گروه نرم افزاری آسمان

دیباچه







یا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساً یُوارِي سَوْآتِکُمْ وَ رِیشاً وَ لِباسُ التَّقْوي ذلِکَ خَیْرٌ ذلِکَ مِنْ آیاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ یا بَنِی آدَمَ لا
یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّۀِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَ هُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ یَراکُمْ هُوَ وَ قَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا
الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ( 1) اي فرزند آدم، براي شما لباسی فرو فرستادیم که اندام شما را میپوشاند و مایهی زینت شماست و
لباس تقوا بهترین است. این از آیات خداست؛ باشد که متذکر شده، پند گیرند. اي فرزندان آدم، مبادا شیطان شما را فریب دهد،
چنان که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد. پوشش از تن آنان برکند و قبایح آنان را در نظرشان پدیدار نمود؛ همانا که
شیطان و بستگانش شما را میبینند، در صورتی که شما آنها را نمیبینید. ما شیطان را دوستدار آنان که ایمان نمیآورند، قرار دادیم.
پیشینهي حجاب و پوشش انسان به اندازهي تاریخ آفرینش اوست. پوشش و لباس هر انسانی پرچم کشور وجود اوست. پرچمی که
او بر در خانهي وجودش نصب کرده است و با آن اعلام میدارد که از کدام فرهنگ تبعیت میکند؛ همچنان که هر ملتی با وفاداري
و احترام به پرچم خود، اعتقاد خود را به هویّت ملی خویش ابراز میکند؛ هر انسانی که به یک سلسله ارزشها و بینشها معتقد و
دلبسته است، لباس متناسب با آن ارزشها و بینشها را از تن به در نخواهد کرد.( 2) حجاب و پوشش بارزترین نشانهي فرهنگی و نماد
ملی است که به سرعت تحت تأثیر سایر پدیدههاي فرهنگی قرار میگیرد. هر نوع دگرگونی در ساختار فرهنگی و اجتماعی، با تغییر
در پوشش مردم مشخص میگردد؛ چنان که استیلاي فرهنگی و سلطهپذیري نیز، در اولین مرحله، از طریق تغییر در پوشش مردم
چهره مینماید. چون استعمار و استکبار نتوانست انقلاب اسلامی ایران را از راه نظامی مهار نماید، اکنون با تغییر تاکتیک و روش،
تلاش میکند از طریق فرهنگی، آن را دچار استحاله و تغییر هویت نماید. یکی از روشهاي استکبار براي نفوذ فرهنگی، تشکیک و
القاي شبهه در مبانی دینی مردم است که طی چند سال اخیر شتاب بیشتري گرفته است.( 3) به اعتقاد ما چون دشمن به فرهنگ ما
هجوم آورده است، باید به جهاد فرهنگی با آن برخیزیم؛ و جهاد فرهنگی، سربازانِ جان برکفِ جبههي فرهنگ و اندیشهي دینی را
به حضور در خط مقدم این جهاد مقدس فرا میخواند؛ از این رو، نگارنده با توجه به توانایی خود تلاش نموده تا در این جهاد
فرهنگی شرکت نماید. چون طرح نوشتار حاضر به صورت پاسخگویی به پرسشها و شبهات است؛ لذا مناسب است نخست به تفاوت
صفحه 7 از 55
اشاره گردد. تفاوت ماهوي و اصلی پرسش و شبهه این است که معمولًا پرسش به قصد یافتن حق و حقیقت و با « شبهه » و « پرسش »
نیت صادقانه صورت میگیرد، ولی تشکیک و شبهه به قصد گم کردن حق و حقیقت و با نیت غیر صادقانه صورت میگیرد؛ از این
رو عقل و نقل، پرسش از افراد صاحبنظر و شایسته را میستاید و به آن توصیه میکند؛ چنان که قرآن مجید میفرماید: فَسْئَلُوا أَهْلَ
الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛( 4) اگر نمیدانید از اهل ذکر (علما و دانشمندان) سؤال کنید. همچنین پیامبر اکرم(ص) در روایتی
فرمودهاند: العلم خزائن و مفاتیحه السؤال فاسئلوا رحمکم الله فأنه یوجر اربعۀ السائل و المتکلم و المستمع و المحب لهم؛( 5) علم
گنجینههایی است و پرسش، کلیدهاي آن؛ پس بپرسید آنچه را نمیدانید، تا مشمول رحمت خدا قرار گیرید. همانا چهار گروه در
ضمن یک پرسش اجر و ثواب دارند: پرسش کننده، پاسخ دهنده، شنونده و دوستدار آنها. در مقابل پرسشگري به جا و شایسته،
که به آن توصیه شده است، عقل و نقل، آلوده شدن به شبهات و وقوع در آنها را امري مذموم و ناپسند میدانند؛ همانگونه که
انسان از آلودگی جسمی دوري میجوید، باید از شبهات آلوده کنندهي روح و روان نیز اجتناب نماید: ایاك و الوقوع فی الشبهات؛
6) بر حذر باش از قرار گرفتن در شبههها. نه تنها انسان از وقوع در شبهه منع شده است، بلکه پس از وقوع در شبهات و آلودگی )
ذهن و دین، انسان به شبههزدایی و پاكسازي مکلف شده است: نزّهوا ادیانکم عن الشبهات وصونوا انفسکم عن مواقف الریب
الموبقات( 7)؛ دین خود را از شبههها پاك و خالص کنید و خودتان را از مکانهاي شبههخیز و هلاك کننده حفظ کنید. ارسله
بالدین المشهور …ازاحۀً للشبهات؛( 8) امیرمؤمنان امام علی(ع) یکی از اهداف و رسالتهاي دینی پیامبراکرم(ص) را از بین بردن
شبهات ذکر کرده است. در حدیثی دربارهی وجه تسمیه و علّت نامگذاري شبهه آمده است: انمّا سمّیت الشبهۀُ شبهۀً لانّها تُشبّهُ
الحق؛( 9) شبهه را به این علت شبهه میگویند که حق نیست، ولی به حق شباهت دارد. شبهه باطلی حقنماست که تناسبات جزئی و
مقطعی در آن رعایت شده است؛ به گونهاي که جلوهي تناسبات فرعی، چشم افراد داراي آگاهی اندك را خیره نموده، باعث
میشود آن را حق بدانند؛ ولی به دلیل عدم رعایت تناسبات اصلی و محوري در حوزهي باطل قرار دارد. میزان تأثیر شبهه به مقدار
هماهنگی درونی و بیرونی آن بستگی دارد؛ هر چه شبهه به مرز حق نزدیکتر باشد، شمار بیشتري را گرفتار میکند و باعث اشتباه
دیگران و در دام افتادن آنان میگردد.( 10 ) در سالهاي اخیر، روند شبهات دربارهي حجاب شدت یافته است. براي تصدیق این مدعا
کافی است به مقالات مطبوعاتی و نمایههاي آن مراجعه گردد. مطرح کردن شبهات فراوان در زمینهي حجاب برتر به همراه عوامل
دیگر؛ مانند ضعف اعتقاد و عدم شناخت کافی از حجاب اسلامی و ضرورت آن و... موجب افت روند استفاده از مصادیق حجاب
برتر در جامعه شده است، که نتیجهي اتخاذ روش تخریبی بعضی مطبوعات، رواج پوششهاي نامناسب، مانند لباسهاي نازك، کوتاه
و رنگین در بین دختران و زنان جوان در مقابل نامحرمان است؛ چون یکی از عوامل مهم سلامت روحی و روانی جامعهي اسلامی،
روي آوردن بانوان به مصادیق حجاب برتر است؛ لذا سعی نگارنده، پاسخگویی به شبهات مهم دربارهي حجاب برتر است. سنگ
بناي تمام مطالب طرح شده در نوشتار حاضر، این است که پوشش انسان، خصوصاً بانوان، داراي حداقل و حداکثر است؛ و از
مجموع آموزههاي اسلامی به روشنی استفاده میشود که اسلام مشوق و طرفدار حجاب و پوشش حداکثر براي زنان و دختران در
مقابل نامحرمان است. ادعاي فوق با استناد به آیات و روایات، و حجاب و پوشش بیشتر و برتر فاطمهي زهرا(س) به راحتی اثبات
میشود. قرآن کریم میفرماید: وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللاَّتِی لا یَرْجُونَ نِکاحاً فَلَیْسَ عَلَیْهِنَّ جُناحٌ أَنْ یَ َ ض عْنَ ثِیابَهُنَّ غَیْرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزِینَۀٍ وَ
أَنْ یَسْتَعْفِفْنَ خَیْرٌ لَهُنَّ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛( 11 ) و زنان سالخورده که از ولادت و عادت باز نشستهاند و امید ازدواج و نکاح ندارند بر
آنان باکی نیست، اگر اظهار تجملات و زینت خود نکنند که جامههاي رویی خود نزد نامحرمان از تن برگیرند و اگر باز هم عفّت
و تقواي بیشتر گزینند، بر آنان بهتر است. در آیهي فوق خداوند نخست به زنان سالمند اجازه داده است در مقابل نامحرم، بعضی
لباسهاي رویی و بیرونی که در روایت معتبر به جلباب (چادر) تفسیر شده است ( 12 ) را از خود برگیرند؛ ولی در آخر آیه
میفرماید: حتی اگر زنان پیر نیز در مقابل نامحرم، چادر خویش را بر زمین نگذارند و عفت ورزند، براي آنان بهتر است؛ بنابراین، از
صفحه 8 از 55
آیهي مذکور به روشنی مطلوبیت حجاب و پوشش بیشتر، حتی براي زنان سالمند استفاده میشود، تا چه رسد به زنان و دختران
جوان، که احتمال تعرض افراد لاابالی و فاسد نسبت به آنان بیشتر است، و به طریق اولی مطلوبیت حجاب و پوشش بیشتر براي
آنان اثبات میگردد. علاوه بر این، در روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: یا ایها الناس اتخذوا السراویلات فأنها من استر
ثیابکم و ح ّ ص نوا بها نسائکم اذا خرجن؛( 13 ) اي مردم از شلوارها براي پوشش استفاده کنید؛ زیرا از پوشانندهترین لباسها هستند و
استرثیابکم و حصنّوا » زنان خود را هنگامی که از منزل خارج میشوند از طریق استفاده از شلوار حفظ کنید. در روایت فوق عبارت
به خوبی دلالت بر مطلوبیت پوشش کامل زنان در خارج از منزل مینماید. علاوه بر این، امیرمؤمنان امام « بها نسائکم اذا خرجن
(14).« ان شدة الحجاب ابقی علیهن » : علی(ع) در روایتی، حجاب و پوشش کامل زنان را باعث حفظ عفت و پاکی آنان دانسته اند
همچنین قرآن کریم، استفاده از شکلهاي حجاب داراي پوشش بهتر و بیشتر، مثل خمار( 15 ) (مقنعه) و جلباب( 16 ) (چادر) را
توصیه نموده است. فاطمهي زهرا(س) نیز هنگام خروج از منزل و رفتن به مسجد، براي دفاع از فدك، از همین حجابهاي قرآنی
استفاده کردهاند.( 17 ) آنچه ذکر شد، شواهد و قراین مستحکم و روشنی است که مطلوبیت حجاب و پوشش اکثر و بیشتر را براي
بانوان و دختران جوان اثبات مینماید.( 18 ) با توجه به برخورداري حجاب و پوشش از مقدار حداقلی و حداکثري و مطلوبیت حجاب
و پوشش اکثري، خصوصاً براي زنان و دختران جوان آشکار خواهد شد که دفاع از پوششهایی، مانند لباس ضخیم، بلند و داراي
رنگ سنگین، مقنعه، چادر مشکی و غیره در نوشتهی حاضر، به این دلیل است که این گونه لباسها و حجابها، مصادیق و نمونههاي
حجاب و پوشش بیشتر و بهتر براي بانوان و دختران جوان در مقابل نامحرم به شمار میآیند. همان خداوندي که براي مصون ماندن
جسم از ورود میکروبها در اعضاي بدن انسان، حجابها و حفاظهاي طبیعی، مانند پوست بدن، پلک چشم، و …قرار داده است، به
عنوان طبیب روحانی، براي جلوگیري از آلودگی روح و روان انسان به گناه، و حفظ پاکی آن، حجابها و حفاظهایی را به شکل
دستورهاي الهی و انجام واجبات و ترك محرمات قرار داده است. در روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: یا عبادالله انتم
کالمرضی و رب العالمین کالطبیب فصلاح المرضی فیما یعلم الطبیب و یداوي به لا فیما یشتهیه المریض و یقترحه الا فسلِّمو لله امره
تکونوا من الفائزین؛( 19 ) اي بندگان خدا، شما همانند انسانهاي بیمار، و پروردگار جهان همانند طبیب است، پس خیر و صلاح
انسانهاي مریض در گوش دادن به علم و تدبیر طبیب است، نه پیروي از تمایلات و هواهاي نفسانی و آنچه پیشنهاد میکند؛ متوجه
و تسلیم دستور خدا باشید تا از رستگاران قرار گیرید. تسلیم شدن در مقابل دستورهاي خداوند به وجود آورندهی حفاظ و لباس
تقواست که بهترین لباس و پوشش درونی است: وَ لِباسُ التَّقْوي ذلِکَ خَیْرٌ( 20 ) و بدون تردید، لزوم حجاب و پوشش، یکی از
مهمترین واجبات الهی براي زنان و تأمین کنندهي عفت و تقواي آنان است. تقوا در فرهنگ اسلامی یک حجاب و مانع درونی و
باطنی در مقابل گناه است که آثار آن در رفتار ظاهري و بیرونی تجلی مییابد. تقوا والاترین ارزش اسلامی و ملاك سنجش ارزش
انسانها نسبت به یکدیگر است: إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ( 21 ) چون تقوا داراي درجات و مراتب مختلف است، قرآن انسانها را به
کسب مراتب و درجات بالاتر آن تشویق نموده است: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ.( 22 ) اگر تقوا را داراي سه درجهي
در آیهي فوق، که افعل تفضیلاند، به روشنی استفاده میشود « اتقی » و « اکرم » بدانیم، از دو واژهي « حداکثر » و « حد وسط » ،« حداقل »
که در فرهنگ اسلامی، تحصیل حداکثر تقوا مطلوب است؛ بنابراین، نمیتوان به حد متوسط تقوا راضی شد و افراط و زیادهروي در
آن را مذموم دانست؛ زیرا براي رشد و تعالی، که به وسیلهي تقوا حاصل میگردد و هدف خلقت انسان است، نمیتوان حد و مرزي را
تعیین نمود؛ در نتیجه حجاب و پوشش زنان نیز از جمله اموري است که حداکثر آن مطلوب و راجح است؛ زیرا حجاب و پوشش
نقش مهمی در ایجاد عفاف و تقوا دارد. پس از توضیحات فوق که به منزلهي شالوده و سنگ بناي فصلهاي نوشته حاضر میباشد
شایسته است توضیح مختصري دربارهي ویژگیهاي این اثر ارائه گردد. ویژگیهاي نوشتار حاضر 1. براي پاسخگویی به شبهات، از
روش پرسش و پاسخ که در قرآن نیز فراوان به کار رفته،( 23 ) استفاده شده است. 2. تاکنون دربارهي پاسخگویی به شبهات و
صفحه 9 از 55
سؤالات حجاب، کتابهاي بسیار خوبی، مانند کتاب ارزشمند مسئلهي حجاب استاد مطهري، نگاشته شده است؛ ولی چون گذشت
زمان باعث میشود که دربارهي مسائل مختلف و از جمله مبانی دینی حجاب، پرسشها و شبهات جدیدي مطرح گردد؛ از این رو،
در این اثر پرسشها و شبهات جدید حجاب مورد توجه قرار گرفته است. براي دستیابی به پرسشها و شبهات نو، علاوه بر مراجعه
به روزنامهها و مجلات، که معمولًا منعکسکنندهي شبهات جدید و روزمره هستند، به کتابهایی که به نحوي پاسخ شبهات حجاب
را مطرح کردهاند نیز مراجعه شده است، تا از ذکر مطالب تکراري پیشگیري شود. 3. علاوه بر شبههها، بعضاً پرسشهاي مهم و
متناسب نیز مطرح و پاسخ گفته شده است؛ البته با توجه به تفاوت ماهوي ذکر شده براي پرسش و شبهه، موارد آن دو به گونهاي
متمایز شده اند. 4. احتمالات مختلف هر پرسش و شبهه، تا حد مقدور، کالبد شکافی شده و پاسخ هر یک از آنها بیان گشته است،
تا اولاً در ذهن مخاطب ابهامی نسبت به پرسش و شبههی طرح شده باقی نماند؛ و ثانیاً باعث افزایش دقت علمی و موشکافی
مخاطبان و افزایش توان پاسخگویی آنها در مواجهه با پرسشها و شبهه هاي دیگر گردد. 5. تمام شبهات، با ذکر مشخصات و سند
و مدرك طرح شده است، تا براي افرادي که به دنبال کشف حقیقتاند، ولی تردید دارند که بعضی از مطبوعات در هجوم فرهنگی
غرب، پایگاه دشمن قرار گرفتهاند نیز آشکار گردد که چگونه امروز عدهاي از طریق فرهنگی و با سلاح قلم و ابزار مطبوعات،
مقاله و کتاب، قلب و ذهن پاك جوانان این مرز و بوم را با روش تبلیغات القایی منفی مورد هدف قرار میدهند و تلاش میکنند تا از
طریق غذاي روحی و فکري مسموم، مبانی فکري و عقیدتی آنها را متزلزل نمایند. 6. علاوه بر استفاده از تحلیلهاي عقلی، از ادلهي
نقلی و آیات و روایات نیز فراوان استفاده شده است، تا هم کارآمدي و لزوم هماهنگی عقل و نقل در پاسخگویی به شبههها، به
طور عملی براي مخاطبان ترسیم شود، و هم جوانان عزیز از معارف نشأت گرفته از دو چشمهي جوشان قرآن و حدیث، به طور
گسترده سیراب شوند. 7. به دلیل ارتباط مباحث حجاب و پوشش با مباحث روانشناسی رنگها و روانشناسی لباس و تفاوتهاي
روانشناختی زن و مرد، سعی شده با استفاده از برخی منابع مربوط، نادرستی عمل بعضی از مطبوعات شبههافکن که قصد دارند با
دادن آب و رنگ علمی به بعضی از شبهات، حجاب برتر را مخدوش کنند روشن گردد. 8. چون بخش زیادي از شبهات حجاب در
سالهاي اخیر، مربوط به مصادیق حجاب برتر، مثل مقنعه، چادر و مخصوصاً چادر مشکی بوده است، از این رو طبیعی است که
قسمت فراوانی از مطالب این کتاب، به ویژه فصلهاي دوّم، سوم و پنجم در دفاع از مصادیق حجاب برتر، مثل مقنعه، چادر و چادر
مشکی و اثبات مطلوبیت و برتري اینگونه حجابها با ادلهي عقلی و نقلی فراوان باشد. 9. یکی از یافتههاي پژوهشی جدید این اثر،
بحث از همگرایی و مشابهتهاي بسیار نزدیک چادر مشکی با جلباب قرآنی است. نگارنده در ضمن تحقیق و پژوهش دربارهي
جلباب قرآنی، به قراین و شواهد متعددي دست یافته است که حاکی از شباهتهاي بسیار نزدیک چادر مشکی و جلباب قرآنی
است. 10 . سطح مطالب کتاب به گونهاي است که دانشآموزان دختر مقاطع راهنمایی و دبیرستان میتوانند از آن استفاده کنند. در
پایان یادآور میشوم؛ چنانچه این نوشتار تأثیر مطلوبی در مخاطبان داشته باشد به برکت همراهی آن با کلمات نورانی قرآن و
احادیث اهلبیت(ع) است و اگر تأثیر نامطلوبی داشته باشد به خاطر ضعف علمی نگارنده است؛ چون طبیعی است که آثار علمی
افراد عادي غیر معصوم، کم و بیش داراي اشکالات و نواقصی است؛ بنابراین، از خوانندگان ارجمند تقاضا دارم ما را از لطف خود
محروم ننمایند و اشکالات و نواقص این اثر را متذکر شوند، تا در چاپهاي بعدي مورد توجه و استفاده قرار گیرد. حسین مهدیزاده
دیماه 1381 -------------------------------------------------------------------------------- پی
3) . براي ) . 2) . غلامعلی حداد عادل، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، ص 40 ) . نوشتها ( 1) . سورهی اعراف ( 7)، آیه 26 27
آگاهی از افزایش حجم کمی و کیفی شبهات در چند سال اخیر ر.ك: آزادي یا توطئه، (نگاهی به کارنامهي مطبوعات شبهه
5) . محمدي ري شهري، میزان الحکمه، ج 4، ص 330 . واژه سؤال. ( 6) . آمدي، غرر ) . افکن). ( 4) . سورهي نحل( 16 )، آیه 43
8) . نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، خطبهي دوم، ص ) . 7) . همان، ص 73 ، ح 1085 ) . الحکم و درر الکلم، ص 72 ، ح 1082
صفحه 10 از 55
10 ) . علی اکبر نصرتی، سحر شبهه، ماهنامهي اطلاع رسانی مبلغان، شمارهي 3، مهر ماه ) . 9) . آمدي، همان، ص 72 ، ح 1083 ) .46
12 ) . عن ابی عبد الله علیه السلام قال: ) . 11 ) . سورهي توبه ( 9)، آیهي 60 ) . 1377 ، ضمیمهي بصائر، ویژهي خبرگان سوم، ص 149
القواعد من النساء لیس علیهن جناح ان یضعن ثیابهن. قال: تضع الجلباب وحده. حر عاملی، وسائلالشیعه، ج 14 ، ابواب مقدمات
نکاح، باب 110 ، حکم القواعد من النساء، ص 147 ، حدیث 3. دربارهي مفهوم جلباب و همگرایی و شباهت بسیار نزدیک آن با
چادر در فصل دوم به طور استدلالی بحث خواهد شد. ( 13 ). محمدي ريشهري، میزانالحکمه، ج 2، ص 259 ، واژهي حجاب.
. ( 15 ) . سورهي نور ( 24 )، آیهی 31 . (وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَّ). ( 16 ) . 14 ) . نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، نامهي 31 )
98 . (لاثت خمارها علی – سورهي احزاب ( 33 )، آیهي 59 . (یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ). ( 17 ) . طبرسی، الاحتجاج، ج 1، ص 97
رأسها واشتملت بجلبابها). ( 18 ) . علاوه بر ادلهی مذکور، در لابلاي اثر حاضر با شواهد و قراین زیادي که اثبات کنندهی مطلوبیت
حجاب و پوشش بیشتر براي بانوان در مقابل نامحرم است آشنا خواهید شد. ( 19 ). محمدتقی فلسفی، جوان از نظر عقل و
21 ) . سورهي حجرات ) . 20 ) . سورهي اعراف ( 7)، آیهي 26 ) . احساسات، ج 1، ص 313 ، به نقل از مجموعهي ورّام، ج 2، ص 117
23 ) . در قرآن کریم، علاوه بر موارد فراوانی که به طور ضمنی، از ) . 22 ) . سورهي آل عمران ( 3)، آیهي 102 ) . 49 )، آیهي 13 )
روش پرسش و پاسخ استفاده شده، در پانزده مورد نیز به طور صریح از روش پرسش و پاسخ استفاده گردیده است. در این موارد،
یسئلونک عن » مبیّن پاسخ آن پرسشهاست؛ مثل « قل » حاکی از پرسش دیگران از پیامبر اکرم(ص) و کلمهي « یسئلونک » عبارت
. سورهي اسراء ( 17 )، آیهي 85 :« الروح قل الروح من امر ربی
مفهوم،