گروه نرم افزاری آسمان

بهترین شیوه تاثیرگذار درباره حجاب چیست؟







صفحه 43 از 54
بهترین شیوه تاثیرگذار درباره حجاب چیست؟
اشاره
امروزه با توجه به جاذبه هاي بسیار در شیوه ها و ابزار فن آوري رسانه ها در سطح جهان و تأثیر سحرآمیز هر یک از اَنان، علاوه بر
همزبانی و همدلی اهمیتی فرا وان دارد. آنچه درباره حجاب و طرح هاي تبلیغ آن در « روش » ، گفتگو با نسل جوان « دانش »
جامعه- به ویژه پس از انقلاب اسلا می- مطرح است و ریشه ناکامی درگفتگوهاي چهر ه به چهره با مخاطبان دیده می شود
عبارتست از: الف) دفاع بد دوستان که کار دشمن را سهل و اَسان کرده است. ب) تهاجم همه جانبه دشمنان که ریشه اعتقادات را
با شبهات شیطانی هدف قرار داده است. اَنچه انتقال فکر و فرهنگ پوشش اسلامی را به نسل جدید دچار مشکل ساخته، ریشه در
انتقال این فرهنگ در نسلهاي گذشته دارد. اگر حجاب را یک مفهوم دینی و پوشش اسلامی را یک تکلیف و وظیفه دینی بدانیم،
مراحل انتقال اَن می بایست، مطابق با مبانی نظري اسلام در تربیت دینی و رعایت استانداردهاي آموزشی باشد. آموزش، پرورش و
یا برنامه هاي دقیق انتقال فرهنگ به نسل جدید، تابع مراحل و مراتبی است که باید مطابق با احساس و عاطفه، فطرت پاك و عقل و
خرد خداداد باشد؛ از مرحله اي بسیار اَسان و قابل قبول اَغاز و به مراتب فعلی و فطري و فکري ارتقا یابد تا درعمق جان مخاطبان
قرارگیرد و همیشه آنان را همراهی کند. در مراحل تربیت دینی، این مراتب پلکانی وجود دارد: 1. انس دینی: ایجاد تعلقات معنوي
از طریق شرطی شدن اعمال و افعال مذهبی. 2. عبادت دینی: ایجاد عادت مذهبی به کمک تکرار اعمال و احساس مسئولیت در
عبادات. 3. معرفت دینی: فهم و استنباط معارف دینی به کمک تفکر، تعقل و تحلیل مسائل مذهبی. 04 شاکله دینی: تجلی و تبلور
فرهنگ مذهبی در وجود و شخصیت نو جو ان (ا خلاقیات). 5. خودجوشی دینی: در جستجوي عشق، عرفان و معنویت برتر به
کمک جاذبه هاي قدسی. اکنون جاي این پرسش است که نسل گذشته در ارتباط با حجاب و پوشش، به عنوان یک مفهوم دینی و
یک وظیفه و تکلیف، در کدامیک از این مراحل داراي نقص وکاستی بوده و به عبارت دیگر کدام مرحله را نگذرانده و میان برزده
را می توان « معرفت دینی » است که نسل نو از صمیم دل حجاب را پذیرا نیست و یا به اندك اَن بسنده میکند. با کمی دقت، مرحله
نام برد. زنان و مادران ما درارتباط با حجاب و با توجه به محیط خود، از مراحل انس و عادت عبورکرده و در اجتماع به صورت
شاکله دینی مشاهده کرده اند ولی به دلیل ضعف در مرحله معرفت دینی، نتوانسته اند پاسخگوي سئوالات ساده فرزندان خود باشند
تا چه رسد بتوانند به شبهات اَنها نیز پاسخ دهند. دختر جوان امروزي بر خلاف مادر یا مادربزرگ خود، در صحنه اجتماع و در
محیط تحصیل و اشتغال، بیش ازگذشته حضور دارد و بیش از زنان گذشته نیز در مقابل سیل تهاجم فرهنگی قرار دارد. او براي
عبور از چگونگی و پاسخ به چرایی ها دچار ضعف اساسی شده و با توجه به اینکه انگیزه اي نیز براي پرداختن بهاء در این زمینه
ندارد، عطاي پوشش سنتی را به لقایش بخشیده است و خود را با حداقل هاي مورد پذیرش همسالان خود قانع کرده است. متاسفانه
در سطح جامعه و خانواده نیز، بیش از اینکه تکیه بر مرحله معرفت دینی باشد، آن هم با روش هاي نو، ظریف و متنوع به شکل و
شاکله ظاهري پرداخته شد و سال ها پافشاري بر یک نوع پوشش و عدم توجه به روحیه تنوع طلبی، نشاط و نو جویی جوانان، راه
براي پذیرش مدهاي بیگانه باز شد. از سوي دیگر عدم تعریف و تعیین حدود، عدم هماهنگی میان اجزاء حکومت، غلبه روش هاي
غلط بر روش هاي صحیح و موارد دیگر نوعی گریز و مقابله جوانان را نیز به دنبال داشت. علاوه بر نقص و خطا در مراحل و مراتب
تربیت دینی، یا بینش ها در روش ها نیز دچار نقص و خطا بوده ایم. آموزه هاي تعلیم و تربیت دینی ما، روش هاي الگویی تکریم
شخصیت، محبت، پند و موعظه، تشویق و تنبیه، استدلال و برهان و... را مورد تاکید قرار داده است تا نخست دل سپس اندیشه
پذیراي حجاب باشد و هرگز از اَن روي نگرداند. بدیهی است که حجاب و پوشش اسلامی به عنوان یک ارزش اجتماعی و تکلیف
دینی می بایست با بهترین روش ها به نسل جدید ارایه میگرد ید. با کمال تاسف، این روش ها به طور عموم درکلی گویی باقی
مانده اند و براساس هر مخاطب، هر محیط اجمتماعی و موقعیت ارتباطی تبدیل به موارد کاربردي نشده اند. در مفهوم حجاب و
صفحه 44 از 54
مقوله پوشش اسلامی نیز این اتفاق افتاده است. هر چند معتقد هستیم، اولیاء امور، دلسوزان و علاقمندان بسیاري از طرح ها، ایده ها،
روش هاي خلاقانه را به کار برده اند، ولی درکشور ما اَنچه که تبدیل به مجموعه مقاله درهمایش ها و سمینارها می شود، فقط
بحث هاي انباشته و تکراري در حوزه نظري است و در حوزه عملی داراي نمود و تأثیر خاصی نیست. نکته مهم در این عرصه آن
است که مراحل و مراتب تربیت دینی در هر فردي منحصر به همان فرد است و نمی توان افراد هم سن و هم جنس و حتی هم
خانواده را یکسان تلقی کرد و یک شیوه مشابه با آنان داشت. علاوه بر این، در تربیت مذهبی هر فرد می تواند در هر یک از
وظایف و فرائض در مرحله اي متفاوت باشد، به طور مثال در نماز، در مرحله معرفت دینی و در روزه در رتبه شاکله دینی باشد،
همین شخص گاه در امر به معروف شاید در انس دینی هم نباشد ولی در حجاب و پوشش اسلامی در مرحله شاکله باشد بدون
اَنکه مرتبه معرفت دینی را گذرانده باشد و از ریشه هاي واجبات با خبر باشد. پس مربیان و پدران و مادران بصیر می بایست به این
نکته دست یابندکه نخست هر فرد درهر موضوع و مفهوم دینی در چه مرحله اي است، سپس محتوا و شیوه مناسب را مطابق با
ویژگی هاي مخاطب بکا ر برند. اکنون وظایف پدران و مادران، اطرافیان و مربیان را نسبت به فرزندان در هر مرحله نسبت به
پوشش و حجاب پیش رو قرار می دهیم تا شناختی بیشتر آنهم به صورت عملی و ریزتر بیابیم: در مرحله انس دینی: مادران، مانند
چادر و یا مقنعه و روسري خود براي دختر خود تهیه نمایند. هیچگاه در برابر او از پوشش خود گله نکرده و حدود اَن را رعا یت
کنند. با نظر او برایش چادر، مقنعه و روسري تهیه نمایند. از دوره هاي مختلف (مانند جشن تولد) حداقل یک عکس با حجاب تهیه
کنند. عکس او با پوشش مناسب را در آلبوم گذاشته و یا قاب کرده و نصب نمایند. از علاقه او به پوشش در میان جمع صحبت
کنند و رضایتمندي خود را نیز اعلام نمایند. چادر، مقنعه و روسري او را همواره تمیزکرده و معطرکنند. با روحانی محل، اقوام
متدین و... ارتباط بیشتري برقرار نمایند. شعر و سرود مربوط به پوشش، عفت و حیا و... به او یاد دهند. بهاي اماکن و موقعیت هاي
مختلف، پوشش منالسب اَنجا را در نظر بگیرند. جشن تکلیف باشکوه گرفته و اثرات اَن را با هدایاي سالانه، تداوم بخشند. از او
بخواهند خاطرات مربوط به عبادت، زیارت، مجالس و مراسم هایی راکه شرکت داشته است بیان نماید. در نمازهاي خود و در
زمان هاي مناسب و حضوري او را دعا کنند. به حضور خانوادگی و یا گروه همسالان در مراسم هاي مذهبی اهمیت دهند. در
مرحله عادت دینی: با توجه به ایجاد تنوع در پرشش و علاقمندي فرزند خود، سعی کنید از محیط بیرون از خانه رعایت پوشش را
اَغاز نماید. براي رفتن به بیرون از خانه، همراه با شادي و نشاط به اوکمک کنیدکه با پوشش مناسب حاضر شود. اقامه نماز را که
در ارتباط مستقیم با پوشش است مورد تاکید قرار دهید. عادت به نماز، عادت به پوشش را سهل و اَسان میکند مراقب نماز او
باشید. به صورت منظم و متنوع در اماکن زیارتی حضور یافته و در مراسم و نمازهاي جماعت او را شرکت دهید. در مرحله معرفت
دینی: در جمع هاي خانوادگی و یا دوستانه موضوع پوشش را مطرح کرده و بحث نمایید. کتاب هاي مناسب سن او را تهیه و یا او
را درکتابخانه ها عضو کنید. براي طرح پرسش هاي او فضاي محبت اَمیزي فراهم اَورید. او را با مراکز پاسخ به سئوالات، روحانیون،
بانوان مبلغ و کتاب هاي پاسخ به پرسش ها، آشنا نمایید. حجاب و پوشش را با مفاهیم دیگر دین مطرح کنید. در مورد انواع
پوشش و لزوم اَن براي زنان و مردان، توضیح دهید. باورهاي غلط پیرامون حجاب را براي او توضیح دهید تا رفع شود. از ویژگی
هاي انسان با حجاب با اوگفتگو نمایید. در مورد تاثیرات حفظ حجاب در دیگر ابعاد زندگی با اوگفتگو کنید. او را با ادبیات مقوله
حجاب و مفاهیم مرتبط با آن اَشنا سازید. او را تشویق نمایید تا در مسابقات مربوط به مفاهیم دینی شرکت کند. هر چند وقت یکبار
درباره خصلت هاي خوب او و در رابطه با حجاب گفتگو نمایید. سعی کنید او را با دیگران مقایسه نکرده و به اندازه توانش توقع
داشته باشید. او را به عضویت انجمن ها وکانون هاي دینی دراَورده و رفتن منظم به مسجد را فراموش نکنید. راجع به ارزش و
جایگاه زن، مادر و پوشش در اسلام، (قراَن و سنت) توضیح داده و یا در معرض مطالب اَن قرار دهید. بیش از هر چیز از نمادها و
نشانه هایی که یاداَور شعائر دینی و دلبستگی هاي مذهبی است استفاده کنید. در مرحله شاکله دینی: شکل و تیپ همراه با پوشش و
صفحه 45 از 54
حجاب را جزیی ازشخصیت او قرار دهید. حجاب، عفت و حیا را علاوه بر ظاهر در شکل هاي رفتاري او اعم ازکلام و غیرکلام
گسترش دهید. ضمن گفتگو با او، موانع داشتن پوشش مناسب، در موقعیت هاي مختلف را بررسی و رفع نمایید. شاکله ظاهري او
را با دیگر فرایض دینی، مانند نیاز، و وظایف دیگر، مانند انجام امور خیر، احترام به دیگران و... پیوند دهید. با برنامه ریزي دقیق در
مراسم ها و مکان هاي مذهبی حضور یاشته و در امور خیر، او را شرکت دهید. تصویر برداري از فعالیت هاي او را فراموش نکنید.
(در مراسم ها، زیارت ها و...) براي پوشش او در خانه جایگاه خاصی در نظر بگیرید که در مواقع لازم به راحتی از اَن استفاده
نماید. سعی کنید دوستان خود را از میان افراد باحجاب، عفیف و با ادب انتخاب نماید. در مرحله خودجوشی دینی: به اوکمک
کنید تا بتواند از عقاید خود در مقابل دیگران دفاع کند. به اوکمک کنید تا بتواند در میان همسالان خود موثر بوده و حتی تبلیغ
کننده پوشش باشد. هر چند وقت یکبار در مورد پوشش گفتگو نمایید. موانع حضور او را در امور داوطلبانه رفع کنید. زمینه اي را
فراهم اَ ورید که از رفتار خود رضایت داشته و خود را تشویق نماید. هیچگاه به جاي او از حجاب و پوشش تعریف نکنید، بگذارید
خودش اَن را دوست داشته باشد. روي عوامل بازدارنده مثل خودنمایی، حسادت، اکراه و بی میلی کا رکنید. روش هاي تربیت
دینی: روش هاي تربیتی در این عرصه بسیار است و نسبت به تلاش اولیاء و مربیان می تواند همواره تغییر و افزایش یابند و از سوي
دیگر با داشتن هر یک از روش ها و ترکیب اَن با شیوه ها و قالب ها و محتواي مختلف، اقدامات بسیار متنوعی می توان تدارك
دید. اولیاء و مربیان به دانستن روش ها و حتی روش هاي گذشته و توصیه هاي ارایه شده در این مجموعه نباید اکتفاکنند و با
شناخت مخاطب و موقعیت و نوآوري، راهکارهاي فراوانی را پیش رو قرار دهند تا تعداد و تنوّع همراه با نشاط و شیرینی، کسالت و
خستگی را د ور سا زد. اینک برخی روش ها و توصیه هاي کلی ارائه می شود امّا بدیهی است که در مقوله حجاب و پوشش
اسلامی تدبیر و تلاش هاي فراوانی براي توسعه روش ها مورد نیاز است: در روش الگویی: هر چه بیش تر و بهتر حضرت فاطمه
زهراعلیهماالسلام زینب کبري علیهماالسلام را معرفی نمایید. ! به صورت حضو ري و غیر حضوري (در نشریه ها و...) زنان موفق در
عرصه هاي جهاد، تعلیم و تربیت، اشتغال، ورزش، علم و پژوهش، خدمت رسانی و نیکوکاري و... معرفی نمایید. پوشش هاي
کشورها، اقوام و مذاهب دیگر را معرفی و نشان دهید. همسالان با پوشش اسلامی را که در عرصه عاي علمی، فرهنگی هنري
موفقیت هایی کسب کرده اند، معرفی نمایید. اسباب بازي هاي مختلف همانند عروسک با پوشش براي او تهیه کنید. مجسمه ها،
تندیس ها و نمادهاي مربوط به پوشش را تهیه و در مدارس نصب نمایید. والدین سعی نمایند با خانواده هاي متدین دوست شده و
با آنها رفت و اَمدکنند. والدین بر آن باشند فرزندشان با همسالان متدین و با حیا دوست شوند. والدین دقت کنند در خانه، مهمانی
ها و جامعه، پوشش مناسب آن محیط را رعایت کنند. والدین درگزینش مدرسه و مربی و مربیان در هماهنگی با والدین دقت
نمایند- در روش محبت: مربیان ووالدین، اول زبان محبت و سپس زبان استدلال داشته باشند. محبت را در همه حال، همه مراحل و
همه اَدم ها موثر بدانید. در صو رت سئوال، کوتاهی در عمل و هر برخورد دیگر، برخو رد با محبت را فراموش نکنید. جلب اعتماد
و محبت را مقدمه و صداقت را نهایت کار خود بدانید. باکسی که پوشش مناسب دارد عکس یادگاري بگیرید. در تکریم
اي کاش که » : شخصیت: به کسانی که پوشش صحیح دارند، احترام بیشتري بگذارید. به کسانی که پوشش صحیح ندارند بگویید
همواره بگویید، که علت احترام شما اَن است که فرد با پوشش، خود براي خود احترام « . این کار خدایی و انسانی را نیز انجام دهی
ایجاد کرده است. عکس تکی او درخانه، و عکس دستجمعی همسالان با پوشش مناسب را نصب نمایید. به بیانات او، حتی نظرات
مخالف او با دیده احترام بنگرید. به شخصیت و توان او احترام گذاشته و در مور د پوشش، او را با فردي دیگر مقایسه نکنید.
بگویید که پوشش براي او مفید است و هیچگاه وانمود نکنید که به پوشش او نیاز دارید. در مراسم ها به اَن ها احترام بیشترگذاشته
و درکنار اَن هابنشینید از اَن ها بخواهید در برنامه ها حضور داشته و اَثار خود را ارائه دهند. در روش موعظه و نصیحت: پند و
نصیحت هاي مناسب هر سن را تهیه و در دسترس داشته باشید. درباره خوبی هاي پوشش و اینکه باعث حفظ شخصیت انسان می
صفحه 46 از 54
شود، صحبت کنید. درباره عواقب بد حجابی و سوء استفاده از انسان صحبت کنید. از ابزار، رسانه ها، شیوه ها و قالب هاي مختلف
(مستقیم و غیر مستقیم) براي موعظه استفاده نمایید. از افراد معنوي (روحانی، غیر روحانی، مرد یا زن) جهت جلسات استفاده نمایید.
در صورت برخی اشکالات وکوتاهی ها سختگیري نکنید. درباره ابعاد مختلف حجاب و پوشش، جلسات بحث و بررسی میان
همسالان ترتیب دهید. براي پذیرش او می بایست فرصت داد و از توصیه هاي پشت سر هم خودداري شود. به افراد با پوشش
بگوییدکه می بایست اخلاق و رفتار اَن ها بهتر از بقیه باشد. بیش از استفاده از لفظ از نمادها و نشانه ها استفاده نمایید. درباره
مفاهیم مرتبط با پوشش بیشتر صحبت نموده تا نگاه او وسیع تر شود. در روش تشویق: ازکودکی و با تقویت هاي منظم او را در
مورد پوشش تشویق نمایید. با خرید روسري هاي زیبا، مقتعه هاي خوش رنگ او را تشویق نمایید. در مناسبت هاي مختلف پوشش
هاي متنوع براي او تهیه شود. هنگام داشتن پوشش مناسب، رعایت اَن و حتی حمایت از اَن، او را تشویق نمایید. ازاو عکس و
تصویر تهیه و اَن ها را برایش حفظ نمایید. ! در مورد تقویت هاي مثبت و تشویق ها اندازه و مقدار را رعایت نمایید و ظاهر سازي
در شما اثر نگذارد. والدین در نزد مربیان و مربیان در نزد والدین اَن ها را تشویق کنند. براي انجام زنجیره اي از فعالیت و یا موفقیت
در مسابقه هاي مربوط به پوشش مدال عفت و حیا و یا نشان پاکدامنی تهیه و اعطا نمایید. هیچگاه از جایزه، هدیه و تشویق به
صورت مصنوعی استفاده نکنید تا تلقی رشوه پیدا نکند.
شیوه ها، قالب ها، رسانه ها و ابزار
شناخت شیوه ها، قالبها، ر سانه ها و ابزار، باعث می شود که اولیاء و مربیان با پردازش هاي جدید از محتوا، راهکارهاي متنوعی
داشته و ارایه دهند. این راهکارها باعث می شود که تنوع بیشتر تمام حواس مخاطب را تحت تاثیر قراردهد. روش هاي مستقیم و
غیر مستقیم، استفاده به جا از رسانه ها و ابزار و روش هاي قدیمی و جدید باعث می شود تا هر روز توان بیشتري براي کار داشته
باشیم. برخی شیوه ها، قالب ها، رسانه ها و ابزار در ادامه اَمده و بدیهی است که مقدمه اي براي توسعه موضوع خواهد بود. با هم
مرور می کنیم: 1. تهیه نمایشگاه عکس: - پوشش اسلامی. - پوشش در اقوام و ملل و مذاهب. - پوشش هاي مبتذل. 2. تهیه
نمایشگاه عروسکی: - انواع پوشش هاي مناسب. - سیرکشف حجاب. - پوشش اسلامی در مشاغل مختلف. 3. تشکیل نمایشگاه
کتاب: - کتاب هاي نظري در مبحث حجالب. - کتاب هاي احکام. - کتاب هاي تصاویر و مدل ها. 4. برگزاري میزگرد حجاب: -
. با حضور صاحبنظران حوزه و دانشگاه. - با حضور نوجوانان، بصورت نمایشی و با استفاده از منابع معتبر و پرسش و پاسخ. 5
برگزاري جشنواره حجاب (پوشش) و... - معرفی مدل ها و طرح هاي جدید لباس براي همه سنین و کا ربرد ها. - خواندن شعر و
سرود و مقاله. - اهداء جوایز به برگزیدگان طرح هاي... 6.برگزاري برنامه مناظره. 7. برگزاري جلسات هم اندیشی. 8 تهیه نمایش
هاي کوتاه با مضمون عفت، حیا، پوشش و... 9. تابلو اعلانات: - نصب منظم احادیث تشویقی و توجیهی. - نصب منظم جملات
زیبا (حتی الامکان از خود بچه ها) - نصب طرح ها و تصاویرزیبا (حتی الامکان از خود بچه ها) - نصب تصاویر بزرگ زنان در
جهت ((sms حج، نماز جمعه و فعالیت هاي اجتماعی. 10 . استفاده از کارت تبریک و پیام هاي تبریک. 11 . استفاده از پیامک
ارسال تصاویر و پیام هاي مرتبط 12 . تهیه انواع نمادها، تندیس ها و تولید کارت هاي تک و یادبود. 13 . برگزاري مسابقه در زمینه
هاي زیر: - کتابخوانی- حفظ حدیث. - مقاله نویسی (تحقیق و پژوهش)- شعر. - طرا حی- سرو د. - نقاشی- نشریه د یواري. -
طراحی لباس- خاطره نویسی. - اطلاعات عمومی پوشش- حفظ اَیات. - عکس. با برگز اري هر یک! از مسابقات می تو ان
برگزاري مراسم جشن و اهدا جوایز اثرات کار را ماندگارکرد.
گستره یادگیري
صفحه 47 از 54
اشاره
پوشش اسلا می وحجاب، وظیفه اي انسانی و اعتقادي است که مربیان می بایست در فرایندیاددهی- یادگیري به ابعاد مختلف اَن
توجه نمایند. پوشش اسلامی و حجاب، مانند بسیاري از مفاهیم دینی از هر سه جهت متاثر است و بسته آموزشی اَن می بایست به
طورکامل متعادل باشد.
الف)گستره شناختی
در موضوع حجاب و پوشش مطالعه نموده و همواره اَمادگی علمی و استدلالی جهت طرح اَن داشته باشید. از منابع اصیل استفاده
کرده و از افراط و تفر یط خودداري نمایید. براي هرگروه و یا هر فرد، بیان مناسب را تهیه کنید تا قابل فهم و درك بوده، شیرینی و
طراوت اَن باقی بماند. از اد بیات موزون، شا مل حکایت ها، روا یت ها، ا شعار، تمثیل ها و جمله هاي زیبا، حداکثر بهره برداري را
نمایید. دانایی مخاطب را بالا برده و نسبت به دانسته هایش او را آگاه کنید.! وگناه
ب) گستره عاطفی
خودتان به موضوع باور داشته باشید و اَن را بیان کنید. مخاطب خود را دوست داشته و اَن را اعلام نمایید. همواره با محبت و
دوستی با اَنها برخورد کنید. از زیبایی ها و دوست داشتن ها دربار ه حجاب بیش از هشدارها وگناه جزا صحبت نمایید. واژه هاي
زیبا و عناوین دلنشین به کار ببرید. از هرگونه اقدام ظاهري و شکلی خودداري کنید. عزت نفس و خودباوري را در مخاطب افزایش
دهید.
ج) گستره روانی- حرکتی
خودتان سمبل توانمندي در انجام وظایف، به همراه رعایت وشش باشید. داشتن پوشش مناسب و رعایت حجاب و استفاده از چادر
و مقنعه، نیاز به مهارت دارد وکسانی که تمرین بیشتري دارند راحت تر هستند از این رو زمینه کسب این مهارت را فراهم کنید. در
هر فعالیتی و در هر موقعیتی حد مناسب را ایجادکنید و هرگز افراط و تفریط نکنید. در انجام فعالیت هاي مربوط به پوشش اسلامی
1. خسرو کی منش پر نشاط حاضرشوید از هر فرد، مناسب با توان و موقعیت او توقع داشته باشید. 1
آیا بینش و روش حضرت زهراعلیهماالسلام نسبت به حجاب براي امر وز جامعه ما جوابگوست؟
نام « کوثر زنان و مردان اَفرینش » ، زهراي مرضیه علیهماالسلام بانویی سرشار از بینش و بصیرت بود که در زمان جاهلیتِ تیره و تار
دیروز و امروز را به خوبی مورد توجه قرار داد، الگویی « برهنگی فرهنگی » و « فرهنگ برهنگی » یافت و با سیره و سخن خود
ماندگار از شخصیت عظیم خویش به یادگارگذارد و جلوه هاي ارزشی و ضد ارزشی زنان را براي همیشه ایام ترسیم کرد. او
1 می دانست و افزون بر اَن « دختران را بهترین فرزندان پدران و مادران و گیاه خوشبو در گلستان زندگی » ، همانند پدر عزیز خود
پرلطافت، گرم، با » 2 معرفی میکرد، بانوان را انسان هاي « میمنت و خوش قدمی زن را صاحب دختر شدن در اولین گام مادري »
1 می دید و اَنان را برتر « 2. همان، ص- 111 . برکت . الفت، پاکیزه و سرشار از 1. کتاب من لا یحضره الفقیه، ج 13 ، ص- 481
روش هاي شایسته براي مصون ماندن از » و « شناخت روشن نسبت به ارزش خویشتن » ازگوهرهاي گرانبها و درّهاي قیمتی نیازمند
می دانست تا در پی این دو ویژگی برجسته چون خود در عرصه هاي مختلفِ فرهنگی، اجتماعی، « تیرهاي بلا و پرتگاه هاي خطر
صفحه 48 از 54
نگرش جامع » سیاسی، نظامی و اعتقادي حضوري حرکت آفرین داشته باشند و هرگز فریب زر و زیور زندگی را نخورند. از این رو
بانوان از بلنداي عشق و اندیشه اَنان لبریز شوند و « عفافِ » ،« حجاب » را ضرورت نخست می شمرد تا پیش از « در پوشش کامل
نمادهاي مختلف این نگرش باطنی در پوشش ظاهري اَنها جلوه گرگردند. بدین گونه او خود محیط خانه و خانواده را صاحب
اهمیت و ارزشی بیکران می دید و حضور زنان را در خانه- در غیر زمان هاي ضروري و تأثیرگذار در عرصه هاي گوناگون ا
2؛ آن « ادنی ما تکون مِن ربها ان تلزم قعر بیتها » : جتماع- موجب عبادت و تقرب به پیشگاه خداوند بزرگ می دانست و می فر مو د
هنگام که زن در خانه می ماند، از همه حالات به پرو ردگارش نزدیک تر است. و روزي که رسول خداصلی الله علیه واله بهترین
. 2. بحا را لانوا ر، ج 43 ، ص 92 چیز را براي بانوان سوال کرد، دخت دلبند او، زهراي مرضیه پاسخ داد: 1. الکافی، ج 6، ص- 5
1 بهترین چیز براي زنان آن است که نه آنان مردان- بیگانه- را ببینند و نه مردان- بیگانه- ؛« خیر لهنَّاَن لا یرین الرجال و لا یرونهنّ »
آنها را بنگرند. در این جا پیامبرصلی الله علیه واله او را در اَغوش گرفت و این آیه را تلاوت فر مو د: (ذرِیۀ بَعضُ ها مِن بعضٍ )؛ 2
براي بانوان به خاطر هندسه جسمی و ساختمان « ضرورت پوشش » . ذریه )برگزیده ابراهیم( که بعضی از آنان از بعضی دیگر برترند
روحی زنان و جاذ به گفتار و رفتارفردي و اجتماعی اَنان نکته اي برجسته در باورهاي دخت اَفتات نسبت به زنان است، از این رو اَن
بانوي بزرگ، دقت و حساسیت فراوان از خویش نشان می داد و شناختی بسیار روشن به جلوه ها و جاذبه هاي پیدا و ناپیداي زنان
داشت. روزي که رسو ل خداصلی الله علیه واله همچون بسیاري از اوقات براي دیدار دخت دلبند خویش درِ خانه فاطمه
سلام بر شما، آیا داخل شوم؟ چون صداي عزیز وجو د خو د زهر ا ؛« ؟ السلام علیکم، اْدخل » : علیهماالسلام را کوبید و فرمود
3 مناقب ابن شهر 2. آل عمران/ 34 علیهماالسلام را شنید که: ا. حلیۀ الاولیاء و طبقات الاصفیاء، أبوالفرج اصفهانی، ج 2، ص 40
سلام بر شما اي فرستاده ؟« علیک السلام یا رسول الله! ادخل یا رسول الله » . اَشوب، ص 341 ، رك: بحارالانوار، ج 43 ، ص 91 و 92
آیا داخل شوم باکسی که همراه من است؟ بی ؛«؟ ادخل و من معی » : الهی، داخل شوید اي پیامبر خدا! پیا مبرصلی الله علیه واله فرمود
یا رسول الله- اگر نامحرمی همراه شماست،وا رد نشوید ؛« یا رسول الله! لیس علی قناع » : درنگ زهراي عزیزعلیهماالسلام پاسخ داد
1؛ داخل « ادخل و من معک » : که- چادر بر سر ندارم. لحظاتی بعد چادر بر سرکرد و با احترام شایانی رو به پدر نمود و عرض کر د
شوید با کسی که همراه شماست. روزي دیگر برتر از این دقت به لطافت و ظرافت زنان توجه فرمود و چون همراهی نابینا با پدر دید
که قصد ورود به خانه دارد، اجازه زمانی براي پوشاندن خویش خواست. رسول خدا صلی الله علیه واله پرسشی امتحان گونه از
دختر دلبند خو د کرد و فرمود: دخترم! این مرد نابیناست)چرا خود را از او می پوشانی؟( پاسخ داد: 1. محجۀ البیضاء، مرحوم فیض
اِن لم یکن » . کاشانی، ج 6، ص 103 وج 7، ص 324 ؛ لئالی الاخبار، سیو طی، ج 1، ص- 83 ؛ نو را لثقلین، حو یزي، ج 3، ص 587
1؛ )پدرجان(اگر او مرا نمی بیند، من ا، را می نگرم و او بوي زنان را استشمام می کند. در این « یرانی فانّی اراه و هو یشمُّ الریح
سخن درس آموز نخست پرهیز از نگاه هاي به دور از لذت و سپس به ویژگی پنهان زنان- که در بسیاري از زمان ها خود نسبت به
آن آگاهی ندارند- یعنی بوي خاص اَنان توجه شده است تا در امروزو هر روز جوامع، تمامی الگوپذیران با نگاهی همه سو نگر به
شخصیت زنان بنگرند، نه او را در خانه اي حبس کنند و نه آنکه به دور از هرگونه کار لازم و شایسته و یا ضرورتی درکوچه و
خیابان رها نمایند و بهانه اي از سر بی بهانه گی مطرح کنند و اَنان را متمدن (!) روشنفکر (!) و یا اَزاد و رها از هرگونه قید و بند (!)
پی اَمدهایی چون حضور پر نشاط، سالم، شاداب و تأثیرگذار براي مردان و زنان در ،« تعدیل و تتظیم روابط » معرفی نمایند. بیگمان
عرصه هاي مختلف خانواده و جامعه خواهد داشت و بن بستی از فساد و تباهی در هیچ یک از میدان هاي فعالیت ایجاد نخواهد
کرد. همانگونه که زهراي اطهرعلیهماالسلام از یک سو خود را از برابر دیدگان نامحرم می پوشاند و یا از لطافت و جاذبه وجودي
زنان سخن میگفت اما از سوي دیگر با پاك! سیرتان و دین باورانی چون سلمان، عمّار، مقداد به گفتگو می پرداخت و اَنان چنان
انس و الفتی با محیط سالم و ملکوتی زندگانی فاطمه علیهماالسلامااحساس میکردند که در پاره اي زمان ها به 1. بحارالانوار، ج
صفحه 49 از 54
1، ص 258 . کمک دخت رسول خدا علیهماالسلام 43 ، ص 91 وج 101 ، ص- 38 ؛ احقاق الحق، شهید قاضی نورالله شوشتَري، ج 0
درکارهاي منزل می شتافتند! ! 1 فراتر از این جلوه، ابعاد حضور حرکت آفرین اَن بانوي بصیر در صحنه ماي جهاد به عنوان مددکار
رزمندگان اسلام و یا عرصه هاي سیاسی براي امداد امام ز مان خود است که نشانگر نگاه ناب و نو و بینشی جامع وکامل ازآن
حضرت است. اندك اَشنایی با شیوه هاي شایسته فاطمه علیهماالسلام بیانگر این واقعیت است که اَن حضرت مرز و معیار روابط
انحراف و فساد مشخص فرموده است و بر این باور بود: اَنجا که چنین پدیده اي احساس شود، « احتمال » مردان و زنان را با وجود
بیگمان باید نشست ها، گفتگوها و رفت و اَمدها مهارو محدود شود و به کمترین مقدار- آن هم سالم و به دور از توفان فساد-
در لغزش مبناي روابط قرارگیردکه در این صورت محیط امن و اطمینان خانواده با اَوار لذت ها و « یقین » قناعت گردد، نه اَنکه
خوشی هاي زودگذر واژگون و میدان کار و تلاش سازنده اجتماع با تندباد هواها و هوس ها سرنگون می شود!! به این ماجراي
شیرین و دلنشین از زندگی امیر مومنان و فاطمه زهرا علیهماالسلام بنگر یم تا براي شیفتگان صلح و سلامت و سعادت خود و
خانواده، ارمغانی ماندگار تقدیم نماییم: پس از اَنکه رسو ل اکرم صلی الله علیه واله کارهاي درون خانه را به دخت عزیز خود و
کارهاي بیرون از منزل را به علی علیه السلام واگذار فرمود، زهراي اطهرع علیهماالسلام سخنی سرشار از بصیرت و بینایی ابرازکرد و
فلا یعلم ما داخلنی من السّرور الَا الله » . فرمود: 1. عوالم المعارف، مرحوم بحرانی، ج 11 ، ص 130 و 264 ؛امالی صدوق، ص 506
1 به جز خداکسی نمی داندکه من چقدر خوشحال شدم از اینکه رسول خدا زحمت خانه ؛« باکفائی رسول الله تحمل رقاب الرّجال
فطرت، » مردان را به من واگذار کرد!!. با نگاهی دوباره می آموزیم که سلسله دستورها و توصیه هاي اَسمانی اسلام برگرفته از
است. از این رو بسیاري از احکام و بایدها و « خدا » و ،« خلق » ،« خود » و داراي جلوه هاي جاودان در رابطه انسان با « اندیشه و عشق
نبایدها از نگاه اَموزه هاي فقهی کاري مجاز است اما از نظر توصیه هاي اخلاقی عملی ممنوع شمرده می شود. همانند توصیه هاي
درس اَموز و انسان سازي که رسول اکرم صلی الله علیه واله به مسلمانان فروده است که: زنان از میان مسیر عبور نکنند، بلکه در
کنار دیوار، راه رفت ، آمد داشته باشند! 2 کسی که به خدا و رو ز قیامت ایمان دارد، در جاي خلوتی که زنی نامحرم صداي نفس
او را می شنود، نماند! 3 هنگامی که زنی در جایی نشست، بعد از آنکه از آنجا برخاست، کسی در جاي او ننشیند تا اینکه گرمی
آن از بین برو د! 4 و یا سخن امام صادق علیه السلام به شیعیان خویش که: وقتی که دختر به سن شش سالگی رسید، سزاوا ر نیست
4. کتاب من لا یحضره . 2. وسا یل الشیعه، ج 14 ، ص 132 . 3. تنبیه الخواطر، ج 2، ص 91 . که او 1. وسایل الشیعه، ج 14 ص 123
الفقیه، ج 3، ص 457 . را ببوسی! 1 این گفته هاي گرانبارگرچه نشان ممنوعیت یا حرمت ندارد اما از نظر اخلاقی، عملی ممنوع
حساب می شود زیرا زمینه گناه، دل مشغولی و وسوسه هاي شیطانی را فراهم میکند و چونان لغزشگاه و پرتگاه به سوي نافرمانی
هاي بعدي خواهد بود. از این رو اَنان که عیار ایمان و اعتقادشان برتر است در این موارد خود را موظف به مراعات میکنند و آثار و
برکات بسیار آنها را در امروز و فرداي زندگی نصیب خویش می سازند. این بینش موجب گردیده که گاه حکم برخی صفات به
بهترین خصال زنان، بدترین صفات » : خاطر تغییر موضوع آنان، دگرگون شود. به طور مثال امیر مومنان علی علیه السلام فرمود
2 سپس اَن حضرت علیه السلام فلسفه تغییر هر یک از این ویژگی ها را بیان « !! مردان است، آنها عبارت است از: کبر، ترس و بُخل
فرمود: تکبّر زنان در برابر بیگانگان مایه رام نشدن اَنان در برابر خواست هو س بازان خواهد شد و بُخل زنان موجب حفاظت از مال
خود و شوهر ان می گردد وکم جرأتی بانوان سبب حفظ و حراست اَنان و پرهیز از هرگونه احتمالات خطراَفرین است. پرجاذبه تر
از این سخن، گفتار رسول اکرم صلی الله علیه واله در بقیع است که سراسر بصیرت، تدبیر و دور اندیشی رهبران والا و فرزانه اسلام
1. امام علی 2.بحا را لانو ا ر، ج 74 ، ص 75 درباره جلوگیري از هرگونه انحراف پیروان خود است. ا وسایل الشیعه، ج 14 ، ص 171
علیه السلام می فرمود: در روزي بارانی و تیره و تار به همراه رسول خداصلی الله علیه واله در بقیع نشسته بودم که زنی سوار بر الاغ
عبورکرد. دست حیوان داخل گودالی افتاد و زن به زمین خورد. با افتادن او، بی درنگ پیامبر اکرم صلی الله علیه واله چهره خودش
صفحه 50 از 54
اللهم اغفر » : را برگرداند. اصحاب گفتند: اي رسول خدا! اَن زن شلوار پوشیده است. پیامبر صلی الله علیه واله سه بار فرمود
خدایا زنانی را که شلوار می پوشند )و از خانه بیرو ن می روند( مورد مغفرت قرار بده. آنگاه توصیه اي این چنین ؛« للمتسرولات
اي مردم! از شلوار استفاده کنید چرا که از پوشاننده ترین لباسها هاي شماست و با آن زنانتان را هنگامی که از خانه خارج می » : کرد
1 این نگاه دقیق و همه سویه به سلسله نیازهاي ظاهري و باطنی و ارزش هاي پیدا و ناپیداي زنان « . شوند مصونیت می بخشید
درگفتار و رفتار فاطمه زهراعلیهماالسلام به خوبی اَشکار بود، و نشان از عظمت روحی اَن پاك! بانو داشت. از این رو بانویی که
گردنبند حلال و مباح و اهدایی شوهر عزیز خود را به خاطر حفظ شأنیت و قداست خویش و خانواده در راه خدا انفاق میکند،
؛ حساسیت بسیارنسبت به پوشش متین و مناسب دارد، رو به شوهر خود میکند و می فرماید: 1. تبیه الخواطر، ج 2، ص- 78
1؛ مقنعه و چادر مناسبی بر سر ندارم مگر چادري « و ما علی راْسی من قِناع الَاعبا نسجتها بصاعِ » . مستدرك الوسایل، ج 3، ص 243
که آن را با یک من بافته ام. و همراه با چنین حساسیتی ستوده درحجاب و پوشش، دقت و عفتی والا از خود نشان مید هد. ه و به
اي اسماء! من این شیوه راکه نسبت به بانوان انجام می شود ، )در مراسم بعد از مرگ( پارچه » : اسماء بنت عمیس کرده می فر ما ید
اسماء گفت: اي دختر رسول خدا! اَیا چیزي « . اي روي جنازه زن نمی اندازند ، حجم جسد نمایان است تاروا می شمرم، نمی پسندم
را که در سرزمین حبشه دیدم به شما نشان دهم؟ پس از اَن چوب هايَ تري فراهم ساخت، آنها را خم کرد، سپس پارچه اي روي
چقدر این خوب و زیباست چرا که به، اسطه اَن، زن از » : آنها انداخت )و تابوتی ساخت ( فاطمه علیهماالسلام با دیدن آن فر مو د
مرد باز شناخته می شود (در نتیجه نسبت به شؤو ن پیکر زن رعایت لازم صورت خواهدگرفت))ا ي اسماء ( هرگاه من جان سپردم،
اَن اندوه این احساسِ مسؤولیت براي پس از مرگ در حالی است « . تو و علی مرا غسل دهید و هیچ کس دیگر بر من و ارد نشود
که همه می دانیم با پایان حیات هیچ مسؤولیتی فقهی براي انسان در \ 1. بحا را لانوا ر، ج 35 ، ص- 240 : ا لأما لی للصد وق، ص
360 ، روضۀ ا لوا عظین، ج 1، ص 162 . انجام مراسم غسل، کفن و یا تشییع وجود ندارد، اما فاطمه، فاطمه است و پاره تن رسول خدا
و همسر علی مرتضی! او به بانوان نسل ها و عصرهاي بعدي درس حجاب و عفاف را تا آخرین لحظه حضور روحانی و جسمانی در
دنیا می دهد و این اندوه تلخ اما مقدس خود را با لبخندي شیرین و دلنشین نمایان میبرد، زیرا با دیدن تابوت، تنها و آخرین تبسمی
1 که بعد از رحلت رسو ل خداصلی الله علیه واله از او دیده شد همان بود و بس ! اَن عزیز الهی در پایان اسماء را دعاکرد و فرمود:
.2 . 1 ذخائر العقبی، ص 53 2؛ پیکر مرا بپوشان خداو ند تو را از عذاب آتش دوزخ خود بپوشاند. 3 « استرینی ستركِ الله من النار »
3شایان بیان است که دربرخی . کشف الغمه، ج 2، ص 67 ؛ الاستیعاب، ج 2.ص 752 وج 4، ص 378 ؛ السنن الکبري، ج 4، ص 34
اوصیک بابن عم ان تتخذ »: احادیث این نکته وجود دارد که اسماءمی گوید فاطمه علیهماالسلام رو به همسر خودکرد وعرض کرد
لی نعشاًرأیتُ الملائکۀ صوّرواصورته؛وصیت میکنم به شمااي پسرعمو که براي من تابوتی درست کنید همانگونه انکه ملائک
باشنیدن این سخن خدمت حضرت،ازحبشه یادکردم وتابوت هاي آن دیارراترسیم کردم ،حضرت «. شکل آنرابه من نشان دادند
اصنعی لی مثله استرینی سترك الله من النار؛اي اسماء!براي من تابوتی مثل آن درست »: خوشحال شد وفرمود
(. کن،مرابپوشان،خاتوراازآتش دوزخ حفظ فرماید.(ر.ك:السنن الکبري،ج 4،ص 34 ؛ذخائرالعقبی ،ص 53 ؛حلیۀالاولیاءج 2،ص 43
درباره مرکز