. از این رو پوشش زن، جذابیت او را در نظر جنس
مخالف بیشتر کرده و تلاش و پیگیرياش را براي وصال فزونی خواهد بخشید. شکوفایی ذوقهاي ادبی، نگارش داستانهایی نظیر
لیلی و مجنون، فرهاد و شیرین و... همه در سایه حجاب زن و مهجوري مرد، تحقق یافته است. بنابراین اگر زنان خواهان تحکیم
موقعیت و افزایش شخصیت و محبوبیت خویشاند باید آن را در پناه حجاب بدست آورند. بدون تردید یکی از علل بالا رفتن سن
ازدواج در جوانان که آنها را از تن دادن به تشکیل خانواده و احساس مسؤولیت دور مینماید، همان گسترش بد حجابی و
بیبندوباري میباشد. اگر چه این زنان با جلوهگري و هرزهگی و خودنمایی، نظر مردان را به سوي خود جلب میکنند و یاد خدا را
از دل مردان بیرون مینمایند و منظرههاي شهوت انگیز و محرك را در ذهن و دل آنها جاي میدهند؛ اما غافل از این هستند که
مردان به همان اندازه و شاید بیشتر، بدبینی نسبت به جنس زن پیدا میکنند و در مورد انتخاب همسر وسواس زیادي نشان میدهند
و میگویند از کجا بشناسیم یا اطمینان پیدا کنیم که همسر آینده ما خوب و صالح باشد.
حجاب و مسؤولیتهاي اجتماعی
اِءنَّ السَّمْعَ وَالْبَ َ ص رَ وَالْفُؤَادَ کُلُّ » : هر انسانی در برابر خود و جامعه انسانی خود متعهد و مسؤول میباشد. چنانچه قرآن میفرماید
).«?( أُولئِکَ کَ انَ عَنْهُ مَسْؤُولاً؛ گوش و چشم و دل، همگی در برابر کارهایی که انجام دادهاند مسؤولند، از آنها سوال میشود
آري! هر سخنی که میگوییم، ثبت و ضبط میشود و هر گامی که بر میداریم در حساب ما نوشته میشود و مسؤول تمام اعمال و
قضاوتها و اعتقادات خود هستیم. این مسؤولیت عام است؛ یعنی هم شامل زنها میشود و هم شامل مردها. زنها و مردها در برابر
اعمالی که انجام میدهند چه در خانواده و چه در اجتماع، مسؤول هستند و در برابر کوچکترین تخلف و عدم مسؤولیت باید در
حَتَّی إِذَا مَا جَاؤُوهَا شَ هِدَ » . پیشگاه الهی در قیامت حساب پس بدهند. در آنجا حتی اعضا و جوارح انسان علیه او گواهی میدهند
عَلَیْهِمْ سَمْعُهُمْ وَأَبْصَارُهُمْ وَجُلُودُهُمْ بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ؛ چون همه بر دوزخ رسند، آن هنگام گوش و چشمها و پوست بدنها بر جرم و
دین اسلام در مسائل اجتماعی همواره برنامههایی را ارائه میدهد که منش و شیوه زندگی اجتماعی ).«? ( گناه آنها گواهی میدهند
درست را تأمین میکند و به ارائه روشهایی مبادرت میورزد که موجب تحکیم روابط اجتماعی و آرامش روانی انسان در زندگی
فردي اجتماعی میگردد) ?. ------------------------------------------ (سوره اسراء: آیه) ?. (?? سوره
فصلت: آیه.??
حفظ عفاف اجتماعی
حفظ عفاف اجتماعی هم، به عفاف زنان بستگی دارد. آنهایی که میخواهند براي نیل به مقاصد شیطانی خود، بیبند و باري و
هرزگی را در جامعه، رواج دهند، زنان را ملعبه و بازیچه خود میکنند. کافی است براي به فساد کشیدن یک جمعیت، تعدادي از
زنان هرزه و فاسد در بین آنها راه پیدا کنند. آنچنان زشتیها و مفاسد اخلاقی را بین مردم رواج میدهند که بعد از مدت کوتاهی
این مفاسد براي مردم، عادي به نظر میرسد. ممکن است بعضی از بیحجابها، بی بند و بار نباشند؛ ولی بیحجابی، مقدمه
بیبندوباري است و خود، زمینه ساز مفاسد جنسی است. بدون شک زنان براي اینکه در بعد اجتماعی، حد اعلاي موفقیت را به
دست آورند و محیط مقدس کارشان به هرزگیهاي شهوانی آلوده نشود، باید حجاب اسلامی خود را حفظ نمایند. وقتی کار و
شهوت به هم در آمیخت، هم بازده کار کم میشود و هم ثبات و اطمینان و اعتماد از محیط خانواده رخت بر میبندد. آري!
فرهنگ منحط غرب با جوسازیها و تبلیغات پوچ، جلو چشمهاي بینا، گرد و خاك هوا و هوس میافشانند تا آنها را از تماشاي
حقیقت باز دارند.
صفحه 27 از 66
نقش اخلاق در حفظ عفت
اولین حقی که هم زن و هم مرد باید رعایت کنند، خوش اخلاقی است، زیرا آنچه که کانون خانواده به شدت به آن نیازمند است؛
نرمی، ملایمت، سازگاري، گذشت، ایثار، فداکاري، صفا و صمیمیت است و محبت و عشق و علاقه از همین روحیات به وجود
میآید. همان طور که بدن انسان براي سلامت و تندرستی به خون نیازمند است تا همه اعضا به تحرك و فعالیت درآیند. در کانون
خانوادگی هم آنچه که به افراد خانواده توان و قدرت کار و کوشش میدهد، خوش اخلاقی است. اساساً اگر در هر محیطی،
من به همسران » : اخلاق حاکم نباشد، زندگی در آنجا از لذت و صفا برخوردار نخواهد بود. رسول خدا صلیاللهعلیهوآله میفرمایند
مرد میبایست به همسر ).«? ( خود از همه مهربانتر هستم هر که بخواهد به من نزدیکتر باشد باید با خانواده خود مهربان باشد
خود، به خصوص در حضور دیگران احترام بگذارد. این احترام باید توأم با صمیمیت و مهربانی باشد. زن نیازمند دریافت محبت و
احترام از شوهر است. مخصوصاً در حضور دوستان و آشنایان این امر باعث میشود که زن از داشتن شوهر، احساس افتخار و
سربلندي کند و این احساس، شوق او را به زندگی زناشویی و آمادگی وي را براي گذشت و بردباري در برابر محرومیتها و
سختیهاي احتمالی بیشتر میکند. البته طبق فطرت الهی، خداوند مودت و محبت را از ابتدا بین زن و شوهر قرار داده است. اما
معمولا انسانها با اشتباهاتشان، به این محبت ضربه میزنند. اگر منفی بافیها، بدبینیها، زخم زبانها در زندگی راه پیدا کند، محبت
خدادادي رخت بر میبندد. از این رو در اسلام به مردان سفارش شده است که به زنان خود اظهار دوستی و محبت کنید چنانکه
).«?( هیچگاه از قلب او زدوده نخواهد شد « تو را دوست دارم » رسول خدا صلیاللهعلیهوآله میفرمایند: سخن مرد به همسرش که
مرد باید در ایجاد یک محیط آرام، صمیمی ، اطمینان بخش در خانواده خود بکوشد. تا همسر و فرزندانش تحت تأثیر محبت
ظاهري و لفظی افراد خارج از محیط خانواده قرار نگیرند. بداخلاقی و عدم تفاهم شوهر و همسر در خانواده، باعث دلزدگی خواهد
اِءنَّ الْخَاسِرِینَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ وَأَهْلِیهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَلَا ذَلِکَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِینُ؛ همانا ورشکستهترین افراد، کسانی هستند » . شد
که خود و خانواده خود را (در اثر سوء تربیت یا کوتاهی در تعلیم و تربیت) در روز قیامت به زیان انداختند، هان! این همان خسران
پس باید دانست که چگونه کانون خانواده را گرم و با معنویت نگه داشت و از بیروح شدن و به سردي ).«? ( و زیان آشکار است
گراییدن آن، پیشگیري کرد تا فرزندانمان با عقدههاي روانی و افسردگی، که از لوازم حتمی اینگونه کانونهاي خانوادگی است پا
به اجتماع نگذارند که بدون تردید این آغاز بزهکاري و دلمردگی اجتماع است. به طور کلی براي آنکه کانون خانواده از هم
پاشیده نشود باید ارضاي غرائز جنسی را از محیط سالم خانواده و از چارچوب ازدواج خارج ننمائیم؛ زیرا هم خانواده را تباه میکند
و هم محیط کار انسان را به فساد و تباهی میکشاند. اگر زندگی متزلزل باشد، کاخها و خانههاي مجلل هم بیروح و پوچ است. و
اگر زندگی استوار و مستحکم باشد، خانه گلین هم پر از روح و نشاط است. جلوهگري زن در محیط خانه و براي شوهر از
ارزشهاي والاست. و در مقابل جلوه گریهاي او در محیط خارج و براي مردان بیگانه از ضد ارزشهاي شوم است زیرا این
جلوهگريها با بیبندوباري و هرزگی زن در خارج از خانه و در محیط کار و اجتماع همراه است و بدون شک در بعد مادري، او را
ناموفق میسازد و در نتیجه فرزندانی ناصالح و ناسالم به جامعه ارائه خواهد داد. ------------------------------------
وسائل الشیعه: ج، ?? ص) ?. (?? سوره زمر: آیه.?? ) .«? رفق) » ) ?----------- (سفینه البحار: ماده
دوري از خودنمایی
با توجه به آفرینش ویژه ).«? ( وَ لا تَبَرْجَن تَبَرُّج الْجاهِلِیَه الاُْولی...؛ مانند عصر جاهلیت قبل از اسلام، خودنمایی و خودآرایی نکنید »
زن و آمیختگی زیبایی ظاهري، با احساسات و عواطف باطنی و تمایل به خودنمایی که در وجود زن، بطور محسوس و قوي به چشم
صفحه 28 از 66
میخورد. بدیهی است چه مفاسد و آثاري ببار خواهد آورد. درست مثل این است که انبار باروتی را در کنار جرقههاي آتش قرار
دهند. از این رو جهت جلوگیري از پیشامدهاي نامطلوب، راهکارهاي مختلفی در دین ارادئه شده که از آن جمله، امر به حجاب و
توصیه زنان، به اجتناب از خودنمایی و حرکات تحریک آمیز است. پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله نهی فرموده که زن، براي مرد
هر زنی که براي » : نامحرم زینت کند. اگر چنین کرد، حق است که خدا او را به آتش بسوزاند) ?.(امام صادق علیهالسلام میفرماید
غیر شوهر خود بوي خوش استعمال کند، نماز او قبول نمیشود تا از آن بوي خوش غسل کند. آنگونه که از جنابت غسل
قرآن صادقترین بیانگر تاریخ امتهاي گذشته است که به صراحت هلاکت بسیاري از امتها را به خاطر روي آوردن به ).«? ( مینماید
فساد و سرپیچی نمودن از فرامین الهی مطرح میکند. خداوند در سوره عنکبوت به هلاکت برخی از اقوام گذشته اشاره میکند و
فَکُ  لا أَخَذْنَا بِذَنبِهِ فَمِنْهُم مَّنْ أَرْسَلْنَا عَلَیْهِ حَاصِبًا وَمِنْهُم مَّنْ أَخَذَتْهُ الصَّیْحَهُ وَمِنْهُم مَّنْ خَسَفْنَا بِهِ الْأَرْضَ وَمِنْهُم مَّنْ أَغْرَقْنَا وَمَا » : میفرماید
کَانَ اللَّهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَلَکِن کَانُوا أَنفُسَ هُمْ یَظْلِمُونَ؛ ما هر طایفهاي را به کیفر گناهش مؤاخذه کردیم که بعضی را بر سرشان سنگ بلا
فرو باریدیم و برخی را به صیحه عذاب آسمانی و برخی را به زلزله زمین و گروهی را به غرق دریا به هلاکت رسانیدم. خدا به آنان
اي پیغمبر! به همسران و دخترانت و به » : در آیه دیگر میفرماید ).«? ( هیچ ستم نکرد لیکن آنها خود، در حق خویش ستم کردند
زنان مؤمن بگو که جلبابهاي (روسریهاي) خویش را بر خود فروافکنند، این کار براي اینکه شناخته شوند و مورد اذیت قرار نگیرند،
با توجه به آیات بیان شده به این نتیجه میرسیم که خودنمایی زنان ).«? ( بهتر است و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است
چگونه آتش هوا و هوس را در دلهاي مردان روشن مینماید و آرامش روح و روان را به نا آرامی و بیماري مبدل میسازد و با
گذشت زمان دود این آتش چشمان زنان را هم اشک آلود خواهد نمود) ?. ---- (سوره احزاب: آیه) ?. (?? وسائل الشیعه: ج
، ?ص) ?. (??? مکارم الاخلاق: ص) ?. (??? سوره عنکبوت: آیه) ?. (?? سوره احزاب: آیه.??
برهنگی و بیحجابی دام شیطانی است
ما در دنیاي سراسر ظلم و بیعدالتی که زنان بیش از هر قشر دیگر در معرض ظلم و اهانت قرار دارند این افتخار را داریم که از
دیدگاه مکتب ما، زن اصلیترین ستون جامعه است و به همین جهت، شکلگیري شخصیت زنان بسیار قابل توجه است. پیامبر اکرم
بین فرزندان مساوات برقرار کنید ولی اگر قرار شد براي بعضی بر دیگري فضیلت قایل شوید، من زنان را » : صلیاللهعلیهوآلهفرمودند
در دین مبین اسلام سفارش شده است که باید در تربیت و پرورش زنان کوشید؛ زیرا زنان ).«? ( در فضیلت بخشیدن برتر میدانم
محور اصلی جامعه میباشند. مرکز پیشرفت و ترقیاند، زن سازنده شخصیت انسانهاست، زن منتقل کننده ارزشها به جامعه است.
بنابراین اگر زنان با حقیقت اسلام آشنا شوند و به شخصیت حقیقی خود دست یابند، نه تنها قدرتهاي پوشالی جهان هرگز نخواهند
توانست آنان را در قالبهاي خشک مادي، اسیر نموده و ماهیت انسانیشان را دگرگون کنند، بلکه دامان و افکارشان پدید آورنده
هدایت گرانی خواهد شد که با قدرت اسلام براي نجات بشریت تلاش خواهد نمود. یکی از عواملی که موجب میشود برخی از
زنان ما تحت تأثیر هجوم فرهنگ منحط غرب قرار بگیرند، همان ضعف ایمان و عدم آگاهی و شناخت آنان از اسلام و تعالیم
یَا بَنِی آدَمَ لاَ یَفْتِنَنَّکُ مُ الشَّیْطَ انُ کَمَ ا أَخْرَجَ » . رهایی بخش آن است. از نظر قرآن برهنگی و بیحجابی، دام بزرگ شیطان است
أَبَوَیْکُم مِّنَ الْجَنَّهِ یَنزِعُ عَنْهُمَ ا لِبَاسَ هُمَا لِیُرِیَهُمَ ا سَوْءَاتِهِمَ ا إِنَّهُ یَرَاکُمْ هُوَ وَقَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیَاطِینَ أَوْلِیَاء لِلَّذِینَ لَا
یُؤْمِنُونَ؛ اي فرزندان آدم! مبادا شیطان شما را فریب دهد چنان چه پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد، جامه عزت از تن آنان
برکند و قبایح آنان را در نظرشان پدید آورد. همانا آن شیطان و گروه وابسته به او، شما را از جایی و بگونهاي میبینند که شما،
یکی از مهمترین دامهاي شیطان و ).«? ( آنها را نمیبینید. ما شیاطین را اولیا و همکاران کسانی قرار دادیم که ایمان نمیآورند
اولیاي او، کشف حجاب و پوشش است که خداوند براي انسانها قرار داده است؛ زیرا لباس و حجاب، وسیلهاي براي آراستن انسان
صفحه 29 از 66
به زینت عفت و حیا، تقوا و پاکدامنی، وقار و شخصیت است و شیطان میکوشد تا با وسوسه و وارونه جلوه دادن حقایق، حجاب و
پوشش را زشت و کشف حجاب و برهنه ساختن اندام را زیبا و جذاب جلوه دهد و با گرفتن حیا و تقوایشان، بر آنان مسلط شود.
بعضی از کوته فکران خیال میکنند که اگر فرهنگ برهنگی رواج پیدا کند کم کم به صورت عادي در میآید و دیگر، افراد
تحریک نمیشوند! از نظر جنسی شاید چنین باشد ولی عطش روحی با افزایش مناظر تحریک آمیز نه تنها کاهش نمییابد؛ بلکه
پیوسته افزایش خواهد یافت. اگر چنین حرفی صحیح بود دیگر در غرب و اروپا دیگراز تجاوزات و خشونتهاي جنسی خبري نبود. -
) ?---------------------------------------------- (فتح الباري: ج، ? ص) ?. (??? سوره اعراف: آیه.??
عفاف آمیخته در آفرینش زن
عفت و پاکدامنی با آفرینش زن به هم آمیخته است. او از روز نخست عفت گرا و پاکدامن است، نگاههاي معصومانه و نفرت او از
گناه، در آغاز جوانی و تظاهر به عفت و پاکدامنی در برخوردها، نشانه آن است که عفت در خلقت زن جایگاه، والا و بلندي دارد
که هم خود زنان خواهان آنند و هم دیگران، زن را با این ویژگی میخواهند. اسلام آفرینش زن و صلاح و خیر جامعه را در نظر
گرفته و حجاب را لازم شمرده تا با عفت درونی او هماهنگ گردد، و بنیان خانوادهها مستحکم گردد. بنابراین، الزام پوشش فقط و
فقط براي حفظ عفت زن است نه زنجیر اسارتی بر دست و پاي او، و نه سدي در برابر تکامل فکري و علمی و هنري او، بلکه
وسیلهاي براي تعالی روح و ایفاي مسئولیتهاي فردي و اجتماعیش است، چه بسا زنان پاکدامن سخنوري که تاریخ، خصوصیات و
بهترن » : میفرمایند e رشادتهاي آنان را ضبط کرده است. اسلام پوشش از بیگانه را ملاك برتري زن معرفی کرده است. پیامبر
در . «? زنان شما، زنان عفیف غیر عقیمی است که تنها براي شوهرانشان خود را میآرایند و در مقابل بیگانه کاملا پوشیدهاند
آیا بدترین زنان را به شما معرفی نکنم؟ بدترین زنان شما زنانی هستند که در برابر بیگانه » : حدیث دیگري آن حضرت میفرمایند
حیا و عفاف و ستر و پوشش، تدبیري است که خود زن با یک . «? آراستهاند ولی نزد شوهر پوشیدهاند و آراستگی لازم را ندارند
نوع الهام براي گرانبها کردن خود و حفظ موقعیت خویش در برابر مرد به کار برده است. زن براي مرد همچون جایزهاي است که
باید آن را برباید. وقتی که زن مقام و موقعیت خود را در برابر مرد یافت و نقطه ضعف مرد را در برابر خود دانست، همانطور که
متوسل به زیور و خودآرایی و تجمل شد که از آن راه قلب مرد را تصاحب کند، متوسل به دور نگهداشتن خود از دسترس مرد نیز
شد، دانست که نباید خود را رایگان کند، بلکه باید آتش عشق و طلب را تیزتر نماید و در نتیجه موقعیت و مقام خود را بالا برد.
مولوي، عارف دقیق اندیش میگوید مثَل مرد و زن مثل آب است و آتش، مرد مثل آب و زن مثل آتش، اگر حائل از میان آب و
آتش برداشته شود، آب بر آتش غلبه میکند و آنرا خاموش میسازد، اما اگر حائل و حاجبی میان آن دو برقرار گردد. مثل اینکه
آبی را در دیگی قرار دهند و آتش در زیر آن دیگ روشن کنند، آن وقت است که آتش، آب را تحت تأثیر خود قرار میدهد.
اندك اندك او را گرم میکند و احیانا جوشش و غلیان در او به وجود میآورد، تا آنجا که سراسر وجود او را به بخار تبدیل
میسازد ? .مرد، برخلاف آنچه ابتدا تصور میرود، در عمق روح خویش از ابتذال زن، از تسلیم و رایگانی او منتفر است. مرد
همیشه عزت، استغنا و بیاعتنایی زن را نسبت به خود ستوده است. از داستان لیلی و مجنون، خسرو و شیرین میتوان فهمید که زن بر
اثر دور نگهداشتن خود از دسترس مرد تا چه اندازه مقام خود را بالا میبرد قطعا اگر زن این حقیقت را درك کند در تمایل او به
پوشش بدن خود و مخفی کردن خود به صورت یک راز تأثیر فراوانی داشته است. بدون شک پوشش و حجاب به حفظ عفت و
پاکدامنی زن کمک خواهد کرد؛ زیرا بیعفتی، ریشه تمام فسادها و تباهیها است و باعث متلاشی شدن کانونهاي گرم خانواده و
اللهم » : در دعاي خود میفرمایند y در نتیجه سرگردان شدن فرزندان و گرایش آنها به ناهنجاریها و مفاسد اخلاقی است. امام زمان
الرزقنا توفیق الطاعه و بعد المعصیه... و علی النساء بالحیاء و العفه... خدایا توفیق اطاعت و دوري از معصیت را روزي ما گردان و به
صفحه 30 از 66
پدران و مادران موظفند فرزندان خویش را با سجایاي . «? علماي ما، زهد و خیرخواهی و به زنان، حیا و پاکدامنی عنایت فرما
کونوا » : میفرماید y اخلاقی انسانی تربیت کنند و از دوران کودکی صفات عالیه انسانی را در ضمیر آنان پرورش دهند. امام صادق
هر قدر پدران و . «? دعاه الناس باعمالکم و لا تکونوا دعاه بالسنتکم؛ مردم را با عمل خود به نیکیها دعوت کنید نه با زبان خود
مادران بهتر و راسختر نقش الگویی را عهده دار باشند. تأثیر، جذب و رشد اخلاقی فرزندان آنان بهتر و وسیعتر صورت خواهد
پذیرفت. لذا والدین باید تلاش کنند در امور دینی و اخلاقی و پرورش حیا و عفت براي فرزندان خود الگو باشند.
- ? _____________________________فروع کافی: ج، ? ص- ?. ??? همان: ص- ?. ??? مسأله حجاب، شهید
مرتضی مطهري: ص- ?. مفاتیح الجنان- ... .?.
حیاي مثبت و منفی
گفتنی است که از نظر اسلام، مطلق حیا پسندیده نیست. از نظر رسول خدا صلیاللهعلیهوآله حیا بر دو گونه است. حیایی که
برخاسته از حکم عقل است و حیایی که نشانه حماقت و نادانی است) ?.(حیایی که انسان را از کارهاي زشت باز میدارد، حیاي
خوبی است و نشانه عقل و ایمان است و آنچه در فضیلت حیا در اسلام وارده شده است، درباره همین نوع از حیا است، از مصادیق
این حیا میتوان حیاي از خداوند، حیاي از خویشتن، حیاي از دیگران را نام برد. حیایی که انسان را از کارهاي نیک باز میدارد،
ناپسند و منفی است و اسلام آن را در انسان نشانه نادانی و ناتوانی میداند. ---------------------------------------
میزان الحکمه: ص.??? ،« الحیاء حیاءان: حیاء عقل و حیاء حمق ) -----------?» )
حیا چیست؟
حیا شرمی است برخاسته از ادراك خوبیها و بدیهاي اختیاري، به این جهت است که انسان، دستهاي از کارها را خوب و دسته
ملکهاي است که موجب خودداري از کارهاي زشت » : دیگر را بد میداند. علامه مجلسی رحمهالله درباره حقیقت حیا میگوید
کسی که حیا ندارد، » : حیا، عامل بازدارندهاي است که موجب پایبند شدن انسان به قوانین و دستورات دین میشود ).«? ( میگردد
استاد دانشگاه ،« فلاسن » حیا عامل حفظ دختران و پسران از تن دادن به انحرافها و آسیبهاي اجتماعی است. دکتر ).«? ( ایمان ندارد
خجالت کشیدن و حیا علامت سلامتی است و در میان همه افراد بشر، حتی آنهایی که برهنه زندگی میکنند » : روچستبر میگوید
مرآه العقول: ج، ? ص) ?. (??? قال ).«?) ------------------------------------------- (? نیز رایج است)
الصادق علیهالسلام": لا ایمان لمن لا حیاء له، "بحار الانوار: ج، ?? ص) ?. (??? کودك: محمدتقی فلسفی، ج، ? ص.???
حیا
از زمینهها و در عین حال از ثمرات عفاف، احساس حیا و شرم از انجام کارهاي زشت است. امیرمؤمنان علیهالسلام حیا را سبب
هر قدر این ).«? ( الحیاءُ ثمره العفه » : و در جاي دیگر حیا را میوه و ثمره عفت معرفی میکند )«? ( سببُ العفه الحیاء » : عفت مینامند
اَعفّکُم » : احساس شرم از زشتیها در انسان بیشتر باشد، عفت او نیز بیشتر خواهد بود: با عفتترین شما باحیاترین شماست
غرر الحکم: حدیث) ?. (???? همان: حدیث )«?) --------------------------------------------- (? أحیاکُم)
) ?. (????همان: حدیث.????
ویژگیهاي زنان عفیف
صفحه 31 از 66
شاید در مقام ادعا همه انسانها خود را مؤمن، خوش اخلاق، متعهّد و عفیف و... بدانند اما آنچه که میتواند شاهد صدق گفتار و
ادعاي انسان باشد، رفتار و عملکرد اوست. عفت را همه زنان دوست دارند؛ اما کسی این ارزش و مقام عالی انسانی را داراست که
ویژگیهاي زیرا را داشته باشد ?: سنگینی و وقار: زنان عفیف از هر کار سبک و نامناسبی که موجب جلب توجه دیگران شود،
پرهیز میکنند. طرز راه رفتن، لباس پوشیدن و رفتارشان به گونهاي نیست که نامحرمان را به سوي خود جذب نمایند ?. عفت در
سخن: کم سخن میگویند، ساده و آرام و بیوسوسه حرف میزنند و از سخنان غیرضروري خصوصاً با نامحرمان دوري میکنند.
?پرهیز از خودنمایی: از مظاهر خودنمایی همچون نشان دادن زینتهاي خود، بیرون گذاشتن قسمتی از موي سر یا آرایش چهره
).«?( زنان عفیف، زینت خود را در برابر نامحرمان آشکار نمیسازند » : براي نامحرمان پرهیز مینمایند. خداوند در قرآن میفرماید
?پوشش مناسب: زنان عفیف از انتخاب لباسهاي نازك و چسبان و رنگهاي تند و زننده که موجب جذب نامحرمان به سوي آنها
میشود، اجتناب میورزند ?. کنترل رفت و آمدها: زنان عفیف از رفتن به مراکز و مکانهاي آلوده و نامناسب، چون مجالس گناه،
لهو و لعب و... خودداري میکنند) ?. ----------------------------------- (سور نور: آیه.??
عمومیت عفاف
با دید سطحی به نظر میرسد که عفاف تنها به بانوان اختصاص دارد، اما با بررسی آیات و روایات در مییابیم که لزوم عفاف،
قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ؛ به » : شامل مردان نیز میشود. خداوند در قرآن خطاب به مردان مؤمن میفرماید
وَقُلْ » : و به زنان با ایمان هم میفرماید ).«? ( مؤمنان بگو چشمهاي خود را از نگاه به نامحرمان فرو گیرند و دامان خود را حفظ کنند
لِلْمُو?مِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ؛ به زنان با ایمان بگو چشمهاي خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند و دامان
سوره نور: آیه) ?. (?? سوره نور: آیه.?? ).«?) ------------------------------------- (? خویش را حفظ کنند)
عفاف از دیدگاه روایات
پیامبر گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله که مظهر عفافند، تلاش بسیاري براي حاکمیت عفاف و پاکدامنی نموده تا جامعهاي بسازد که
در آن، عفاف و پاکی، ارزش و بیعفتی، ضد ارزش به شمار آید. پیامبر صلیاللهعلیهوآله در جریان بیعت با زنان مکه از آنان پیمان
لایقعدنّ مع الرّجال فی الخلاء؛ زنان با مردان نامحرم نباید در خلوت » : گرفت که پاسدار پاکدامنی وعفاف باشند) ?.(و فرمودند
که از افراد هرزه هستند، نزد مردان « ماتع » و « هبت » به پیامبر صلیاللهعلیهوآله خبر رسید که در مدینه دو نفر با نامهاي ).«? ( بنشینند
نشسته، از اوصاف زنان و لباسهاي آنان حرف میزنند و با سخنان شهوتانگیز خود، هوسهاي آلوده را تحریک کرده، به حریم
تبعید نمود) ?.(به چند حدیث « القوایا » عفاف تجاوز میکنند. پیامبر صلیاللهعلیهوآله آنها را احضار کرد و از مدینه به محلی به نام
افضل العباده العفاف؛ بهترین » : نورانی از حضرت علی علیهالسلام اشاره مینماییم: حضرت علی علیهالسلام درباره عفاف میفرمایند
مَاالمُجاهدُ الشّ هیدُ فی سَبیل الله باعظَمَ ).«?» ( العفه رأسُ کلُ خیرٍ؛ عفت ریشه و اساس تمام خوبیهاست ).«?» ( عبادت، عفاف است
اَجراً مِمَّن قَدَر فَعَفَّ لَکادَ العَفیفُ اَن یَکُونَ مَلَکاً مِنَ المَلائِکه؛ مجاهد شهید در راه خدا، اجرش بیشتر از کسی نیست که قدرت بر
).«?--------------------- ( گناه دارد اما خویشتنداري میکند، چنین شخصی نزدیک است فرشتهاي از فرشتگان خدا باشد
) ?------------------------ (سوره ممتحنه: آیه) ? (?? جواهر الکلام: ج، ?? ص) ?. (??? بحار الانوار: ج، ?? ص
) ?. (??سفینه البحار: ج، ? ص) ?. (??? میزان الحکمه: ج، ? ص) ?. (??? نهج البلاغه: حکمت.???
قرآن و عفاف
صفحه 32 از 66
قرآن، از این ارزش انسانی و اسلامی با واژههایی چون عفاف، احصان و حصور، یاد کرده است و یکی از ویژگیهاي مؤمنان راستین
وَالَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَ افِظُونَ؛ آنان (مؤمنین )کسانی هستند که خویشتن را از بیعفتی حفظ » : را پاکدامنی و عفاف میداند
در اهمیت عفاف، همین بس که خداوند در قرآن، در سوره نور به بیان لزوم عفاف میپردازد و شیوههاي رسیدن به ).«? ( میکنند
آن و مبارزه با آلودگیهاي جنسی را بیان میفرماید. قرآن حتی در بیان مهیجترین ماجراهاي تاریخی همچون داستان حضرت یوسف
علیهالسلام، جانب عفاف را رعایت کرده است) ?. -------------------------------------------- (سوره مؤمنون:
آیه.?
تفاوت عفاف و حجاب
ما پیوسته درباره حجاب، مطالب مختلفی شنیدهایم ولی مسأله اصلی و بنیادین، عفت است؛ عفت فراتر از حجاب است. حجاب،
همان پوشش ویژه و عفت، یک خصلت، بینش و منش است. حجاب پوشش بیرونی است، ولی عفت هم پوشش بیرونی و هم
پوشش درونی است. حجاب میتواند ریایی، تحمیلی، ظاهري یا غیر اختیاري باشد؛ ولی عفت، یک خصلت و ارزش اختیاري است.
عفت نمودهاي گوناگونی دارد؛ از جمله: عفت در نگاه، عفت در سخن، عفت در شهوت و... ممکن است کسی حجاب مناسب
داشته باشد ولی عفت در نگاه، سخن گفتن و یا امور جنسی نداشته باشد که این خود نمونه حجاب بدون عفت است، بنابراین براي
سالم سازي جامعه باید به دنبال عفت عمومی باشیم تا حجاب آگاهانه گسترش یابد.
معناي عفاف
عفت » : عفت، یعنی صیانت نفس از چیزهایی که حرام است یا انجام آن شایسته نیست، شهید مطهري، در تعریف عفاف میگوید
حضرت علی ).«? ( حالتی نفسانی است، به معنی رام بودن قوه شهوانی تحت حکومت عقل و ایمان، و تحت تأثیر قوه شهوانی نبودن
و در روایت دیگري )«? ( الصبر علی الشهوه عفه؛ عفت، مقاومت در برابر شهوتهاست » : علیهالسلام درباره حقیقت عفت میفرماید
و اما عفیف به کسی گفته میشود که در برابر ).«? ( العفاف زَهادَه؛ عفاف، بیرغبتی نسبت به خواستههاي نفسانی است » : میفرماید
خواستههاي نفسانی، از جمله کششهاي جنسی، مقاومت نموده، خود را حفظ کند. ----------------------------------
) ?----------- (تعلیم و تربیت، استاد مطهري: ص) ?. (??? میزان الحکمه: ج، ? ص) ?. (???? همان: ص.????
عفاف
گرچه نگاه به مسأله حجاب، نگاه به عاملی مهم و مؤثر در رشد معنوي و اخلاقی جامعه است، اما آنچه در قدم اول ضروريتر به
نظر میرسد سالمسازي بنیانهاي اخلاقی جامعه است. عفاف به عنوان پیش زمینهاي اساسی در اصلاح این بنیانها، فراتر از حجاب
قابل دقت و بررسی است. همچنین حیا، که در یک ارتباط متقابل با عفاف، گاه معلول و گاه علت است. میتوان گفت که از سویی
این دو خصیصه نفسانی از عوامل اساسی در گسترش فرهنگ حجاب میباشند و حجاب واقعی جز در پرتو این دو میسر نخواهد بود
و از سویی دیگر سالمسازي اخلاقی یک جامعه، محدود به حجاب نیست، بلکه مجموعهاي از چگونگی رفتارها و بایدها و
نبایدهاي فردي و اجتماعی است که با ارتقاي سطح عفاف و حیاي جامعه، نسبتی مستقیم دارد. لذا بیجهت نیست که قبل از ورد به
مباحث مختلف حجاب، مختصري پیرامون عفاف و حیا سخن بگوییم:
فصل ششم: