گروه نرم افزاری آسمان

و اقمته لنا قواما و معاذا







ترجمه ! ( و او را براي ما پشتیبان و پناهگاهی اقامه نمودي و او را برانگیخته اي تا اقوام و پناه خلق تو باشد ) . شرح ! هر مؤ من با
صفحه 143 از 184
عقیده و اعتقاد بوجود امام زمان وقتی بیاد آورد غیبت چنین کسی را که خداوند متعال او را در خزانه قدرت خود مخزون کرده ، و
در آخر روزگار هنگامی که ظلم و جور عالمگیر شود و اضلال شیطان صفتان رواج پیدا کند او را ظاهر خواهد نمود و
وسائل پیشرفت و هدایت او را فراهم می کند ، و او را بر اریکه قدرت و ریاست می نشاند ، و جهان و جهانیان را در مسیر عدل
و صراط مستقیم قرار میدهد ، و نتیجه خدمات و زحمات نمایندگان خدا و حجت هاي الهی را ظاهر می سازد ، بی اختیار اشک
شوق از دیده گانش جاري و آرزوي دیدار و وصال او را هر چه زودتر می طلبد .
و جعلته للمومنین منا اماما
ترجمه ! ( و او را براي مؤ منین از ما ، امام و پیشوا قرار دادي ) . شرح ! و البته شایسته است که چنین کسی رهبر و
پیشواي اهل ایمان باشد . در این جملات ضمیرها بصورت متکلم مع الغیر است و از آن این نکته بدست می آید که
این حاجت بدرگاه حضرت احدیت اختصاص به شخص دعا کننده به تنهائی ندارد ، بلکه تمام مؤ منینی که با او بدین
ابتلا گرفتارند ، بدین آرزو دلبندند . و با این صفات و اوصاف آن بزرگوار که خداوند متعال باو عنایت فرموده ،
قدر و منزلتش را غیر از خدا کسی نمیداند ، و نتوان فضائل آن بزرگوار را برشمرد .
فبلغه منا تحیۀ و سلاما
ترجمه ! ( پس از طرف ما بآنحضرت سلام و تحیت برسان ) . شرح ! لغت تحیت اصل آن از کلمه حی یعنی زنده و سرزنده ،
بمعنی درود و شاد باش و یک نوع اعظام و اکرام است . و اصولا سلام کردن باعث فرح است و سروري در قلب طرف ایجاد می
کند و در حقیقت دعائی است که سلامتی و آسایش طرف خواسته میشود و جمله سلام علیک می فهماند که از جانب
من هم ضرر و بدي بتو نخواهد رسید ، و تو از سوي من در امن و امانی ، و رسم و متعارف است که اگر کسی در اثر دوري مکان
و یا بعد زمان نتواند به شخص مورد علاقه اش ، شفاها سلام کند ، بشخص امین و مورد وثوق خود توصیه می کند که سلام
488 ) از جابر انصاري نقل شده که پیغمبر اکرم باو فرمود ! جابر ) مرا بآندوست من برسان چنانکه در مجلد 11 بحار ص 63
عمر تو طولانی میشود ، و فرزندم باقر را خواهی دید و سلام مرا باو برسان . جابر گوید چون زمان او را درك کردم خدمت او
رسیدم و سلام پیغمبر را باو رساندم ، آن بزرگوار هم در جواب فرمود ! یا جاب علی ابی رسول الله السلام ما دامت السموات و
الارض و علیک یا جابر بما بلغت السلام . ( 489 ) در تفسیر قمی ذیل آیه شریفه ! و اذا حییتم بتحیۀ فحیوا باحسن منها ( 490 ) از
صادقین علیهما السلام روایت کرده مراد از تحیت در این آیه ، هم سلام و هم نیکی هاي دیگر است ، و از این نظر از آیه مبارکه
و حدیث ذیل آن استفاده میشود که اگر کسی بوسیله اي سلام براي طرف برساند براي طرف واجب است که جواب سلام او را
بدهد . پس کسی که از خدا مساءلت می کند که سلام مرا بمولاي من برسان یقینا این سلام ؛ باو خواهد رسید . و بمقتضاي
فرمان خدا در قرآن کریم و عطوفت و شفقت آن بزرگوار به دوستانش جواب خواهد فرمود . و مؤ ید این مطلب روایتی است که
شیخ حر عاملی ( رضوان الله علیه ) . در کتاب وسائل الشیعه از جابربن یزید جعفی نقل می کند که امام محمد باقر
علیه السلام فرمود ! که فرشته اي از فرشتگان از خدا خواست که گوش شنواي بندگان را هم باو عطا کند ، و خداوند هم باو عطا
فرمود از این جهت هیچ مؤ منی نیست که بر پیغمبر و ال پیغمبر صلوات و سلام بفرستد مگر آنکه آن فرشته گوید و
علیک السلام ، سپس آن فرشته به پیغمبر گوید یا رسول الله فلان کس بشما سلام رسانده . رسول . خدا هم در
جواب می گوید و علیه السلام . و چون مؤ منین راهی براي ابلاغ سلام بمولاي خود بهتر و شایسته تر از درگاه خداوند ندارند
لذا از او مساءلت می کنند که سلام ما را باو برسان ، و خداوند هم بمفاد آیه کریمه ! و الله روف بالعباد - بقره ! 207 ، و
صفحه 144 از 184
آل عمران ! 30 - و آیه ادعونی استجب لکم - مؤ من ! 60 - دعاي آنانرا اجابت نموده و سلام آنان را میرساند هر چند سلام
باءولیاي خدا بدون واسطه هم انجام میشود چون حضور و غیابی نیست هم چنانکه در زیارات ماءثوره وارد شده است . از جمله در
کتاب نجم اثاقب از کتاب جمال الاسبوع سید ابن طاووس خواندن این زیارت و سلام را روز جمعه براي آنحضرت نقل نموده ، و
ما آن را در اینجا می آوریم و شایسته است که خوانده شود ! السلام علیک یا حجۀ الله الذي به یهتدي المهتدون و یفرج به عن
المومنین ، السلام علیک ایها المهذب الخائف ، السلام علیک ایها الولی الناصح ، السلام علیک یا سفینه النجاة ، السلام علیک یا
عین الحیاة ، السلام علیک صلی الله علیک و علی آل بیتک الطیبین الطاهرین ، السلام علیک عجل الله لک ما وعدك من النصر
و ظهور الامر ، السلام علیک یا مولاي انا مولاك عارف باءولیک و اخریک ، اتقرب الی الله بک و بآل بیتک ، و
انتظر ظهورك و ظهور الحق علی یدك ، و اسال الله ان یصلی علی محمد و آل محمد ، و ان یجعلنی من المنتظرین لک و
التابعین و الناصرین لک علی اعدائک ، و المستشهدین بین یدیک فی جمله اولیائک ، یا مولاي یا صاحب الزمان صلوات الله
علیک و علی آل بیتک ، هذا یوم الجمعۀ و هو یومک المتوقع فیه ظهورك و الفرج فیه للمومنین علی یدك و قتل الکافرین
بسیفک ، و اءنا یا مولاي فیه ضیفک و جارك ، و انت یا مولاي کریم من اولاد الکرام ، و ماءمور بالضیافۀ و الاجارة
فاءضفنی و اءجرنی صلوات الله علیک و علی اهل بیتک الطاهرین .
وزدنا بذلک یا رب اکراما
ترجمه ! ( پروردگارا و بدینوسیله مزید کرامت ما گردان یعنی بوسیله این ابلاغ سلام کرامت ما را زیاد گردان ) . شرح ! وقتی
کسی به کسی سلام کند و یا بوسیله اي سلام خود را ابلاغ نماید . این سلام یک نوع ارتباطی بین طرفین سلام ایجاد می کند ، که
آن باعث لطف و محبت و مزید کرامتی از طرف مقابل نسبت به سلام کنند میشود ، و این تحیت و سلام کاشف از محبت اوست
لذا مؤ منان از خداوند متعال زیادتی این کرامت را مساءلت مینمایند .
و اجعل مستقره لنا مستقرا و مقاما
ترجمه ! ( و مقام او را ( در بهشت ) مقام و منزل ما شیعیان قرار ده ) . شرح ! چون معاشرت و مجالست در اخلاق و رفتار
آدمی تاءثیر دارد ، و لذا فرمود ! المرء علی دین خلیله و قرینه انسان بر طریقه و روش رفیق و همدم خود است و خصوصیات
اخلاق هر کسی از اخلاق و رفتار دوست و هم نشین او دانسته میشود ، ( 491 ) و خدا می فرماید ! یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و
کونوا مع الصادقین - توبه ! 111 - اي کسانی که ایمان آورده اید از خدا بترسید و با راستگویان باشید . در کتاب کافی در باب 8
فضل علم ، فضل بن اءبی قره از حضرت صادق علیه السلام چنین روایت می کند ، گوید ! رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود !
حواریون بحضرت عیسی گفتند با چه کسی هم نشین شویم ؟ پاسخ داد کسی که دیدن او شما را بیاد خدا آورد ، و سخنش
باعث زیادتی علم شما گردد ، و اعمال و کردارش شما را بآخرت تشویق کند . چون دیدن اءعمال نیک و شنیدن سخنان
نیکو تاءثیر در نفوس دارد و شخص را از هواهاي نفسانی باز میدارد ، پس کسی که صالح نباشد نباید با او مجالست کرد ، که
معاشرت با او تولید اخلاق فاسده در نفس می کند . سپس از منصور بن حازم از حضرت صادق علیه السلام روایت می
کند رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود ! مجالسۀ اهل الذین شرف الدنیا و الآخرة پس کسی که شب و روز خود را
ملازم حجت وقت و خلیفه و ولی زمان بداند و محبت او را در دل بدارد و بدو عشق و علاقه پیدا کند ، از اخلاق و اعمال و
گفتار او بهره مند میشود خود را از رتبه پست حیوانیت باوج مقام روحانیت و انسانی میرساند .
صفحه 145 از 184
و اتمم نعمتک بتقدیمک ایاه امامنا حتی توردنا جناتک و مرافقه الشهداء من خلصائک
ترجمه ! ( و بواسطه پیشوائی او بر ما نعمت خود را بر ما تمام گردان تا ( بوسیله هدایت آن بزرگوار ) ما را به بهشت هاي خود
درآوري و با شهیدان مخلص خود رفیق گردانی ) . شرح ! چون اطاعت خدا و رسول بموجب آیه شریفه قرآن و من یطیع
- الله و الرسول فاولئک مع الذین انعم الله علیهم من النبین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا - نساء ! 69
( هر کس که خدا و رسول را اطاعت کند پس اینان با کسانی همدمند و همرازند که خدا بایشان نعمت بخشیده از پیغمبران و
صدیقان و شهیدان و شایستگان و آنان نیکو رفیقانند البته با این گروه و جماعت رفاقت دارند و چقدر نیکوست رفاقت با این
جماعت . در کتاب کافی از امام محمد باقر علیه السلام روایت شده که فرمود ! ما را به پارسائی و پرهیزکاري یاري کنید زیرا
هر کس از شما با این صفت بدیدار خدا رود ( از دار دنیا برود ) براي او پیش خدا گشایش و آسودگی است که خداي
عزوجل می فرماید ! من یطع الله و الرسول - الآیۀ .
اللهم صلی علی حجتک و ولی اءمرك
ترجمه ! ( بار خدایا درود و رحمت فرست بر حجت ( زمان ) و ولی امر خود ) . شرح ! بموجب روایات وارده از عامه و
خاصه ، در این دوره حجت خدا منحصر است بوجود مبارك حضرت ولی عصر حجۀ بن الحسن العسکري علیهما السلام . از جمله
در کتاب ینابیع المودة صفحه 484 از کتاب فرائد السمطین از حسن بن خالد روایت کرده که حضرت رضا علیه السلام
فرمود ! کسی که ورع نداشته باشد دین ندارد ، و گرامی ترین شما نزد خدا کسی است که تقوایش بیشتر باشد ، سپس فرمود
چهارمین نسل من فرزند مادري است سرور کنیزان ، که خداوند بوسیله او زمین را از هر جور و ظلمی پاك می کند ، و او کسی
است که بعضی در تولد و وجود او شک کنند ، و او صاحب غیبت است ، و چون ظهور کند زمین به نور پروردگارش روشن گردد
، و میزان عدالت میان مردم نهاده شود . پس کسی بکسی ستم نمی کند ، و او کسی است که زمین براي او جمع شود . و
براي او سایه نباشد ، و او کسی است که منادي از آسمان ندا می کند که همه اهل زمین میشنوند ! آگاه شوید که
حجت خدا ظاهر شد ، ( 492 ) و ظهورش در مسجد الحرام در جوار خانه خدا صورت می گیرد و باید او را فرمان برد که حق با
اوست و پیروي او . و طبق آیه شریفه قرآن که می فرماید ! یا ایها الذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر
منکم - نساء ! 59 اي کسانی که ایمان آورده اید اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیغمبر و صاحبان امر از خودتان
را ( که در صفات و اخلاق و اعمال همردیف پیغمبرند ) و یگانه ولی امر در این زمان آن وجود مبارك است . در تفسیر
صافی نقل از کمال الدین صدوق ( 493 ) از جابرین عبدالله انصاري روایت کرده گوید ! وقتی که این آیه نازل شد به
رسول خدا گفتم یا رسول الله ! ما خدا و پیغمبر را شناختیم اما اولوالامر چه کسانی هستند که خدا اطاعت آنانرا مقرون باطاعت تو
نموده ؟ فرمود ! اي جابر آنان جانشینان من هستند و پیشوایان مسلمانان پس از من ؛ اول آنان علی بن ابی طالب سپس حسن ، و
حسین ، و علی بن الحسین ، و محمد بن علی که در تورات به باقر معروف است ، و جابر تو او را می بینی و چون بدیدار او رسیدي
سلام مرا باو برسان ، پس از آن صادق جعفربن محمد ، و موسی بن جعفر ، و علی بن موسی ، و علی بن موسی ، و محمد بن علی
، و علی بن محمد ، و حسن بن علی ، و سپس همنام من محمد و همکنیه من ( ابوالقاسم ) حجت خدا در زمین و بقیۀ الله میان
بندگان خدا فرزند حسن بن علی ( علیهم السلام ) است ، اوست کسی که خداوند بدست او شرق و غر زمین را فتح می کند ، و
اوست که از نظر شیعیان و دوستانش غایب میشود ، و کسی باعتقاد بامامت و پیشوائی او ثابت قدم نمیماند مگر
کسی که خدا دل او را بنور ایمان امتحان و آزمایش نموده باشد . جابر گوید گفتم یا رسول الله ! آیا در زمان
غیبت او ، شیعیان از او بهره مند میشوند ؟ فرمود قسم بآنکه مرا به پیغمبري برانگیخت که آنان از نور او بهره مند میشوند و از مقام
صفحه 146 از 184
غیبت او ، شیعیان از او بهره مند میشوند ؟ فرمود قسم بآنکه مرا به پیغمبري برانگیخت که آنان از نور او بهره مند میشوند و از مقام
ولایت او در دوره غیبتش همچون بهره مند شدن مردم از روشنائی خورشید وقتی که خورشید در پس پرده ابر پنهان میشود
استفاده می کنند ، اي جابر این امر از اسرار الهی است که در خزانه علم خدا است پس تو هم آنرا کتمان کن و مستور بدار
مگر براي کسی که اهلیت و قابلیت آن را داشته باشد .
و صل علی جده محمد رسولک السید الاکبر
( و درود فرست بر محمد که جد او و فرستاده تو است و سرور و بزرگترین پیغمبران است ) . در تفسیر صافی ذیل آیه شریفه
ان الله و ملائکۀ یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما - احزاب ! 56 - ( خدا و فرشتگان او محققا بر پیامبر
اسلام درود می فرستد اي کسانی که ایمان آورده اید شما هم بر او صلوات بفرستید و آنطور که باید سلام دهید ) . از
حضرت صادق علیه السلام درباره این آیه سئوال کردند فرمود ! صلاة از طرف خداوند عزوجل رحمت او است و از
طرف ملائکه تزکیه آنان است و از طرف مردم دعایشان براي اوست . ( 494 ) و افضل اعمال بعد از اعمال واجبه صلوات
495 ) از حضرت علیه السلام روایت شده که فرمود ! کسی که ) بر پیغمبر و آل اوست . در بحار مجلد 19 صفحه 76
نتواند کاري کند که گناهش پوشیده و آمرزیده شود ( و باعث شود که گناهش رفع شود ) پس زیاد صلوات بر پیغمبر
( و آل پیغمبر بفرستد که این صلوات گناهان را از بین می برد ( و باعث توفیق آمرزش گناه میشود ) . اءیضا در بحار ( 496
روایت شده که فرمود ! اثقل ما یوضع فی المیزان الصلاة علی محمد صلی الله علیه و آله و علی اهل بیته
سنگین ترین چیزي که در میزان عمل نهاده میشود ( و میزان عمل را سنگین می کند ) صلوات بر محمد
صلی الله علیه و آله و اهل بیت اوست . در کتاب وسائل الشیعه از حضرت صادق علیه السلام چنین روایت شده ! وقتی کسی از
شما دعا کند ( و حاجتی طلبد ) ابتدا صلوات بر پیغمبر و آل او فرستد سپس حاجت خود را طلبد و آنگاه
دعاي خود را بصلوات بر محمد و آل محمد ختم نماید زیرا که خداوند عزوجل کرم و بخششش بیش از این است
( که دعاي اول و آخر را ( که صلوات است ) قبول نماید و دعاي وسط را رد کند . ( 497
و صلی علی اءبیه السید القسور
( و رحمت فرست بر علی علیه السلام پدر بزرگ او که سید سلحشور و شجاع است ) . در صلوات بر پیغمبر اسلام باید آل او
را هم ذکر نماید و بگوید ( اللهم صل علی محمد و آل محمد رسول خدا فرمود ! کسی که بر من صلوات بفرستد و بر آل
من صلوات نفرستد بوي بهشت را نمی یابد در صورتی که بوي بهشت تا مسافت پانصد سال راه به مشام میرسد . ( 498 ) کنایه
است از اینکه هر کس در صلوات بر پیغمبر ، آل او را ذکر نکند معلوم میشود اقرار بولایت اوصیاء او ندارد و کسی
که معتقد بولایت نباشد و از دنیا برود معذب است و کسی که محکوم بنار جهنم باشد بوي بهشت را استشمام نخواهد کرد .
و حامل اللواء فی المحشر
ترجمه ! ( و دارنده پرچم است در محشر قیامت ) . یعنی پرچم نجات مسلمانان بدست اوست هم چنانکه در دنیا پیشوائی نجات و
سعادت آنان بود . شرح ! در کتاب کفایۀ الخصام باب 452 حدود ده حدیث از طرق عامه و نوزده حدیث از خاصه نقل می
کند باینکه امیر المؤ منین علیه السلام حامل لواء و پرچم مخصوص میباشد و ما در این جا یک حدیث آن را
از طرق عامه نقل می کنیم ! موفق بن احمد خوارزمی بسند خود از علی بن ابی طالب علیه السلام روایت کرده که رسول خدا
فرمود ! یا علی پنج چیز از خدا مساءلت نمودم که بمن عطا فرمود اول آنکه وقتی که سر از خاك برمیدارم تو با من باشی
صفحه 147 از 184
بمن عطا فرمود . دوم آنکه چون مرا نزد میزان آورند تو با من باشی به من عطا نمود . سوم آنکه تو را پرچمدار و حامل
لواي من گرداند که آن لواي بزرگ خداوند است و همه رستگاران و پیروز مندان در زیر آن پرچم بجانب بهشت میروند بمن
عطا فرمود . چهارم از پروردگار خود خواستم که تو امت مرا از حوض کوثر سیراب گردانی باز بمن عطا نمود ، پنجم آنکه از
خدا خواستم که تو را قائد امت من بسوي بهشت گرداند بمن عطا کرد ، و خدا را باین عطاهائی که بر من منت نهاده حمد می
کنم . و ساقی اءولیائه من نهر الکوثر ( و سیراب کننده اولیاي خدا از نهر کوثر ) . در مجلد 9 بحار الانوار بابی است که
( امیرالمومنین علیه السلام ساقی حوض کوثر و حامل لوا است . ( 499
و الامیر علی سائر البشر الذي من آمن به فقد ظفر و من لم یومن به فقد خطر و کفر
ترجمه ! ( و امیر بر سایر بشر است که هر کس بدو ایمان آورد محققا پیروز است و کسی که بدو ایمان نیاورد محققا به خطر
افتد و کفر ورزد ) . شرح ! سابق بر این در توضیح جمله من کنت انا نبیه فعلی اءمیره گفتیم که لقب امیرالمومنین اختصاص
بآنحضرت دارد و بعضی از روایات آن را هم نقل کردیم . در مجلد 9 بحار باب حبه و بغضه و ان حبه ایمان و بغضه کفر و
نفاق ( 500 ) روایات بسیاري از عامه و خاصه نقل کرده و ما در اینجا به ذکر یک روایت آن که در صفحه 405 است و از سلمان
فارسی نقل شده اکتفا می کنیم . ( 501 ) سلمان فارسی گوید رسول خدا در روز عرفه خطبه خواند تا آنکه فرمود ! یا علی به
نزد من آري ، علی نزد پیغمبر رفت و آنحضرت صلی الله علیه و آله دست او را گرفت و فرمود ! مختص بکمال سعادت و حق
سعادت و سعید کسی است که تو را دوست داشته و اطاعت نماید بعد از من ، و بدبخت به کمال شقاوت و بدبختی و
حق شقاوت کسی اتس که فرمان تو را نبرد و با تو دشمنی نماید . و احمد حنبل و ابن شیرویه در کتاب فردوس از ابی
وائل از عطیه از عایشه از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده که فرمود ! علی خیر البشر ، من ابی فقد کفر ، و من رضی فقد
شکر ( 502 ) علی بهترین بشر است کسی که قبول نکند کفران کرده ، و کسی که قبول نماید شکر و قدردانی نموده .
صلی الله علیه و علی اخیه و علی نجلهما المیامین الغررما طلعت شمس و ما اصاء قمر
ترجمه ! ( رحمت خدا بر او و برادرش ( علی ) و بر نسل آندو که فرخندگان خجسته و رحمت بر ایشان باد مادامی که
خورشید درخشان و ماه تابان برقرار است ) . شرح ! آري شایسته است که رحمت خدا بر مردان خدا ادامه داشته باشد آنانکه داراي
اخلاق پسندیده و صفات حمیده و اعمال و افعال صالح و شایسته میباشند ، و الگوي سعادت و نیک بختی بشر هستند و
پیوسته در راه سعادت جامعه و افراد بشر کوشا میباشند و تاج سرافراز بشر و علت غائی خلقت بشر بلکه سراسر عالم خلقتند . و
( درباره اءخوت و برادري علی علیه السلام با پیغمبر سابقا بیان شده ( 503
و علی جدته الصدیقۀ الکبري فاطمۀ الزهراء بنت محمد المصطفی
ترجمه ! ( و رحمت حق بر جده او صدیقه کبري فاطمه زهرا دختر محمد مصطفی صلی الله علیه و آله باد ) . شرح ! البته براي
فاطمه سلام الله علیها نامهاي مختلفی است که بمناسباتی گفته شده مانند صدیقه ، طاهره ، زهراء و و و و - هم چنانکه سابقا گفتیم
. و در مجلد دهم بحار بابی بنام باب اءسمائها و باب مناقبها و بعض احوالها عنوان روایاتی نقل شده که از آنجمله
در صفحه 16 از ابن بابویه در کتاب مولد فاطمه ( سلام الله علیها ) نقل کرده که براي او حدود بیست نام است و هر نام و اسمی
حاکی از فضیلتی از فضائل او را دارد که از آن جمله فاطمه ، صدیقه ، زهرا است . ( 504 ) فضائل حضرت زهراء علیها السلام دو
نوع است انتسابی و اکتسابی که از آن به ذاتی هم تعبیر میشود ، فضیلت انتسابی که بجهت انتساب و نسبت دادن پیدا میشود
صفحه 148 از 184
چون دختر پیغمبر اسلام و همسر امام امیر المؤ منین و مادر حسنین و سائر ائمه ( صلوات الله علیهم اجمعین ) است و اءما
فضیلت اکتسابی که بوسیله عوامل مختلف بدست می آید همان سجایا و ملکات فاضله است که در وجود خود
شخص و ذاتی اوست و جامع این گونه فضائل او همان است که در آیه تطهیر آمده و می فرماید ! . . . انما یرید الله لیذهب عنکم
الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا - احزاب ! 33 - که باتفاق مفسرین عامه و خاصه حضرت فاطمه زهرا هم داخل
505 ) روایتی از ابن عباس از پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله نقل می کند ) در این اهل بیت است . مجلد دهم بحار صفحه 49
که فرمود ! و اما دخترم فاطمه او سرور زنان عالمیان از اولین و آخرین است ، و او پاره تن من و نور چشم من و میوه دل
من است و همانند روح و جان من است و او حوریه انس است ، و چون در محراب عبادت در مقابل پروردگارش برخیزد
نورش براي فرشتگان آسمان همانند نور ستارگان براي ساکنین زمین تابش دارد ، و خداي عزوجل بفرشتگانش می گوید ! اي
فرشتگان من به کنیز من فاطمه سرور کنیزانم نظر اندازید که در مقابل من بپا خواسته و از ترس من اعضاي بدنش
میلرزد ، و با حضور قلب و دلش به عبادت من روي آورده است . و علی من اصطفیت من آبائه البررة ( و ( نیز رحمت ) بر آنانکه
تو برگزیدي از پدران نیکوکارش ، که گذشته از درود و رحمت بر پیغمبر اسلام و امیر المؤ منین و حسنین و فاطمه ( صلوات الله
علیهم ) بر آباء و اجداد دیگر که بدو منتهی میشود از امام چهارم تا یازدهم همه آنانرا هم رحمت فرست که شایسته رحمت
خاص تو هستند ) .
و علیه افضل و اکمل و اتم و ادوم و اکثر و او فرما صلیت علی احد من اصفیائک و خیرتک منخلقک
ترجمه ! ( و بر او بهتر و کاملتر و تمامتر و دائمی تر و بیشتر و افزون تر که بر هر یک از برگزیدگان و نیکان خلقت رحمتی
عطا کردي و درود و رحمتی فرست ) . شرح ! البته شایسته است که از حجت باقیمانده از حجج الهی نهایت قدردانی شود و بوجود
او در دوره و زمان خودمان مباهات و افتخار کنیم که ما دیگر از اولیاء و اءوصیاي حق غیر از او کسی را نداریم و همه را از دست
داده ایم ، و اگر ما علاقمندان بخاندان عصمت و طهارت ، از این ولی عصر و حجت الهی و یگانه یادگار اولیاي حق ستایش و
قدردانی نکنیم پس کجا رفت آن ایمان و علاقمندي ما ، آري قدر زر زرگر بداند ، قدر گوهر گوهري . و صل علیه صلاة لا
غایۀ لعددها ، و لا نهایۀ لمددها ، و لا نفاد لامدها ( و رحمت فرست بر او رحمتی که شمارش بی حد ، و اندازه اش بی انتها ، و
زمان و مدتش بی پایان باشد . خلاصه آنکه رحمتی باشد پیوسته و دائم تا انقراض عالم ، زیرا بوجود و ظهورش ظلم و جور
از میان بشر برداشته و بجاي آن قسط و عدل فراگیر شود ) ، ( که همان آمال و آرزوي همه انبیاء و اولیاي خدا بوده ،
مستضعفان جهان هم بدان امیدوارند ) .
اللهم و اقم به الحق ، و ادحض به الباطل
ترجمه ! ( بار خدایا بواسطه وجود او دین حق را بر پا بدار و باطل را محو و نابود گردان ) . شرح ! بالاترین حوائج و خواسته
ها که باعث سعادت دنیا و آخرت میباشد غلبه اهل دین و رواج آن و محو و نابود شدن باطل و هلاك اهل آنست ، پس
باید با توجه و حضور قلب از خداوند متعال خواست که هر چه زودتر مصداق آیه شریفه ! لیحق الحق و یبطل
الباطل - انفال ! 8 - بظهور آن حضرت ظاهر سازد . در تفسیر برهان در ذیل این آیه از امام باقر علیه السلام روایتی نقل
کرده که فرمود ! و اما سخن خدا که فرمود ! لیحق الحق یعنی ثابت و محقق کند حق آل محمد را وقتی که قائم قیام می
کند ، و اما سخن خدا که فرمود ! و یبطل و الباطل یعنی وقتی که قائم قیام کرد باطل بنی امیه را نابود می
کند ، و این است ( تاءویل آیه و مصداق کامل آن ) .
صفحه 149 از 184
و اذل به اولیاءك و ادلل به اعداءك
ترجمه ! ( و بوسیله او دوستانت را حاکم و غالب و دشمنانت را خوار و ذلیل گردان ) . شرح ! سابقا در جمله این معز الاولیاء
و مذل الاعداء بیان شد که خداوند ببرکت ظهور او عزت دوستانش و ذلت دشمنانش را فراهم میکند . و اوست ملجا و پناه
مردم در رفع بلا و گرفتاري و رسیدن بسعادت و نیک بختی . در تفسیر صافی ذیل این آیه مبارکه . . . و ابتغوا الیه الوسیلۀ - مائده
35 - از عیون الاخبار از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمود ! الائمۀ من ولد الحسین علیه السلام من /
اطاعهم فقد اطاع الله و من عصاهم فقد عصی الله ، هم العروة الوثقی و الوسیلۀ الی الله که امامان از نسل حسین علیه
السلام هستند که آنان را فرمان برده و کسی که نافرمانی نماید نافرمانی خدا کرده ، آنان دسته محکم و وسیله تقرب بخدا
میباشند . در کتاب نجم الثاقب از امام عسگري علیه السلام روایت کرده که فرمود ! چون صاحب امر متولد شد خدا دو فرشته
را ماءمور کرد که آن مولود را بردند در سرادق عرش تا در حضور قرب خدا ایستاد و خداوند باو فرمود ! مرحبا ؛ بوسیله تو عطا
506 ) از حضرت سجاد زین العابدین علیه ) می کنم و بوسیله تو می آمرزم و بوسیله تو عذاب می کنم . در مجلد 7 بحار صفحه 65
السلام روایتی نقل کرده تا آنکه فرمود ! بوسیله ما خداوند دین را افتتاح کرده و بوسیله ما پایان میدهد ، و بوسیله ما شما را از
روئیدن زمین اطعام نمود ، و بوسیله ما قطرات باران را از آسمان فرو فرستاد و و و .
و صل اللهم بیننا و بینه وصلۀ تودي الی مرافقۀ سلفه
ترجمه ! ( بار خدایا میان ما و او را اتصال و پیوند ده باتصالی که ما را برفاقت پشتیبان ( پدارنش ) برساند ) . شرح ! مراد از
این پیوند و اتصال پیوند و اتصال مکانی و زمانی نیست ، بلکه تناسب و توافق اخلاقی و روحی است که سبب قرب مقا
می میشود و از متابعت احکام الهی و سنن و آداب نبوي بدست می آید . و سابقا در بیان جمله و مرافقۀ الشهداء من
خلصائک و ذکر آیه شریفه و من یطع الله و الرسول فاولئک مع الذین - الآیۀ گفتیم که طاعت خدا و رسول باعث
رفاقت و هم نشینی با نیکان می گردد . مرا امید وصال تو زنده میدارد و گرنه هر دمم از هجر توست بیم هلاك
و اجعلنا من یاءخذ بحجزتهم و یمکن فی ظلهم
ترجمه ! ( و ما را از آن کسانی قرار ده که چنگ بدامان آنان زده و در سایه آنان زیست می کنند ) . شرح ! اصل لغت حجزة -
بضم حاء و سکون جیم و فتح زاي - بمعناي ذگمه و جاي بستن و گره زدن لباس است ، و بطور استعاره اعتصام و تعلق و
تمسک و چنگ زدن به چیزي را هم حجزه گویند . و در مجمع البحرین در لغت حجزه از رسول خدا صلی الله علیه و
آله نقل می کند که فرمود ! خذوا بحجزة هذا الانزع یعنی علیا فانه الصدیق الاکبر و الفاروق الاعظم یعنی بگیرید و متشبث شوید
بدامن این انزع ( که جلو سرش مود ندارد ) یعنی علی ( علیه السلام ) که او است صدیق اکبر و فاروق اعظم . و روایاتی در
این باب آمده که مؤ منین باید بدامان اولیاي خدا و ائمه اطهار چنگ زنند و بدان متمسک شوند از جمله در ص 65 مجلد هفتم
بحار ( 507 ) از علی بن الحسین علیهما السلام است که فرمود ! البته روز قیامت ما بنور پیغمبرمان متمسک میشویم ، و پیغمبر
ما از نور پروردگارش استفاده می کند ، و حجزة همان نور است ، شیعیان ما بوسیله نور ما بهره مند میشوند ، هر کس از ما جدا شود
هلاك گردد ، و هر کس متابعت و پیروي ما را نماید نجات یابد ، و منکر ولایت ما کافر ، و پیرو ولایت ما در امان است . چون
پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله بدون واسطه بشر از خدا احکام و دستورات را می گیرد لذا در این روایت تعبیر شده که پیغمبر از
نور خدا استفاده می کند ، و ائمه معصومین علیه السلام هم از بیانات و سیره پیغمبر منتفع میشوند ، لذا فرمود ! ما بنور پیغمبر
صفحه 150 از 184
متمسک شویم ، و شیعیان هم از نور هدایت آنان بهره مند شوند . پس ما باید همیشه اوقات از حضرت احدیت مساءلت
نمائیم که در زیر سایه راءفت و هدایت ائمه اءطهار قرار گیریم و این است مراد از جمله و یمکن فی ظلهم .
و اعنا علی تادیۀ حقوقه الیه
ترجمه ! ( و یاري فرما ما را بر اءداي حقوق حضرتش ) . شرح ! در اینجا چند حق از حقوق حقه او را بطور اختصار بیان می کنیم !
اولا حق وجود - چون به برکت وجود او و دیگري اولیاي گرام خداوند لباس وجود بر قامت سایر موجودات پوشانده هم
چنانکه در توقیع شریفی که در کتاب احتجاج نقل شده فرمود ! ما دست پرورده پروردگارمان هستیم و مخلوقات
دیگر بعد از ما دست پرورده مایند ( 508 ) . کتاب کمال الدین صدوق از پیغمبر صلی الله علیه و آله نقل کرده که فرمود
! لو لا نحن ما خلق الله آدم و لا حوا و لا الجنۀ و لا النار ، و لا اسماء و الارض یعنی اگر ما نبودیم خداوند نه آدم را می آفرید و نه
حواء ، و نه بهشت و نه جهنم را ، و نه آسمان و زمین را . ( 509 ) دوم حق بقا - یعنی بقاي جامعه بشر و ثبات و قرار
زمین و اهل آن بوجود ولی طحق است که بمنزله مدار و محور زمین و اهل آنست که اگر نباشد آنها هم از میان میروند
چنانچه در اخبار و روایات هم آمده است ، و در کتب اخبار بابی بدان اختصاص داده شده است . از جمله روایت منقول از
کتاب کافی است راوي از حضرت رضا علیه السلام سئوال می کند که آیا زمین بدون امام ثابت و باقی میماند ؟ میفرماید
! خیر . ( 510 ) در حدیث نبوي از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که وجود اهل بیت عصمت و طهارت در زمین
همانند ستارگان درخشنده آسمانند ، و همانطور که ثبات و قرار موجودات آسمان وابسته به نجوم است همچنین بقا و ثبات اهل
زمین هم پیوسته باهل بیت و بوسیله آنان در امانند . ( 511 ) سوم قرابت و پیوستگی - با رسول خدا صلی الله علیه و آله که
صاحب رسالت و نبوت است و پرتو نوروي آنان را فرا گرفته و آیه مبارکه قل لا اءسالکم علیه اجر الا المودة فی
512 ) - در شاءن آنان نازل گشته ، و روایات زیادي از پیغمبر اکرم نقل شده که مراد از قربی ) القربی - شوري ! 23
اهل بیت عصمت و طهارت اند . و این مودت هم بواسطه صفات و ملکات فاضله آنانست که موجب قرب آنان می گردد . چهارم
هدایت و تعلیم - که هدایت مردم بوسیله نور هدایت آنان صورت می گیرد و روایات زیادي هم در این باره نقل شده و در
کتب اءخبار و احادیث بابی بدان اختصاص یافته چنانچه در مجلد 7 بحار ( 513 ) باب ان الناس لا یهتدون الا یهم و
انهم الوسائل بین الخلق و بین الله آورده شده . از طرفی بمضمون روایات متعددي آن حضرت و پدران بزرگوارش اهل
ذکرند که خداوند متعال می فرماید فاسالوا اءهل الذکر ان کنتم لا تعلمون . ( 514 ) پنجم حق اجتماعی و سیاسی - البته
این نوع حقوق از نظر امامت و ولایتی است که بر امت اسلام دارند . در کتاب کافی از ابوحمزه نقل شده که گوید از امام
محمد باقر علیه السلام پرسیدم ! ما حق الامام علی الناس حق امام بر مرده چیست ؟ فرمود ! حقه ان یسمعوا له و یطیعوا . حق او
این است که بشنوند و فرمان برند . ( 515 ) و در نهج البلاغه ( 516 ) از امیرمؤ منان علیه السلام نقل شده که فرمود ! . . . و
اءما حق من بر شما این است که به بیعت با من وفادار باشید ، و در حضور و غیاب نصیحت پذیر ، و هر وقت شما را دعوت
کردم اجابت نمائید و چون دستوري دادم فرمان برید . و در مجلد 7 بحار الانوار ص 410 بابی است بنام باب حق الامام علی
الرعیۀ و حق الرعیۀ علی الامام و در آنجا روایات متعددي نقل شده و هر کس خواهد به آنجا مراجعه نماید . ششم حق
نعمت - از مطالب سابقه و روایات متعدده که بعضی از آنها را بمناسبتی در اینجا می آوریم ثابت میشود که جمیع منافعی که به
خلق میرسد از برکات وجود ولی عصر است و دانسته شد که انتفاع و بهره از وجود آنحضرت مختص باءیام ظهور آن بزرگوار
نیست ، چه در سابق نقل کردیم که انتفاع بوجود آنحضرت در زمان غیبت مانند استفاده انسان از خورشید است هنگامی که زیر ابر
پنهان باشد . و گذشته از این حقوق ، از جمله حقوق آن بزرگوار در این دوره و عصر دعا در تعجیل فرج اوست . و
صفحه 151 از 184
بر مؤ منان و علاقمندان باو لازم است که پیوسته از خداوند متعال بخواهند که در ظهورش تعجیل فرماید و جهانرا بنور
ظهورش منور سازد . در توقیع شریف آن بزرگوار منقول از احتجاج طبرسی ( 517 ) چنین آمده است ! . . . و اکثروا الدعاء
بتعجیل الفرج فان ذلک فرجکم در تعجیل فرج ( و باز شدن راه و گشایش آن ) زیاد دعا کنید چون که فرج شما در این
است ) .
و الاجتهاد فی طاعته ، و الاجتناب عن معصیته
ترجمه ! ( و جهد و کوشش در طاعتش و دوري از نافرمانیش - یاري فرما - ) . شرح ! و این قسمت از دعا جامع تمام حقوق
است که آن بزرگوار بر ما بندگان خد دارد ، و باید سعی و کوشش کرد که آن را انجام داد چنانکه در قرآن می فرماید !
اءطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم . و سابقا گفتیم که اطاعت از اولوالامر همچون اطاعت پیغمبر است که بیک فعل
اءطیعوا آمده پس بایستی کسانی باشند که اخلاق و اعمالشان همانند اخلاق و اعمال خود پیغمبر صلی الله علیه و آله باشد و لذا در
روایات آمده که مراد از آن آل پیغمبرند . پس اطاعت آن بزرگوار واجب و لازم است ، و موجب رستگاري دنیا و
آخرت است قال الله تعالی ! و من یطیع الله و رسوله فقد فاز فوزا عظیما ( 518 ) و نافرمانی از او همچون نافرمانی
خدا و رسول است که اگر کسی نافرمانی خدا و رسول را نماید و با آنحال از دنیا برود جایگاه او در آتش جهنم است
کما قال الله تعالی ! و من یعص الله و رسوله و یتعد حدوده یدخله نارا خالدا فیها و له عذاب مهین . - نساء ! 14 - و کسی که
نافرمانی خدا و پیغمبر او را نماید و از حدود خدا تجاوز نماید خدا او را دارد آتشی می کند که در آن جاویدان بماند و براي او
عذاب خواري است .
و امنن علینا برضاه
ترجمه ! ( رضا و خشنودي او را بر ما منت گذار ( و توفیقی بما عنایت کن که موجب رضا و خشنودي او گردد ) . شرح !
بالاترین و مهمترین نعمتی که خداوند به بنده اش عنایت می فرماید رضا و خوشنودي اوست . همانطوري که خداوند پس از ذکر
نعمت هائی که به بندگان مؤ من خود ( خواه مرد یا زن ) وعده فرموده از دخول به بهشت و مساکن طیبه در پایانش می فرماید و
رضوان من الله اکبر - توبه / 72 - چون رضاي او سبب هر نعمت و سعادت و باعث هر گونه کرامت و بزرگواري است ، و در آخر
آیه می فرماید ذلک الفوزا العظیم . خداوند متعال در آیات متعدده قرآن پس از ذکر مؤ منین و اعمال و گفتارشان می
فرماید ! رضی الله عنهم و رضوا عنه ( 519 ) از جمله در سوره بینه آیه 8 پس از تعریف مؤ منین و انجام اعمال شایسته
آنان که بهترین خلق خدایند و ذکر جزا و پاداششان می فرماید ! رضی الله عنهم و رضوا عنه خدا از ایشان خوشنود و راضی است
520 ) روایتی نقل شده که حضرت موسی ) وایشان هم از خدا خوشنودند . در سفینۀ البحار مجلد اءول صفحه 524
علیه السلام گفت ! پروردگارا مرا از علامت رضا و خوشنودیت از بنده ات آگاه کن ، خداوند باو وحی کرد که وقت تو دیدي
بنده من خود را براي اطاعت من آماده کرده و من او را از معصیتم باز داشتم بدانکه این علامت رضاي من است . و ایضا در
همان کتاب بدین مضمون روایتی از حضرت صادق علیه السلام چنین آمده است ! رضا و تسلیم بقضا و قدر از علامت ایمان مؤ من
است . باري رضاي الهی هم برضاي حجت هاي الهی و اوصیاي حق محقق میشود ، و این دوري است که از هر طرف صادق است
یعنی رضاء خدا همان رضاي اولیاي خدا است و رضاي اولیاي خدا هم همان رضاي خداست ، چنانچه حضرت سید
الشهداء در مکه قبل از حرکت به عراق براي مردم و حاضرین فرمود ! رضا الله رضانا اهل البیت آنچه را خدا
پسندد همان پسند ما اهل بیت است . پس براي اینکه مؤ منین و علاقمندان بولی عصر بخواهند رضا و خوشنودي آن بزرگوار
صفحه 152 از 184
را فراهم کنند باید کاري کنند که رضا و خوشنودي خدا فراهم شود و این امر جز از راه اطاعت و فرمانبري خدا و
پیغمبرش ممکن نخواهد شد . و یکی از عمده ترین موجبات تحصیل رضایت حق ترك معصیت و نافرمانی است ، در مجلد
521 ) از حضرت صادق علیه السلام روایتی نقل شده که فرمود ! رسول خدا صلی الله علیه و آله ) 15 بحار ص 171
فرموده ! هر کس بجهت ترس از خدا معصیت او را ترك کند خدا هم او را روز قیامت راضی می گرداند .
و هب لنا رافته و رحمته و دعاءه و خیره
ترجمه ! ( و راءفت و مهربانی و دعا و خیر و برکتش را بما موهبت فرما ) . شرح ! چون جمیع خیرات و برکات و سعادت دنیا و
آخرت به برکت وجود آنحضرت است این است که از خداوند مساءلت می کنیم تا بما توفیق عنایت فرماید که مورد توجه آن
بزرگوار قرار گیریم و مشمول راءفت و مهربانی و دعا و خیر و نیکی آن حضرت واقع شویم .
ما ننال به سعۀ من رحمتک و فوزا عندك
ترجمه ! ( تا بدین وسیله ما برحمت واسعه و فوز سعادت تو اي خدا نائل شویم ) . شرح ! اهمیت وجود پر برکت ولی خدا
همچون طبیب حادقی است که شخص مریض براي سلامتی خود باید خود را تحت مراقبت و دستور او قرار دهد ، و درمانش از هر
حیث و هر جهت چه از نظر نوع غذا و دارو و چه از نظر مقدار و وقت آن باید طبق برنامه صحیح و کامل دستورات او قرار
دهد ، و کسی هم که علاقه به سعادت دنیا و آخرت خود دارد باید اعمال و افعال خود را مطابق برنامه صحیح و کامل
انجام دهد ، که بدون چنین برنامه صحیح ممکن نیست و امید موفقیت حاصل نمیشود . پس ، از این نظر ، عمل
مؤ من و شخص مسلمان بایستی طبق برنامه صحیح و کاملی صورت گیرد ، و این برنامه همان است که از طرف حق و حجت زمان
تعیین می گردد ، و معرفت خدا هم بمعرفت مظاهر هدایت کامل می گردد ، و این است سر محبت و ولایت اهل بیت
علیه السلام که در اخبار و احادیث بدان تاءکید شده است .
و اجعل صلاتنا به

و اجعل صلاتنا به مقبولۀ
ترجمه ! ( و بوسیله آن بزرگوار نماز ( و طاعات ) ما را بپذیر ) . شرح ! آري عمل و طاعت و عبادت همانطوریکه گفته
شد بایستی از روي برنامه صحیح و کامل اولیاي خدا باشد . تا مورد قبول درگاه حضرت احدیت و پذیرش او قرار گیرد ، و
توفیق انجام آن را طبق برنامه کامل صحیح از خداوند متعال خواهانیم . و لذا قبول نماز و عبادات دیگر
522 ) از امام صادق علیه ) بموجب روایات ، موکول به اعتقاد بولایت و امامت اولیاي حق است . در مجلد 7 بحار ص 393
السلام روایت شده که فرمود ! هنگامی که در روز قیامت بنده در پیشگاه عدل الهی قرار گرفت اول چیزیکه از او
سئوال میشود از نمازهاي واجبه و زکات واجب و روزه هاي واجب و حج واجب و از ولایت ما اهل بیت است ، پس اگر اقرار
بولایت ما داشته و با همان نیت هم از دار دنیا رفته باشد نماز و زکات و روزه و حج او مقبول است ( چون از روي
برنامه صحیح بوده ) ، و اگر اقرار بولایت ما نکند چیزي از اعمال او بدرگاه خدا قبول نمیشود .
وذنوبنا به مغفورة
ترجمه ! ( و بوسیله او گناهانمان را مورد مغفرت و آمرزش قرار ده ) . شرح ! اقرار بگناه در پیشگاه عدل الهی ، خود این
عمل یک نوع توبه و مقدمه آنست . و اقرار بگناه و توبه هم بایستی همانند سایر اعمال دیگر از روي نقشه صحیح
صفحه 153 از 184
523 ) از حسین بن علی علیهما السلام ) انجام گیرد تا مقبول درگاه الهی واقع شود . در مجلد 15 بحار ص 128
روایت شده که فرمود ! رسول خدا فرمود ! مودت و دوستی ما را بدل داشته باشید ، زیرا کسی که مودت ما را داشته باشد روز
قیامت بوسیله شفاعت ما وارد بهشت خواهد شد ، قسم بآنکه جانم بدست قدرت اوست که بنده اي از عمل خود بهره
نمی برد مگر بمعرفت حق ما .
و دعاءنا به مستجابا
ترجمه ! ( و بوسیله او دعایمان را استجاب فرما ) . شرح ! البته دعا براي استجابت است چنانکه فرمود ادعونی استجب لکم ، و
انجام آن را شرایطی است که لازم است آن آداب و شرایط مراعات شود و ذکر آن در کتب ادعیه و اخبار آمده است . (
524 ) از جمله اقرار و اعتراف بگناه و طلب مغفرت از آنست چنانکه در روایات هم آمده است ، و در دعاي کمیل
است . . . . اللهم اغفرلی کل ذنب اذنبته و کل خطیئۀ اخطاتها .
و اجعل ارزاقنا به مبسوطۀ
ترجمه ! ( و بوسیله او روزي ما را توسعه ده ) ( و تنگ مگردان ) . شرح ! در مجلد یکم وسائل امیري ص 227 از راوي نقل
می کند که گوید ! از معمربن خلاد شنیدم می گفت ! حضرت ابو جعفر علیه السلام بمردي که در مقام طلب روزي از خداوند
بود و می گفت ! اللهم انی اسالک من رزقک الحلال الطیب نظر افکند و فرمود ! درخواست روزي پیغمبران را نمودي ( بلکه )
بگو اللهم انی اسالک من رزقک الواسع چون هر کس قدرت بر قناعت روزي پیغمبران را ندارد لذا باید از خداوند مساءلت
( فراخی و وسعت روزي را نماید . ( 525
و همومنا به مکفیۀ
ترجمه ! ( و به برکت وجود او هم و غم ما را برطرف فرما ) . شرح ! مهمترین و دشوارترین هم و غم ما شیعیان و ارادتمندان آن
بزرگوار صدمات و گرفتاریهائی استکه از ظلم و جور حکام ستمگر و طاغوتهاي زمان نسبت بمردم مستضعف خصوصا بعلاقمندان
دولت حق و حکومت عدل میرسد هم چنانکه در توقیع شریف براي شیخ مفید آمده که می فرماید ! اگر چه خداوند آنچه را که
صلاح ما و شیعیان و مؤ منان است بما نمایانده ، و جایگاهی که ما هستیم از جایگاه ظالمین دور است ، ولی از اخبار و
حالات شما آنچه را بشما در دولت فاسق می گذرد کاملا آگاهیم و چیزي از آن گرفتاریها که بشما میرسد از ما
مخفی نمیماند . حال اگر از فقدان و غیبت آنحضرت رقت قلبی برایت پیدا شود آنرا غیبت دان و دعا کن که رحمتی است و در
( روایت منقول در مجلد 19 بحار ص 50 فرمود ! اغتنموا الدعاء عند الرقۀ فانها رحمۀ . ( 526
و حوائجنا به مقضیۀ
ترجمه ! ( و به برکات وجود او حاجات ما را برآورده گردان ، و نیازهایمان را برآورده بخیر گردان ) . شرح ! گر چه آدمی
باید خود سعی و کوشش داشته باشد و مقدمات کار را هم خود فراهم و آماده سازد ، ولی البته انجام هر عملی وابسته باءسباب
و وسائلی است و یا علل و عواملی دارد که چه بسا از آن غفلت می شود ، و یا از قدرت و توانائی انسان خارج است و یا جهات
دیگر و در نتیجه انسان بهدف و مقصود خود نمیرسد ، لذا باید در همه امور و در همه وقت بیاد خدا باشد و از او استمداد
و یاري طلبد . در خبر است که رسول خدا فرمود ! آیا میخواهید شما را بسلاحی دلالت کنم که بوسیله آن از شر
صفحه 154 از 184
527 ) البته مسلم است که ) دشمنانتان نجات یابید ؟ گفتند آري ، فرمود شب و روز را دعا کنید که دعا اسلحه مؤ من است 0
نیازهاي ما را خدا تاءمین می کند ، ولی شایسته است که ما هم آنرا از خدا بخواهیم و نیاز خود را اعلام نماییم و خداوند
هم آنرا بوسیله اسباب و وسائل مربوطه از غیب تاءمین کند . در کتاب وسائل الشیعه مجلد یکم ص 214 از حضرت صادق
علیه السلام روایت شده که فرمود ! و بر شما لازم است دعا کردن و شخص مسلمان بعملی بهتر از دعا و توجه بخدا و تضرع و
زاري بدرگاه او و مساءلت از او بمقاصد خود نمیرسد ، پس رغبت نمائید بعملی که خدا شما را ترغیب فرموده و اجابت نمائید
امري را که خدا شما را دعوت بدان کرده اءدعونی استجب لکم تا اینکه بواسطه دعا رستگار شوید و از عذاب خداوند نجات
پیدا کنید . پس بر ما لازم است که دعا را یکی از اسباب و وسائل بلکه بهترین و بالاترین وسائل بدانیم . و نیز از حضرت
صادق علیه السلام روایت شده که فرمود ! البته خدا عالم است بآنچه بنده اش میخواهد و لکن دوست دارد که بنده هم
حاجات خود را براي او شرح دهد . ( 528 ) دعاهاي وارده براي رفع حوائج زیاد است ولی مناسب است در اینجا این دعا ذکر
529 ) از کتاب دعوات راوندي از امام سجاد علیه السلام نقل شده که فرمود ! پدرم در ) شود ! در مجلد 19 بحار صفحه 236
روز خونین ( عاشورا ) همان روز که شهید گشت به بالین من آمد و مرا در بر گرفت و به سینه خود چسبانید در حالی که خون از
بدنش جاري بود گفت اي فرزندم این دعا را بخاطر خود بسیار که آنرا مادرم فاطمه بمن آموخت و او از پدرش رسول خدا
صلی الله علیه و آله و رسول خدا از جبرئیل فرا گرفت ! در هر حاجت و امر مهم و اندوهی که پیش می آید و یا امر
عظیم و دشواري که روي می آورد بگو اللهم بحق یس و القرآن الحکیم و بحق طه و القرآن العظیم ، یا من یقدر علی
حوائج السائلین ، یا من یعلم ما فی الضمیر ، یا منفس عن المکروبین ، یا مفرج عن المغمومین ، یا راحم الشیخ
الکبیر ، یا رازق الطفل الصغیر ، یا من یا لا یحتاج الی التفصیل صل علی محمد و آل محمد و آنگاه حاجت خود را
بخواه .
و اقبل الینا بوجهک الکریم
ترجمه ! ( و بوجه کریم ( و بزرگواري ) خود برما اقبال کن و توجه فرما ) . شرح ! اگر کسی بخواهد که خداوند نظر لطف
و رحمت خود را باو بنمایاند ، شرط عمده اش این است که خود را بصفت تقوي بیاراید تا مورد توجه و عنایت حضرت
احدیت قرار گیرد هم چنانکه می فرماید ! ان الله مع الذین اتقوا - نحل / 128 - و . . . و اعلموا ان الله مع المتقین -
بقره / 194 - و - توبه / 36 - از این آیات شریفه استفاده میشود که توجه حق و لطف و مرحمت او نسبت بکسانی است که از
لوث کفر و شر و نفاق و معصیت پاك و بصفت تقوي و پرهیزکاري و اعمال نیکو متصف باشند .
و اقبل تقربنا الیک
ترجمه ! ( تقرب و توسل ما را بسویت بپذیر ) . شرح ! البته تقرب و نزدیکی به خداوند ، تقرب زمانی و مکانی نیست و خداوند از
این هر دو منزه است ، و زمان و مکان در ساحت قدس خداوند راه ندارد ، بلکه مقصود از تقرب بخدا تحصیل مقام
قرب به او است که آن روحانی و معنوي است و از راه عمل و طاعت و تقوي بدست می آید ، آن عملی که
موجب رضا و خشنودي حضرت احدیت جل و عز قرار گیرد ، و اولیاء خداوند همه از این راه به درجات رفیعه قرب حق رسیدند ، و
با دوري از صفات رذیله و اتصاف بصفات کریمه و فضائل اخلاق ( از درکات جهل بسوي درجات علم و از بخل
بسوي سخاء ، و از قساوت بسوي نرمدلی و عطوفت گام برداشتن ) مقام قرب حاصل می شود ، و ولایت و محبت اهل بیت
( علیه السلام نیز یکی از مقربات است و آن هم بدون عمل و ورع و تقوي نتیجه مطلوب نخواهد داشت . ( 530
صفحه 155 از 184
و انظروا الینا نظرة رحیمۀ نستکمل بها الکرامۀ عندك ، ثم لا تصرفها عنا بجودك
ترجمه ! ( برحمتک و لطف خود بر ما نظر فرما تا بدان نظر ، کرامت نزد تو را بحد کمال رسانیم آنگاه دیگر نظر لطف را به
جود و بخشش خود از ما باز مگیر ) . شرح ! اکنون پس از درخواست حاجات متعدده و استجابت آنها در پایان امر درخواست
جامعی میشود که همان مقام کرامت نزد پروردگار است و آن درخواست رحمت خاصه است ، و البته مشمول چنین مقامی
که فوز سعادت دنیا و آخرت است خاص نیکو کاران است چنانکه فرماید ! ان رحمۀ الله قریب من المحسنین - اعراف ! 56 - و
این رحمت خاصه الهیه است و مخصوص بندگانی است که اوصافشان را در این آیه شریفه بیان فرموده ! و رحمتی وسعت کل
شی ء فسا کتبها للذي یتقون الزکاة و الذین هم بآیاتنا یومنون - اعراف ! 156 - و رحمت من بهمه چیز رسا است ، و آنرا براي
کسانی که پرهیزکاري می کنند و زکاة میدهند و آنانکه بآیه هاي ما ایمان می آورند مقرر می کنیم . و آیه بعد آنرا توضیح
میدهد همان کسانی که رسول امی و درس نخوانده را که وصف آن در تورات و انجیل آمده است پیروي می کنند .
پس اگر کسی متابعت این پیغمبر خاتم را نکند و از اطاعت از او طغیان و سرکشی نمیاد مورد غضب و خشم خدا قرار گیرد چنانکه
فرمود ! و لا تطغوا فیه فیحل علیکم غضبی و من یحلل علیه غضبی فقد هوي - طه ! 81 - و در آن مورد طغیان و سرکشی نکنید که
غضب من بشما رسد و هر کس غضب من باو رسد محققا سقوط کند .
و اسقنا من حوض جده صلی الله علیه و آله بکاسه و بیده ریا رویا هنئا سائغا لا ظمابعده یا ارحم الراحمین
ترجمه ! ( و ما را از حوض کوثر جدش صلی الله علیه و آله بجام و بدست او سیراب کن سیرابی کامل ، بآب خوش و گوارا که
531 ) از ابن عباس روایت ) بعد از آن دیگر تشنگی نباشد اي مهربان ترین مهربانان ) . شرح ! در مجلد 3 بحار الانوار ص 293
شده گوید ! وقتی که سوره اءنا اعطیناك الکوثر نازل شده ، علی بن ابی طالب علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله
سئوال کرد که یا رسول الله کوثر چیست ؟ حضرت فرمود ! نهري است که خداوند بمن کرامت فرموده ، علی علیه السلام گفت
این نهر شریفی است یا رسول الله پس براي ما آنرا وصف کن ، فرمود ! آري کوثر نهري است که از زیر عرش خدا جاري
میشود ، آب آن از شیر سفیدتر و از عسل شیرینتر و از سرشیر لطیف تر است تا آنکه فرمود ! یا علی این نهر آب براي من و تو و
دوستان تو بعد از من است . و قال صلی الله علیه و آله ! من لم یومن بحوضی فلا اءورده الله حوضی ( 532 ) هر کس
بحوض من ایمان نداشته باشد خداوند او را بحوض من وارد نسازد . بدانکه انسان در دنیا و آخرت تشنه میشود و نیاز به سیراب
شدن دارد ، اما تشنگی و نوشیدن و سیراب شدن آن متناسب با همان عالم است که در اوست ، چنانکه خداوند متعال
درباره بهشتی که به متقین وعده فرموده می فرماید ! مثل الجنۀ التی وعد المتقون فیها اءنهار من ماء غیر آسن و اءنهار
من لبن لم یتغیر طعمه و انهار من خمر لذة للشاربین وآنهامن عسل مصفی و لهم فیها من کل الثمرات . محمد ! 15
533 ) ( مثل بهشتی که به متقین وعده داده شده است در آن نهرهائی است از آب صاف و زلال تازه ، و نهرهائی از شیر که طعم )
و مزه آن تغییر نکرده ، و نهرهائی از شربتی که براي نوشندگان لذت بخش است ، و نهرهائی از عسل صاف و خالص
و تصفیه شده و آنان در آنجا از هر میوه و ثمره اي برخوردارند . و درباره ستمکاران می فرماید و ان یستغیثوا یغاثوا
بماء کالمهل یشوي الوجوه بئس الشراب و ساءت مرتفقا - کهف ! 29 و اگر استغاثه کنند و فریادرسی خواهند بآبی چون
مس گداخته به سویشان روند و پاسخشان دهند که چهره ها را بریان میکند و بد نوشیدنی است و بد جاي آسایشی است . و در
سوره دهر وصفی از این شراب نوشیدنی و کیفیت نوشیدن آن در جامهاي نقره و بلورین شده است ، می فرماید ! و یطاف
علیهم بآنیۀ من فضۀ و اکواب کانت قواریرا قواریر من فضۀ قدروها تقدیرا . و یسقون فیها کاسا کان مزاجها زنجبیلا
صفحه 156 از 184
آیات 15 و 16 و 17 یعنی و ( ساقیان بهشت ) با جامهاي سیمین و لیوانهاي بلورین بر آنان دور زنند و آن لیوانهاي بلورین نقره
رنگ را باندازه و تناسب ( اهلش ) مقدر کرده اند و در آنجا با جام آبیکه ممزوج به زنجبیل ( عطر آگین ) است
بآنان بنوشانند . چون قوم عرب از زنجبیل استفاده عطر و بوي خوش می کردند . در تفسیر مجمع البیان از ابن عباس نقل می
کند که هر چه را که خداوند از نعمت هاي بهشت در قرآن نام برده است مثل و مانند آن در دنیا نیست ، و لکن خدا آنرا بهمان
نامی که در دنیا شناخته شده است نام می برد ، و زنجبیل از چیزهائی است که نزد عرب محبوب و پسندیده است و لذا
خداوند هم آن نعمت را باین اسم در قرآن ذکر کرده و بآنان وعده داده که در بهشت از جام آبی که ممزوج به زنجبیل بهشت
است نوشانیده میشود . ( 534 ) باري براي نجات و رهائی از هول و هراس عالم قیامت باید اعمال و رفتار اولیاي خدا
را الگوي زندگی خود قرار دهیم و اعمال و رفتار خود را بر آن محور استوار سازیم ، و این است معنی روایاتی که در باب لا
535 ) از حضرت صادق علیه السلام از ) تقبل الاعمال الا بالولایۀ آمده است همچنانکه در مجلد سوم بحار الانوار ص 294
پدران بزرگوارش از رسول خدا صلوات الله و سلامه علیهم اجمعین نقل شده که فرمود ! هر کس بخواهد از
هول و هراس قیامت درامان باشد باید ولی مرا دوست بدارد و از او پیروي نماید و او علی بن ابی طالب وصی و جانشین من
بعد از من و صاحب حوض من است که دشمنانش را از آن دور و دوستانش را سیراب می کند ، و کسی که از آن بنوشد پیوسته
تشنه و کسی که از آن ننوشد پیوسته تشنه و کسی که بنوشد سختی نکشد و هرگز تشنه نخواهد شد . الحمد للّه الذي من علی و
وفقنی لا تمام هذا الشرح ، و ما ذلک الا ببرکات وجود مولانا الحجۀ بن الحسن العسکري - عجل اللّه تعالی فرجه الشریف - و جعلنا
من انصاره و اعوانه . و ختم بفضل اللّه و کرمه فی یوم الخمیس ثالث شهر جمادي الاولی من شهور سنۀ اربع و ثمانین و
ثلاثمائۀ بعد الف من الهجرة المقدسۀ علی هاجرها الف سلام و تحیۀ علی یدشارجه الراجی الی غفو الباري محیی الذین بن
الکاظم العلوي الطالقانی و الحمد للّه و صلی اللّه علی سیدنا محمد و آله الطاهرین .
پی نوشتها